Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2019
• 153 pagina's
• Uitgeverij: Pluim

Flaptekst

Eerste zin

Oefening die ik somtijds maak: mijn ogen sluiten en slenteren door het ouderlijk huis dat waarschijnlijk niet meer bestaat, of anders onherkenbaar is verbouwd zoals ik mezelf soms vanbinnen helemaal zou willen herbouwen.

Samenvatting

De in een klein dorp (slechts 23 inwoners) wonende veertiger Mattis D. Hansen is een misantroop. Hij heeft diverse relaties achter de rug, verdrinkt zich vaak in alcohol (goedkope wijn)  en heeft een hond Kom. Die wordt ziek en hij besluit met een geleend pistool de hond dood te schieten. Daarna wil hij weg van de eenzame woning. Een vrouwelijke makelaar heeft nogal wat aanmerkingen op zijn slecht onderhouden woning, maar ze is verrukt van de pruimenboom. Op een dag valt ook de waterpomp van zijn huis uit en hij moet water uit het dichtbij gelegen meer halen. Hij neemt ook in zijn blootje een bad in het meer en op een dag komt er een mooie vrouw langs in een kano. Die kleedt zich ook uit en neemt een bad. Ze brengen de avond door, eten wat en zoenen.  Daarna vertrekt ze weer en ziet hij haar weken niet.

Op een dag komen er kijkers voor zijn huis. Ze zijn enthousiast en willen zijn woning wel kopen. De kapotte waterpomp nemen ze voor lief. Juist op dat moment komt Elma weer langs  en in een opwelling besluit Mattis daar te blijven wonen. Elma blijft nu een paar dagen overnachten, repareert de waterpomp zelf en brengt sfeer in het  misantropische wereldje van Mattis. Er komt ook wel een vorm van seks voor, maar Elma wil dat niet  in haar eigen huis. Ze heeft drie jaar geleden haar man Erik door een auto-ongeluk verloren en ze kan hem nog steeds niet vergeten. Ze wil hem trouw blijven. Ze is mooi en aantrekkelijk en Mattis vindt het fijn om met haar te vrijen, maar ze kan niet  klaarkomen en dat vindt hij toch wel een tekortkoming van zichzelf. Ook ziet hij als hij bij haar op bezoek is een foto van Erik en die was heel wat knapper dan hijzelf is. Kortom, Mattis is jaloers op een lijk dat hij nog steeds als concurrent zit. Bij weer een bezoek ziet hij Elma's trouwring in de badkamer liggen en hij doet die symbolisch om. Hij krijgt het benauwd als de ring aanvankelijk niet meer afkan. Ook treft hij Eriks parfum aan. Als hij wat opspuit, wil Elma meteen vrijen. Ze droomt daarna van haar ex- Erik en het is de ochtend erna een teleurstelling dat Mattis naast haar ligt.

In de winter wil Elma naar de naast gelegen stad, omdat het dorp vrijwel altijd afgesloten is van de buitenwereld. Mattis is weer alleen en hij voelt zich eenzaam. Na een tijdje worden er brieven van Elma gebracht. De eenzame  postbode sterft echter aan een koolmonoxidevergiftiging (zelfmoord?) In de brieven schrijft Elma dat ze hem mist. Mattis heeft de sleutel van haar huis en kan zich uitleven: hij gaat in het echtelijk bed liggen en laat er scheten in. Zijn geur moet die van Erik verdrijven. Ook trekt hij de onderkleren van Erik aan. Hij wil op die manier Erik verdrijven uit het levens patroon van Elma. De brieven brengen hem op een idee. Hij heeft nog anonieme liefdesbrieven voor hem van een vriendin die overspel pleegde en legt die stiekem in Elma's kast om Erik in een verdomhoekje te plaatsen. Na de begrafenis van de postbode, brengt hij een bezoek aan het graf van Erik en legt daar een grafsteentje neer met de naam van Liesbeth erop. Die  moet zijn minnares lijken en Elma ervan  overtuigen dat Erik niet 'zondenvrij' was. 

Met oudjaar komt Elma de jaarwisseling vieren. Ze drinkt en lijkt een stuk losser dan daarvoor. Het eerste orgasme lijkt er eindelijk aan te komen.  Na een paar weken gaat hij met haar naar Venetië. Even dreigt er een kink in de kabel te komen als Elma per se in een gondel wil varen. Mattis vindt dat maar nepgedoe. Toch krijgt Elma haar eerste orgasme in de Italiaanse stad.
Hij komt echter een stap verder in haar wereldje als Elma op haar verjaardag haar vriendinnen heeft uitgenodigd. Die zien hem wel zitten. 
Na een intermezzo waarbij Mattis wordt uitgenodigd voor een lezing op een congres (schaken) beseft hij ook dat hij Elma  mist.

In het laatste hoofdstukje komt hij bij Elma terug. Ze heeft veel herinneringen aan Erik weggehaald, ze draagt diens trouwring niet meer en heeft zijn kleren weggedaan. Hoe moet het nu verder?
Mattis doet een voorstel om haar geliefde dobbelsteenspel van paardjes (waarbij ze altijd wint, ook van  Erik) te spelen.  

Personages

Elma

Elma lijkt het type van de ideale vrouw. Ze is mooi, heeft geen schroom zich naakt te tonen, kan huishoudelijke karweitjes (de waterpomp) opknappen.. Maar ze heeft een verleden en dat zit haar hinderlijk in de weg. Ze kan haar overleden echtgenoot Erik niet vergeten en wil met Mattis geen dingen doen die ze met Erik deed. De kentering in haar leven komt wanneer Mattis de suggestie oproept dat Erik een minnares heeft gehad. Dan draait Elma bij: ze ontdoet zich van haar trouwring, doet de oude kleren van Erik weg en lijkt bereid een nieuwe toekomst aan te gaan met Mattis.

Mattis

Mattis is een eenzame misantroop met een ouder wordende hond. Hij staat min of meer op het punt een einde aan zijn leven te maken, wanneer Elma zijn leven binnenkomt. Hij moet echter concurreren met een 'lijk' en is jaloers op de overleden echtgenoot die hij probeert te imiteren. Daarmee bereikt hij niet de kern van Elma. Wanneer ze in de winter weg is en hem met brieven benadert, weet hij wat hem te doen staat. Enigszins verraderlijk beschuldigt hij Erik postuum van overspel. Dat brengt Elma er toe zo langzamerhand echt afscheid te nemen van Erik (ze draagt zijn ring niet meer, etc) Na een congres over schaken weet Mattis ook dat hij Elma mist en het einde (lees: toekomst) lijkt heel positief te worden.

Quotes

"Het vraagstuk omtrent zelfmoord is uiterst nuttig en ik vermoed dat elkeen, ook de gelukkige, zich minstens een paar keer in zijn leven heeft afgevraagd op welke manier hij er een eind aan zou breien zodra de noodzaak zich daartoe zou aandienen. Een denkspelletje. Je hebt er geen dobbelsteen voor nodig." Bladzijde 7

"Ik heb het nooit aangenaam gevonden in de slaapkamer te staan van bevriende koppels die zo nodig trots een rondleiding wensten te geven in hun liefdesnest. Er is maar één gedachte mogelijk bij het zien van een bed, bij hert zien van de spijlen van dat bed en ik word daar niet gelukkiger van. Er zijn deuren die op slot mogen blijven." Bladzijde 19

"Ze wuifde, er zat nog heel veel meisje in de vrouw. En ze kwam binnen via de keuken." Bladzijde 45

"Maar de ex van Elma was geen ex. Ik was verwikkeld in een oneerlijke concurrentie met een lijk. Iemand die van het lot de tijd niet had gekregen om haar te vervelen. haar te ontgoochelen. Haar liefde voor hem was nooit bekoeld en zou dat ook niet doen. Integendeel. Gedreven door rouw zou hij worden verheerlijkt, op een piëdestal geplaatst. Zijn minpunten verdoezeld." Bladzijde 65

"En daar zat ik dan weer, afgesneden van de liefde en het vlees met mijn diepvriesmaaltijden, mijn kartonnen vol wijn.. En met een sleutel van Elma's huis, zodat ik af en toe haar plantjes water geven kon." Bladzijde 87

Thematiek

Rouw (verwerking)

Rouwverwerking gecombineerd met een nieuwe ontluikend liefde lijkt het thema van deze kleine roman. Elma heeft moeite om haar bijna volmaakte dode echtgenoot Erik te vergeten. Drie jaar geleden is hij bij een auto-ongeluk om het leven gekomen. Ze wil hem niet vergeten, heeft nog zijn trouwring om, heeft zijn parfum bewaard en wil geen dingen doen die aan hem herinneren. Mattis concurreert daarom met een 'lijk.' Hij weet later wat hij moet doen en eigenlijk pleegt hij een vorm van verraad door Elma te doen geloven dat Erik tijdens zijn leven een minnares had (liefdesbrieven van een oude ex verstopt hij bij Elma in huis, hij laat een grafsteentje maken met de naam Liesbeth). Dat schept een verwijdering tussen Elma en Erik en in dat gat duikt Mattis. Na de reis naar Venetië is Elma ook in staat een orgasme te krijgen bij Mattis en dat opent een weg naar een nieuwe toekomst.

Motieven

Zelfmoord

Mattis loopt enige tijd met het plan rond zelfmoord te plegen. Het is niet duidelijk of de ineens opgedoken postbode zelfmoord pleegt of gewoon door een koolmonoxidevergiftiging om het leven komt.

Liefde

Elma zorgt voor een nieuwe liefde in het leven van Mattis. Ze komt langs varen in een kano als Mattis naakt in zijn meertje poedelt. Voordat het echt wat wordt, moet Elma de dood van haar man Erik verwerken.

Seksualiteit

Mattis beleeft een mooie periode als Elma in zijn leven komt. Na enige tijd komt het tot seks, maar nooit in het huis van Elma, die 'trouw'wil blijven aan haar overleden man. Symbool van deze vorm van seks is dat Elma nooit een orgasme krijgt. Pas na de reis naar Venetië is ze daartoe in staat.

Jaloezie

Mattis is jaloers op de liefde van Elma voor haar overleden man. Hij moet concurreren met een lijk. Hij zorgt ervoor dat Elma later een andere kijk op Erik krijgt doordat Mattis enkele 'verraderlijke'trucs uithaalt.

Eenzaamheid & isolement

Mattis leeft na enkele verbroken relaties in een volkomen isolement in een klein afgesloten dorp. De komst van Elma verbreekt zijn eenzaamheid.

Dood

Eigenlijk wil Mattis dood. Hij schiet zijn hond dood. Erik is door een auto-ongeluk om het leven gekomen en de postbode die hem de brieven van Elma brengt, komt om door koolmonoxidevergiftiging.

Dierenleed

Als de hond van Mattis, Kom, aftakelingsverschijnselen vertoont, leent Mattis een pistool van de boswachter om de hond uit zijn lijden te verlossen.

Motto

Er is geen motto en geen opdracht.

Titelverklaring

In de tuin van de verteller staat een mooie pruimenboom. Hij wil die eigenlijk kappen als hij het huis gaat verkopen , maar de makelaar is er helemaal weg van.  Hij mag de pruimelaar zeker niet omkappen. Blz. 21 : "Ik mocht  niet op mijn krent gaan zitten als ze rijp waren voor de pluk, eens deze vruchten zelf van de boom vielen zou de pruimenmade immers zegevieren."
En later als Elma in het leven van  de verteller is gekomen: (blz. 50 : 'Zij dook de tuin in, en ik moet er later bij hebben verzonnen dat ze zong, om pruimen te plukken die ze meteen daarna  meerdere malen liet inkoken.)

[De schrijver Dimitri Verhulst kennende is het niet zo vreemd te veronderstellen dat er ook nog een dubbelzinnige betekenis achter het plukken van de "pruim" zit. In een radio-interview ontkent de auteur overigens die associatie. ]

Structuur & perspectief

Er is een ik-verteller, Mattis D. Hansen (zie blz. 141) die het verhaal in de o.v.t. als achterafverteller aan de lezer vertelt.
De roman is simpel opgebouwd. Er zijn 24 hoofdstukken die geen titel en geen nummering hebben. Ze worden onderling van elkaar gescheiden door witregels. Er is sprake van een chronologisch verhaal dat drie seizoenen (dus ongeveer negen maanden) in beslag neemt. 

Decor

Het decor is een klein dorp (waar dan ook) met ongeveer 23 inwoners die elkaar nauwelijks groeten. Bij de woning van Mattis ligt  een meer. Daar ontmoet hij zijn nieuwe liefde Elma voor het eerst. In dit naamloze fictieve dorp spelen vrijwel alle gebeurtenissen zich af.  (Mattis gaat nog wel een keer met Elma een paar dagen naar Venetië, om daar meer toenadering tot haar te krijgen.)
Het geïsoleerde dorp is eigenlijk geen topografische ruimte maar een symbolische of belangenruimte, die naar de aanvankelijke eenzaamheid van de verteller verwijst. Als je naar de omgeving kijkt, hoeft het dorp niet in Vlaanderen te liggen. Uit een interview met de auteur zou je ook kunnen afleiden dat het een Zweeds dorpje betreft. De namen Mattis D. Hansen en Elma passen ook in dat decor. 

Ook wat de tijd betreft maakt de verteller de lezer weinig wijzer. Het verhaal begint vroeg in de zomer en eindigt in de lente. een driekwart jaar erna. De vertelde tijd is dus ongeveer negen maanden, maar je weet niet in welk jaar het verhaal speelt. Wel wordt duidelijk uit tekstgegevens dat dit in de 21e eeuw moet zijn.

Stijl

De stijl van Dimitri Verhulst is een werkelijk genot om te lezen. Maar je moet dan sarcasme en cynisme wel kunnen waarderen. Ook kun je aan de tekst aflezen dat Verhulst een Vlaamse schrijver is. Hij gebruikt in zijn verhaal nog veel Vlaamse woorden. 
blz. 24 : we gaan travakken = werken 
blz. 26 : in elkaar bricoleren = in elkaar zetten
blz. 33  overmand door pudeur = schaamtegevoel
blz. 38: tutterend aan de bidon met wijn= treuzelen 
blz. 48: alaamkoffer= koffer met toebehoren
blz. 70: teljoren= borden
blz. 91: ben je bekotebikkerd = ben je belatafeld

Het cynisme (zwarte humor) van Verhulst is in deze roman heerlijk. Hieronder slechts enkele voorbeelden.
(blz. 25 "Als je verwarmingsketel het 's winters laat afweten, dan kun je maar beter hopen dat de vrouw van de begrafenisondernemer wel je nummer noteert. Klagen bij de technieker dat je doodvriest heeft geen zin, al ben je nog zo meesterlijk in de beschrijving van afstervende ledematen."
(blz. 55 :"Eventueel zou een enkele pekelige zedenpreker van zich laten horen indien de echtgenoot nog lang
niet afgevreten in zijn graf lag, maar Elma was ondertussen al bijna drie jaar verweduwd, iedereen kon aanvaarden dat op z'n minst haar geslachtsdelen de rouw reeds hadden afgelegd.
(blz. 104 " Maar daags nadien had Petrus de zelfmoordstatistieken scherper gesteld (koolmonoxide, de milde dood) en begon zijn vervanger zijn eerste werkdag met het rondbrengen van diens rouwbrieven, waarvan ook ik er een waard bleek."

Ook schuwt de schrijver seksueel getinte opmerkingen niet en neemt hij daarbij zeker geen blad voor de mond. De meest expliciete is de passage op blz. 58-59:
"Het zou idioot van me zijn geweest te verwachten dat zij mij oraal wenste te bevredigen, mij te pijpen, vooruit , als we dan toch plette termen op een hoop smijten, en heb het zelfs niet gewaagd te insinueren dit prettig te vinden. En misschien was het maar goed ook dat dit niet gebeurde, het is weinig opbeurend om vast te stellen hoe een vrouw dat zaad zo snel mogelijk weer haar mond uit wil, vies als ze het vindt die kledderige yoghurt in te slikken. Het gevoel voor afwijzing. De voor de hand liggende metafoor: ook zelf helemaal uitgespuugd te worden."
 

Slotzin

Ik zei : "Wat dacht je van een partijtje paardjesspel?"

Beoordeling

Dimitri Verhulst heeft maar 150 pagina's nodig om een heerlijk verhaal te schrijven. Ik moest er in ieder geval vreselijk om lachen. Een falende man die een nieuwe kans in het leven krijgt als hij een mooie weduwe Elma ontmoet. Dis echter nog niet klaar met de rouwverwerking van de dood van haar man. Jaloezie in optima forma is het gevolg. 

De stijl van Dimitri Verhulst is cynisch, sarcastisch en humorrijk. Die past uitstekend bij de eenzame verteller die zich een misantroop noemt. Hij is de concurrent in de liefde van een lijk, en weet daar uiteindelijk een verraderlijke mouw aan te passen. 
Een heerlijk komisch verhaal, zeker ook voor scholieren van havo en vwo, om te merken dat literatuur helemaal geen saaie aangelegenheid hoeft te zijn.

Recensies

"Jawel, ‘De pruimenpluk’ blijkt zowaar een klassiek liefdesverhaaltje, waarin een man zijn zelfgekozen isolement opgeeft voor een vrouw die zijn verkilde hart langzaam ontdooit. Een premisse die al een paar eeuwen meegaat en die door Verhulst, helaas, niet écht verrassend door de mangel wordt gehaald." https://www.humo.be/boekr...ruimenpluk

"Vlot lezend interview met de auteur over zijn roman "De druivenpluk." De pruimenpluk speelt zich af in een afgelegen gehucht van 23 inwoners dat verdacht veel lijkt op het afgelegen gehucht van 23 inwoners waar Dimitri Verhulst een tijdlang zélf woonde: het Zweedse Stora Bogarda, een ruimtelijke ­onderafdeling van het dorp Härryda. Anderhalf jaar ­bivakkeerde Verhulst in Zweden. Een periode waarop hij terugblikt zoals Geike Arnaert op haar lidmaatschap van Hooverphonic: blij dat het voorbij is." https://www.demorgen.be/t...~b57429f3/

"Radio-interview met de auteur over zijn nieuwe roman." https://www.nporadio1.nl/...misantroop