Jeugd en Zeden

Seksueel misbruik komt voor in alle milieus, zowel bij de lagere als hogere sociale klasse, bij mensen van alle kerkelijke gezindten en bij autochtone en allochtone Nederlanders. Voor zover bekend uit onderzoek zijn plegers vrijwel altijd mannen.
Vrouwen vormen één tot drie procent van alle plegers. Meestal zijn hun slachtoffers kinderen binnen het gezin, jongens even vaak als meisjes. De helft tot driekwart van deze vrouwen pleegt het misbruik onder druk van een (hun) man die er bij aanwezig is.
De meeste vrouwelijke plegers zijn zelf in hun jeugd seksueel misbruikt of verwaarloosd. In 80 tot 95 procent van alle gevallen gaat het om bekenden van het kind. De onbekende 'man in de bosjes' of 'kinderlokker' komt maar zelden voor.
De kinderen zijn doorgaans afhankelijk van de pleger of hebben vertrouwen in hem: een vader, broer, oom, de vriend van moeder, een tante, huisvriend, buurman, leraar of jeugdleider. Meisjes blijken vaker door gezins- of familieleden misbruikt te worden terwijl jongens vaker door mannen buiten de kring van verwanten worden misbruikt.
Plegers van seksueel misbruik van kinderen worden wel pedoseksuelen genoemd.

Binnen de groep pedoseksuelen zijn drie typen te onderscheiden die aanmerkelijk van elkaar verschillen:

I Pedofielen
Het gaat om volwassen mannen die zich uitsluitend seksueel aangetrokken voelen tot jongens (of soms meisjes) die nog niet in de puberteit zijn gekomen. Ze hebben steeds terugkerende seksueel opwindende fantasie‘n en een intense seksuele drang gericht op kinderen. Naast de bijzondere seksuele gerichtheid hebben deze mannen ook in het algemeen een voorkeur voor kinderen: ze gaan liever om met kinderen dan met volwassenen, die ze als bedreigend ervaren. Ze 'vallen' op de kinderlijke gestalte, houden van de belevingswereld van kinderen en willen het liefst 'kind met de kinderen' zijn. Pedofilie wordt gezien als een gestoorde seksuele gerichtheid die gewoonlijk in de puberteit begint. Over de oorzaak ervan is weinig met zekerheid te zeggen. Pedofielen gebruiken hun overredingskracht om kinderen tot seksuele contacten over te halen. Eigenlijk manipuleren ze hen gewoon. Met deze kinderen hebben ze vaak een langdurige relatie. Ze vinden dat seks met kinderen moet kunnen en ze voelen zich er dus niet schuldig over. Vaak verzamelen ze kinderpornografie, soms maken ze dat zelf voor eigen gebruik. De relatie met het kind eindigt als het in de puberteit komt: de geslachtskenmerken die zich dan ontwikkelen, maken het kind onaantrekkelijk voor de pedofiel. Er zijn pedofielen die geen uiting geven aan hun seksuele gerichtheid. Zij hebben geen seksuele contacten met kinderen.

II Gelegenheidsplegers
Het betreft mannen (soms vrouwen) die weliswaar een seksuele voorkeur hebben voor een volwassen partner maar die onder invloed van tijdelijke, ingrijpende gebeurtenissen in hun leven seksuele contacten aangaan met (eigen) kinderen of afhankelijke jongeren. Hun leven is uit balans doordat ze bijvoorbeeld een partner moeten missen, huwelijksproblemen hebben of zijn ontslagen. Met die stress-situaties kunnen ze niet omgaan. De seksuele contacten zijn een compensatie. Zij zijn zelden eerder veroordeeld voor seksuele of andere delicten. Hun slachtoffers zijn veel vaker oudere meisjes dan jongens. Vaak gaat het om incestplegers, bijvoorbeeld (stief-) vaders, oudere broers of ooms of om mannen die door hun beroep vaak in contact komen met meisjes. Ze manipuleren het slachtoffer (zie hieronder) en wachten geschikte gelegenheden af voor het misbruik. Soms duren deze situaties jarenlang. Achteraf schamen ze zich en voelen zich schuldig. In gevallen van incest gaat het seksueel misbruik soms samen met ander huiselijk geweld: vrouwenmishandeling en verwaarlozing van de kinderen.

III Antisociale plegers
Het gaat om mannen die niet in staat zijn om (duurzame) liefdesrelaties aan te gaan, zich niet kunnen inleven in de gevoelens van anderen en meestal gewetenloos zijn. Ze zijn vaak al eerder veroordeeld voor seksuele delicten jegens vrouwen en voor andere misdrijven. Vaak willen zij met het misbruik hun boosheid op de maatschappij uitdrukken of wraak nemen op een vrouw die hen heeft verlaten of op alle vrouwen.
Ze hebben geen seksuele voorkeur voor kinderen maar misbruiken ze omdat ze een gemakkelijke prooi vormen. Ze zoeken een onbekend slachtoffer, misbruiken het eenmaal en gebruiken bij weerstand veel dwang en geweld. Psychopaten, de extreemste plegers, gaan over tot ernstige wreedheden of doden het kind. De recente maatschappelijke verontwaardiging over plegers van seksueel misbruik is vooral ontstaan na een aantal ernstige misbruikzaken met doding van een kind die door deze daders zijn gepleegd. Dat type dader komt gelukkig heel weinig voor.
Het komt vaak voor dat plegers kenmerken bezitten van meerdere typen. Totnogtoe is er geen biologische oorzaak gevonden voor de neiging om kinderen seksueel te misbruiken. Wel wordt vaak geconstateerd dat zij in hun jeugd in de steek zijn gelaten, een gebrek aan warmte hebben ervaren in het gezin, mishandeld zijn door ouders en zich nooit veilig hebben gevoeld. 40 tot 50 procent van alle plegers is zelf in de jeugd seksueel misbruikt. Later durven zij dan ook geen hechte relaties aan te gaan of blijven zij emotioneel eenzaam, ook al hebben zij een partner.

Hoe worden de seksuele contacten voorbereid?

Plegers bereiden het seksueel misbruik op subtiele wijze voor. Kinderen zijn volgens pedofiele plegers het meest kwetsbaar voor misbruik als ze zich ergens alleen ophouden, nieuwsgierig en goedgelovig zijn, problemen in het gezin hebben, weinig zelfvertrouwen en assertiviteit bezitten, knap zijn en 'uitdagend' gekleed. Misbruikers van kinderen buiten het gezin zoeken contact met hun slachtoffers bij scholen, speelplaatsen, amusementsparken, winkelcentra, sportvelden, strand en zwembaden. Zij proberen het kind afhankelijk van hen te maken. Later zorgen ze ervoor welkom te zijn bij het kind thuis.

Plegers hanteren speciale strategieën om het kind en zijn ouders te benaderen. Ze bieden het kind aan samen computerspelletjes te spelen, ze geven het cadeautjes, nemen het mee uit of bieden het een lift aan naar huis. Ze vleien het kind door het aandacht en genegenheid te geven of ze bouwen een vertrouwensrelatie op met de ouders om zo oppas te kunnen worden. Zo winnen ze ook het vertrouwen van het kind.

Het misbruik begint vaak met het betasten of kussen van de geslachtsdelen. Daders voeren daarna heel voorzichtig en subtiel de aanrakingen op en testen op die manier de reactie van het kind op seks. Dwang komt bij vier op de tien meisjes voor en bij twee op de tien jongens. Daders praten het kind soms geleidelijk naar seksuele activiteiten toe of vragen het kind hen 'ergens mee te helpen', bijvoorbeeld met uitkleden. Soms proberen daders kinderen meegaand te krijgen door ze om te kopen, 'toevallige' aanrakingen als truc te gebruiken, te praten over seks of naar porno te kijken.

Plegers die als oppas fungeren, beginnen met praten over seks, bieden het kind aan samen in bad te gaan of manipuleren het door voor te wenden dat ze met seks het kind willen voorlichten of hun liefde willen tonen. Als het kind niet wil of angstig is, houden de meeste daders op en proberen het kind later opnieuw te overreden. Bij de seksuele contacten die uiteindelijk lukken, gaat het vaak om streling en wederzijdse masturbatie. Bij ongeveer veertig procent van de kinderen of jongeren is sprake van (poging tot) penetratie of orale seks.
De meerderheid van de misbruikers houdt de contacten met een kind in stand door een combinatie van methoden: ze bieden het kind vriendschap, ze drukken het kind op het hart er niet met anderen over te praten, ze stellen het misbruik voor als spel of voorlichting, ze dreigen zich van het kind af te keren als het erover praat of ze zeggen dat het kind medeplichtig is aan het misbruik. Een kleine minderheid van de mannen misbruikt een kind één keer om daarna een ander kind te zoeken. De meeste plegers blijken tijdens het misbruik bang te zijn dat hun gedrag uitkomt. Ondanks die angst gaat de helft van hen gewoon door.

Commercieel Kindermisbruik

Kinderprostitutie

Kinderprostitutie is het gebruik van een minderjarige voor seksuele activiteiten in ruil voor geld of elke andere vorm van vergoeding.
Bij prostitutie zijn verschillende partijen betrokken: een prostituee, een klant en meestal een pooier of bordeelhouder die als tussenpersoon fungeert.
Er hoeft niet altijd sprake te zijn van seksueel contact om te spreken van kinderprostitutie. Dit betekent dat niet alleen seks met minderjarigen, maar ook striptease en seksmassages door minderjarigen onder kinderprostitutie vallen, mits er ook voor betaald wordt.
De markt voor kinderprostitutie is erg divers. Meestal is er sprake van een lokale vraag naar kinderprostituees, maar omdat het overal strafbaar is, zijn er ook mensen die naar het buitenland gaan om anoniem kinderen te misbruiken.

Mensenhandel

Kinderhandel betreft alle acties met betrekking tot het rekruteren of transporteren van kinderen binnen (bijvoorbeeld van het platteland naar de stad) of buiten bepaalde landsgrenzen, waar dwang, manipulatie en misleiding, schuldbinding of fraude mee gemoeid is met als doel mensen in een situatie van seksuele uitbuiting te plaatsen zoals gedwongen prostitutie, pornografie en gedwongen huwelijken."

Kinderporno

Kinderporno is elke afbeelding van een kind dat betrokken is bij echte dan wel gesimuleerde seksuele activiteiten of het afbeelden van seksuele lichaamsdelen van een kind voor hoofdzakelijk seksuele doeleinden.
Afbeeldingen kunnen foto's, negatieven, tijdschriften, boeken, films, videotapes en computer diskettes zijn. Bij kinderporno is een drietal categorieën misbruikers betrokken: degenen die het produceren, zij die het verspreiden en zij die het gebruiken, c.q. bezitten.

Sekstoerisme

Kindersekstoerisme is seksuele uitbuiting van kinderen door personen die uit hun eigen land reizen naar een ander, vaak minder ontwikkeld land om zich daar in te laten met seksuele activiteiten met kinderen.
Een groot aantal reizigers stimuleert door haar activiteiten de seksindustrie, door bijvoorbeeld een rosse buurt te bezoeken.

Wat zijn de consequenties van het doen van aangifte?

Slachtoffers doen heel vaak geen aangifte van seksueel misbruik. Ze worden daarvan weerhouden omdat ze zich schamen, bang zijn voor bedreigingen, een band hebben met de dader of omdat hun ervaringen niet zo ernstig zijn.
Voor een kind kan een aangifte belangrijk zijn omdat daarmee duidelijk wordt dat het niets fout heeft gedaan, dat de dader de enige schuldige is en dat er maatregelen worden genomen om herhaling te voorkomen. Gevoelens van wraak en boosheid van een ouder zouden echter bij een aangifte nooit de overhand mogen hebben want dat is niet in het belang van het kind. Een aangifte kan echter ook nadelen hebben. Een kind moet verhoord worden door de zedenpolitie en hoewel zo'n verhoor zorgvuldig en 'kindvriendelijk' wordt afgenomen, is het belastend om tegen een vreemde te moeten vertellen over het misbruik, zeker als de dader iemand is op wie het kind gesteld is: een vader, oom of oudste broer.
De hele rechtsgang is tijdrovend en de uitkomst onzeker. Het is vaak lastig voor de politie en de officier van justitie om het bewijs rond te krijgen want het is het woord van de verdachte tegen dat van het slachtoffer en er is vrijwel nooit een getuige bij het misbruik aanwezig geweest. Als er te weinig bewijs is, zal de officier van justitie van vervolging afzien of wordt de verdachte door de rechtbank vrijgesproken. Dat is teleurstellend voor het slachtoffer en de ouder(s). Als ouders twijfelen of ze aangifte moeten doen, kunnen ze zich laten adviseren door de zedenpolitie of een AMK (Advies- en Meldpunt Kindermishandeling). Een gesprek met de zedenpolitie betekent niet dat ouders de zaak uit handen geven. Aangifte is daarna niet verplicht.
Met de zedenpolitie of het AMK kan ook worden gesproken over hulp, begeleiding en behandeling en over de manier waarop het slachtoffer materiële en immateriële schade van de dader vergoed kan krijgen.

Wat doet justitie met plegers van een seksueel misbruik?

Als de officier van justitie het misbruik niet zo ernstig vindt of onvoldoende bewijs heeft, kan hij de zaak seponeren, dat wil zeggen: de verdachte niet verder vervolgen. Bij ernstige feiten legt de rechtbank een boete, een taakstraf of een gevangenisstraf op. De gemiddelde duur van de gevangenisstraf is, na een forse toename tussen 1985 en 1995, nadien in totaal vrij constant gebleven, te weten ongeveer 530 dagen.

De duur van straffen voor incest/ ontucht met kinderen 'onder gezagsverhouding' is sinds 1994 fors toegenomen, namelijk van 367 dagen naar 583 dagen, terwijl de gemiddelde duur van gevangenisstraf voor overige zedendelicten met minderjarigen afnam. Soms legt de rechter een voorwaardelijke gevangenisstraf op, maar verbindt daar een voorwaarde aan, bijvoorbeeld een contactverbod, een psychotherapeutische behandeling of begeleiding door de reclassering. Bij zeer ernstige vormen van misbruik waar een straf van minimaal vier jaar voor staat, kan de rechter tbs (terbeschikkingstelling) opleggen.
Dat doet hij als blijkt dat de pleger vanwege een psychische stoornis niet of verminderd toerekeningsvatbaar was en als de kans op herhaling groot is. Tbs houdt in dat de dader wordt behandeld in een beveiligde psychiatrische (tbs-)kliniek net zo lang totdat hij weer veilig in de samenleving kan terugkeren. Het gaat meestal om pedoseksuelen met een persoonlijkheidsstoornis. Als de behandeling aanslaat zal de dader zijn vrijheid stukje bij beetje terugkrijgen: eerst wandelverlof dan weekendverlof, later proefverlof en uiteindelijk voorwaardelijk en definitief ontslag.
Berucht zijn de berichten over terbeschikkinggestelden die tijdens hun proefverlof weer een ernstig misdrijf pleegden. Het zijn uitzonderingsgevallen maar dat risico valt niet geheel uit te sluiten. De terbeschikkinggestelden moeten immers, indien verantwoord, weer worden voorbereid op de terugkeer in de maatschappij. De meeste plegen na hun vrijlating niet opnieuw seksuele delicten.

Hoeveel plegers vallen na hun straf weer terug?

Veel mensen denken dat de daders van seksueel misbruik na hun straf vrijwel altijd en meteen terugvallen in hun oude fout. Dat is niet waar. Nederlandse cijfers over de recidive ontbreken, maar uit buitenlandse onderzoeken kan worden afgeleid hoe vaak daders die niet worden behandeld hun oude gedrag weer oppakken:

Binnen vijf jaar na detentie valt vier procent van de incestplegers terug in de oude fout. Van de pedoseksuelen, gericht op meisjes buiten het gezin, recidiveert dertien procent en van de pedoseksuelen die jongens buiten het gezin misbruiken 21 procent. Vijftien jaar na de detentie zijn die recidivepercentages verdubbeld. De percentages geven een ondergrens aan, omdat lang niet al het misbruik bij de politie wordt aangegeven.

Plegers recidiveren eerder en vaker als ze:

- uitsluitend seksuele interesse in kinderen tonen (pedofielen)
- als minderjarige al afwijkend seksueel gedrag hebben vertoond
- voorheen niet-seksuele misdrijven hebben gepleegd
- onbekende slachtoffers kiezen- jongens als slachtoffer kiezen
- een antisociale persoonlijkheid hebben of psychopatisch zijn
- problemen hebben met het aangaan van liefdesrelaties met volwassenen
- met leeftijdgenoten omgaan die hun afwijkende levensstijl steunen
- vinden dat seksueel contact tussen volwassenen en kinderen niet schadelijk is
- gemakkelijk toegang hebben tot potentiële slachtoffers. Hoe meer van deze kenmerken een pleger bezit, hoe groter de kans op recidive.

Welke rol speelt de behandeling van plegers?

Veel mensen denken dat de daders van seksueel misbruik na hun straf vrijwel altijd en meteen terugvallen in hun oude fout. Dat is niet waar. Nederlandse cijfers over de recidive ontbreken, maar uit buitenlandse onderzoeken kan worden afgeleid hoe vaak daders die niet worden behandeld hun oude gedrag weer oppakken:

Binnen vijf jaar na detentie valt vier procent van de incestplegers terug in de oude fout. Van de pedoseksuelen, gericht op meisjes buiten het gezin, recidiveert dertien procent en van de pedoseksuelen die jongens buiten het gezin misbruiken 21 procent. Vijftien jaar na de detentie zijn die recidivepercentages verdubbeld. De percentages geven een ondergrens aan, omdat lang niet al het misbruik bij de politie wordt aangegeven.

Plegers recidiveren eerder en vaker als ze:

- uitsluitend seksuele interesse in kinderen tonen (pedofielen)
- als minderjarige al afwijkend seksueel gedrag hebben vertoond
- voorheen niet-seksuele misdrijven hebben gepleegd
- onbekende slachtoffers kiezen- jongens als slachtoffer kiezen
- een antisociale persoonlijkheid hebben of psychopatisch zijn
- problemen hebben met het aangaan van liefdesrelaties met volwassenen
- met leeftijdgenoten omgaan die hun afwijkende levensstijl steunen
- vinden dat seksueel contact tussen volwassenen en kinderen niet schadelijk is
- gemakkelijk toegang hebben tot potentiële slachtoffers. Hoe meer van deze kenmerken een pleger bezit, hoe groter de kans op recidive.

Welke rol speelt de behandeling van plegers?

De samenleving heeft er belang bij dat de pleger niet meer terugvalt in zijn oude fout. Gevangenisstraf helpt daarbij, zo lang als die duurt. Maar hoe lang de straf ook is, eens komt de pleger vrij en vormt dan weer een risico voor de samenleving. Daarom is behandeling tijdens of na de detentie of in plaats van detentie zinvol als daardoor terugval wordt voorkomen of de kans erop wordt verkleind. Probleem is echter dat veel plegers van seksueel misbruik hun misdrijf ontkennen of minder ernstig voorstellen, zodat ze weinig trek hebben in een behandeling. Veel van hen hebben een duwtje in de rug nodig om in behandeling te gaan. Wanneer deze mannen worden opgepakt, kan de rechter dat duwtje geven. Daarvoor bestaan een aantal wettelijke mogelijkheden. Zo kan de man de keuze worden voorgelegd om een ambulante behandeling te volgen in ruil voor een (gedeeltelijke) voorwaardelijke veroordeling.

Daderbehandeling houdt in dat iemand zich laat behandelen door bijvoorbeeld een psycholoog of een psychiater.
Daderbehandeling is voor een slachtoffer zeer belangrijk, vooral als de pleger een bekende is en na een eventueel uitgezeten straf weer terugkomt in het gezin of de kennissenkring van het slachtoffer. Van veel incestslachtoffers hoeft de dader niet zo nodig gestraft te worden, zolang het misbruik maar ophoudt. Ze houden ook meestal van hun vader, oudere broer of oom en zitten niet te wachten op gevangenisstraf voor een familielid.
In die gevallen zou een daderbehandeling heel zinvol kunnen zijn. Maar hoe is de praktijk? Nu wordt slechts eenderde van alle daders behandeld: 30 procent van de veroordeelden krijgt een ambulante daderbehandeling, 5 procent wordt binnen een tbs-inrichting behandeld. De resterende 65 procent krijgt een gevangenisstraf of een andere straf opgelegd zonder te worden behandeld. Dat laatste gaat veranderen: binnenkort kunnen in een aantal gevangenissen misbruikplegers worden behandeld.

Wat is het effect van een TBS behandeling?

Ruim een kwart van alle ex - terbeschikkinggestelde zedendelinquenten pleegt binnen vijf jaar na de behandeling opnieuw een seksueel delict. Bij elf procent gaat het om een ernstig seksueel delict, waarvoor een straf langer dan zes maanden wordt opgelegd. De recidivepercentages voor seksueel geweld tegen kinderen zijn echter zeer klein, zelfs 0% bij de groep waarvan de tbs is beëindigd in de jaren 1989 - 1993. Ook hier geldt dat de percentages in werkelijkheid hoger zullen zijn omdat lang niet alle delicten worden aangegeven of omdat de dader onbekend blijft.Ongeveer twintig terbeschikkinggestelde zedendelinquenten zitten levenslang vast in een tbs-kliniek omdat hun agressieve seksuele gedrag volgens behandelaars onveranderlijk is en zij een hoog recidivegevaar vormen.

Helpt 'chemische castratie'? Er zijn hormonen en medicijnen die de seksuele fantasieën kunnen verminderen. Het toedienen van deze geneesmiddelen wordt chemische castratie genoemd. Lustremmende medicatie is slechts zinvol bij een klein deel van de plegers van seksueel misbruik van kinderen. Het gaat dan om pedofiele mannen die geobsedeerd zijn door seks met kinderen en daar last van hebben. De medicatie dempt hun allesoverheersende fantasieën en maakt hen beter toegankelijk voor de behandeling.

Chemische castratie pakt echter de achterliggende oorzaken van het misbruik niet aan; de medicijnen vormen dus slechts een hulpmiddel bij de behandeling. Voor de meeste pedoseksuele plegers is chemische castratie ongeschikt: zij vervallen niet in hun oude fout omdat ze afwijkende seksuele fantasieën hebben maar vooral omdat hun leven opnieuw uit balans raakt en ze niet weten hoe ze daarmee moeten omgaan.

Eigen Mening

Ik vond het een erg interessante voorlichting omdat we zelf mochten kiezen waarover we wilden praten. Dit vond ik ook een erg groot pluspunt omdat je dan alleen over de dingen praat die je boeien. Ik vond het een goede voorlichting.