Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2023
- 174 pagina's
- Uitgeverij: Ploegsma
Flaptekst
Voor Acht is elke dag hetzelfde: opstaan, naar de Promenade, waar de Principes onophoudelijk uit de speakers galmen, met de trein naar de Terminal, zinloze opdrachten uitvoeren, en weer terug naar haar cel in de woontoren. Tot dat ene moment. Het brengt haar aan het wankelen. Want wie afwijkt, wordt beëindigd, maar voor Acht is er eigenlijk geen weg meer terug.
Eerste zin
Als ik voor mijn raam uitkijk over de spierwitte torens van Surdus, denk ik altijd aan vluchten. Elke keer schrik ik weer van de gedachte. Probeer hem te onderdrukken, bang dat hij opgemerkt zal worden. Maar ik krijg hem nooit helemaal weg, er blijft altijd een restje achter, sluimerend in mijn achterhoofd.Samenvatting
I
De ik-verteller heeft een getal als naam: Acht. Ze woont in een 'wooncel' in een van de vele torens in Surdus en beschrijft haar leven als een eentonige herhaling van belevenissen.
Iedere dag vertrekt ze met de trein naar haar werk, waar ze op zo'n dag dezelfde zinloze en uiterst saaie handelingen verricht: antwoord geven op erg eenvoudige vragen. Contact met anderen, die ook witte kleding dragen, mag niet; niemand kijkt elkaar aan.
Overal is er toezicht: er klinkt een bevelende stem uit luidsprekers (Evi), er zoemen een soort drones - die Zieners heten- boven de personen. Wees behulpzaam en ondergeschikt is wat er steeds wordt omgeroepen. Behalve deze onbezielde personen zijn er ook bezielde mensen in deze samenleving, die een luxe bestaansrecht hebben. Alle 'nummers' moeten de orders van hogerhand opvolgen en wie dat niet doen (dwalers) lopen de kans 'beëindigd' te worden. Acht heeft een keer zo'n openbare executie gezien. Maar Acht voelt dat ze anders is: "Ze is niet niets."
Op een dag ziet ze een 'jij'. Later nog een keer en ze gaat haar achterna. Ze ziet een prachtige muurschildering van een 'korenveld' en twee vrolijke meisjes. Acht krijgt er energie van. Ze voelt weer dat ze anders is (een dwaler.) Ze belooft zichzelf dat ze ooit een keer de zee zal zien.
De volgende keer dat ze 'jij' weer ontmoet, zegt deze "Ben je wel eens op de Wal geweest? Dat maakt het verzet in Acht wakker. Ze maakt een opzettelijke fout op een simpele vraag en rent haar werkplek uit.
III
Acht blijft rennen en ontsnapt. Ze ziet een heleboel dingen die niet meer kloppen in Surdus. Maar de zieners(drones) zien wel dat Acht iets fout doet en vragen aan de hogere macht of ze haar mogen beëindigen. Even kan ze zich niet bewegen, maar dan komt er een 'scheur' in het hele decor. Ze komt bij de Wal en beklimt de trappen en ze ziet de zee. Moet ze van de toren springen of 'beëindigd' worden? Dan is er ineens 'jij' (Duizend) Beide meisjes zijn anders.
IV
Ze keren terug naar Surdus, maar er gebeuren vreemde dingen. Deuren die openen op een muur. Surdus lijkt leeg, maar ze zien een muurschildering van het korenveld en horen een windorgel. Maken ze het echt mee of leven ze in een vreemde droom? Er is nu ook een andere stem door de speaker en ze horen echte muziek van Billy Holiday ("Solitude"- een heel rustig nummer). Bij hen ontstaat een gevoel van verwantschap. Duizend zegt: "We zijn zusjes" maar ook "Ik besta niet echt."
Als ze buiten zijn, komen de zieners weer: ze zoeken Acht. Die scheurt uit haar hoofd een aantal programmeercodes. De zieners storten neer. Evi start nu de "beëindigingscode". Alles wordt zwart voor Acht.
V
Ze voelt zich leeg worden. Ze rent later naar de Wal en ziet daar Duizend weer. Ze besluiten om vanaf de Wal samen in de zee te springen.
VI
Het water is koud. Acht kan zich niet meer bewegen. Ze zit in een ruimte vast, ze hoort pnieuw een windorgel en muziek van Billy Holliday ('Solitude')
Dan verandert het perspectief.
Evi zit in een laboratoriumruimte en ziet een beschadigde robot Acht. Ze vraagt aan een programmeur Dave, hoe dat kan. Dave vertelt dat Acht de software heeft gehackt door een bewust fout antwoord te geven op een simpele vraag en daarna weg te rennen. Zo werd ze een persoonlijkheid: een Acht en een Duizend, omdat die in programmeertaal identiek zijn.
Evi legt nu aan Acht uit dat alles wat ze gezien heeft: vogels, een walvis, een korenveld, een windorgel alleen maar virtueel was. Alles wat ze heeft meegemaakt, heeft zich slechts afgespeeld in vier minuten in haar hoofd. De tonen van het windorgel werden veroorzaakt door de sleutelbos van Dave. Die geeft toe dat hij een soort 'handtekening' in de software heeft gestopt: een foto van zijn twee dochters in een korenveld. Hij zegt ook dat hij nu een moreel probleem ervaart: "Acht heeft een bewustzijn, een menselijke trek gekregen." Daar moeten ze iets meedoen, maar Evi is veel zakelijker. Dat gaat niet gebeuren. Acht moet vernietigd worden.
Als Dave de ruimte verlaat, raakt hij even het hoofd van Acht aan. "Veel meer kan ik niet voor je doen", zegt hij. Maar Acht voelt dat haar ledematen weer kracht krijgen. Ze 'herleeft' en buiten ziet ze Duizend weer. Die belooft dat ze altijd bij haar zal blijven, omdat ze in haar hoofd zit. Hand in hand rennen en ze door een korenveld, de zon tegemoet.
Personages
Acht
Acht is een simpele robot die geen naam heeft gekregen maar een cijfer. Ze wordt geprogrammeerd in slechts vier minuten, maar toch komt zij in opstand tegen de maatschappij. Robots worden opgeleid om te doen wat hun meester wil De meester is een bezielde persoon (een mens). Al snel beseft Acht dat ze anders is dan de andere 'robots." Zo wil ze graag de zee zien. Ze saboteert het programma dat haar stuurt en rent weg. Ze krijgt hulp van Duizend, een gelijkgestemde robot ( of een wezen dat in het hoofd zit van Acht) Volgens de wet moet het leven van Acht 'beëindigd' worden door de zieners. Die doen wel een poging, maar helemaal lukt die niet. De programmeur ervaart dat Acht eigenlijk een menselijk trekje heeft gekregen en vindt dat de macht er iets mee moet doen. Evi wil van niets weten, maar Dave tikt Acht nog eens aan (een teken van nieuw leven, een scheppingsdaad) Acht kan weer wegrennen en dat doet ze samen met Duizend (al of niet in haar hoofd)
Duizend
Duizend is een gelijkgestemde. Ze is het vriendinnetje van Acht. In programmeertaal zijn de codes van acht en duizend gelijk. Volgens Evi zit Duizend in het hoofd van Acht. Duizend stuurt de gedachten van Acht. Samen springen ze in zee. Na de herprogrammering vinden ze elkaar weer en samen met Acht rent Duizend weg.
Evi
Evi is het symbool van de macht. Zij beslist met haar oproep via de speakers wat de robots dagelijks moeten doen. Ze moeten trouw zijn aan de bezielde mensen. Evi geeft ook het sein voor de executies. Ze is een keiharde zakenvrouw die geld verdient met het robot-project. Ze voelt niets voor het bewustzijnsidee dat Dave in Acht terugziet. Evi gaat voor de macht en het geld.
Dave
Dave is programmeur van de software. Hij heeft ontdekt wat er met Acht is gebeurd. Eigenlijk vindt hij dat heel interessant en hij zou dat menselijk bewustzijn willen bewaren en misschien ook wel opnemen in zijn softwarepakket. Evi verbiedt het hem. Maar Dave heeft al eerder iets stiekems gedaan: een soort handtekening geplaatst van de muurschildering en de twee meisjes, die zijn dochters verbeelden. Dat heeft hij in zijn software verborgen. Als Evi hem het bot verbiedt, tikt hij bij het verlaten van de ruimte waarin Acht ligt, het meisje tegen haar gezicht. Dat is een teken van leven geven en Acht kan daardoor aan de totale beëindiging ontkomen. Dave heeft dus wel het gevoel dat Evi mist.
Quotes
"Langs de Promenade staan tientallen woontorens, wit en glanzend in de zon, allemaal precies zoals die van mij. Uit de woontorens stappen de anderen naar buiten om zich aan te sluiten. Zonder dringen, zonder aarzelen, in gelijke pas" Bladzijde 13
"Uit de speakers in het dak klinkt de stem van Evi die de Principes reciteert, opnieuw en opnieuw en opnieuw. Luister, gehoorzaam, volg. Betwijfel niet, aarzel niet, bevraag niet. Wees behulpzaam en ondergeschikt. Onderwerp je aan de wil van de bezielden." Bladzijde 15
"Ik lig op een bed naar het plafond te staren en mijn hoofd is een oerwoud en mijn verstand een bot kapmes. Ik zie ze wel vanuit mijn ooghoek, naast mijn bed. En ik hoor ze." Bladzijde 160
"Dit is één geval, Dave. Duizenden modellen zijn haar voorgegaan. En allemaal hebben ze een onberispelijke staat van dienst, Geen enkele melding van afwijkend gedrag, nog geen ongelukje. En de meeste daarvan zijn veel complexer dan zij. Dit is maar een simpele Acht. Een gewone gezelschapsrobot."" Bladzijde 160
"Dit kwam niet uit onze software. Niets daarvan zit in onze code. Ze werd een complete persoonlijkheid. Uit zichzelf . In vier minuten. Een persoonlijkheid op een chip." Bladzijde 161
"We gaan deze Acht verder bestuderen. En daarna wissen we alles uit haar brein en gaan we onderverdelen gebruiken voor verkoopbarvarianten, waar onze klanten veel geld voor neertellen. Principes zijn leuk, als ze je uitkomen. Zo simpel zit de wereld in elkaar. Dat is altijd zo geweest , en dat zal altijd zo blijven." Bladzijde 166
Thematiek
Big brother: machtSurdus is een onderdeel van een softwareprogramma van een maatschappij , waarin bezielde mensen de macht hebben. Zij moeten worden bediend door robots die een computerprogramma in hun hoofd hebben gekregen, waarin dat gerealiseerd wordt. De machthebbers in die samenleving kunnen alles alles overzien door middel van een soort drones die boven de maatschappij zweven. (Big Brother) Die hebben bovendien de macht om het 'leven' van de robots te 'beëindigen." In zo'n maatschappij komt er altijd wel een individu tevoorschijn dat zich verzet en dat is Acht. De machthebbers willen macht, aanzien en geld.
Motieven
Dood= beëindigen
Robots die zich verzetten, worden 'dwalers' genoemd. Het leven van 'dwalers' moet beëindigd worden, dat wil zeggen dat er een openbare executie kan plaatsvinden. Acht is daarvan getuige geweest. De zieners proberen ook het leven van Acht te beëindigen. Het lijkt erop of dat geslaagd is, Acht kan zich niet meer bewegen, maar de programmeur Dave heeft zekere gevoelens voor Acht, geeft haar een tik tegen het hoofd, waardoor ze weer levenskracht krijgt en weg kan rennen met vriendin Duizend.
Verzet
In een geprogrammeerde maatschappij, waarin een eigen mening niet ("Je moet dienstbaar zijn") wordt geaccepteerd, komen er altijd individuen die anders willen zijn, die niet met de stroom meezwemmen, maar er juist tegenin gaan. Ze verzetten zich tegen machthebbers, ze verlangen naar vrijheid. Acht voelt zich anders: ze ziet dingen in de natuur, ze ziet een muurschildering van een korenveld met twee meisjes. Ze wil vluchten naar vrijheid. Ze klimt met hulp van Duizend (die zich ook verzet- ze hebben beiden dezelfde programmeercode) op de Wal en kan zodoende de zee zien. Dat is iets wat ze zichzelf ooit heeft beloofd. De zee is natuurlijk ook zo'n teken van vrijheid. Al in de eerste zin, zegt Acht dat ze er iedere dag aan denkt om te vluchten (het escapisme van iemand die zich verzet)
Vriendschap
Acht krijgt in haar virtuele' leven een vriendin. Duizend. Die zegt dat ze zusjes zijn, wat een verwijzing is naar de muurschilderingen van het korenveld waarop ook twee zusjes te zien zijn. Later blijkt dat een ingebouwde foto van de programmeur Dave. Duizend zegt ook dat ze in het hoofd zit van Acht en dat ze op die manier altijd bij haar zal blijven. Ze rennen aan het einde van het verhaal hand in hand naar een open toekomst.
Kunst
In de grauwe fantasieloze maatschappij van Surdus is er geen sprake van kunst. Kunst is namelijk een individualistische uiting. Dave heeft in zijn programma's toch een eigen tintje gestopt (zijn signatuur) . Hij wil toch iemand zijn en hij plaatst een foto van een korenveld met twee meisjes (zijn dochters) Dat beeld duikt enkele keren op, ook in de slotzinnen. Duizend en Acht rennen samen weg door een korenveld, de personificatie van de muurschildering. Ook muziek kan een teken zijn van anders zijn. Niet de monotone geluiden via de speakers van Evi, maar de klanken van een windorgel (wat later het gerinkel van een sleutelbos van Dave blijkt te zijn) en mooie muziek van Billy Holiday . Het nummer "Solitude" past heel goed bij de tekst. De titel betekent immers 'eenzaamheid'.
Opdracht
Voor jou, en voor avonden als toen, op het balkon van een verlaten treinwagon in een wereld waarin alleen wij
en onze dromen bestonden
Titelverklaring
Het verhaal gaat over twee meisjes. Er is een ik-figuur en een meisje 'jij'' dat zich later voorstelt als Duizend. Ze zijn beiden anders dan alle anderen. Op die manier is deze jeugdroman niet alleen maar een sf-roman maar ook een boek over vriendschap.
Maar aan het einde van de roman verandert alles. Het blijkt dat er sprake is van een mislukt experiment met robots.Acht heeft de software gehackt en heeft een menselijke trek gekregen. In programmeertaal krigen Acht en Duizend dezelfde codes. "Duizend en ik ", dus.
Structuur & perspectief
Er zijn in deze sf-roman zes delen die met Romeinse cijfers worden aangeduid. Elk van die delen wordt onderverdeeld in korte hoofdstukken met een titel die soms niet al te duidelijk kan worden uitgelegd: o.a Kalibratie, Solitude. Alle titels bestaan slechts uit één woord.
In de eerste delen is er een 'ik-verteller' (Acht) In het laatste deel is Acht eigenlijk niet meer levend en horen we hoe twee bezielde mensen praten over de mislukking van het experiment met geprogrammeerde robots, Daarna moet Acht vernietigd worden. Maar een programmeur tikt haar hoofd aan en Acht krijgt weer levenskracht. Samen met Duizend rent ze weg door een korenveld naar de zon. De ik-verteller is teruggekeerd.
Er is sprake van een open einde, want de lezer weet niet hoe het verhaal afloopt.
Decor
Qua tijd weet je als lezer niet wanneer het verhaal speelt. Waarschijnlijk in de nabije toekomst. Acht beleeft een heel avontuur, maar Evi vertelt haar dat het hele avontuur slechts vier minuten heeft geduurd.
De ruimte waarin Acht alles beleeft is de stad Surdus, maar Evi vertelt dat Surdus eigenlijk niet bestaat, een lege stad is die Acht alleen virtueel ziet.
Stijl
De stijl van Yorick Goldewijk is wat dromerig en poëtisch. Het is in het begin van het boek lang niet duidelijk wat er aan de hand is.
Wat ook opvallend is dat de gebeurtenissen vaak in heel korte zinnen worden weergegeven. Bovendien zijn niet alle woorden even gemakkelijk te begrijpen voor lezers van dertien jaar. Vanaf die leeftijd acht de uitgever het boek geschikt om te lezen.
Evi spreekt steeds dezelfde zinnen uit: zo worden de robots geprogrammeerd om de leiders te gehoorzamen.,
Luister, gehoorzaam, volg
Betwijfel niet, aarzel niet, bevraag niet.
Wees behulpzaam en ondergeschikt.
Onderwerp je aan de wil van de bezielden.
In deel V staan reeksen getallen met programmeercodes, omdat Acht het ontwerpprogramma heeft gehackt.
Slotzin
Je pakt mijn hand en we rennen door het korenveld. En we blijven rennen, met ogen dicht, de zon tegemoet.Beoordeling
Het maken van een boekverslag of het schrijven van een recensie van "Duizend en ik." is een heel lastig karwei. In de eerste delen komen we een meisje zonder naam maar met een nummer tegen, van wie we eigenlijk niet snel weten wat ze wil. Ja, ze pleegt verzet tegen een macht die over een kille, zakelijke maatschappij heerst, een Big Brother-maatschappij die alles kan overzien. Verzetplegers worden gedood (beëindigd) Maar lange tijd weet je als lezer niet of Acht droomt over wat ze beschrijft en of de aanwezige vriendin Duizend wel echt bestaat. Dat maakt het lezen van dit verhaal niet gemakkelijk en ik vrees zelfs dat een aantal (niet alle) jonge lezers van 12,13 jaar zullen afhaken.
Uiteindelijk wordt in deel VI van het boek uitgelegd wat er werkelijk aan de hand is.Dan wordt het voorgaande wel duidelijk. Acht is een geprogrammeerde robot die menselijke trekjes laat zien.Ze is een individu met een bewustzijn en ze verzet zich. Dat gegeven is in toekomstromans niet erg origineel, maar de manier waarop Goldewijk het verhaal en het verzet beschrijft is pakkend en uiteindelijk is het ook een boek over vriendschap geworden, een warme,trouwe vriendschap in een kille maatschappij, Acht en Duizend en een beetje Dave tegen de Evi's. Dat geeft ons hoop.
Mijn twijfel blijft of de schrijver van een jeugdboek de lat niet een beetje te hoog heeft gelegd.
Recensies
"En ja, inderdaad: het is echt heel moeilijk om het boek te beschrijven. Hoofdpersoon Acht is een intrigerend meisje dat leeft in een wereld waarin wie ze is er niet toe doet. Iedereen lijkt op elkaar. Als je je nek uitsteekt loopt het niet goed met je af. Toch kan Acht het niet laten: ze wil ontsnappen aan die wereld. Ze neemt een levensgroot risico, maar het alternatief - dat alles bij het oude blijft - is nog angstaanjagender." https://www.hebban.nl/rec...duizend-ik
"Goldewijk neigt naar het cliché. Wie weleens sciencefiction heeft gelezen of gekeken, is niet verrast door steden met dwingende computerstemmen en controlerende camera’s. Maar dat alles blijkt weinig meer dan decor voor een ontroerend verhaal over een ontluikende vriendschap. Want: met wie eigenlijk? Om in één ruk uit te lezen." https://www.volkskrant.nl...gle.com%2F
"Het nieuwe boek van Yorick Goldewijk, die vorig jaar met de ingenieuze tijdreisroman Films die nergens draaien de Gouden Griffel won, is een ramp voor recensenten. Dat wat het opmerkelijk en gelaagd maakt, kun je niet volledig bespreken zonder teveel weg te geven. De verrassende laatste hoofdstukken onthullen namelijk pas echt waar dit boek over gaat. Aanvankelijk lijkt Duizend & ik zo’n dystopische jeugdroman waar er het afgelopen decennium nogal veel van zijn verschenen, maar wel intrigerend en goed geschreven. We volgen een meisje dat bij gebrek aan een echte naam haar nummer als zodanig gebruikt: Acht." https://www.trouw.nl/nieu...oogle.com/
"Is dit een toekomstroman, zoals Ogen van tijgers van Tonke Dragt, waarmee het gelijkenissen vertoont, of is het een commentaar op een dictatuur als die in Noord-Korea? Of is het hele boek wellicht een hallucinante droom? Er zijn aanwijzingen en vermoedens maar de auteur kiest ervoor pas in de slotfase duidelijkheid te verschaffen. Een lastig boek om te bespreken want het is bijna onmogelijk te reflecteren zonder de plot weg te geven. Daar zit ook de grote vraag over dit boek. Is de cryptische insteek een gouden, op zijn minst sterke, greep of is het minder geslaagd en onnodig. Voor beide valt iets te zeggen en bij mij slaat de balans enigszins door het laatste. Met de kennis uit het laatste hoofdstuk blijkt Duizend & ik bij herlezing eerder aan kracht te winnen dan in te boeten en voelt het actueler aan, en zet het al tijdens het lezen aan tot nadenken over ethiek en vooruitgang. Beetje cryptisch allemaal, maar daarvoor moet u bij de auteur zijn." https://jaapleest.nl/duizend-ik/
Geschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Leraar Nederlands zijn vond ik veel leuker dan directielid spelen. De laatste jaren was ik conrector. In 2004 begon ik aan mijn eerste boekverslag voor scholieren.com. Dat is dus ruim twintig jaar geleden.
Ik vond het destijds mijn 'missie' om de vaak verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met onbekende en / of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk gewoon leuk zijn. Het is de taak van een docent om het lezen te stimuleren.
Docenten kunnen je met het aanprijzen van aantrekkelijke en/of spannende boeken enthousiast maken. Passages die interessant zijn, kun je voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat, kan ook een stimulans voor je keuze zijn. En vergeet niet dat je van je medeleerlingen ook kunt horen welk boek ze (erg) leuk gevonden hebben. Dat is vaak de beste manieren om te weten te komen of een boek aantrekkelijk is. Hoewel smaken altijd blijven verschillen..
Ik heb tot nu ( 1 juli 2025) 1530 boekverslagen gemaakt, waarvan vrijwel de meeste Zeker-Weten-Goed-verslagen zijn. Er staan de laatste jaren aan het einde van het verslag vragen over de inhoud en de structuur, zodat je kunt controleren of je je het boek in grote lijnen begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Elke maand ontvang ik boeken van diverse uitgeverijen die hun schrijvers uit 'hun fonds' onder de aandacht van de lezer willen brengen.
Ik hoop altijd dat de 'leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende of zelfs beginnende schrijvers op de leeslijst te accepteren.
Lezen kan leuk zijn, maar boekverslagen maken doe je meestal niet voor je lol. Ikzelf vond dat vroeger namelijk helemaal niet leuk. Ik kocht in die tijd daarom ook alle uittrekselboeken van alle talen. (Bijvoorbeeld Literama (Ne), Aperçu (Fa), Survey (En), Der Rote Faden (Du). En als ik heel eerlijk ben, heb ik ook wel eens uit tijdgebrek alleen met een boekverslag een mondeling tentamen gedaan. Maar dan voelde je je toch niet altijd op je gemak. Nu maak ik zelf al jaren boekverslagen voor scholieren.com.
Nog een welgemeend advies: wees verstandig en lees altijd het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een prima geheugensteun voor je mondeling zijn.
En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek echt niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com aanlevert. Daar is natuurlijk helemaal niks mee.
Waarschuwing van mijn kant : Pas op met het opvragen van verslagen via Chatgpt. Ik heb verslagen gelezen waarin pertinente onjuistheden staan.
REACTIES
1 seconde geleden