Eetstoornissen

Bijna alle lichamelijke symptomen verdwijnen wanneer de patiënten weer een stabiel, normaal gewicht hebben bereikt. Als de ziekte echter vele jaren duurt, kan onherstelbare schade aangericht worden. Zeker omdat anorexia-patiënten zelf vaak de ernst van hun lichamelijke toestand ontkennen, is dit risico aanwezig. Bij vrouwen die langdurig niet menstrueren, kan op den duur botafbraak (osteoporose) ontstaan. Hierdoor neemt de kans op botbreuken toe. Al met al is het beslist niet overdreven om anorexia nervosa als een lichamelijk gevaarlijke ziekte te beschouwen.

1.2.2 De sociale gevolgen

Mensen met anorexia voelen zich vaak geïsoleerd en verlaten. De omgeving begrijpt niet dat de patiënten hun lichaam heel anders ervaren dan anderen het zien. De vermagering en het abnormale eetdrag roepen veel onbegrip en bezorgdheid op bij familie en vrienden. Daarom proberen zij hun eetstoornis zo veel mogelijk verborgen te houden en zullen zij allerlei smoesjes en uitvluchten verzinnen. Hierdoor kunnen zij door hun omgeving als leugenachtig of onbetrouwbaar worden ervaren.
Anorexia-patiënten zijn eigenlijk voortdurend bezig met het plannen en geheimhouden van hun eetgedrag. Dit veroorzaakt veel stress. Iets gewoons als een etentje of een verjaardagsfeestje kan anorexia-patiënten erg nerveus maken. Door de stress worden ze kwetsbaar, onzeker, dwingerig of snel geïrriteerd en hebben ze last van grote stemmingswisselingen. Ze moeten van zichzelf aan een heleboel regels voldoen en worden in hun denken en doen erg in beslag genomen door hun ziekte.
Anorexia-patiënten gaan zich op den duur steeds meer afzonderen van de mensen om hen heen. Ze zijn uiteindelijk alleen nog maar bezig met wèl of niet eten, met dik of dun zijn, of met hardlopen, fietsen of zwemmen. Hoewel ze vaak grote moeite doen om zich zo aangepast mogelijk te gedragen, zijn zij zo door hun ziekte geobsedeerd, dat zij haast niets meer voor andere mensen of zaken kunnen voelen. Zij komen daardoor al gauw in een sociaal isolement.

Hoofdstuk 2 Boulimia Nervosa

2.1 Wat is boulimia nervosa?

Boulimia nervosa (verkort tot boulimia) betekent letterlijk 'eetlust als een os door nerveuze oorzaken'. Ook deze naam klopt niet helemaal, omdat er sprake is van eetbuien die worden afgewisseld met perioden van (bijzonder) matig eten. Bovendien hoeft het niet zo te zijn dat mensen met boulimia een grote eetlust hebben voordat ze een eetbui krijgen. Het gaat om het eten, niet om het stillen van honger. De drang om te eten lijkt op een verslaving. Boulimia wordt dan ook wel eetverslaving genoemd.
Tijdens een eetbui worden grote hoeveelheden eten naar binnen gewerkt en hebben de patiënten het gevoel dat zij de controle over hun eetgedrag kwijt zijn. Zij kunnen niet meer stoppen met eten. Het voedsel is dikwijls calorierijk en wordt vaak zonder proeven doorgeslikt. Meestal is het voedsel dat de patiënten zich buiten de eetbuien om niet toestaan.
De drang tot eetbuien is vaak zo groot dat patiënten deze gaan plannen. Zo kunnen patiënten bijvoorbeeld gedurende de dag, op hun werk, nauwelijks iets eten, om zich 's avonds wanneer ze alleen zijn over te geven aan een eetbui. Maar een eetbui kan ook ontstaan wanneer patiënten het gevoel hebben 'over de schreef' te zijn gegaan, omdat zij iets meer gegeten hebben dan zij zichzelf hadden toegestaan. De frequentie van de eetbuien varieert van persoon tot persoon. De ene patiënt(e) heeft twee eetbuien per week, de andere heeft er vele per dag.
Na een eetbui proberen boulimia-patiënten het eten zo snel mogelijk weer kwijt te raken. Vaak gebeurt dit door zelf opgewekt braken en/of het gebruik van laxeermiddelen en/of plasmiddelen. Het kan ook zijn dat er geen gebruik wordt gemaakt van deze middelen, maar dat na een periode van eetbuien een periode van streng vasten volgt. Als reactie op het hongergevoel dat door het vasten ontstaat, kunnen weer nieuwe eetbuien volgen. Ook het feit dat patiënten weten dat zij het eten na een eetbui weer snel kwijt kunnen, vormt vaak een voorwaarde voor het optreden hiervan.
Net als anorexia-patiënten zijn boulimia-patiënten dus geobsedeerd door voedsel, gewicht en lichaamsomvang. De meeste boulimia-patiënten hebben echter een normaal gewicht, al komt het ook voor dat ze mager of dik zijn. Wat hun gewicht ook is, in hun beleving zijn ze in ieder geval te dik en ze proberen dan ook voortdurend slanker te worden of op gewicht te blijven. Boulimia-patiënten schamen zich vaak erg voor hun eetbuien en proberen deze voor de buitenwereld verborgen te houden. Vandaar dat zij ogenschijnlijk vaak normaal functioneren.

2.2 Wat zijn de gevolgen van Boulimia Nervosa?

2.2.1 De lichamelijke gevolgen

Bij boulimia nervosa kunnen als gevolg van het onregelmatige eetpatroon, het braken en het laxeren een groot aantal klachten optreden.
{ Bij vrouwen kunnen menstruatiestoornissen optreden. De menstruatie is dan erg onregelmatig of blijft uit.
{ Verstoring van het honger- en verzadigingsmechanisme. De patiënten weten niet meer wanneer zij honger hebben of wanneer zij vol zitten.
{ Door veelvuldig braken komen de slokdarm en de mondholte voortdurend in contact met het maagzuur. Hierdoor wordt het glazuur van het gebit aangetast (cariës) en kunnen de speekselklieren opzetten. Ook keelpijn en langdurige heesheid kunnen door het braken ontstaan.
{ Door het gebruik van laxeer- en vochtafdrijvende middelen raakt de vochthuishouding verstoord. Het gevolg hiervan kan een lage bloeddruk zijn met klachten als duizeligheid, zwakte, een licht gevoel in het hoofd en flauwvallen.
{ Door braken of het gebruik van laxeermiddelen kan een tekort aan kalium ontstaan, wat kan leiden tot nier- en leverbeschadigingen, spierkrampen, hartritmestoornissen en hartstilstand.
{ Er kan een tekort aan vitaminen en mineralen ontstaan. Ook kan bloedarmoede optreden.
{ Bij patiënten die regelmatig veel eten, rekt de maag uit. In het ernstigste geval kan de maagwand scheuren door het plotselinge uitzetten van de maag. Dit laatste komt echter niet zo vaak voor.
{ Patiënten kunnen verslaafd raken aan de laxeermiddelen.
De meeste lichamelijke symptomen kunnen zich herstellen als de eetstoornis verdwijnt. Dit kan echter wel enige tijd duren. Omdat veel mensen met boulimia nervosa een normaal lichaamsgewicht hebben, is het door anderen vaak moeilijk te zien dat zij een eetstoornis hebben. Omdat de patiënten zich doorgaans over hun eet- en purgeergedrag schamen, spreken zij vaak niet over hun lichamelijke klachten, waardoor deze onopgemerkt blijven. Dit maakt boulimia nervosa tot een lichamelijk gevaarlijke ziekte.

2.2.2 De sociale gevolgen

Boulimia-patiënten stellen, net als een anorexia-patiënten, hoge eisen aan zichzelf. Daarom beschouwen zij het feit dat zij hun eetgedrag niet in de hand kunnen houden als gebrek aan wilskracht en zelfbeheersing. Hierdoor voelen ze zich schuldig en krijgen ze vaak een hekel aan zichzelf. Als ze er daarnaast ook nog niet in slagen het, in hun ogen, ideale lichaamsgewicht te handhaven, kan dit uitlopen op een enorme walging van zichzelf.
Omdat ze zich zo schamen en bang zijn om afgewezen te worden, proberen boulimia-patiënten vaak hun eetbuien voor anderen verborgen te houden. Het braken en het gebruik van laxeermiddelen houden zij uiteraard ook geheim. Zo lijden velen van hen jarenlang een soort 'dubbelleven', waarbij zelfs een levenspartner, ouders of een beste vriendin niet op de hoogte zijn van hun problematiek. De eetbuien fungeren dan als uitlaatklep om ogenschijnlijk probleemloos te blijven functioneren.
Boulimia-patiënten voelen zich dan ook vaak erg eenzaam in de worsteling met hun ziekte. Ze zoeken pas hulp als de wanhoop te groot is om mee verder te leven. Als ze er uiteindelijk toe zijn gekomen hun probleem aan anderen te vertellen, voelen ze zich nog vaak alleen. Het is moeilijk om aan buitenstaanders duidelijk te maken wat het betekent om met zo'n dwang te moeten leven.
Boulimia-patiënten zijn in gedachten veelvuldig bezig met eten en ze piekeren vaak over hun uiterlijk en gewicht. Hierdoor kunnen ze zich moeilijk op andere dingen concentreren, zoals studie en het onderhouden van relaties. Het maken van afspraken is moeilijk, want ze weten vaak niet van tevoren wanneer een eetbui toeslaat. Als ze laxeermiddelen gebruiken, kunnen ze last hebben van enorme darmkrampen, waardoor ze vaak weer afspraken moeten afzeggen. Mensen met boulimia komen daarom op den duur vaak in een sociaal isolement terecht.
Het vele eten en de laxeermiddelen kosten veel geld. Boulimia-patiënten komen daarom niet zelden in financiële problemen. Dit versterkt hun isolement, want hierdoor wordt het ook weer moeilijker om iets met anderen te ondernemen. Uitgaan kost immers ook weer geld. Als de financiële zorgen groot worden, komt het ook voor dat de patiënten voedsel gaan stelen uit de winkel. Hier voelen ze zich dan weer erg schuldig over.

Hoofdstuk 3 Eetstoornissen

3.1 Wat zijn de oorzaken van eetstoornissen?

Er is niet één oorzaak voor het ontstaan van eetstoornissen aan te wijzen. Een combinatie van factoren speelt een rol. Omdat anorexia en boulimia overwegend bij vrouwen en meisjes voorkomen, hebben cultureel-maatschappelijke en sociale verklaringen zich tot nu toe grotendeels toegespitst op hun situatie. Maar ook jongens en mannen lijden aan eetstoornissen. Het zal daarom duidelijk zijn dat geen van de factoren op zichzelf de doorslag geeft. Het gaat altijd om een samenspel, waarbij de invloed van de specifieke factoren bij elke patiënt weer enigszins anders kan liggen. Globaal kunnen de volgende factoren worden onderscheiden.
3.1.1 Cultureel-maatschappelijke factoren

De toename van het aantal vrouwen met eetproblemen kan in verband gebracht worden met de veranderende rol van vrouwen in de westerse samenleving. Aan de ene kant moeten vrouwen nog steeds het ideaal van de zorgende, zachtaardige en aantrekkelijke echtgenote en moeder naleven, aan de andere kant worden ook steeds meer traditioneel 'mannelijke' activiteiten van hen verwacht, zoals een studie en een loopbaan. Deze vaak tegenstrijdige verwachtingen kunnen leiden tot het onmogelijke streven om 'perfect' te zijn of tot verwarring over de eigen identiteit als vrouw. Manipulaties van het eetgedrag en het lichaam zijn dan manieren om met deze problematiek om te gaan. Eén eis die aan vrouwen in de westerse cultuur wordt gesteld speelt daarbij een centrale rol: slank zijn. Het slankheidsideaal lijkt een belangrijke factor in het ontstaan van anorexia en boulimia nervosa. Het 'ideale' vrouwelijke figuur, zoals dat in de media veelvuldig wordt getoond, is steeds minder vrouwelijk, dat wil zeggen: heeft steeds minder heupen en billen. Het gewicht van modellen daalt nog steeds en ligt dikwijls ruim onder de norm voor een diagnose van anorexia nervosa. In landen als Japan, waar de invloed van de westerse cultuur toeneemt, neemt ook het aantal anorexia- en boulimiagevallen toe.
Onder invloed van deze westerse 'ideaalbeelden' doen veel vrouwen dan ook 'aan de lijn', soms een leven lang. Meisjes blijken steeds jonger ontevreden te zijn met hun uiterlijk en proberen hun voedselinname te beperken. Juist het dieet houden vormt een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van eetstoornissen, zeker wanneer men geen of maar een matig overgewicht heeft. Voor anorexia-patiënten geldt dat zij doorschieten in hun lijngedrag; voor BED/boulimia-patiënten geldt dat het lijngedrag het ontstaan van eetbuien in de hand werkt. (Zie verder onder 'Lichamelijke factoren'.)

3.1.2 Sociale factoren

De invloed van het westerse slankheidsideaal dringt uiteraard niet alleen door via de media, maar manifesteert zich ook in de sociale omgeving. Ongezond lijngedrag van bijvoorbeeld een ouder kan leiden tot ongezond lijngedrag van een kind. Herhaalde, kritische opmerkingen over lichaamsomvang, uiterlijk en gewicht door familieleden, partners, vrienden, klasgenoten, medestudenten of collega's kunnen aanleiding geven tot onnodig lijngedrag, dat zich weer kan ontwikkelen tot anorexia of BED/boulimia. Naarmate de persoon die de kritische opmerkingen maakt een belangrijker rol speelt in iemands leven, zal het schadelijke effect groter zijn.
Maar kritische opmerkingen hoeven niet eens aan een persoon zelf gericht te zijn om een negatief effect te hebben. In een situatie waarin systematisch op uiterlijk wordt beoordeeld, zal men de heersende normen al snel op zichzelf gaan toepassen. Wanneer lichamelijke perfectie van groot belang wordt geacht, zoals in het ballet, de modellenwereld en in de sport, lopen vrouwen het risico door te schieten in hun streven aan die norm te voldoen.
Behalve druk uit de directe omgeving om aan het slankheidsideaal te voldoen, kan de omgeving ook nog op een andere manier aanleiding geven tot het ontwikkelen van eetproblemen. Vaak komt het voor dat patiënten binnen het gezin niet voldoende geleerd hebben gevoelens te uiten of conflicten op te lossen. De patiënten kunnen dan niet omgaan met emoties, zoals boosheid, verdriet en soms zelfs vreugde, en brengen deze ten onrechte in verband met eten. Ook ingrijpende traumatische ervaringen, zoals incest en lichamelijk of geestelijk geweld, kunnen leiden tot het ontstaan van een eetstoornis.

3.1.3 Psychologische factoren

Hoewel cultureel-maatschappelijke en sociale factoren voor het ontstaan van eetproblemen zeker een rol van betekenis spelen, kunnen ook meer persoonsgebonden factoren van belang zijn. Mensen met anorexia en boulimia zijn over het algemeen kwetsbaar en ze trekken zich meer dan anderen allerlei zaken aan. Ze willen alles erg goed doen, maar slagen hier in hun eigen ogen bijna nooit in.
Wanneer vanuit deze onzekerheid conclusies worden getrokken die vervolgens het denken gaan bepalen ('Alleen als ik tien kilo afval, zullen mensen mij aardig vinden'), komen patiënten in een neerwaartse spiraal terecht: al het succes of falen wordt tenslotte in verband gebracht met het lichaamsgewicht. Een vertekend lichaamsbeeld, lage zelfwaardering en extreem perfectionisme zijn dan ook kenmerkend voor patiënten met anorexia en boulimia.
Het feit dat eetproblemen vaak in de puberteit ontstaan, wijst erop dat juist de grote lichamelijke en psychologische veranderingen van die periode tot een groter risico leiden. Zeker meisjes laten een grote daling in zelfvertrouwen zien. Onzekerheid over de nieuwe rol als vrouw kan leiden tot de behoefte om het meisjeslichaam 'in de hand te houden'. Ook kan het eetgedrag een manier zijn om een besef van autonomie, dat niet voldoende aanwezig is, te ontwikkelen. Controle over het lichaam wordt dan synoniem met controle over het eigen leven.
Eetstoornissen kunnen echter ook na de puberteit ontstaan. In dat geval spelen soms bijzondere gebeurtenissen een rol die op een andere manier kennelijk niet goed verwerkt kunnen worden, zoals een verbroken relatie, het overlijden van een geliefd persoon, het huis uit gaan, sexueel misbruik, een zwaar examen moeten doen of het krijgen van een kind.

3.1.4 Lichamelijke factoren

Tot nu toe zijn er geen ondubbelzinnige aanwijzingen dat eetstoornissen een puur lichamelijke oorzaak hebben. Naar zaken als erfelijkheid, zinktekort en de invloed van neurotransmitters wordt onderzoek gedaan, maar vooralsnog zonder eenduidig resultaat.
Wel lijkt het erop dat lijnen een belangrijke risicofactor is, zeker als het gebeurt zonder dat er sprake is van groot overgewicht. Mensen die zichzelf voedsel ontzeggen dat zij nodig hebben, gaan automatisch aan eten denken - daar zorgt het lichaam wel voor. Een dieet kan dus het begin vormen van een preoccupatie met eten en een verstoring van het honger- en verzadigingsmechanisme.
Zijn mensen eenmaal op deze weg, dan kunnen zij doorslaan naar steeds strenger vasten, uit angst om anders de controle over het steeds meer om voedsel schreeuwende lichaam te verliezen. Ook kan hongeren tot gevolg hebben dat er eetbuien ontstaan, die meestal uitmonden in een steeds chaotischer eetpatroon. De patiënten komen dan in een vicieuze cirkel terecht.
In eerste instantie lijkt er een tegenstelling te bestaan tussen 'hongeren' en 'zichzelf regelmatig overeten'. Toch hebben anorexia, boulimia en eetbuienstoornissen veel overeenkomsten. De patiënten hebben dan ook een aantal kenmerken gemeenschappelijk. De stoornissen kunnen bij dezelfde persoon optreden. Het komt regelmatig voor dat anorexia-patiënten op den duur boulimia ontwikkelen. De oorzaken zijn ook vaak dezelfde.
Wat zijn de overeenkomsten tussen anorexia en boulima?:
{ Ze zijn geobsedeerd door alles wat te maken heeft met eten, gewicht en lichaamsomvang. In hun gedachten zijn ze voortdurend bezig met wat ze wel of niet zullen eten en met de gevolgen die dit op de weegschaal of voor de spiegel zal hebben.
{ Ze zijn extreem bang om aan te komen. Afvallen of hetzelfde gewicht weten te houden stelt hen gerust. Door deze obsessie verandert hun eetgedrag.
{ Ze zijn vervreemd geraakt van hun lichaam. Ze hebben een hekel aan hun lijf en ervaren zichzelf veel dikker dan ze in werkelijkheid zijn. Omdat ze zich voortdurend dik en opgezwollen voelen, luisteren ze niet naar de signalen die hun lichaam geeft, wanneer het behoefte heeft aan voedsel. Op den duur zijn ze niet meer in staat om deze signalen te voelen.
{ Ze hebben weinig zelfvertrouwen en een sterke behoefte om gewaardeerd te worden door anderen. Ze zijn bang om te falen en stellen hoge eisen aan zichzelf om zo waardering te krijgen. Ze hebben vaak het gevoel dat ze tekort schieten en niets goed genoeg doen. Hierdoor voelen ze zich erg machteloos. De eetstoornis is hier vaak een reactie op. Wanneer patiënten in de ban zijn geraakt van hun eetstoornis, wordt dit gevoel van machteloosheid steeds meer versterkt.

Hoofdstuk 4 De behandeling

4.1 Wat zijn de behandelmogelijkheden?

Eetstoornissen zijn ernstige ziekten. De lichamelijke en sociale gevolgen zijn niet gering. De weg naar genezing is vaak lang. Naarmate een eetstoornis langer duurt, wordt het moeilijker deze met succes te behandelen. De drempel naar de hulpverlening is echter hoog, omdat patiënten moeilijk erkennen dat zij hulp nodig hebben.
Als zij die stap eenmaal gezet hebben, is het belangrijk dat zij het gevoel hebben dat zij serieus genomen worden door de hulpverlener. Zij moeten vertrouwen hebben in hun behandeling, wil deze succes kunnen hebben. Een goede behandeling gaat altijd in op zowel het eetgedrag als de achterliggende problemen.
In de Nederlandse gezondheidszorg speelt de huisarts een centrale rol. Hier komt de eerste hulpvraag dan ook vaak binnen. De huisarts kan doorverwijzen naar de geestelijke gezondheidszorg, bijvoorbeeld naar een psycholoog/psychiater, een RIAGG, een polikliniek van een psychiatrisch ziekenhuis of van de psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (PAAZ), of een speciaal behandelcentrum voor eetstoornissen. Hier kan een behandeling plaatsvinden.
Er zijn verschillende behandelingen mogelijk. Welke vorm van therapie gekozen wordt is afhankelijk van de aard van de achterliggende problematiek, de leeftijd en de sociale situatie van de patiënten. Ook speelt de voorkeur van de behandelaar voor een bepaald behandelmodel een rol. De hulp kan bestaan uit individuele gesprekstherapie, gedragstherapie, groepstherapie of gezinstherapie. Ook kan voor een combinatie van deze therapiën gekozen worden.
Soms kunnen geneesmiddelen deel uit maken van de behandeling van patiënten met eetstoornissen. Voor anorexia zijn er op dit moment geen echt werkzame medicijnen bekend. Soms worden kalmeringsmiddelen voorgeschreven om de spanningen te verminderen. Voor boulimia worden soms antidepressiva voorgeschreven. Deze middelen kunnen ondersteunend werken bij de behandeling van ernstige depressiviteit. Ze nemen echter de achterliggende problemen niet weg en mogen daarom uitsluitend in combinatie met psychotherapie worden gebruikt.
Soms zal het nodig zijn patiënten op te nemen in het ziekenhuis of te verwijzen naar een (gespecialiseerd) psychiatrisch ziekenhuis. Dit hangt af van de ernst van de lichamelijke of geestelijke problemen. Bij zeer ernstig vermagerde patiënten kan een opname in een algemeen ziekenhuis, meestal op de afdeling interne geneeskunde, noodzakelijk zijn. Als zij daar niet door zelfstandig eten aankomen, kan het, om hun leven te redden, nodig zijn sondevoeding toe te dienen.
Met een psychotherapeutische behandeling kan pas begonnen worden als de patiënten in een redelijke lichamelijke conditie verkeren. Ernstige ondervoeding leidt tot stoornissen in het gevoelsleven. Sterk vermagerde patiënten voelen vaak niet veel of weten niet meer wat ze voelen. Ze zien de ernst van hun problematiek niet meer voldoende in of voelen zich volkomen onmachtig iets aan hun situatie te veranderen.
Er zijn in Nederland een aantal speciale behandelcentra, met de mogelijkheid om ambulant, poliklinisch of klinisch behandeld te worden. Deze instellingen hebben doorgaans wachtlijsten. Het is mogelijk dat het aantal gespecialiseerde behandelcentra in de toekomst zal worden uitgebreid. Naast deze centra is bij een toenemend aantal hulpverleningsinstanties in heel Nederland steeds meer specifieke deskundigheid aanwezig. Verspreid in het land is men recent ook begonnen met het opzetten van nazorgprojecten. Deze bieden (ex-)patiënten de mogelijkheid om na afronding van hun behandeling nog ervaringen uit te wisselen en elkaar te steunen.
De Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa beschikt over meer informatie over de behandelingsmogelijkheden in Nederland. (www.sabn.nl)

Slot

Mijn vraagstelling was in het werkstuk;

Ø Wat is anorexia nervosa?
Ø Wat zijn de gevolgen van anorexia nervosa?
Ø Wat is boulimia?
Ø Wat zijn de gevolgen van boulimia?
Ø Wat zijn de oorzaken van een eetstoornis?
Ø Wat zijn de overeenkomsten tussen boulimia en anorexia?
Ø Hoe kunnen eetstoornissen behandeld worden?

Anorexia en boulimia zijn beide eetstoornissen. Alles wat te maken heeft met eten, gewicht en lichaamsomvang is een obsessie voor eetstoornis patiënten. Het verschil tussen deze eetstoornissen is dat men bij anorexia heel weinig tot niets eet en het later overgeeft of laxeert. Bij boulimia heeft men juist een eetbui (ongecontroleerd eten naar binnen werken) en na de tijd geeft men over. Het is beide niet goed voor het lichaam, sociale contacten en het zelfbeeld. De gevolgen zijn soms niet te overzien. Er treden complicaties op zoals dat het gebit en de conditie van de huid verslechteren.

De oorzaak van een eetstoornis kan van alles zijn. Lichamelijke, psychologische, cultureel-maatschappelijke en sociale factoren bijvoorbeeld. Denkt u eens aan het schoonheid ideaal, "slank is mooi" Dat is een psychologisch en een cultureel-maatschappelijke factor. Daardoor worden mensen onzeker en kunnen ze een eetstoornis krijgen.

De patiënten moeten eerst voor zichzelf toegeven dat ze een eetstoornis hebben, dan pas kunnen ze geholpen worden. Er zijn allerlei manier om deze mensen te helpen; Therapie, psychologen, het RIAGG en speciale behandelcentra.

Conclusie:

De vraag die ik in de inleiding stelde was; Zijn eetstoornissen te voorkomen?
Naarmate ik meer las over eetstoornissen kwam ik erachter dat het voornamelijk psychisch is. Men heeft in het hoofd zitten dat dun zijn mooi is en gaan lijnen. Bij veel mensen blijft het bij lijnen. Bij sommige mensen slaat het over in extreem hongeren, anorexia of (vr)eetbuien waarbij na de tijd alles weer wordt uitgespuugd. (boulimia) Beide dingen zijn dwangmatig. Mensen die een eetstoornis hebben willen wel stoppen maar kunnen het niet. Simpel weg omdat ze een slecht zelfbeeld hebben. In de media wordt ze ook voorgeschoteld dat dun mooi is. Hebt u ooit wel eens een model gezien dat dikker is? Van de media krijgen ze geen stimulans om te zijn wie ze zijn. Als dat beeld eenmaal in het hoofd zit is het moeilijk om het er uit te halen.

Niemand heeft aan het begin in de gaten dat iemand een eetstoornis heeft. Mensen met een eetstoornis houden het voor zich. Pas als duidelijk is dat iemand ernstig is vermagerd en andere klachten heeft, ziet men het en is het meestal te laat. Je staat als omgeving machteloos.
Eetstoornissen zijn niet te voorkomen. Pas als het schoonheidsideaal dat we nu hebben, geruild wordt voor een schoonheidsideaal wat meer bij de meeste vrouwen in de buurt komt, denk ik dat het aantal mensen met een eetstoornis afneemt. Het zal nooit helemaal verdwijnen. Het is immers fijn om ergens controle over te hebben. Al is het dan slecht voor jezelf.

Aanbevelingen:

Het is heel moeilijk om de media te beïnvloeden wat dunne vrouwen betreft. Met Beïnvloeden bedoel ik natuurlijk dat ze minder de nadruk moeten leggen op de dunne vrouwen en meer op de “normale” vrouwen. Daarom denk ik dat je het kleinschaliger moet gaan aanpakken. Door bijvoorbeeld voorlichting te geven op scholen. Eetstoornissen doen niet onder voor roken. Waarom dan geen campagnes over eetstoornissen? Tv spotjes op tv van Sire bijvoorbeeld. Lijkt me een goed begin. Ook ouders zouden het er met hun kinderen over moeten hebben en voorlichting geven. Kortom, als genoeg mensen mee zouden werken zou het cijfer van vrouwen met een eetstoornis drastisch dalen.

Literatuurlijst

Boeken:
· Bremer R, Eetstoornissen, Baarn 2000
· Liekens P, Denissen H, NLP en eetproblemen, Deventer 2000
· Loeber L, Loeber O, Over-eten, Deventer 1997
· Messer A.P, de Vos I, Wolters W.H.G., Eetproblemen bij kinderen en adolescenten, Baarn 1994
· Spaans J, Slank, slanker slankst (over anorexia nervosa en wat je er aan kunt doen), Amsterdam 1998
· Spaans J, Ik eet als niemand het weet (over bulimia nervosa en wat je er aan kunt doen) Amsterdam 1999
· Thijsen M, Help ik ben veel te dik! Utrecht 1994
· Vandereycken W, Eetstoornissen, Wormer 1998

Internet:
Ø De Stichting Anorexia en Boulimia Nervosa www.sabn.nl

Interviews:
Ø Ik heb een paar meiden geïnterviewd die zelf anorexia of boulimia hebben. Ze wensten anoniem te blijven.

Bijlagen:

Bijlage 1 – Interview met Maaike

Voornaam: Maaike
Leeftijd: 19
Lengte:1.69 m

Gewicht:
ehmm... sorry, daar schaam ik me voor
Soort eetstoornis:
AN/NAO
Hoelang heb je al die eetstoornis?:
sinds een jaar of drie
Weet je omgeving het?:
mijn vriend, zijn zus en zijn moeder zijn op de hoogte
Zoja, hoe gaat men hier mee om?:
mijn vriend probeert me te steunen, maar wordt er zo langzamerhand gillend gek van. Zijn zus en moeder beloofden mij te steunen, maar van hen heb ik eigenlijk niets anders dan commentaar en zuchtgeluiden gehoord. Ik zeg dus ook maar niets tegen hen over hoe het met mij gaat.
Heb je al eens professionele hulp gehad?:
Nee, ben bezig de stap te maken, maar het valt me zwaar. Ik ben als de dood aan te moeten komen of een normaal eetpatroon op te moeten bouwen.
Zoja, Beviel dit?:
-----
Wat voel je als je overgeeft?:
Het is een walgelijk gevoel om over te geven, maar na die tijd voel ik me schoon en "gereinigd". Ook voel ik een soort trotsheid dat ik kan overgeven nadat ik gegeten heb. Overgeven werkt als een verslaving. Als je er eenmaal aan begonnen bent, is het lastig er mee op te houden. Het hoort bij MY WAY OF LIFE...
Wat voel je als je eet?:
Schaamte, ik probeer zo stiekem mogelijk te eten, ik wil niet dat anderen mij zien eten. Ik heb het idee dat mensen dan dingen denken als: "Moet je haar eens zien, als ik zo'n lichaam had zou ik echt niet eten...". Ik vind het walgelijk om mezelf te zien, te voelen eten. Ik voel me zwak en dom. Ik ben bang dat andere mensen dat dan ook over mij denken. Nadien moet ik het eten weer zo snel mogelijk kwijt. "Elk gerecht is een gevecht"
Heb je last van lichamelijke klachten?:
Ik ben voortdurend moe en slap. Door het misbruik van laxeermiddelen ben ik constant misselijk, duizelig en breng ik meer tijd door op de wc dan elders. Mijn huid is droog, mijn haar is slap, droog en futloos en breekt bij het minste geringste af.
Is je sociale leven veranderd sinds je eetstoornis?:
Ja heel erg zelfs. Ik merk dat ik me steeds meer terugtrek en anderen afsluit van mijn wereld. Ik ga nog naar mijn werk, maar daarmee is eigenlijk alles ook wel gezegd. Het liefst zit ik in mijn vrije tijd thuis bij mijn vriend. Af en toe komen vrienden en vriendinnen langs, maar het kost mij moeite om het leuk en gezellig te vinden.

Wat je verder kwijt wil:
Ehm... Eigenlijk niet zoveel. Ik wens je veel succes met je werkstuk/studie. Mocht je nog meer info nodig hebben, dan kun je me altijd mailen voor alles. Pas goed op jezelf en Don't fall in the trap of Eating Disorders!!

Bijlage 2 – Interview met “anoniem”

Leeftijd:21
Lengte:1.60

Gewicht:
Geen idee. Ik durf me niet meer te wegen omdat ik bang ben dat ik er weer extreem op ga letten wat ik eet en dat ik mijn grenzen steeds weer verleg.

Soort eetstoornis:
In eerste instantie heb ik in lichte mate anorexia gehad en vervolgens ben ik over gegaan naar boulimie.

Hoelang heb je al die eetstoornis?:
In juli heb ik deze ziekte 3 jaar

Weet je omgeving het?:
Mijn ouders en familie weten niet dat ik een eetstoornis heb. Wel heb ik het een aantal vrienden en vriendinnen verteld.

Heb al eens professionele hulp gehad?:
Ik heb nog geen professionele hulp. voor kerst had ik besloten om hulp te
zoeken. Met deze gedachte heb ik de huisarts gebeld en een afspraak
gemaakt. Het is goed te vertellen dat het niet makkelijk is om hulp te
vragen. Ik heb al die tijd gedacht dat ik het zelf op kon lossen....maar dat
is NIET zo. je kunt het niet alleen!!!
2a 3 weken voor kerst ben ik hulp gaan zoeken en ik heb nu nog steeds geen
hulp. het is schandalig dat het zo ontzettend lang duurt. Het is niet
motiverend en ik snap niet dat ze niet begrijpen dat hulp zoeken zo moeilijk
is. Als het namelijk lang duurt ga je twijfelen aan de stappen die je hebt
ondernomen.Is het nog de moeite waard ga je dan afvragen. binnenkort krijg
ik het tweede gesprek en krijg ik als het goed is eindelijk hulp. Dus je
ziet maar als je hulp wilt en uiteindelijk krijgt kan daar goed een half jaar
tussen zitten. Dit vind ik echt niet kunnen!!!

Wat voel je als je eet?:
s morgens en s middags eet ik gewoon tot weinig.het avond eten gaat vaak ook
nog goed alleen daar na kan het fout gaan. Op dat soort momenten krijg je
dus een vreetbui. Je maakt vaak een planning van wat en wanneer je gaat
eten/vreten.
Op het moment dat je toe geeft aan een vreetbui voel je niks. Als het op is
dan voel je je klote en omdat je weet dat dit fout is ga je overgeven. Je
wilt natuurlijk niet dik worden.
Ik geef alleen over en ik gebruik dus geen laxeermiddelen. Het overgeven
kost veel energie en daarna voel je je nog kloteriger dan dat je daar voor
al voelde. Uitgeput en verdrietig/ leeg ga je dan slapen.

Wat voel je als je overgeeft?:
Tijdens het overgeven voel je niks. Het is een ander soort overgeven dan als
je ziek bent. minder pijnlijk. Je stopt pas als je je leeg voelt of als je
zelf vindt dat het genoeg is geweest

Heb je last van lichamelijke klachten?:
Ik heb het regelmatig koud. vooral koude voeten en handen, verder soms wat
gevoelige tanden.

Is je sociale leven veranderd sinds je eetstoornis?:
Je sociale leven veranderd zeker met een eetstoornis. Je gedraagt je als
iemand met een masker op. je doet of er niks aan de hand is maar ondertussen
weet je zelf wel beter.
De sociale contacten interesseren je allemaal wat minder. Dit klinkt erg
hard maar het is wel zo. Dit komt omdat je je gewoon schaamt voor je
eetstoornis.Je schaamt je voor wie je bent.

aanvulling:
Het moeilijkste van een eetstoornis:
Je durft niet te zijn wie je bent, je bent bang voor wat anderen van je
uiterlijk denken, bent niet tevreden met wie je bent, het is moeilijk te
zeggen wat je voelt omdat alleen mensen die ook een eetstoornis hebben je
zullen begrijpen, je durft bijna niet in gezelschap te eten.

Algemene info:
boulimie is het moeilijkst te herkennen van allemaal. Als je anorexia hebt
valt het op een gegeven moment op. Je valt veel af en een weinig tot niks,
bij BED eet je heel veel en gooit het er niet uit. Hier door word je dik en
ziet de omgeving dit ook.
Als je boulimie hebt valt het niet echt op. je eet in bij zijn van andere
gewoon en je komt niet aan en valt niet af.Waardoor de omgeving het moeilijk
of helemaal niet ziet.

Wat moet je doen als je denkt dat je vriend of vriendin een eetstoornis
heeft:
Als je denkt dat een van je vrienden een eetstoornis heeft hou het dan voor
je tot je dit zeker weet. verspreid niks rond maar praat er met die persoon
zelf over. het kan goed zijn dat het draait om een groot misverstand. Als
iemand het werkelijk heeft probeer er dan zo veel mogelijk voor die persoon
te zijn. Laat merken dat als die persoon ergens mee zit dat hij/zij bij jou
terecht kan. probeer iemand niet te dwingen voor hulp. Iemand accepteert
alleen hulp als die persoon er zelf aan toe is.

Nogmaals veel succes met je werkstuk.
Laat je even weten hoe het uiteindelijk is gegaan/ wat voor punt je had.

Bijlage 3 – Interview met Meike

Voornaam:
Meike
Leeftijd:
18 jaar
Lengte:
1 meter 76
Gewicht:
Ik weeg nu ongeveer 77 kilo, dat weet ik niet precies omdat ik geen weegschaal heb. Toen ik anorexia had, woog ik 52 kilo. Ik ben dus ongeveer 25 kilo aangekomen!

Soort eetstoornis:
Boulimia (eerst anorexia)
Hoelang heb je al die eetstoornis?:
Ongeveer 1 jaar en 9 maanden. Dat kan ik niet precies zeggen, omdat het langzaam 'in' je kruipt.
Weet je omgeving het?:
Ja, ze kunnen het wel aan me zien en aan mijn gedrag merken. Maar --> ik heb het ze nooit verteld en als ernaar gevraagd werd / wordt dan ontken ik het.
Zoja, hoe gaat men hier mee om?:
Heel erg lief! Toen ik anorexia had (of begon te krijgen) heb ik het boekje 'Slank, slanker, slankst' van mijn moeder gekregen. Laats heb ik nog een boekje gekregen: 'Ik eet als niemand het weet' en ik vind het ontzettend lief van mijn moeder! ('k Heb haar trouwens verteld dat ik het toch niet van plan ben te lezen, maarja :s)
Verder... mijn ouders willen er graag met me over praten, maar dat wil ik niet. Daarom hoopt mijn moeder dat ik zelf hulp ga zoeken.
Van vriendinnen merkt ik op dit moment niet meer dat ze doorhebben dat ik nog steeds een eetstoornis heb. Ik probeer zo normaal mogelijk te doen als ik bij ze in de buurt ben. Ook is mijn gewicht al heel erg lang redelijk stabiel. (Jammer genoeg... :( 'k Wil erg graag afvallen natuurlijk)
Heb al eens professionele hulp gehad?:
Ja, ik moest (toen ik anorexia had) van mijn ouders met iemand van het RIAGG praten. Ik ben er drie keer geweest en ik vond het vreselijk. Die maatschappelijk werkster heeft me nog doorverwezen naar een diëtiste, en daar ben ik één keer geweest. Dat was echt nog erger. De tweede keer durfde ik niet meer omdat ik in een zeer korte tijd tien (!) kilo was aangekomen.
Verder is de huisarts nog een keer langs geweest, omdat ik zelf niet naar hem toe wilde en mijn ouders helemaal 'hopeloos' waren.
Ook heb ik een aantal keer met de vertrouwenspersoon van school gepraat omdat het moest van mijn mentor, de schoolleiding en mijn ouders. Gelukkig zag zij in dat ik niet wilde praten over mijn eetstoornis. Bij haar ben ik ook drie keer geweest.
Zoja, Beviel dit?:
Nee, het beviel dus niet. Ik houd er niet van om over mezelf te praten en ik schaam me ontzetten voor mijn eetstoornis. Ik vind het dus vreselijk!
Wat voel je als je overgeeft?:
Ik heb een paar keer geprobeerd om over te geven, maar het lukte niet. Misschien moet ik daar maar blij mee zijn, want als ik weet dat ik toch alles kan uitkotsen, zou ik misschien veel vaker een eetbui hebben. Bovendien is het erg ongezond!

Soort eetstoornis:
Boulimia (eerst anorexia)
Hoelang heb je al die eetstoornis?:
Ongeveer 1 jaar en 9 maanden. Dat kan ik niet precies zeggen, omdat het langzaam 'in' je kruipt.
Weet je omgeving het?:
Ja, ze kunnen het wel aan me zien en aan mijn gedrag merken. Maar --> ik heb het ze nooit verteld en als ernaar gevraagd werd / wordt dan ontken ik het.
Zoja, hoe gaat men hier mee om?:
Heel erg lief! Toen ik anorexia had (of begon te krijgen) heb ik het boekje 'Slank, slanker, slankst' van mijn moeder gekregen. Laats heb ik nog een boekje gekregen: 'Ik eet als niemand het weet' en ik vind het ontzettend lief van mijn moeder! ('k Heb haar trouwens verteld dat ik het toch niet van plan ben te lezen, maarja :s)
Verder... mijn ouders willen er graag met me over praten, maar dat wil ik niet. Daarom hoopt mijn moeder dat ik zelf hulp ga zoeken.
Van vriendinnen merkt ik op dit moment niet meer dat ze doorhebben dat ik nog steeds een eetstoornis heb. Ik probeer zo normaal mogelijk te doen als ik bij ze in de buurt ben. Ook is mijn gewicht al heel erg lang redelijk stabiel. (Jammer genoeg... :( 'k Wil erg graag afvallen natuurlijk)
Heb al eens professionele hulp gehad?:
Ja, ik moest (toen ik anorexia had) van mijn ouders met iemand van het RIAGG praten. Ik ben er drie keer geweest en ik vond het vreselijk. Die maatschappelijk werkster heeft me nog doorverwezen naar een diëtiste, en daar ben ik één keer geweest. Dat was echt nog erger. De tweede keer durfde ik niet meer omdat ik in een zeer korte tijd tien (!) kilo was aangekomen.
Verder is de huisarts nog een keer langs geweest, omdat ik zelf niet naar hem toe wilde en mijn ouders helemaal 'hopeloos' waren.
Ook heb ik een aantal keer met de vertrouwenspersoon van school gepraat omdat het moest van mijn mentor, de schoolleiding en mijn ouders. Gelukkig zag zij in dat ik niet wilde praten over mijn eetstoornis. Bij haar ben ik ook drie keer geweest.
Zoja, Beviel dit?:
Nee, het beviel dus niet. Ik houd er niet van om over mezelf te praten en ik schaam me ontzetten voor mijn eetstoornis. Ik vind het dus vreselijk!
Wat voel je als je overgeeft?:
Ik heb een paar keer geprobeerd om over te geven, maar het lukte niet. Misschien moet ik daar maar blij mee zijn, want als ik weet dat ik toch alles kan uitkotsen, zou ik misschien veel vaker een eetbui hebben. Bovendien is het erg ongezond!

Wat voel je als je eet?:
Als ik eet voel ik me meestal schuldig. Vooral tijdens een eetbui natuurlijk.
Ik heb onlangs geprobeerd een eetlijst te volgen en dat is een tijdje ontzetten goed gegaan. Toen vond ik het wel fijn om te eten, omdat ik mezelf onder controle had. Ik viel er ook een klein beetje vanaf. Jammer dat het nu niet meer lukt, ik doe keer op keer een poging, maar ik zou het liefst minder eten dan op die lijst staat. (--> wat dus weer voor eetbuitjes zorgt)
Heb je last van lichamelijke klachten?:
Ja, ik ben heel weinig ongesteld. (In twee jaar vijf of zes keer) Verder gaat het sporten veel slechter omdat mijn lichaam energie spaart omdat ze niet weet wanneer ze weer iets kan krijgen.
Ik heb ook heel dun haar, ik weet niet of dat aan een eetstoornis ligt.
Als ik heel weinig eet krijg ik het koud en ik heb vaak blauwe nagels.
Is je sociale leven veranderd sinds je eetstoornis?:
Ja, heel erg. Ik ontwijk verjaardagen en feestjes zoveel mogelijk.
Ook ben ik al ontzettend lang niet meer uitgeweest, omdat ik dat niet durf.
Jammer genoeg maak ik minder snel nieuwe contacten (ik ben op kamers gegaan) omdat ik zo onzeker ben over mezelf.