Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2021
• 171 pagina's
• Uitgeverij: Atlas/Contact

Flaptekst

Eerste zin

Timo stapte uit bed, misschien voor de laatste keer als scholier. Alleen het woord al, scholier: pokdalig en mager, onhandig en verlegen. Straks was hij misschien student in de stad, student biotechniek

Samenvatting

EEN (ho 1-8) 
We maken één dag van Timo Vinck mee die wacht op zijn examenuitslag van het vwo. Hij zal zeer waarschijnlijk slagen, denkt ook zijn moeder. Als hij slaagt, wil Timo in Amsterdam biotechniek gaan studeren. Hij is op dat idee gekomen door de film van Stanley Kubrick "A Space Odyssey".  Timo is niet populair bij z'n klasgenoten: hij houdt van metalmuziek (Rammstein), draagt soldatenkistjes en is niet erg sociaal.

Timo woont met zijn moeder in het dorpje Angelren, dicht bij Oeverlee. Zijn vader woont in Norrköping, waar hij windmolens onderhoudt. Hij heeft weinig contact met zijn vader. Een twee jaar oudere (geestelijke gehandicapte) broer Ruben is een paar jaar geleden verongelukt. Hij leed aan het Smith-Magenissyndroom.

Na het ontbijt rijdt Timo met zijn moeder mee naar Oeverlee. Ze rijden langs de boerderij van boer Horssen die op zijn land rijdt met een hooier. Diens varkenstallen zijn een paar jaar geleden verbrand. De helft van zijn varkens verbrandde.
Daarna rijden zijn moeder en Timo door naar het kerkhof waar Ruben ligt begraven. Het is dan voor de lezer nog steeds niet duidelijk wat er is gebeurd. Timo heeft een schuldgevoel. Hij had zijn 'gekke' broertje moeten beschermen. Ze  gaan door naar de kerk van Oeverlee, waar zijn moeder een kaarsje brandt en Timo de pastoor  vraagt of er een Bijbeltekst is die op 'lafaards' slaat. De pastoor weet er wel één: "Ze zullen in de hel branden".  Daarna loopt Timo weer voorbij de boerderij van boer Horssen, die personeel vraagt voor 20 € per uur. Timo wil wel wat verdienen en loopt naar binnen.

TWEE (ho 9-17)
Eerst denkt Timo terug aan een incident met zijn broertje. Ze moesten bij boer Horssen dakpannen sjouwen, maar Ruben ging met de trekker van de boer  rondrijden. Hij kreeg voor straf een klap op zijn oog, Timo was weggerend en had later gehoord dat de oude moeder van de boer met een stok op de rug van de boer had geslagen.
 In huis ziet hij niemand. Er staat wel een pan met vet op het gas. Timo zet die uit. Daarna zoekt hij de boer. Die herkent hem wel. Timo denkt daarna terug aan het ongeluk van Ruben.|
's Nachts was Ruben weggereden op zijn Puch. Timo had niets gedaan om hem tegen te houden. Ruben was naar het spoor gegaan, wilde een loods inklimmen en hield zich vast aan de bovenleiding, waardoor hij werd geëlektrocuteerd. Timo voelt zich schuldig. 
Timo praat met boer Horssen over de pan met vet. De boer lijkt ontzet: er gebeuren nu rare dingen: zijn moeder is drie dagen overleden, de pan met vet staat aan en die morgen heeft hij een loslopende hond aan de messen van zijn hooier geregen.
Timo vraagt wat hij moet doen voor die 20 €. Hij moet een smeerput leeghalen en dan wil de boer die volstorten met beton.  De troep uit de put moet hij in het water van de sloot dumpen. De boer heeft al die tijd voor zijn oude moeder gezorgd als mantelzorger. Misschien is het uit een soort schuldgevoel, omdat hij acht jaar was, toen hij een rol speelde bij de dood van zijn vader. Hij had de ladder niet goed vastgehouden. Zijn moeder had het hem nooit verweten, wel zijn broer die nu in het Europees Parlement zit. 
Boer Horssen is zeker niet dom: hij praat met Timo over biotechniek, de ontwikkelingen in de landbouw, over de Franse schrijver Camus. Horssen vraagt zich af waarom er steeds vernieuwingen moeten komen. Dan vertrekt hij met een vriend om te gaan boogschieten. Zijn moeder ligt opgebaard in de opkamer.

Timo verlaat de boerderij, maar komt erachter dat zijn telefoon nog binnen ligt. Hij  gaat terug en kijkt naar  het lijk van de oude moeder. Even denkt hij aan zijn eigen moeder.

DRIE (ho  18-22)
Timo rijdt terug naar Angelren. Voor het ouderlijk huis bekijkt hij het goed: hij neemt nu eigenlijk afscheid van zijn jeugd. Als hij binnenkomt, praat zijn moeder nog een keer met hem over God. Je kunt toch niet zonder God leven. Eigenlijk wil ze liever niet dat Timo het huis uitgaat.
Dan belt de leraar en natuurlijk is Timo met heel hoge cijfers geslaagd. Hij wil die middag naar De Kelder om het met soortgenoten te vieren. Misschien is Elisa er ook.
Daarvóór droomt hij nog over Ruben, die zijn kamer binnenkomt en hem vertelt hoe vrij hij in het hiernamaals is. Ook Elisa belt hem op.

Timo rijdt naar school, maar hij komt onderweg twee brandweerauto's tegen. De boerderij van boer Horssen staat in de fik. Ook komt Horssen met zijn vriend aanrijden, maar hij mag de boerderij niet in. Zal de oude vrouw verbranden?

In de laatste passage wordt duidelijk dat moeder en zoon zullen scheiden. Ze rijden symbolisch elk een andere kant uit. Ze zwaaien naar elkaar. Timo wil vanaf nu ervaren "hoe het is om vrij te zijn." 

Personages

Timo Vinck

Timo Vinck (19) heeft een schuldgevoel overgehouden aan de dood van zijn geestelijk gehandicapte broertje. Hij heeft hem destijds niet kunnen tegenhouden toen hij 's nachts op zijn Puch wegging. Hij heeft destijds met een passer een acht in zijn arm gekrast. Hij staat op het punt een nieuwe start te maken in zijn leven, want het verhaal van de roman speelt precies op de dag dat hij uitslag van zijn eindexamen krijgt. Hij wil daarna biotechniek gaan studeren in Amsterdam, ook al twijfelt hij eraan of hij dat zijn moeder kan aandoen. Die leeft alleen, terwijl zijn vader in het noorden van Europa windmolens onderhoudt. Timo is een bijzondere jongen op school: hij houdt van andere muziek (heavy metal) dan zijn klasgenoten, hij heeft een wenkbrauwring, hij kent uitspraken van de filosoof Nietzsche. Hij bemoeit zich niet met de andere, populaire jongens van de klas. Hij bezoekt andere kroegen ('De Kelder' in plaats van 'De tap' - mooie symbolische namen voor hem en zijn klasgenoten). Er is één meisje (Elisa) dat min of meer op dezelfde golflengte als hij zit. Op de dag van de uitslag overkomen Timo een aantal gebeurtenissen. Hij gaat met zijn moeder naar Oeverlee om het graf van Ruben te bezoeken. Hij hoort van de pastoor dat 'lafaards' in de hel komen. Hij wil vakantiewerk vragen bij boer Horssen om met het verdiende geld een wasmachine voor zijn moeder te kopen en de huur voor zijn kamer in Amsterdam te betalen. Timo ontmoet boer Horssen met wie hij en zijn broer in het verleden een incidentje hebben gehad. De boer vertelt hem over zijn eigen schuldgevoel met betrekking tot de dood van zijn vader, over de mantelzorg voor zijn moeder en ook over de dood van zijn moeder een paar dagen geleden. Bovendien heeft de boer de laatste dagen een aantal tekens gezien die onheilspellend zijn: een zwerfhond die hij met zijn hooier heeft gedood, een pan vet op het gas zonder te weten wie die heeft aangestoken, de dood van zijn moeder drie dagen geleden. Als die dingen komen bij Timo binnen en hij neemt als gevolg daarvan een besluit over zijn eigen toekomst. Hij heeft bij de rivier een oude man ontmoet, die er spijt van heeft dat hij zijn dromen niet achterna is gegaan, omdat de vrouw op wie hij verliefd was dat niet wilde.

Timo's moeder

Moeder heeft een jaar of twintig geleden een jonge (20) vent ontmoet. Het was verlliefdheid op het eerste gezicht en negen maanden later kwam er al een baby. Maar Ruben heeft in zijn DNA bouwstenen meegekregen die ervoor zorgen dat hij geestelijk niet helemaal in orde is. Hij is een zorgenkindje, waar de vader niet zo goed mee uit de voeten kan. Het is ook een bron van ruzie tussen de ouders. Vader vertrekt naar het noorden van Europa om daar windmolens te onderhouden. Moeder voedt dus de twee kinderenop. Na de dood van Ruben blijft ze alleen over met Timo. Ze vertroetelt hem, maar volgens hem bemoeit ze zich teveel met hem. Ze vindt het niet leuk hoe hij zich kleedt, hoe hij sociaal optreedt en ook niet dat hij een ringetje in zijn wenkbrauw heeft laten zetten. Ze vindt het ook niet leuk dat zij als goedgelovige katholiek moet toezien, hoe haar zoon God heeft doodverklaard. Dat is de invloed van Nietzsche. Toch geven ze elkaar ruimte in die religieuze opvattingen. Moeder zou het liefst zien dat Timo na zijn eindexamen gewoon thuis blijft wonen, maart hij ziet veel meer heil in een verblijf bij een hospita in de hoofdstad, waar hij met zijn medestudenten het echte leven kan oppakken. Af en toe probeert zij Timo's medelijden op te wekken met haar gedrag. Timo respecteert haar en hij wil zelfs van het te verdienen vakantiewerkgeld een nieuwe wasmachine voor zijn moeder kopen.

Boer Horssen

Over Horssen wordt niet al teveel meegedeeld. Is hij van middelbare leeftijd met een oude moeder? Uit eerdere ervaringen van Timo en Ruben zou de lezer kunnen opmaken dat het een brute, wat hardhandige en misschien simpele boer is. Maar uit de latere ontmoeting van Timo met hem komt een ander beeld naar voren. Hij heeft het niet gemakkelijk gehad in zijn leven. Als achtjarig jongetje verloor hij zijn vader en zijn oudere broer verwijt hem bij het ongeluk een slechte rol te hebben gespeeld. Die oudere broer ging later in de politiek (Brussel). Hij laat weinig van zich horen en Horssen neemt de (mantel) zorg voor zijn moeder op zich. Dat lijkt hij liefdevol te doen. In gesprekken met Timo blijkt dat hij belezen is (hij kent Camus) en ook intelligent. Hij ventileert zijn gedachten over de biotechniek. Hij geeft Timo het werk waarom hij vraagt. Met de strenge regels van de politiek voor het boerenbedrijf neemt hij het niet al te nauw.

Quotes

"Sindsdien niks meer. Dacht vader vandaag wel aan hem? Het duurde soms weken voordat hij op een berichtje reageerde. Waarom nodigde hij hem nooit eens uit in Norrköping? Jaren geleden kocht hij daar een huis, aan de kust. Hij onderhield windmolens, hoog boven de deining van de Baltische Zee. Timo trok een Rammstein-t-shirt en legerkistjes aan en ging naar beneden." Bladzijde 17

"‘Zie je wel, straks ben je weg, foetsie!’ Ze stak haar handen in de lucht alsof ze een duif vrijliet. ‘Ik ga niet emigreren toch?’ ‘Ik zou het niet overleven, echt niet.’ Ze liet haar armen zakken." Bladzijde 18

"Hij sloeg zijn ogen neer; deze man was bij zijn moeder gebleven, hij had haar niet alleen gelaten, had voor haar gezorgd tot aan het einde - wel moeilijk om voor te stellen, Horssen bij de wasmachine om het ondergoed erin te doen, of aan haar bed om eten te geven, lieve woordjes fluisterend misschien, om daarna met een zeem haar raam te lappen zodat ze goed naar buiten kon kijken, een een kussen in haar rug te duwen, zodat ze rechtop kon zitten." Bladzijde 117

"Timo zag vlekken in de betonnen vloer eronder, daar ergens moest de vader dan geland zijn. Hij stelde zich Horssen als kleine jongen voor, die de ladder moest vasthouden en naar boven keek, zijn best deed, hoe het misging, de schuld en de schaamte die het hem gebracht moest hebben."" Bladzijde 127

"Zijn moeder draaide zich naar hem toe en vroeg: "Zei je nou straks dat zijn moeder daar ligt?" "Opgebaard." "In het vuur. Werktuig van Gods oordeel, teken van Zijn macht."" Bladzijde 170

Thematiek

Verlangen naar vrijheid

Een van de thema's die de schrijver aanroert, is het verlangen naar vrijheid. Timo (die geslaagd is voor het eindexamen) woont alleen met zijn moeder. Zijn ouders zijn niet gescheiden, maar vader werkt in Norrköping aan het onderhoud van windmolens in de Baltische zee. Die heeft jaren geleden het huis verlaten waar hij met vrouw en twee kinderen woonde. De oudste zoon heeft een verstandelijke beperking, zijn vrouw heeft zich op die zoon en de godsdienst gestort. Vader zal zijn vrijheid die hij vóór zijn huwelijk had, terug willen krijgen. Hij onderhoudt nauwelijks contact met Timo. Ook Timo is op zoek naar vrijheid. Hij is een buitenbeentje op school met zijn voorliefde voor metalmuziek (Rammstein) en films als "A Space Odyssey". Hij heeft een ringetje in zijn wenkbrauw, draagt soldatenkistjes en bezoekt andere uitgaansgelegenheden dan zijn klasgenoten. Hij wil biotechniek studeren in Amsterdam (de stad is het symbool van vrijheid). Maar zijn moeder wil liever dat hij thuis blijft wonen. Het is geen slechte vrouw, maar Timo vindt dat ze zich teveel met zijn leven bemoeit. Ze wekt op een bepaalde manier medelijden op. Timo heeft recent een meisje Elisa ontmoet dat hem wel leuk vindt en hij twijfelt erover om nog een jaar te wachten om met zijn studie te beginnen. Hij kan dan samen met Elisa naar Amsterdam. Maar op de dag van de examenuitslag gaan zijn ogen beetje bij beetje open. Timo heeft namelijk een schuldgevoel over de dood van zijn broertje. In de nacht dat die geestelijk gehandicapte jongen op zijn brommer wegreed, heeft hij niets gedaan om hem tegen te houden. Ruben werd die nacht geëlektrocuteerd. Timo ziet zichzelf als een lafaard. Die worden volgens de pastoor die hij die dag ontmoet, gestraft in het vuur van de hel. Timo heeft wel verantwoordelijkheidsgevoel wat zijn moeder betreft, want hij wil gaan werken en van het verdiende geld als eerste een nieuwe wasmachine voor haar kopen. Om dat te kunnen realiseren moet hij smerig vakantiewerk doen bij een boer die in het verleden een rol heeft gespeeld in het leven van de twee broers. Toch gaat hij naar de boer om werk te vragen. Die boer heeft een moeilijke tijd: zijn oude moeder is drie dagen geleden overleden en er zijn overal tekens die onheil voorspellen: het vet dat zomaar op het gas staat en de zwerfhond die hij doodgereden heeft. Ook kampt Horssen met een schuldgevoel over de dood van zijn vader . Als achtjarig jongetje heeft hij de ladder waarop zijn vader stond, niet goed vastgehouden. Zijn moeder verweet hem niets , maar zijn oudere broer (die politicus in Brussel is geworden) wel. Die heeft zijn politieke ambities waar kunnen maken, maar de boerenzoon niet. Die heeft altijd voor zijn moeder als mantelzorger gespeeld. Tot overmaat van ramp vliegt zijn boerderij waarin zijn moeder ligt opgebaard ook in de hens, wat vroeger met zijn varkensstallen ook is gebeurd. Timo heeft die dag ook nog een oude man ontmoet die er spijt van heeft gehad zijn droom niet te realiseren. Als hij vlak voor de uitslag van zijn examen het ouderlijk huis van zijn jeugd bekijkt, maakt hij de balans op. Uit de slotpassage kan je als lezer opmaken dat Timo zal kiezen voor de vrijheid in Amsterdam.

Motieven

Moeder-zoonverhouding

Er spelen twee moeder-zoonverhoudingen een rol. Bij beiden is de vader een afwezige. Dat roept meteen al associaties op met Oedipus, maar dat is in deze roman toch niet het geval. De vader van Timo is vertrokken naar Norrköping, omdat hij los wilde komen van zijn zoon Ruben. De zorg om de gehandicapte jongen wilde hij niet op zich nemen. Na de dood van Ruben blijft Timo achter bij zijn moeder en die doet wel steeds een beroep op hem. Ze zorgt wel goed voor hem, maar bemoeit zich naar de opvatting van de puber Timo teveel met zijn zaken (zo mag hij bepaalde dingen niet, zoals zijn uiterlijk met een ringetje versieren.) Die wenkbrauwring draagt ook de zanger van Rammstein. Ook vindt ze het jammer dat hij niet meer in God gelooft. Ze hoopt dat hij nog bij haar thuis zal blijven als hij gaat studeren. Gespiegeld is de verhouding bij boer Horssen en zijn moeder. Ook hier is de vader afwezig. Als achtjarige jongen is hij ook nog medeschuldig aan de dood van zijn vader (Oedipus ?) maar zijn moeder vindt dat niet. Hij doet alles wat zijn moeder wil. Hij blijft bij haar wonen in tegenstelling tot zijn oudere broer die hogerop wil. De boer offert zich op en wordt als ze oud en ziek is mantelzorger. Omdat Horssen zijn leven helemaal in dienst van zijn moeder heeft gesteld, bekruipt Timo het gevoel dat hij dat niet zou moeten doen.

Schuldgevoel

Boer Horssen voelt zich schuldig aan de dood van zijn vader, omdat hij de ladder niet stevig genoeg heeft vastgehouden. Timo voelt zich schuldig (en een lafaard) omdat hij zijn broertje niet heeft gewaarschuwd voor het onheil en tegengehouden in de nacht van zijn dood. Dat beschermen van zijn broertje kun je ook terugvinden in de passage waarin Ruben in de rivier springt bij het voorbijgaan van een boot met Duitse toeristen. Hij doet grappige dingen om ze te vermaken. Timo wacht dan net zo lang (hij is ook geen held in het zwemmen) dat een ander (een matroos van de boot) zijn broertje redt.

Relatie tussen twee broers.

Er is een dubbele broerrelatie. Timo heeft een twee jaar oudere broer die hij eigenlijk zou moeten beschermen, omdat Ruben niet goed bij zijn verstand is. Hij doet dat onvoldoende. Dat leidt tot de dood van Ruben en Timo's schuldgevoel. Boer Horssen heeft een oudere broer die juist wel zijn eigen plan trekt en aan zijn eigen carrière denkt en zijn jongere broer min of meer in de steek laat. Vanuit Brussel bedenkt hij plannen om het de boeren in Europa juist lastiger te maken. Hij laat weinig van zich horen en zijn moeder heeft besloten dat hij niets krijgt van de erfenis. Horssen zelf blijft voor zijn oude en later zieke moeder zorgen.

De dood

Boer Horssen maakt de dood van zijn beide ouders mee. Timo maakt de dood van zijn broertje mee. Op de dag van zijn eindexamen (het einde van zijn jeugd) komt hij vlak bij de dood. Hij heeft zijn telefoon laten liggen in de boerderij van Horssen en hij gaat terug. In de opkamer ligt de moeder van de boer opgebaard. Zo komt Timo dicht bij de dood. Hij raakt het lichaam van de oude vrouw aan. Hij vindt het min of meer het einde van zijn "coming of age." Hij beschouwt het zelfs als een cadeautje dat hij dat op deze dag mag meemaken.

Coming of age

De Hooijer is een coming of ageroman. Een eindexamenkandidaat staat op het punt een grote stap in zijn leven te maken. Hij wil biotechniek gaan studeren in Amsterdam. Door de houding van zijn moeder is hij er nog niet helemaal uit. Moet hij ook voor zijn moeder blijven zorgen en thuisblijven in plaats van op kamers in Amsterdam te gaan ? Moet hij blijven door sudderen op het platteland? Timo vertoont flinke verschillen met zijn klasgenoten. Hij houdt van andere muziek dan zijn leeftijdgenoten,(Rammstein) en hij draagt andere kleding, Enkele versregels uit Reise Reise van Rammstein: Reise, Reise Seemann Reise Jeder tut's auf seine Weise Der eine stößt den Speer zum Mann Der andere zum Fische dann Hij is sociaal anders ingesteld. Hij weet veel van de filosofie van Nietzsche. Hij luistert naar de filmmuziek van A Space Odyssey, de film die hem gezet heeft op het spoor van de biotechniek.

Godsdienst

In de relatie met Timo's moeder speelt godsdienst ook een rol. Zij is gelovig, begrijpt niet dat je als mens zonder God kan en doet werk dat met de kerk verband houdt. Ze brengt parochieblaadjes van de pastoor rond. Timo wil al sinds zijn negende niets meer met God te maken hebben. Hij vraagt echter wel aan de pastoor of er een Bijbeltekst is die geldt voor voor lafaards. De pastoor citeert voor hem een weinig opwekkende tekst. Lafaards zullen door het vuur vergaan. Het mooie is dat Timo en zijn moeder elkaar volkomen in hun waarde laten. Timo gunt zijn moeder het geloof en zijn moeder is blij dat hij in elk geval dromen heeft.’ (citaat Nederlands Dagblad)

Verhaalmotief in engere zin : gordijnen.

Wie de roman voor de tweede keer leest, zal ook steeds het verhaalmotief in engere zin "gordijnen" tegenkomen. Het maakt daarbij nog wel uit of die gordijnen open of gesloten zijn. - (blz. 22 : "Ze schoof de gordijnen niet meer open.") _ (blz. 53 : "De Tap, de luiken waren nog gesloten, vanmiddag rond vieren gingen ze pas open.") - (blz. 65: "Hij ging naar de biechtstoel, afgeschermd door een gordijntje, als een antiek pasfotohokje op een station.") - (blz. 75: "De gordijnen waren gesloten, terwijl de gevel op het noordoosten lag, dus niet tegen de zon.") - (blz. 76: "... een zijkamer aan de woonkamer misschien, met één raam, ook met de gordijnen gesloten") - (blz. 79: Hij had aan de overkant van het erf, op de eerste verdieping van het woongedeelte van de boerderij, een vitrage zien opengaan; daar stond iemand achter het raam naar hen te kijken, een oude vrouw. De vitrage viel terug.") - (blz. 92 : "Hij zag door het sleutelgat dat ook daar de gordijnen gesloten waren.") - (blz. 92 : "... elk ander geluid werd in de gordijnen gesmoord..") - (blz. 94: "Hij gluurde door een kier in de gordijnen.") - (blz. 94: "Hij opende het gordijn wat verder.') - (blz. 140: "Hij zag het gordijn bewegen, het bolde op en leek leeg te lopen, uit te ademen, bolde toen weer op. De spiegel met een lap erover." - (blz. 169: Het knappen van glas, vlammen sloegen langs het gordijn naar buiten.") De gordijnen als symbool voor het buiten willen houden van het kwade of de dood? -

Geestelijk gehandicapt

Ruben is een zwakzinnige jongen die leed aan het Smith-Magenis Syndroom (SMS) Dat is een ontwikkelingsstoornis. Mensen met dit syndroom hebben meestal een lichte tot matige verstandelijke beperking, een afwijkend uiterlijk, gedragsproblemen en slaapproblemen. De kinderen met het Smith-Magenis Syndroom ontwikkelen zich langzamer dan andere kinderen. Kinderen hebben vaak een droge huid met eczeem. (Ruben heeft wondjes op zijn huid door het krabben) Het syndroom is al voor de geboorte aanwezig.

Automutilatie

Omdat Timo zich schuldig heeft gevoeld aan de dood van Ruben, heeft hij na diens dood met een passer een acht in zijn onderarm gekerfd. Zijn moeder had dat pas maanden later gezien. Die zat in haar eigen verdriet opgesloten. De 8 staat symbool voor oneindigheid. Je kan de lijnen volgen en als het ware een eeuwigdurende lemniscaat tekenen. De 8 is dan ook in de Roos-Katholieke kerk het teken van een nieuw begin.

Motto

"Alles was entsteht
Ist wert, dass es zugrunde geht."

Johann Wolfgang von Goethe 

Opdracht

Voor mijn moeder Johanna Maria van de Coevering-Van Gorkum.

Titelverklaring

"De hooier" is een landbouwwerktuig, dat boeren gebruiken om bij het maaien het gras om te gooien. Het droogt dan sneller en het kan eerder naar binnen worden gehaald. Er zitten scherpe pinnen aan de hooijer.
Later speelt het voorwerp een rol in het verhaal van boer Horssen. Hij heeft een zwerfhond per ongeluk aan zijn hooier geregen. Hij heeft  het lijk langs de berm van de weg gelegd. Timo ziet later het kadaver liggen. Heeft de hooier misschien te maken met de doem die boer Horssen die dag heeft gevoeld: de dood van zijn moeder, de pan vet op het gas, de opgedoken zwerfhond? Later brandt de boerderij van de boer af.

Structuur & perspectief

De korte roman is onderverdeeld in drie delen die weer onderverdeeld zijn in 22 korte hoofdstukken zonder titel.
We maken als lezer alleen de dag van de uitslag van het eindexamen mee. Maar in het verleden is er wel iets gebeurd met Timo's broer Ruben. Dat worden in de roman herinneringen van Timo. De verteller onthult beetje bij beetje het verleden.
Timo is een personale verteller: we zien het verhaal alleen door zijn ogen. Timo vertelt in de o.v.t. 

Decor

De roman speelt zich af in de fictieve dorpjes Angelren, Oeverlee en Saksen. Die liggen in het oosten van het land, dicht bij de Duitse grens. Langs Oeverlee stroomt ook een rivier. Mogelijkerwijs is dat de Rijn.

De tijd is eenvoudig. Het gaat om één ochtend op de dag van Timo's examenuitslag. We weten dat die uitslagen altijd in de maand juni zijn. Het is bovendien een hete dag. Maar in welk jaar dat gebeurt, kunnen we niet uit de tekst opmaken. Wel kun je uit de gegevens opmaken dat het een modern verhaal is: Timo heeft een smartphone.De metalband Rammstein maakte in 2004 het album Reise Reise dat Timo vaak draait.

Stijl

Ricus van de Coevering heeft vanaf 2007 slechts drie kleine romans geschreven. Maar zijn stijl is prachtig. Zijn voorliefde voor het platteland komt in alle drie romans naar voren in de beschrijvingen van de omgeving, de fauna en de flora. Ricus van de Coevering is zuinig met woorden in de goede betekenis van het woord.Er staat geen woord teveel in de tekst. Bij herlezing krijg je oog voor (mogelijk over het hoofd gelezen) details die later weer een rol spelen in het verhaal. 

Vrijwel alle metaforen betreffen dan beelden uit de natuur:
- (blz.19:""Zie je wel straks ben je weg, foetsie!!" Ze stak haar handen in de lucht alsof ze een duif vrijliet.")
- (blz. 21: "Haar ontstoken tepel was een terugkerend kwaaltje, soms had ze er maandenlang geen last van, dan speelde het weer op, als een vis die vanonder de waterspiegel opeens naar de oppervlakte komt.") 
- (blz. 40 : "En weer broeide het in hem, in zijn geweten, als een ondergrondse veenbrand die nooit doofde.")
- (Op de grafsteen van Ruben staat op blz. 46: "Als een vlinder ben je ons vooruit gevlogen.":
- (blz. 59: "Ze keken naar Ruben, die een pirouette maakte. zijn korte armen, papperige buik, langs elkaar schurende bovenbenen, de wondjes op zijn armen ontstoken van het krabben, als een rechtopstaande walrus die met zijn vinnen wappert.") 
- (blz. 90: "Hij wreef zich met zijn zachte knuisten door zijn ogen, geeuwde als een nijlpaard.")
- (blz. 93: "Ze schudde lachend haar hoofd, haar tong verscheen weer als een reptiel uit een holletje.") 
- (blz. 97: "Bij moeder bedelen zeker en haar dan alleen laten als een parasiet die zich volgezogen heeft.")
- (blz. 120: "Hij ging staan wachten in de schaduw van de overkapping boven de roldeur, en hief zijn armen als een puffende vogel zijn vleugels...") 
- (blz. 122: "Opeens dook een straaljager als een roofvogel onder het wolkje door.")
- (blz. 149: "Machteloos als een made, als een reuzenworm, kronkelde het jongetje zoals elk pasgeboren kind."
- (blz. 169: "De rook moest nu op kilometers afstand te zien zijn als een donderkop boven het vlekke land.") 

Slotzin

Toen hij even later omkeek, deed zij het ook. Hij stak zijn hand weifelend op. Hoe snel ze zich nu van hem verwijderde.... hoe vanzelfsprekend ze uit elkaar gingen, zonder wrijving, niet tegen te houden, alsof hij gewichtsloos de ruimte in zweefde.... Hij besloot deze gedachten los te laten. Hij wilde nergens meer aan denken. Hij wilde alleen maar ervaren hoe het is om vrij te zijn.

Bijzonderheden

1. Ricus van de Coevering speelt met symboliek. Een voorbeeld:Timo ziet tijdens zijn tocht naar Oeverlee een dood duivenjong. (Blz. 53  "In de goot lag een duivenjong met meer veren al dan dan pennen, de oogjes ingedroogd, uit een nest gevallen of te vroeg uitgevlogen?") Niet al te moeilijk om daar de vergelijking met Ruben en Timo in terug te vinden.
   - Zie voor de symboliek bij het veelvuldig gebruik van "gordijnen" onder het kopje " motieven".
2. De schrijver vult niet alles in, laat verhaaldraden soms onafgemaakt om de lezer een actieve rol bij de interpretatie te laten vervullen. Een voorbeeld daarvan is de lezer te laten invullen hoe de laatste brand in de boerderij van boer Horssen is ontstaan. Er is immers niemand thuis. De laatste in het huis is Timo geweest. Die heeft daarvoor een pan met vet die op het gas staat, uitgedraaid. Boer Horssen is met een vriend gaan boogschieten. Heeft hij de pan weer aangezet (er was al eerder brand in de varkenstallen)? Omstanders beweren dat de broer van Horssen in het dorp gesignaleerd is. Hij zou niet meedelen in de erfenis, omdat hij nooit van zich heeft laten horen. De boerderij zou hij zeker niet krijjgen.
3. We komen ook weinig te weten over de vader die in Norrköping verblijft. Waarom is hij weggegaan? 
     

Beoordeling

"De hooier" is opnieuw een schitterende roman van Ricus van de Coevering. Hij is een zuinige schrijver, d.w.z. dat hij tot nu toe sinds 2007 slechts drie dunne romans heeft geschreven. In totaal omvatten die drie romans nog geen 600 bladzijden, en dat in drukken met een ruime bladspiegel.
Maar wat Van de Coevering beschrijft, doet je als lezer vele malen dieper doordenken  dan in de drie vuisten dikke romans van A.Th. van de Heijden of in het te uitgebreide Otmars zonen van Peter Bualda. Van de Coevering schrijft puur literatuur. Het platteland speelt in deze derde roman net als in "Sneeuweieren" een  belangrijke rol. Van de Coevering houdt van de natuur van het platteland en hij laat dat zien in zijn beeldrijke taal. Pas bij herlezing zie je de details die de schrijver in zijn verhaal heeft gestopt betekenis krijgen. Hij reikt aan, maar legt niets uit. Die taak is aan de lezer. Maar de roman is daardoor niet bepaald  literatuur voor alleen de "happy few."
De lezer die gevoel heeft voor stijl en oog voor details  zal zeker genieten.
Dit verhaal is ook uitstekend geschikt voor scholieren. Het is immers het coming of age-verhaal van de eindexamenkandidaat Timo die nog niet weet wat hij na het eindexamen moet doen: bij zijn moeder blijven of in Amsterdam gaan studeren? De gebeurtenissen in de roman en de personages die hij ontmoet, brengen hem uiteindelijk tot de beslissing die zijn vrijheid inluidt.
Hoewel de beschrijving van de negatieve gebeurtenissen een grote rol speelt, is de roman toch niet zwartgallig. (vgl. Rammstein, Stanley Kubrick, Nietzsche) UIteindelijk is er zelfs een positief slot voor Timo: hij heeft de beslissing genomen door voor zijn vrijheid te kiezen.  
Kortom, Ricus van de Coevering verdient een veel grotere lezerskring dan hij tot nu toe heeft. Docenten, doe er eens wat aan.

Recensies

"(…) Het omineus klinkende motto van Goethe uit Faust – ‘Alles was entsteht, ist wert, dass es zugrunde geht’ – zet meteen de toon. Het past in het wereldbeeld van Timo Vinck die onder de indruk is van de onheilspellende Sonnenaufgang van Richard Strauss uit de film 2001: A Space Odyssey van Stanley Kubrick. Hij dweept graag met zwartgallige Duitse teksten, van Nietzsche tot Rammstein. Hij kent citaten van Also sprach Zarathustra uit zijn hoofd, bijvoorbeeld over de dood van God. Nietzsche vult voor hem de leegte sinds hij op zijn negende tijdens het bidden in de kerk merkte dat hij niet meer geloofde.’" https://www.ricusvandecoe...-recensie/

"De schitterende beschrijvingen van het platteland zijn talrijk. Het typische rivierlandschap met weiden, afgelegen boerderijen waar zon, regen en wind vrij spel hebben, zie je voor je. Op het brede fietspad – langs de rijksweg – fietst hij om de tijd te doden met zijn moeder naar het dorp waar zijn broer op het kerkhof begraven ligt. Moeder koopt bloemen voor op het graf en steekt een kaarsje aan. Timo laat zijn moeder begaan en kijkt uit op de langsstromende rivier." https://www.arnhem-direct...iel-proza/

Bronnen

Opname van Reise Reise van Rammstein. Muziek die Timo graag beluistert.

https://www.youtube.com/w...s8c6FCwkbk

Uitgebreide (en zinvolle) informatie over het leven en het werk van de schrijver.

https://nl.wikipedia.org/..._Coevering