Feitelijke gegevens
- 1e druk, 2023
- 128 pagina's
- Uitgeverij: De Bezige Bij
Flaptekst
Alsof het gister is gebeurd, zo scherp. Dertien jaar had ik niet geweten dat ik het wist, maar toen ik de politie zag, wist ik ineens dat ik het al die tijd had geweten.’ Zo, na dertien jaar zwijgen, verbreekt Ada Storkema de stilte. Waar Peter Middendorp in de meesterlijke roman Jij bent van mij haar echtgenoot, de dader, laat vertellen, geeft hij nu het woord aan haar. Sinds de fatale gebeurtenis wordt Ada verteerd door de vraag
of ze medeschuldig is aan het feit dat haar man een verkrachter is, een moordenaar. Had ze het kunnen voorkomen? ‘Als ik hem gegeven had wat hij wilde, als ik hem had gegeven wat hij nodig had…’ Of is zij evengoed slachtoffer? Had ze haar zwijgen eerder moeten doorbreken? Maar hoe leef je verder wanneer zoiets uitkomt? Via confronterende vragen vertelt Ada nu voorzichtig haar verhaal, van de arrestatie van haar man Tille tot de dag van vandaag – want Tille komt binnenkort vrij…
De kant van Ada is een even kwetsbaar als krachtig portret van een vrouw die moet leven met een gruwelijke waarheid.
Eerste zin
Mensen praten wat afSamenvatting
‘De kant van Ada’ is een vervolg op ‘Jij bent van mij’ van Peter Middendorp. In dat verhaal verkracht Tille de zestienjarige Rosalinde en wordt daarvoor opgepakt. Het verhaal is vanuit zijn perspectief geschreven en eindigt met de gebeurtenis dat hij wordt opgepakt. ‘De kant van Ada’ gaat verder vanaf dat punt en is geschreven vanaf Ada’s perspectief, Tilles vrouw. Tille is veroordeeld voor veel jaren gevangenisstraf.
Tille is een boer en hij en Ada wonen op de boerderij die vroeger van Tilles ouders was. Ze hebben twee kinderen, Suze en Friso. Suze is zestien als Tille wordt opgepakt, dezelfde leeftijd waarop Rosalinde is doodgegaan. Friso is iets jonger. Suze is sinds jongs af aan al een beetje het favoriete kind en krijgt meer aandacht dan haar jongere broer.
Als de politie op de stoep staat en Tille wordt opgepakt, barst Ada in tranen uit. Ze is er kapot van en geeft vaak over. Gelukkig bieden twee vriendinnen aan om te helpen. Hun mannen nemen het melken van de koeien over en haar vriendinnen komen vaak langs of koken. Ada beseft vraagt zich af of ze eigenlijk diep van binnen niet wist dat Tille de dader was. Vlak na het incident zag ze namelijk een vreemde vlek in Tilles onderbroek, waar ze hem mee confronteerde. Tille reageerde toen met ‘Ik kijk jou toch ook niet in de onderbroek’. Ook vraagt ze af of het niet ook haar schuld is. Op de avond dat het gebeurde wilde Tille namelijk seks met haar, maar zij had al een hele tijd geen zin in seks, omdat ze haar lichaam niet mooi vond. Tille bleef doorgaan en was fysiek hardhandig. Ada gilde en toen de kinderen wakker waren geworden, besloot Tille op de fiets te stappen. Ada vraagt zich af of het ook was gebeurd als zij niet gewoon ‘ja’ had gezegd tegen de seks.
Ada merkt dat ze meer aandacht krijgt van de mensen in het dorp. Voorheen voelde ze zich vaak eenzaam, maar nu vragen mensen regelmatig hoe het met haar gaat en geven ze aan dat ze er voor haar zijn. Ada merkt ook dat de sfeer thuis is veranderd nu Tille in de gevangenis zit. De sfeer is minder gespannen en er wordt meer gepraat met elkaar.
Op een gegeven moment bereiken Suze en Friso de leeftijd dat ze uit huis gaan. Friso heeft geen vaste partner en woont alleen. Suze woont samen met haar man en krijgt ook een kind. Ze is daar erg druk mee in de weer en heeft weinig tijd om haar moeder te spreken.
Ada doet haar best om te verhuizen uit de boerderij, die is te groot voor haar alleen. Het is moeilijk, maar uiteindelijk is het gelukt om een appartement te vinden. Die is boven winkels, dus ze is fijn onder de mensen. Totdat het gedrag van het dorp langzaam richting haar veranderd. Er is namelijk al een aantal jaar verstreken en Tille komt langzamerhand al bijna vrij. Ada is in die tijd bij hem gebleven en bezoekt hem ook in de gevangenis. Daar spreken zij en Tille weinig, maar ze hebben wel seks. Ada speelt dan als het ware een rol door zich een beetje als een maagd te gedragen. Ada denkt ook terug aan haar jeugd, aan dat de vrouwen in haar familie altijd slechte mannen kozen. Ada had geen fijne jeugd en is verkracht door haar stiefvader. Daarnaast kon haar moeder niet goed tegen Ada’s aanwezigheid, omdat ze haar deed denken aan Ada’s vader.
Ada krijgt dreiggebaren richting haar huis en ze merkt dat mensen in het dorp anders naar haar gaan kijken. Op een gegeven moment groeten haar voormalige vriendinnen haar niet eens meer. Suze is vaak gefrustreerd dat haar moeder het gesprek niet met haar vader aan gaat, over wat zal gebeuren als hij vrijkomt. Zij en haar man willen Tille niet in het leven van hun kinderen, dus Ada ook niet als ze besluit om bij hem te blijven. Suze vraagt zich ook af of haar moeder het niet moet hebben gemerkt, aangezien ze samen waren. En of ze niet doorhad dat Tille zich anders gedroeg tegenover Suze dan eigenlijk normaal was. Hij ging bijvoorbeeld altijd naar het toilet nadat Suze was geweest om te ruiken. In een gesprek als Suze dit soort dingen aankaart, durft Ada eindelijk te vragen of Tille niet ooit iets bij Suze heeft gedaan, een vraag die ze al langer wilde stellen maar nooit het juiste moment voor kon vinden. Suze is verontwaardigd en zegt dat het niet zo is.
Ada probeert er vaak bij Tille erover te beginnen dat ze niet verder wil. Het gaat langzaam, stapje voor stapje. Tot het moment dat Tille voorstelt dat ze bij hem in een verbouwde boerderij kan gaan wonen. Ada zegt nee. Ze wil een oma kunnen zijn voor haar kleinkinderen. Het verhaal eindigt ermee dat Ada op een verbouwde boerderij is met haar kleinkinderen. Het is de lezer niet helemaal duidelijk welke boerderij dit dan is.
Personages
Ada
Ada is de hoofdpersoon van dit verhaal. Zij neemt de lezer mee in haar gedachten en het leven nadat Tille is opgepakt. Ada heeft geen makkelijke jeugd gehad en daarin ziet ze verbanden met haar partnerkeuze voor Tille. Ze is een gevoelig persoon dat veel waarde hecht aan de sfeer thuis en er alles aan doet om er voor haar kinderen te zijn, ook al lukt dat niet altijd. Ze vindt het lastig om tegen Tille te zeggen dat ze wil scheiden, maar uiteindelijk lijkt ze toch hiervoor de moet te hebben gevonden.
Suze
Suze is het oudste kind van Ada en Tille. Ze heeft op zich een goede band met haar moeder, hoewel bepaalde onderwerpen onbesproken blijven. Als kind zag ze hoe haar vader zich niet helemaal normaal gedroeg richting haar. Later in het verhaal is ze samen gaan wonen met haar partner en heeft ze kinderen. Ze spoort haar moeder aan om een keuze te maken: Tille of Suzes kinderen.
Tille
Tille heeft geen actieve rol in dit verhaal, ondanks dat gebeurtenissen te wijten zijn aan hem. Hij heeft Rosalinde verkracht en zit daar nu in de gevangenis voor. Hij wordt beschreven als een man die weinig zegt en zorgt voor een gespannen sfeer. Als Ada hem komt bezoeken, praten ze niet maar hebben ze alleen seks.
Quotes
"De spanning waaide weg en heel voorzichtig, een beetje bang nog misschien, keerde daarvoor in de plaats het leven terug" Bladzijde 65
"Een moeder kan nooit de gaten dichten die een vader heeft geslagen" Bladzijde 75
"Niet zo ruw, Tille, je kent je eigen krachten niet" Bladzijde 82
"Als ze naar me keek, zag ze haar vernedering" Bladzijde 97
Thematiek
Seksueel misbruikHet thema van dit verhaal is seksueel misbruik. De verkrachting van Rosalinde is een voorbeeld hiervan. Het gehele verhaal is een gevolg van deze gebeurtenis (met uitzondering van de flashbacks naar voor de verkrachting). Ada is zelf als kind ook seksueel misbruikt door haar stiefvader. Daarnaast is Tille ruw in de seks met Ada. Als zij geen zin heeft in seks, dwingt hij daar bijna toe. In de gevangenis doet Ada als het ware alsof ze een maagd is wanneer zij en Tille seks hebben. Een vriendin van Ada noemt dat ook verkrachting.
Motieven
Familiebanden
Ada kijkt terug op de band met haar stiefvader, die haar verkrachtte. Ze ziet verband met haar partnerkeuze voor Tille. Vrouwen in haar familie kiezen vaak voor ‘verkeerde’ mannen. Ada doet er alles aan om een fijne sfeer thuis re krijgen en het ideale gezin te zijn, maar Tille maakt de sfeer gespannen. Er wordt weinig gepraat met elkaar, De band tussen Tille en Suze is ook apart. Tille gaat bijvoorbeeld naar de wc om te ruiken als Suze is geweest. Suze merkt aan dingen uit haar jeugd dat haar vader ‘anders’ was.
Schuld
Ada vraagt zich af of zij op de nacht van Rosalindes verkrachting die gebeurtenis niet had kunnen voorkomen. Als zij seks hadden gehad, had hij dan nog steeds de drang gevoeld om een meisje te verkrachten? Daarnaast vraagt Ada zich af in hoeverre ze wist dat Tille de dader was. Ada en Tille praatten weinig, maar Ada zag wel signalen, bijvoorbeeld bloed in zijn onderbroek de volgende ochtend. Diep van binnen wist ze het misschien wel.
Kindertijd
Een ander motief is kindertijd. Ada kijkt terug op haar kindertijd, toen haar stiefvader haar misbruikte en ze ook slecht werd behandeld door haar moeder. Daarnaast kijkt ze terug op de kindertijd van Suze en Friso, hoe het leven was bij hun thuis. Ada hechtte veel waarde aan het bieden van een fijne kindertijd voor haar kinderen. Hetzelfde geldt voor haar kleinkinderen. Ze wil hen bieden wat zij niet heeft gehad.
Motto
'She had a lot to answer for herself.'
'I think she knew that.'
Ian McEwan, Lessons
Titelverklaring
'De kant van Ada' slaat op het feit dat dit verhaal vanuit Ada is verteld, in tegenstelling tot 'Jij bent van mij'. We zien vanuit Ada's perspectief hoe het is als je man een meisje heeft verkracht en vermoord en hoe het is om verder te leven na zoiets uitkomt.
Structuur & perspectief
Het verhaal bestaat uit verschillende delen. 'Voor', een bladzijde die gaat over mensen die praten, alsof ze een geheel zijn. Deel I vertelt het verhaal vanaf 2010, vanaf het moment dat Tille wordt opgepakt. Deel II gaat verder vanaf 2021, wanneer Ada de mensen in het dorp eerst goed ligt, maar ze zich daarna anders tot haar gaan verhouden. Deel III beschrijft het verhaal vanaf 2022, wanneer Tille bijna vrijkomt. Het verhaal eindigt met 'Na'. Dit deel beschrijft Ada's gedachten over het wonen op een verbouwde woonboerderij en hoe ze daar haar kleinkinderen verwelkomt.
Alle delen zijn geschreven in het ik-perspectief, vanuit Ada.
Decor
Het verhaal speelt zich af in een 'ons kent ons' dorp waar veel wordt gepraat. Het dorp heeft een soort gedeelde mening. Eerst wordt er met Ada meegeleefd, maar langzaam wordt ze genegeerd. Ze willen geen verkrachter in het dorp hebben wonen, dus als Ada bij hem blijft, willen ze haar ook niet.
Het verhaal speelt zich af van 2010 tot 2022. Het betreft een grote tijdsperiode voor het aantal bladzijden dat het boek heeft. Er vinden dan ook vrij grote tijdsprongen plaats. Daarnaast denkt Ada ook veel terug aan het verleden: haar jeugd, hoe ze Tille ontmoette en het gezinsleven voordat Tille in de gevangenis zat.
Stijl
Het verhaal kent veel korte zinnen, allemaal zonder punten. Het zijn korte alinea's, maximaal een paar zinnen onder elkaar. Soms worden mensen geciteerd, maar het hele boek is als het ware als een soort gedachtegang van Ada.
Slotzin
Toe omi, alsjeblieft, een paar bladzijden nogBeoordeling
Een paar jaar terug heb ik 'Jij bent van mij' gelezen. Toen ik het boek uit had, restte mij verschillende vragen. Natuurlijk hoe het leven van het gezin verder zou gaan zonder Tille, maar ook hoe de relatie tussen Ada en Tille precies in elkaar zat. Deze vragen zijn door de nieuwe roman goed beantwoord. Het is erg interessant om zowel Ada's als Tilles perspectief op dezelfde gebeurtenissen te hebben gelezen. Daarnaast past de stijl van deze roman goed bij Ada's toestand.
Recensies
"Het knappe van van deze kleine roman is dat er een kanteling zit in de compassie van de mensen uit het dorp en ook bij haar eigen dochter." https://www.tzum.info/202...t-van-ada/
"Wanneer je De kant van Ada uithebt, word Jij bent van mij dan met andere ogen gelezen? Nee, en we weten nog steeds niet precies wat Tille en Ada bewoog." https://www.literairneder...t-van-ada/
"Peter Middendorp laat zien dat de mens het liefst wegkijkt van het kwaad." https://www.nrc.nl/nieuws...d-a4188836
REACTIES
1 seconde geleden