Anorexia en boulima nervosa

Inleiding

Eetstoornissen zijn een groot probleem, want het is erg moeilijk om er van af te komen.
Meisjes, tieners maar ook vrouwen die zich zelf te dik vinden en er graag zo uit willen zien als een model, beginnen met diëten of lijnen.
Dit gebeurt niet alleen bij meisjes, tieners en vrouwen, maar ook bij mannen.
Eetstoornissen komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
De eetstoornis Boulimia nervosa komt in het algemeen vaker voor dan anorexia nervosa.
De ziektes duren gemiddeld 7.5 jaar, maar per persoon kan dat verschillen van een half jaar tot dertig jaar. De meeste mensen herstellen volledig of gedeeltelijk, maar een klein deel herstelt niet.
Ongeveer 10% van de patiënten overlijdt aan de gevolgen van de eetstoornissen.

Op bepaalde sites kun je zelfs aanmoedigingen van anorexia en boulimia vinden, “het is mooi als al je botten uitsteken”.
Hieronder een stukje tekst van zo’n site:

Wie de 'discipline' niet kan opbrengen om er fulltime mee bezig te zijn, wordt bemoedigend toegesproken. 'Kom van die luie koeienreet af en maak een wandeling of ga trainen. Je hebt nog steeds vet dat je dient te verbranden, toch? Stop met luieren en dromen over donuts en pizza en ga aan de slag!' Extra inspiratie kan worden verkregen op een website die Thinspiration wordt genoemd. Thinspiration bevat foto's van uitgemergelde vrouwen, veelal modellen. Al jaren is er kritiek op te dunne modellen als rolmodel voor jonge meisjes. En het zijn inderdaad de foto's van de dunste modellen die op deze websites staan. Een goed figuur is niet genoeg inspiratie. Zichtbare botten, zoals bij model Kate Moss, zijn het ideaal. Voor wie deze foto's niet genoeg zijn, bieden de meeste sites ook een groot scala aan foto's van bijzonder dikke mensen, met daarbij teksten als: 'Wil je zo worden? Toch nog honger? Eet wat ijsklontjes. Dan heb je toch wat in je maag, en omdat je lichaam extra hard moet werken om je lichaamstemperatuur op peil te houden, verbrand je toch weer wat extra calorieën!'

Meisjes die zichzelf te dik, te zwaar of niet mooi vinden, lezen dit en denken ook dat dit goed is. Ze doen alles om er uit te zien, zoals een model dat hierboven wordt beschreven.

§1 Wat is Anorexia Nervosa?

De naam Anorexia Nervosa, ook wel anorexia genoemd, betekent letterlijk ‘gebrek aan eetlust door nerveuze oorzaken’. De naam klopt eigenlijk niet, want de patiënten hebben geen gebrek aan eetlust, maar proberen doelbewust niet te eten. Een betere naam is bijvoorbeeld ‘magerzucht’ of ‘lijnziekte’, omdat de patiënten graag willen afvallen. Alles wat te maken heeft met eten, gewicht en uiterlijk is een obsessie voor de patiënten. Ze tellen steeds de calorieën, ze mogen alleen voedsel eten wat weinig calorieën bevat.
Anorexia- patiënten eten vaak iedere dag dezelfde dingen volgens een zichzelf opgelegd schema. Als ze ook maar iets hiervan afwijken raken ze in paniek. Sommige patiënten kunnen dit schema niet volhouden en hebben last van eetbuien, waarbij ze in een hele korte tijd heel veel eten naar binnen werken. Na zo’n eetbui hebben ze er spijt van en zijn wanhopig en willen dan het eten zo snel mogelijk kwijt. Dit doen ze door over te geven of laxeermiddelen te gebruiken. Om nog meer af te vallen gaan ze extra veel aan lichamelijke activiteiten doen zoals aerobics, joggen of 500 buikspieroefeningen.
De patienten kunnen erg dun worden, maar ze blijven zichzelf dik vinden. Ze hebben dus weinig zelfvertrouwen. En ze blijven het ook voor anderen verborgen houden.

§2 Wat zijn de gevolgen van Anorexia Nervosa?

Lichamelijke gevolgen

Vrouwen worden als ze anorexia hebben niet meer ongesteld, want de hormonen die daar voor zorgen nemen af. Hierdoor krijgen ze ook een tijdelijke onvruchtbaarheid.
De ademhaling en hartslag wordt trager ook de bloeddruk daalt. Dit komt doordat er weinig eten wordt verbrand en dan daalt de lichaamstemperatuur en hebben de patiënten last van koude, blauwe handen en voeten. Ook kunnen ze dan last van beharing in het gezicht, op de armen, borst en rug krijgen. Je kan haaruitval krijgen. De huid wordt droog en schilferig en verslapt. Door het minder eten kan er verstopping plaatsvinden. Een anorexia patiënte raakt dan vaak in paniek en gaat dan braken of laxeermiddelen gebruiken. Ook slapen anorexia- patiënten vaak slecht. Bij patiënten die laxeermiddelen of plasmiddelen gebruiken kan er een tekort ontstaan aan kalium. Hierdoor kan er een nier- en leverbeschadiging, spierkrampen, hartritmestoornissen en ook hartstilstand ontstaan.

Sociale gevolgen

Anorexia- patiënten zijn vaak verlaten en voelen zich buitengesloten. De mensen om hen toe begrijpen niet dat zij hun lichaam anders ervaren dan anderen het zien. De mensen worden natuurlijk bezorgd over de vermagering en het abnormale eetgedrag. Daarom proberen patiënten het altijd verborgen te houden of ze verzinnen smoesjes. Anorexia- patiënten zijn de hele tijd bezig met hun eetstoornis. Daardoor hebben ze veel last van stress. Door de stress zijn ze vaak onzeker, dwingerig en snel geïrriteerd en hebben ze last van grote stemmingswisselingen.
Ook gaan ze zich op den duur zeg maar afsluiten van de buitenwereld. Ze zijn uiteindelijk alleen nog maar bezig met hun ziekte. Zo erg dat ze haast niets meer voor andere zaken of mensen kunnen voelen.

§3 Wat is Boulimia Nervosa?

Boulimia nervosa betekent letterlijk ‘eetlust als een os door nerveuze oorzaken’. De naam klopt eigenlijk niet helemaal, omdat mensen met Boulimia nervosa vaak eetbuien hebben maar soms ook bijna niets eten. Bovendien hoeven ze geen grote eetlust te hebben voordat ze een eetbui krijgen. Het gaat om het eten, niet om te zorgen dat ze geen honger meer hebben. De drang om te eten lijkt op een verslaving, daarom wordt Boulimia nervosa ook wel eetverslaving
genoemd.
Tijdens een eetbui wordt heel veel eten naar binnen gewerkt en hebben de mensen met Boulimia nervosa het gevoel dat ze niet meer zelf kunnen beslissen over een eetgedrag. Ze kunnen niet meer stoppen met eten.
In het eten dat ze eten tijdens een eetbui zitten vaak veel calorieën en ze proeven niet eens voordat ze het eten doorslikken. Dit eten, eten ze juist niet als ze geen eetbui hebben.
Mensen met Boulimia nervosa gaan de eetbuien zelfs plannen, zo kunnen ze op hun werk bijna niets eten en ’s avonds wanneer ze alleen zijn zich weer helemaal vol proppen. Maar zo’n eetbui kan ook ontstaan doordat ze het gevoel hebben dat ze meer hebben gegeten dan eigenlijk mocht. Het aantal eetbuien verschilt van persoon tot persoon. Sommige hebben er meerdere per dag en andere hebben er maar een paar per week.
Na een eetbui proberen ze het eten weer zo snel mogelijk kwijt te raken. Dit gebeurt vaak door zichzelf te laten braken en/of laxeermiddelen en/of plasmiddelen te gebruiken. Deze middelen hoeven niet gebruikt te worden, maar dan gaan ze naar zo’n periode van eetbuien een poos helemaal (of bijna) niets eten. Doordat ze door dat niet eten weer honger krijgen kunnen ze weer eetbuien krijgen.
Net als bij mensen met anorexia nervosa zijn met mensen met Boulimia nervosa dus geobsedeerd door voedsel, gewicht en uiterlijk. De meeste mensen met Boulimia nervosa hebben een normaal gewicht, het komt natuurlijk wel voor dat er iemand te mager of te dik is. Wat hun gewicht ook is ze vinden zichzelf altijd te dik en proberen alleen maar slanker te worden of op gewicht te blijven. Ze schamen zich voor hun eetbuien en proberen dan ook dat niemand daarvan weet, en zijn dus in het openbaar hele normale mensen.

§4 Wat zijn de gevolgen van Boulimia Nervosa?

Lichamelijke gevolgen

Vrouwen kunnen menstruatiestoornissen krijgen. De menstruatie is dan heel erg onregelmatig of ze worden helemaal niet ongesteld.
Verstoring van het honger en verzadigingsmechanisme. Ze weten niet wanneer ze honger hebben of vol zitten.
Door vaak te braken komen de slokdarm en mondholte veel in contact met het maagzuur. Hierdoor wordt het glazuur van het gebit aangetast en kunnen de speekselklieren opzetten. Door het braken kan ook heesheid en keelpijn ontstaan.
Door het gebruik van vochtafdrijvende en laxeermiddelen wordt het vochtgehalte verstoord. Dit kan een lage bloeddruk veroorzaken, waardoor ze last krijgen van duizeligheid, zwakte, en licht gevoel in het hoofd en flauwvallen.
Door braken of het gebruik van laxeermiddelen kan een tekort aan kalium ontstaan, gevolgen daarvan zijn dat de nieren en lever beschadigd kunnen worden, spierkrampen, hartritmestoornissen en hartstilstand.
Er kan een tekort aan vitaminen en mineralen ontstaan. Ook kunnen ze bloedarmoede krijgen.
Bij mensen met Boulimia nervosa die regelmatig veel eten, kan de maag uitrekken. In het ergste geval kan de maagwand scheuren door het plotseling uitzetten van de maag. Dit komt niet vaak voor.
En ze kunnen verslaafd raken aan laxeermiddelen.

Sociale gevolgen

Mensen met Boulimia nervosa stellen, net als mensen met anorexia nervosa, hoge eisen aan zichzelf. Ze kunnen hun eetgedrag niet in de hand houden, en ze denken dat dat ligt aan gebrek aan wilskracht en zelfbeheersing.
Ze voelen zich hierdoor schuldig en krijgen een hekel aan zichzelf. Als ze het dan ook niet lukt om op het gewenste gewicht te komen of te blijven, kunnen ze gaan walgen van zichzelf.
Veel lijden een dubbelleven, omdat ze hun eetbuien, het braken en het gebruik van laxeermiddelen geheim houden, zelfs voor hun beste vriend(in).
Daarnaast leven ze in het openbaar net zo als alle andere mensen.
Ze voelen zich vaak eenzaam, maar ze zoeken pas hulp als de wanhoop te groot is om mee verder te leven. Als ze zover zijn dat ze hun probleem aan anderen kunnen vertellen, voelen ze zich nog vaak eenzaam. Want het is moeilijk om aan anderen duidelijk te maken wat het betekent om met zo’n dwang te moeten leven.
Mensen met Boulimia nervosa zijn in hun gedachten bijna alleen maar bezig met eten en piekeren vaak over een uiterlijk en gewicht. Hierdoor kunnen ze zich slecht op andere dingen concentreren, zoals een studie, werk en relaties.

Het maken van afspraken is lastig omdat ze niet weten wanneer ze een eetbui krijgen. Als ze laxeermiddelen gebruiken hebben ze vaak last van darmkrampen, waardoor ze afspraken weer moeten afzeggen.
Het eten en de laxeermiddelen kosten veel geld, daardoor komen ze behoorlijk vaak in financiële problemen. Dit maakt het ook weer moeilijker om met anderen om te gaan, want zonder geld kun je niet veel ondernemen. Uitgaan kost geld.
Als de financiële problemen echt groot worden, komt het wel eens voor de ze voedsel gaan stelen uit de winkel. Hier voelen ze zich dan weer schuldig over.

§5 Andere eetstoornissen.

De twee bekendste eetstoornissen zijn Anorexia en Boulimia Nervosa. Toch zijn er ook nog andere eetstoornissen.

Een voorbeeld is ‘Binge Eating Disorder’ (BED), ook vaak eetbuienstoornis genoemd. Op sociaal en psychisch gebied kun je deze ziekte vergelijken met Anorexia en Boulimia Nervosa, maar lichamelijk zijn er verschillen. Deze patiënten hebben regelmatig last van eetbuien en nemen geen of weinig maatregelen om gewichtstoename te voorkomen. Vaak hebben deze mensen dan ook last van overgewicht, dat is dus het tegenovergestelde als bij Anorexia of Boulimia Nervosa.
Het lijkt nu alsof de ziektes heel verschillend zijn, maar dat is niet zo. Anorexia, Boulimia en eetstoornissen hebben veel overeenkomsten. Verschillende patiënten hebben dezelfde kenmerken en de stoornissen kunnen bij dezelfde persoon optreden. Ook gebeurt regelmatig dat een Anorexia-patiënt, na een tijdje Boulimia ontwikkelt. Ook zijn de oorzaken vaak hetzelfde (zie §7).
Soms heeft iemand een aantal, maar niet alle kenmerken van Anorexia, Boulimia of bed. Er kan een combinatie van eetstoornissen zijn of het wisselt elkaar af. In dat geval wordt er gesproken van een eetstoornis NAO (niet anderszins omschreven).

§6 Eetstoornissen bij mannen

Bij Anorexia en Boulimia Nervosa wordt vaak gedacht aan vrouwen en dan vooral tienermeisjes. Toch komen eetstoornissen ook voor bij mannen.
De eetstoornissen komen ong. 10 tot 20 keer minder voor bij mannen dan bij vrouwen. Er zijn veel verschillen tussen eetstoornissen bij mannen en eetstoornissen bij vrouwen:

- andere bezorgdheid
mannen letten vooral op een gespierde borstkas, armen en schouders, en een slanke stevige buik. Vrouwen kijken meer naar smallere heupen en dijen.
- de eetstoornis verbergen
Mannen verbergen hun ongewone eetgedrag nog meer dan vrouwen.
- latere leeftijd
mannen ontwikkelen een eetstoornis, gemiddeld, later dan vrouwen (mannen: 19.6 jaar, vrouwen: 16.7 jaar)
- angst voor medische problemen
Mannen met eetstoornissen diëten vaker uit angst voor toekomstige medische problemen als gevolg van overgewicht.
- geen voortplantingsprobleem
Bij mannen met eetstoornissen is er geen voortplantings-probleem. Bij vrouwen met anorexia wel.

§7 oorzaken van eetstoornissen

Je kunt niet één oorzaak noemen voor het ontstaan van eetstoornissen. Het is een combinatie van meerdere oorzaken. Omdat de eetstoornissen het vaakst bij vrouwen en meisjes voorkomen worden er vooral cultuur-maatschappelijke en sociale oorzaken genoemd. Maar omdat ook mannen en jongens eetstoornissen hebben kun je niet zeggen dat het alleen daardoor komt. Meestal spelen er dus meerdere oorzaken. Toch kun je wel een paar belangrijke noemen:

Cultuur-maatschappelijk oorzaak:
Je kunt ‘de veranderde rol van vrouwen in de westerse samenleving’ aanwijzen voor de toename van het aantal vrouwen met eetproblemen. Aan de ene kant moet de vrouw de zorgende, zachtaardige en aantrekkelijke echtgenote en moeder zijn, aan de andere kant moet de vrouw tegenwoordig ook ‘mannelijke’ activiteiten doen zoals een studie en een baan. Deze twee verwachtingen zijn nogal tegenstrijdig en kunnen leiden tot het onmogelijke: ‘perfect’ willen zijn. Om dit probleem te verhelpen gaan de vrouwen hun eetgedrag en lichaam veranderen. Een belangrijke rol bij het ontstaan van Anorexia en Boulimia Nervosa speelt het slankheidideaal. Overal in de media zie je modellen met het zogenaamd ideaal vorm: steeds minder heupen en billen. Het gewicht van de modellen daalt nog steeds en vaak ligt het gewicht van een model onder de grens voor Anorexia Nervosa.

Sociale oorzaak:
De media zijn niet de enigen die het westerse slankheidideaal aanmoedigen, dat kan ook sociaal gebeuren. Als een ouder ongezond lijnt kan een kind dat overnemen. Ook opmerkingen over gewicht en uiterlijk uit je omgeving kunnen mensen zich erg aantrekken en gaan dan onnodig lijnen wat kan leiden tot Anorexia, BED of Boulimia. Hoe belangrijker de persoon is, die de opmerking maakt, hoe erger je je het aantrekt en hoe groter het schadelijk effect is.
Het hoeven niet eens persoonlijke reacties te zijn. Als uiterlijk een belangrijke rol speelt, zoals bij de modellenwereld en sport, lopen vrouwen gauw het risico te ver te gaan om aan de norm te voldoen. Het kan ook zijn dat mensen binnen het gezin niet hebben geleerd om te gaan met emoties, en die gaan ze verwerken door middel van eten, waardoor er eetstoornissen ontstaan.

Psychologische oorzaak:
De vorige oorzaken zijn erg belangrijk, maar er is nog een oorzaak: de psychologische. Vaak heeft de patiënt niet een hoge eigendunk. De mensen zijn erg kwetsbaar en ze trekken zich alles veel meer aan dan anderen. Ze willen alles erg goed doen, maar vinden zelf dat dat niet lukt. Ze trekken dan conclusies als: ‘Alleen als ik 10 kilo afval, vinden mensen me aardig.’ En alles wat ze doen, goed of minder goed, alles wordt in verband gebracht met gewicht.
In de puberteit vinden er grote lichamelijke en geestelijke veranderingen plaats wat een groot risico kan zijn. In die periode zijn vooral meisjes erg onzeker en denken door controle over hun lichaam te hebben, dat ook over het leven te hebben.

Lichamelijke oorzaak:
Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat er lichamelijke oorzaken zijn. Wel is lijnen waarschijnlijk een belangrijke factor, zeker als het gebeurt zonder dat de persoon een overgewicht heeft. Ze stoppen met eten van belangrijk voedsel, maar gaan dan automatisch aan eten denken. Soms worden de mensen dan nog strenger voor zichzelf, omdat ze bang zijn dat ze toegeven aan het eten en dus de controle verliezen. Ook kan het uithongeren eetbuien veroorzaken waardoor je een steeds chaotischer eetpatroon krijgt.

§8 behandeling van eetstoornissen

Eetstoornissen zijn vaak ernstig, en het genezen daarvan duurt lang. Hoe langer de ziekte duurt, hoe moeilijker de behandeling.
Ook willen patiënten vaak niet toegeven dat ze een eetstoornis hebben. Als ze dat wel hebben gedaan, is het belangrijk dat ze serieus worden genomen en een goede hulpverlener gaat op het eetgedrag in, maar ook op de achterliggende problemen. De huisarts is ook belangrijk omdat dat de eerste persoon is waarmee de patiënt in aanraking komt. De huisarts wijst de patiënt door naar geestelijke gezondheidszorg. Er zijn meerdere soorten behandeling mogelijk, o.a.: individuele gesprekstherapie, groeps- en gezinstherapie. De keuze ligt aan de patiënt en de situatie. Er kunnen ook medicijnen worden voorgeschreven. Voor Anorexia zijn er nog geen medicijnen maar vaak worden kalmeringsmiddelen gebruikt. Voor Boulimia worden soms antidepressiva voorgeschreven. Omdat ze niet helpen voor de achterliggende problemen mogen ze alleen worden gebruikt in combinatie met therapie. In sommige ernstige gevallen moeten de patiënten worden opgenomen in een ziekenhuis. Als de patiënt dan nog niet aankomt, wordt om hun leven te redden sondevoeding toegediend.