Abortus

Inleiding In Nederland worden per jaar ongeveer 18.000 zwangerschappen afgebroken door middel van abortus. De behandeling kan naar wens plaatsvinden in een ziekenhuis of in een abortuskliniek. De meeste behandelingen vinden plaats in een kliniek. Het merendeel van deze vrouwen - zo'n 80 procent - is op het moment van de abortus minder dan acht weken zwanger. 17,5 procent is tussen de acht en dertien weken zwanger en 2,5 procent is meer dan 13 weken zwanger. Doorgaans wordt geen abortus uitgevoerd als men langer dan 20 weken zwanger is. De behandeling wordt door een arts uitgevoerd en duurt enkele minuten. Over het algemeen ondervinden vrouwen die een abortus ondergaan geen pijn. Een vrouw die een abortus heeft ondergaan kan later gewoon kinderen krijgen. Voor een abortus hoeft men niet te betalen. Abortus in het ziekenhuis wordt vergoed door het ziekenfonds of de particuliere ziektekostenverzekering. Abortus in een kliniek wordt vergoed op basis van de AWBZ. De behandeling Vroeger: Vrouwen die ongewenst zwanger waren en hun zwangerschap wilde onderbreken, waren aangewezen op en illegale abortus. De aborteurs hadden een slechte medische kennis. Het laten behandelen bij zo’n aborteur had verschillende gevolgen; vrouwen kregen vaak bloedingen en ze liepen inwendige verwondingen op. Bovendien kon het gebeuren dat een vrouw infecties kreeg door de slechte medische behandeling, die kon zelfs tot de dood van de vrouw leiden. De hygiëne was dus ver te zoeken. Dit was niet de enige mogelijkheid om een abortus te ondergaan, sommige vrouwen werden door hun huisarts geholpen. Vrouwen leefden met een haaknaald in hun baarmoeder verder, ze slikten een drankje of werden geholpen met een zeepspuit. Vrouwen konden hierdoor hun leven lang onvruchtbaar blijven. Nu: Eerst wordt er door een arts een vooronderzoek gedaan. Hij stelt vast hoelang de vrouw zwanger is en er wordt naar haar medische voorgeschiedenis gevraagd. Dan gaat de arts na of er medische bezwaren kleven aan de ingreep. Vervolgens heeft de vrouw 5 dagen bedenktijd, dit is wettelijk verplicht. Na die vijf dagen wordt de abortusingreep uitgevoerd. Er zijn verschillende abortusmethodes. Men maakt gebruik van een zuigcurettage (vacuümasparine), een finks, een prostaglandine, een zoutpunctie, de abortuspil of een late abortus. - De werking van een zuigcurettage: het baarmoederslijmvlies met het daarin genestelde vruchtzakje wordt door een buisje dat met een slang aan een pomp is verbonden, weggezogen. Je zwangerschap is dan definitief afgebroken. Deze techniek gebruikt men tot ongeveer 11 weken na de bevruchting. - De werking van een finks: de foetus wordt met een speciale tang in delen naar buiten gebracht. Na de behandeling wordt de baarmoeder gecontroleerd, zodat men zeker weet dat er geen deeltjes achter blijven die tot een infectie kunnen leiden. Deze techniek gebruikt men als de foetus ouder is dan 11 weken. - De werking van een prostaglandine: door het toedienen van het hormoon prostaglandine komen de weeën op gang en wordt het kind uitgestoten, net als bij een bevalling. De prostaglandinebehandling wordt tussen de 18 en 22 maanden na de bevruchting toegepast. - De werking van een zoutpunctie: bij een zoutpunctie maakt men gebruik van een injectie met keukenzout. Deze zoutpunctie wordt in Nederland nauwelijks gebruikt. - De werking van een late abortus (tweede trimesterbehandeling): de vrouw word onder narcose gebracht, men maakt de baarmoeder soepeler d.m.v. tabletten en/of infuus met een medicijn. Bij de behandeling combineert men de zuigcurettage met een tangetje. De late abortus wordt toegepast tot 22 weken na de bevruchting. Er zijn maar enkele abortusklinieken die deze behandeling mogen plegen. - De abortuspil: de vrouw krijgt 3 tabletten toegediend, 2 dagen later krijgt ze een 2de medicijn. Na de weken volgt de controle. De pil mag gebruikt worden als de vrouw maximaal 49 dagen over tijd is. Verder moet ze een goede gezondheid hebben, AWBZ-verzekerd zijn en 16 of ouder zijn. Voorafgaand aan alle soorten van abortusbehandelingen vindt een intakegesprek plaats en moet de vrouw een medisch onderzoek ondergaan.
Abortus en de wet in de loop der jaren In het wetboek van strafrecht uit 1881 stonden de volgende artikelen vermeld. - Art. 295. De vrouw, die opzettelijk de afschrijving of den dood van hare vrucht veroorzaakt, of door een ander laat veroorzaken, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren. - Art. 296. Hij, die opzettelijk de afdrijving of den dood der vrucht van eene vrouw zonder hare toestemming veroorzaakt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twaalf jaren. Indien het feit den dood van de vrouw tengevolge heeft, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren. - Art. 297. Hij, die opzettelijk de afdrijving of den dood der vrucht van eene vrouw met hare toestemming veroorzaakt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren en zes maanden. Indien het feit den dood der vrouw ten gevolge heeft, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren. - Art. 298. Indien een geneeskundige, vroedvrouw of artsenijbereider medeplichtig is aan het misdrijf in art. 295, of schuldig of medeplichtig aan één der misdrijven, in de artikelen 296 en 297 omschreven, kunnen de in artikelen bepaalde straffen met een derde worden verhoogd, en kan hij van de uitoefening van het beroep, waarin hij het misdrijf begaat, worden ontzet. Tot veel vervolgingen kwam het eind 19e eeuw niet. Nederland werd namelijk door liberalen geregeerd. Zij waren van mening dat de overheid zich zo min mogelijk moest bemoeien met het doen en laten van haar burgers. Verder was vervolging ook haast niet mogelijk omdat de hoge raad, het hoogste rechtscollege van mening was dat er alleen van strafbaarheid sprake was indien het afdrijven op een levende vrucht betrekking had. En dat bewijs was nauwelijks te leveren. De houding van de overheid ten opzichte van abortus veranderde echter met de opkomst van de christelijke partijen, rond 1900. De eerste kabinetten met ministers afkomstig van christelijke partijen kwamen tot stand. De kerk was van mening dat abortus onder geen enkele omstandigheid goedgekeurd kon worden. Vooral de rooms-katholieke kerk nam een scherp standpunt in. Van de rooms-katholieke kerk mag je alleen met elkaar naar bed als je getrouwd bent en dan enkel en alleen om jezelf voort te planten. Niet alleen abortus, maar ook het gebruik van voorbehoedmiddelen is verboden. Beide zijn gericht tegen mogelijk menselijk leven. Ook de protestantse kerken keerden zich tegen zowel het gebruik van voorbehoedmiddelen als tegen abortus. De sterke opkomst van de christelijke partijen maakte het mogelijk de ideeën van de kerken in de praktijk te brengen. In 1910 werd door de katholieke minister van Justitie, Regout, het artikel 251 bis ingediend. Artikel 251 bis, Wetboek van Strafrecht
Hij die opzettelijk eene vrouw in behandeling doet ondergaan, te kennen gevende of de verwachting opwekkende dat daardoor zwangerschap kan worden verstoord, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van ten hoogste drieduizend gulden. Indien de schuldige uit winstbejag heeft gehandeld, van het plegen van het misdrijf een beroep of eene gewoonte maakt, of geneeskundige, vroedvrouw of artsenijbereider is, kunnen de straffen met een derde verhoogd. Indien de schuldige het misdrijf in zijn beroep begaat, kan hij van de uitoefening van dat beroep worden ontzet. Op grond van dit artikel kon de arts, of de niet-bevoegde aborteur(seuse), strafbaar gesteld worden als hij/zij bij de zwangere vrouw het idee opwekte dat vanwege de ingreep de zwangerschap zou worden verstoord. Niet alleen abortus werd streng aangepakt. Ook advertenties voor voorbehoedmiddelen en pornografie werden verboden. Op seksueel gebied ontstond er een sfeer waarin niets meer mocht, dit bleef zo tot de jaren 60. Tot 1966 was men van mening dat abortus zonder meer strafbaar was. In 1966 verscheen er echter een artikel van de strafrechtjurist prof. Enschedé. Een arts die de abortusingreep noodzakelijk acht voor de algehele gezondheid van zijn patiënt, is volgens Enschedé niet strafbaar. De abortuspraktijk In 1969 werd de ‘Stichting Verantwoorde Zwangerschapsonderbreking’ (STIMEZO) opgericht. Doel van deze stichting is het scheppen van mogelijkheden om te komen tot een medisch verantwoorde zwangerschapsonderbreking. Om een einde te maken aan de wanpraktijken die samenhingen met het verrichten van abortus door onbevoegden en om aan elke vrouw de kans te geven zich te laten aborteren als zij dat nodig vonden, werd Stimezo opgericht. In 1971 werd de eerste abortuskliniek geopend in Arnhem. En er volgden meer: Amsterdam, Maastricht, Rotterdam en Heemstede. Rond 1970 werd het duidelijk dat de abortuswetgeving nauwelijks meer werd gehandhaafd. Een arts mocht namelijk aborteren wanneer hij van mening was dat de ‘algehele gezondheidstoestand’ van de zwangere vrouw dit nodig maakte. En een officier van justitie kon moeilijk aantonen dat een arts de algehele gezondheidstoestand van de zwangere vrouw verkeerd beoordeeld had. De oude abortuswetgeving voldeed niet meer. Een nieuwe wet was nodig. Sinds eind 1984 is abortus provocatus in Nederland bij de wet onder bepaalde voorwaarden toegestaan. De voorwaarden worden nauwkeurig omschreven: - Abortus is alleen toegestaan in speciaal daarvoor bestemde klinieken of ziekenhuizen - Tussen het ogenblik waarop de vrouw zich tot een arts wendt en de ingreep zelf, dient een periode van vijf dagen in acht genomen te worden. De zogenaamde ‘wachttijd’, opdat de vrouw nog eens rustig kan nadenken of zij de ingreep nu wel of niet wil. - Niemand kan verplicht worden aan abortus mee te werken.