Waterlanders

Op vrijdag 31 augustus 2001 ben ik om halftien ’s avonds samen met een vriend naar de voorstelling ‘Waterlanders’ van Dansgroep Krisztina de Châtel geweest. Deze vond plaats op locatie in een weiland in Ubachsberg aan de Heggerweg/Breederweg. ‘Waterlanders’ werd gehouden in het kader van het jaarlijks terugkerende festival ‘Cultura Nova’. Mijn belangrijkste motivatie om naar deze voorstelling te gaan waren mijn al eerder opgedane ervaringen met Dansgroep Krisztina de Châtel. De eerste keer dat ik in aanraking kwam met deze dansgroep was enkele jaren geleden ook tijdens ‘Cultura Nova’ met de voorstelling ‘Ló’. Dit was een prachtige show op de Brunsummerheide met paarden, machines en dansers. Dit sprak me toen heel erg aan, ik vond het heel gewaagd dat een choreografe zich met de onberekenbaarheid van paarden wilde mengen. ‘Ló’ veranderde ook mijn gedachten over dans, als ik het woord vroeger hoorde moest ik gelijk denken aan tutu’s, pirouettes en dergelijke. Na het bezoeken van deze voorstelling en andere vond ik het meer een kwestie worden van grenzen verleggen, wat natuurlijk bij alle moderne kunstuitingen van belang is. Hierdoor raakte ik erg door moderne dansvoorstellingen gefascineerd en al helemaal door choreografe Krisztina de Châtel. Vanaf die tijd ben ik deze dansgroep blijven volgen, zo stuitte ik in het programmaboekje Parkstad Limburg Theaters 2001-2002 op de voorstelling ‘Waterlanders’. Ik was sowieso al van plan om deze voorstelling te bezoeken, maar toen ik ook nog genoeg informatie hierover kon vinden besloot ik er een verslag van te maken voor het vak Culturele Kunstzinnige Vorming 1. Mijn verwachtingen vooraf aan de voorstelling waren niet alleen op de mijn voorbereiding maar ook op mijn eerdere ervaringen met shows van deze dansgroep gebaseerd. Door de artikelen in het ‘Limburgs Dagblad’, ‘Trouw’ en het ‘Limburgs Dagblad’ kreeg ik het gevoel dat deze show veel groter was opgezet dan bijvoorbeeld ‘Dynamix’ die in januari van dit jaar plaats vond. Alsof het allemaal heel spectaculair is, wat achteraf altijd heel erg blijkt mee te vallen. Toch vind ik het altijd heel leuk om vooraf aan het bezoeken van een culturele activiteit een positieve recensie te lezen, daardoor ga ik me er altijd net iets meer op verheugen dan wanneer ik er zomaar naar toe ga. Ik denk dat het gewoon een hele mooie show gaat worden die heel verrassend zal uitpakken en heel intrigerend zal blijven door het samenspel van verschillende kunstvormen. Verder ben ik heel benieuwd naar de kostuums van de dansers en hoe het nu precies zit met de duikers in de cilindervormige glazen bakken. Als wij aankomen rond vijf voor halftien zijn we al behoorlijk moe, we moesten eerst het terrein vinden en dat heeft ons zeker zo’n dertig minuten gekost. Maar we zijn blij als we ons eindelijk kunnen laten neerploffen op de tribune die al helemaal gevuld is met mensen. Na een paar minuten bereiken ons de synthetische klanken van de muziek van Dirk Haubrich, het wordt stil en de dansers verschijnen aan de andere kant van het weiland achter een heuvel. De dansers bepalen vanaf dat moment het beeld. Alle acht zijn zij in het zwart gekleed. Eerst steken ze hun hoofd nét boven de heuvel, dan lopen ze eroverheen. Dan begint de voorstelling pas echt; de dansers kruipen en springen als kikkers over de grond. Ze verliezen elkaar geen moment meer uit het oog. Na een half uur komt het accent te liggen op de twee inmiddels met water volgelopen cilinders, waarin de overige twee dansers zich bevinden. Als ik heel eerlijk ben dwaalde mijn gedachten rond deze tijd al af, bijvoorbeeld naar de vuurvliegjes kijkend en de grote ventilatoren die naast het weiland geplaatst waren. Op een gegeven moment was ik meer aan het genieten van het feit dat de natuur om me heen zo mooi was als van de dansvoorstelling zelf. Ik vond het na een tijdje een beetje eentonig worden dat kwam waarschijnlijk ook door de vele herhalingen van de dansbewegingen. Toch probeerde ik zo geconcentreerd mogelijk te blijven omdat ik ook nog dit verslag moest schrijven. Het geheel kreeg wel een spannender geheel door de drie grote ventilatoren en de videoprojectie op een wit scherm. Dit laatste vond tegen het einde van de voorstelling plaats en schudde me op uit mijn gedachten. Deze beelden van de kracht van water, watersnoodrampen en dergelijke vond ik erg angstaanjagend. Ze lieten me nadenken over hoe sterk sommige natuurverschijnselen zijn. Ik weet niet precies waarom maar het samenspel van de dansers, duikers, beelden en muziek gaven me een soort gevoel van verslagenheid. Dat gevoel bleef zeker hangen tot enkele uren na afloop va de voorstelling. De beelden lieten me beseffen hoe nietig wij eigenlijk zijn, dat als het erop aan komt alles en iedereen ondergeschikt is aan de natuur. Dit was de tweede buitenvoorstelling van Dansgroep Krisztina de Châtel na ‘Ló’. Het is voor de dansers dan ook heel anders dan om in het theater op te treden, het leuke vond ik dan ook dat het allemaal niet zo strak en perfect was. Zo verstapte een danser zich doordat de vloer niet gelijkmatig was, dit moment maakte indruk op me voor een speciale reden. Ik ben heel erg perfectionistisch ingesteld en dat probeer ik nu te veranderen omdat alles gewoonweg niet perfect en uitstekend kan zijn; iedereen maakt nu fouten. Bij een dansvoorstelling worden de lichamen van de dansers in een andere tijd en ruimte gezet, vaak in een perfecte wereld maar dat lukt niet altijd en vooral niet bij buitenvoorstellingen zoals deze. Qua personen maakte vooral de duikers erg veel indruk op me. Natuurlijk waren de dansers erg goed en hun danspassen, zoals gewoonlijk bij de choreografieën van Krisztina de Châtel, erg vermoeiend maar de duikers lagen al zeker zo’n half uur voor het begin van de voorstelling in de smalle, cilindervormige buizen. Deze liepen naarmate de voorstelling vorderde steeds verder vol met water. De week waarin ‘Cultura Nova’ plaats vond, was het weer ook nog eens behoorlijk fris en ik heb dan ook veel respect voor de twee dansers die dit enkele dagen achter elkaar moeten doen. Dit eist volgens mij zeer veel discipline. Het slotapplaus klonk achteraf ook heel rustig, maar omdat de dansers toch hun best hadden gedaan, werd het langzamerhand luider. Het valt ook niet mee om in de buitenlucht een echt spannend stuk te maken. Deze voorstelling kan je waarschijnlijk het beste indelen bij de moderne dans. Krisztina de Châtel heeft niets met pirouettes en spagaten. Ze heeft altijd verrassende onderwerpen in haar shows: machines, computers, paarden, skaters en dan nu duikers. Vaak zijn deze nog nooit eerder in andere dansvoorstellingen voorgekomen, maar de van oorsprong Hongaarse choreografe heeft hier zeker wel het lef voor. Ook in ‘Waterlanders’ dansen de acht dansers in wiskundige figuren en verschuivende herhalingen, je zou de meeste van haar shows dan ook vaak kunnen indelen bij de minimale of repetitieve dans. Toch als ik persoonlijk deze voorstelling in een hokje zou moeten plaatsen, zou ik bij de multimediadans indelen. Deze dansvoorstelling zou zonder de filmprojecties niet hetzelfde zijn, zij spelen in ‘Waterlanders’ een essentiële rol. Ook het gebruik van het licht door Mike van de Lagemaat is een voorbeeld van een ander theatraal middel, dat ook nog meer een grote rol speelt in deze show en natuurlijk de kostuums; een soort zwarte windpakken en het platte schoeisel maken dat de dansers meer in de omgeving op hun plaats zijn. Dit alles maakt de voorstelling met al zijn verschillende facetten tot een onlosmakelijk verbonden geheel. Krisztina de Châtel maakt al enkele jaren achter elkaar gebruik van de diensten van Dirk Haubrich voor het muzikale gedeelte van de shows. De muziek bestaat eigenlijk meer uit een collage van verschillende geluiden, het is dan ook onoverkomelijk dat de dans de muziek niet echt volgt. Voor de aankleding van ‘Waterlanders’ is ook de omgeving van groot belang, niet voor niets vindt deze voorstelling buiten op locatie plaats. Dit weiland is specifiek voor de show gekozen, aan de andere kant van de tribunes is een soort heuvel. Deze omgeving maakt dat je bewust wordt van de kracht van wind en water, dit zou in de schouwburg nooit zo goed zijn overgekomen als buiten in de frisse lucht! De shows die al eerder zijn uitgevoerd in Groningen vonden ook plaats op een soort gelijke locatie, namelijk aan de dijk bij de Allersmaborg. Hier is dus ook het hoogteverschil van groot belang. In ‘Waterlanders’ zit zeker een bepaalde boodschap alleen is die bij mij iets anders over gekomen dan de werkelijke boodschap en betekenis. Maar dit is bijna altijd het geval, de boodschap van de kunstenaar komt nooit letterlijk over bij de toeschouwer… Krisztina de Châtel zegt over ‘Waterlanders’ in ‘de Groninger Gezinsbode’: ‘Waterlanders is een ruimtelijk voorstelling. Over het universum en over de botsing tussen natuur en cultuur. Natuur is wat er is en de esthetiek van de mens staat tegenover het fysiek van de elementen. Water en wind zijn fascinerend. Dynamisch en verwoestend. De mens is daar onmachtig tegenover. Maar hoewel je altijd verliest, wil je wel overeind blijven. Daarvoor is kracht nodig en dat wil ik laten zien.’ Bij mij kwam het over als een soort oorlog tussen de natuur en de mens, een strijd zoals die altijd in de choreografieën van De Châtel wordt uitgevochten. Maar vooral het laten zien van wat natuurrampen kunnen aanrichten, zoals watersnoodrampen en dan die bijzonder in 1953 in Zeeland. Het gaf me een eng gevoel, alsof wij mensen heel erg nietig zijn. En wat er ook gebeurt we toch niets te zeggen hebben, dat we als het ware ondergeschikt zijn aan de grillen van de natuur. Deze betekenis maak ik op uit de drie ventilatoren (wind) en de duikers in de cilinders (water) maar het duidelijkst zijn toch de projectiebeelden op het witte doek dat de dansers vast houden in het laatste gedeelte van het stuk. Mijn persoonlijke mening verschilt nogal van de meeste recensies die ik over ‘Waterlanders”gelezen heb. De recensies zijn behoorlijk positief terwijl ik nogal teleurgesteld was na de voorstelling. Vooral de kritieken in het ‘Limburgs Dagblad’ waren erg enthousiast. Mijn gedachten dwaalden enkele keren af tijdens de voorstelling, de show kon mijn aandacht gewoon niet blijven vasthouden. Wel ben ik het met de recensent eens dat de samenwerking tussen de choreografie, het licht en de muziek perfect is. Maar dat het stuk de spanning en schoonheid mist zoals andere voorstellingen van De Châtel zoals bijvoorbeeld Dynamix die wel bevat. Het maken van dit verslag is erg tegengevallen, vooral omdat dit op mijn vorige school op een heel andere manier moest doen en het daarom even wennen en aanpassen is. Maar dat is natuurlijk bij de meeste vakken zo. De opzet is heel anders, zo moesten we vorig jaar vragen beantwoorden terwijl dit verhaal gewoon één recensie moest worden, een verhaal… Ook zal ik in het vervolg direct na het bezoeken van een culturele activiteit het verslag schrijven zodat alles nog beter in mijn hoofd zit. Ik denk dat ik vooral dat laatste iedereen kan aanraden! Bronnen: Kranten: - ‘Een universum voor wind en water’ uit het ‘Brabants Dagblad’ door Rinus van der Heijden datum 12 juli 2001 - ‘Aardmannetjes nemen even bezit van de Vughtse Heide’ uit het ‘Brabants Dagblad’ door Rinus van der Heijden zaterdag 11 augustus 2001 - ‘Botsing tussen natuur en cultuur’ uit de ‘Groninger Gezinsbode’ door Herman Sandman datum woensdag 20 juni 2001 - ‘Krisztina de Châtel laat haar dansers duiken’ uit ‘Limburgs Dagblad’ door Ingrid Beckers datum 17 augustus 2001 - ‘Dansen tegen de elementen’ uit ‘Trouw’ door Jonathen Huseman datum woensdag 20 juni 2001
Website: -
www.dechatel.nl