Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2022
• 188 pagina's
• Uitgeverij: Pluim

Flaptekst

Eerste zin

Halfweg ligt op nog geen anderhalve kilometer van stadsgrens Amsterdam. In het dorp wonen bijna vijftienhonderd mensen. Er zijn wat winkels, er is een basisschool en natuurlijk een plein met een kerk.

Samenvatting

De vertelster Lau, wordt in december gebeld door haar moeder en zij vertelt dat het lichaam van Sal, de tweelingbroer van Lau gevonden is. Sal heeft zich opgehangen.
Haar vader is trouwens kort daarvoor overleden, o.a. als gevolg van een trombose in zijn been. Lau gaat naar haar moeder en blijft er slapen. De volgende dag gaan ze naar het mortuarium om naar Sal te kijken. Lau wil de strepen in zijn hals zien. Ze gaat daarna naar haar oom en tante (Jana en Appie) die een caravan op de camping Halfweg hebben. Ze spreken net elkaar over de zelfmoord. Daarna slaapt ze in de pick-up waarin ze rijdt. 

Lau heeft nog een jonger  zusje, Luca, die in New York woont. (20) Ze haalt haar op maandag op en ze praten over het verleden met Sal. Luca was altijd een beetje verliefd op Sal, haar grote broer. Luca zegt dat ze zwanger is.
Op dinsdag bezoekt Lau de therapeute bij wie ze onder behandeling is. Eigenlijk wil ze niet praten en liever met pillen weggaan.
Daarna herinnert ze zich een bezoek dat ze heeft gebracht aan Sal, toen hij in een psychiatrische inrichting was opgenomen.
Aan het einde van de dag komt de uitvaartconsulent op bezoek om de crematie met de familie door te nemen. Er is in die passage wel sprake van zwarte humor. 

Een dag later bezoekt Lau de plek waar Sal zich heeft opgehangen. Ze verliest daar haar autosleutels. Daarna bezoekt ze haar oom en tante op de camping. Ze halen weer herinneringen op, Lau schrijft ook een mail aan Kim, de ex van Sal, om te weten te komen of zij de zelfmoord heeft zien aankomen en of ze misschien de reden weet. Ze krijgt een dag later bericht terug. in die mail staat vermeld dat Sal door zijn vader seksueel misbruikt is. Het is een geweldig taboe gebleven in de familie. Kim verwacht dat het onaangepaste gedrag van Sal door het misbruik van zijn vader komt.

Lau haalt voor de lezer de gebeurtenis van een paar dagen geleden op, toen Sal uit de inrichting was gegaan om haar te bezoeken. Hij wilde niet terug, maar bij Lau onderdak krijgen. Als hij knoeit met haar spullen (CD's) en als Lau over zijn vader begint, wordt hij woedend. Hij wordt zelfs gewelddadig tegen zijn zus. De buren, Polen die ook op het park verblijven, waar Lau een tuinhuisje heeft, helpen haar om los te komen. Die nacht droomt Lau over de zelfmoord van Sal, waarbij ze een plaats voor zichzelf heeft in die droom. Het komt ook wel door de sterke drank die ze steeds drinkt. Ze is echt verslaafd aan whisky,

Ze besluit toch te gaan werken in  de uitgaansgelegenheid waar ook haar ex-vriend Mo werkt. De Turk komt na afloop van het werk bij haar om haar te troosten met seks. Maar ze vindt het deze keer niet prettig. Ze ontvangt de volgende dag weer een mail van Kim die opnieuw begint over het seksueel misbruik. Ze vindt dat Lau's moeder ervan geweten moet hebben.

Op vrijdag wordt Sal gecremeerd. Lau houdt een toespraak, maar ze heeft er haar gedachten niet goed bij. Haar zusje Luca heeft een betere speech. Met zijn drieën brengen ze de kist naar de verbrandingsoven.
Daarna brengt Lau haar oom en tante naar de camping en ze gaan met zijn drieën (Lau, Luca en moeder) nog wat eten. Tijdens het eten spreken ze over schuldgevoelens. Lau loopt misselijk weg. Op de parkeerplaats neemt ze afscheid van haar moeder.

De korte epiloog is erg open : Lau vertelt niet waar ze is, Mogelijk in het buitenland, dan zou Spanje voor de hand liggen.

Personages

Lau

Feitelijk kom je weinig te weten over Lau. Ze is er één van een tweeling. Hoe oud ze is, wordt niet vermeld. Maar haar zusje Luca is twintig en haar vader is op 61-jarige leeftijd overleden. Je kunt interpreteren dat Sal en Laura ergens in de dertig zijn. Lau is net op straat gezet door haar Turkse vriend Mo, die ook bij haar werkt in de wereld van de horeca. Ze hoeft er niet erg rouwig m te zijn. Als hij van de zelfmoord van Sal hoort en zij toch komt werken, wil hij haar troosten met seks. Erg liefdevol is die seksuele daad van hem niet. Lau heeft geen leuke jeugd achter de rug, al worden daarover weinig details verteld. Haar ouders zijn gescheiden en ze wisselden per week van woning: een week bij moeder en een week bij pa op de camping.

Luca

Luca is slechts twintig jaar en lijkt niet erg veel te lijden hebben gehad onder de scheiding van haar ouders. Toen ze klein was zag ze erg tegen haar broer Sal op. Ze was zelfs een beetje verliefd op hem. Het lijkt erop dat ze zich aan het milieu waaruit ze komt, ontworsteld heeft. Ze is daarvoor naar de VS gegaan en heeft daar een vriend Jeffrey. Bovendien is ze zwanger. haar leven ziet er hoopvoller uit dan dat van Lau.

Quotes

"Mijn moeders naam verschijnt op het scherm. Halftwaalf. Ze belt me nooit, laat staan zo laat. Haar stem klinkt als papier. Flinterdun, verkreukeld haast. "Sal is gevonden."" Bladzijde 9

"Aangemoedigd door de drank was ik vannacht aan de vaart tot de voorlopige conclusie gekomen dat Sal niet echt gestorven was. Als helft van een tweeling kon-ie toch niet echt doodgaan, zolang ik nog leefde?" Bladzijde 50

"De therapeute kon er niet om lachen." Waarom hou jij het prima vol maar heeft je broer, die ongeveer hetzelfde heeft meegemaakt, zo'n moeite met het leven?" Bladzijde 71

"Hier liggen malen om een huis in Amsterdam, terwijl mijn tweelingbroer op straat leefde, egoïstischer kan ik niet worden. Mijn zelfmedelijden is het enige wat nog erger stinkt dan die peuken. Hoewel geen enkele instantie me ooit verder heeft geholpen, schrijf ik me toch maar in bij Woningnet. De gemiddelde wachttijd bedraagt negen jaar." Bladzijde 139

"Soms spiekte ze op haar briefje, maar verder praat ze aan één stuk door. "Wie zichzelf doodt, laat niet alleen gebroken harten achter, maar ook de vraag waarom. Sal is niet één van hen. We wisten al hoe ziek hij was, het ging al heel lang niet goed met hem."" Bladzijde 160

Thematiek

Requiem voor een overleden broer

De tweelingzus van Sal, Lau, bespreekt in de roman het verhaal van zijn jeugd, zijn afwijking in zijn hoofd, zijn rare gedachten, zijn zelfmoord en zijn crematie. In zekere zin voelt ze zich schuldig aan zijn dood, o.a. omdat ze hem enkele dagen voor zijn zelfmoorddaad de deur gewezen heeft. Hij werd gewelddadig en ze moest gered worden door de Poolse buren op het park waar ze tijdelijk woont. Bij de crematie houdt ze een toespraak voor hem, maar ze is er niet goed met haar gedachten bij. Bij een tweeling (overigens niet eeneiig) zou je niet zulke grote verschillen in gedrag verwachten. Waarom is de één zo depressief dat hij zelfmoord pleegt en dat de andere die uit hetzelfde gezin komt daarmee niet belast. Op deze manier is er ook nog sprake van een broer-zusverhouding.

Motieven

Zelfmoord

Sal hangt zich op aan een boom, op het landje vlak bij de camping Halfweg,

Schuldgevoelens

Zowel Moeder als Lau heeft te maken met schuldgevoelens. Lau heeft Sal enkele dagen voor zijn zelfmoord weggestuurd. Hij was uit de inrichting gekomen waar hij behandeld werd. Maar hij werd vervelend en gewelddadig. Moeder moet volgens de ex van Sal geweten hebben van het seksueel misbruik van haar zoon zoon door haar echtgenoot.

Psychische afwijking

Sal mankeerde iets in zijn hoofd. Lau en Kim schrijven het toe aan het seksueel misbruik door zijn vader. Hij wordt opgenomen in een psychiatrische inrichting, waar nog andere mensen met vreemde afwijkingen zitten.

Alcoholverslaving

Lau is verslaafd aan alcohol: ze drinkt vooral whisky en heeft dan de volgende dag vaak last van een kater.

Seksueel misbruik

De ex van Sal geeft in haar mails aan dat Sals vader hem seksueel misbruik heeft. Er is ook een andere passage waarin gesproken wordt over een eventueel misbruikt jongetje. Maar ook dat wordt niet verder in de tekst uitgewerkt. Wanneer ze een keer met hun vader in de auto zitten, rijden ze voorbij een plek waarvan de vader zegt dat "er homo's cruisen." De echtscheiding zou wel eens een gevolg kunnen zijn van de mogelijke homoseksualiteit van de vader.

Dood

De oma en de vader van Lau gaan dood en haar broer pleegt zelfmoord. Vader sterft op zijn 61e aan de gevolgen van een trombose in zijn been.

Titelverklaring

Het hele verhaal van deze roman speelt zich af in het dorpje Halfweg bij Amsterdam en op de camping aan de andere kant van het dorp,  Halfweg.

Structuur & perspectief

De roman heeft de opbouw in hoofdstukken van  de dagen van de week. Een week: van zaterdag tot en met vrijdag. Dat zijn dan ook de titels van de zeven hoofdstukken. Die worden onderverdeeld in subhoofdstukjes die door typografische tekens worden gescheiden van elkaar.Het verhaalheden duurt dus precies een week en het verhaal heeft een chronologische volgorde. In de diverse hoofdstukken denkt de vertelster terug aan de dingen die ze met haar broer beleefd heeft. Maar over het geheel genomen kun je zeggen dat de roman chronologisch wordt verteld.
Er is een ik-vertelster Lau, de tweelingzus van Sal. In het heden vertelt ze in de o.t.t. Wannneer ze herinneringen ophaalt, vertelt ze in de o.v.t.
Het romanverhaal heeft een korte proloog over de situatie van Halfweg. Een nog kortere, toch wat vreemde, epiloog besluit de kleine roman.

Decor

Het decor is het dorp Hafweg dat vlak bij Amsterdam ligt. De camping heet gemakshalve ook Halfweg. Herhaaldelijk komt er een zin in het verhaal voor waarin vliegtuigen en Schiphol een rol spelen.
De vertelde tijd is precies zeven dagen. Die spelen van 11 december (de vondst van het lijk)  tot 17 december (Sals crematie). Maar er wordt niet verteld in welk jaar de zelfmoord plaatvindt. Je kunt wel uit tekstgegevens opmaken dat het verhaalheden in onze eigen tijd speelt. 

Stijl

Gemakkelijk leesbare stijl. De Klerk gebruikt geen moeiljke woorden, geen ingewikkelde zinnen en schrijft vlotte  dialogen. De bladspiegel krijgt dan een ruimtelijk aanzicht, wat ook weer gemakkelijk leest. Opvallend aan de stijl is ook wel dat Lau zaken en dingen oproept, maar daar verder geen uitleg bij geeft. Diverse keren duikt het woord "Spanje en Mallorca" op, maar wat daar gebeurd is, wordt niet door Lau verteld. Ze zijn er een keer op vakantie geweest, zegt zijn ex Kim. De vertelster geeft geen jaartallen, geeft geen leeftijd van Sal en haar. Ze laat derhalve veel aan de interpretatie van de lezer over. Ook over de onmogelijke jeugd worden geen 'sappige'details verteld. 

De metaforen zijn aan de ene kant realistisch en herkenbaar, en soms zijn ze ook origineel.
- (blz. 28: In de huid van zijn nek heeft het touw zijn sporen nagelaten. Twee rafelige lijnen, zoals de strepen die Russische vrahttoestellen in het luchtruim boven Halfweg  trekken, eerder blauw dan rood van kleur.")
- (blz. 95: "Mijn armen hangen als dode gewichten aan het stuur.")
- (blz. 127: "Over de kale bietenvelden bolde de ochtendnevel als pasgewassen lakens.") 
- (blz. 139: "Misselijk van alle sigaretten kruip ik weer onder mijn dekens waar ik, ellendig en broerig, in het moeras van het verleden zak.")
- (blz. 160: "Het papiertje in haar trillende hand fladdert als zo'n vogeltje bij Sals kliniek")

Af en toe, zeker als er over de zelfmoord en de dood van Sal wordt gesproken, is er een cynische ondertoon. (vgl. blz. 168 :" Het luik gaat omhoog. Als een nog af te bakken broodje schokt Sal de over in.")

Slotzin

Soms kom ik bij de kruidenier andere mensen tegen. Die horen meteen dat ik geen local ben. Vraagt iemand me waar ik ben geboren, dan zeg ik : "In Amsterdam,"

Beoordeling

Korte, vlot geschreven roman over schuldgevoelens bij de zelfmoord van een broer. Helder bescheven. De vertelster laat nog heel wat raadsels aan de lezer over. Geen moeilijke lectuur met een wat sombere inhoud. Kan prima gelezen worden door scholieren van havo en vwo in de eindexamenklassen.

Recensies

"De Klerk verkent vele vormen van schuldgevoel in dit rauwe verhaal over een broer van wie Lau ‘gewoon zijn zusje had willen wezen’. Veelzeggend is de paginalange gebruiksaanwijzing voor Sal, die gaat van ‘altijd vriendelijk blijven’ via ‘zeker nooit de confrontatie zoeken’ naar ‘vooral niet laten zie hoe bang je bent’. Waar Sal was, zo wordt duidelijk, liet hij Lau geen ruimte." https://www.parool.nl/kun...e=copylink