Hoofdstuk 8

Latijn Hoofdstuk 8 eerste leerjaar Etrusken

Olim – vroeger, ooit, eens
pars, partem - deel
Laudo – prijzen
atque - en
Excito – (op)wekken, opjagen
clades, cladem – nederlaag
Hostis, hostem – vijand
prope – bijna, (+acc.) dichtbij
Antea – vroeger
Puer, puerum – jongen
Nobilis, nobile – van hoge afkomst
Erat – (hij) was
Soleo – de gewoonte hebben, gewoonlijk doen
Dormio – slapen
Postquam - nadat
Intro – binnengaan
Ibi – daar
Territus, territa, territum - verschrikt
Clamor, clamorem- geschreeuw, lawaai
Propero- zich haasten
Caput – hoofd
Video, vidi- zien
Flamma – vlam
Noster, nostra, nostrum – onze, (van) ons
Servus – slaaf
Totus, tota, totum – (ge)hele
Convoco – bijeenroepen
Eos – hen, deze, die
Cum – toen, wanneer
Cur – waarom
Inquit – zegt / zei hij
Maximus, maxima, maximum – grootste, zeer groot
Insignis, insigne – bijzonder, opvallend, bekend
Ut – (zo)als
Ipse, ipsa, ipsum – zelf
Mulier, mulierem – vrouw, echtgenote
Liber, mv. libri- boek
Pretium – prijs
Rursus – weer terug
Puto (putare) – menen, (2+acc.) vinden, beschouwen als
Nimius, nimia, nimium – te veel, te groot
Tandem – tenslotte, uiteindelijk
Divinus, divina, divinum – goddelijk
Idem – hetzelfde
Reliquus, reliqua, reliquum – overig
Tres – drie
Magis – meer
Alius, alia, aliud – ander
Paratus, parata, paratum – voorbereid, gereed
Autem – maar, echter
Iam – al, reeds
Perdo – ten gronde richten, verliezen
Itaque – daarom
Quia – omdat
Expugno – veroveren
Iuvenis, iuvenem – jongeman
Postea – daarna
Talis, tale – zo’n, zodanige
Spero – hopen
Perfectum Praesens Betekenis
Dixi Dico Zeggen
Intellexi Intellego Begrijpen
Cucurri Curro Rennen
Vidi Video Zien
Veni Venio Komen
Cepi Capio Pakken, nemen
Poposci Posco Eisen, vragen
Risi Rideo lachen
Conveni Convenio Samenkomen
Emi Emo Kopen
Posui Pono Plaatsen, neerlegen
Vetui Veto Verbieden
Imposui Impono Plaatsen op, leggen op
Amisi Amitto Verliezen
Apparui Appareo Verschijnen
Arsi Ardeo Branden, in brand staan
Cognovi Congnosco Leren kennen
Peti(v)i Peto Vragen, vernemen
Tuli Fero Dragen, brengen
Incendo incendi In brand steken
Quaesivi Quearo Zoeken, vragen

Circa – rondom, om..heen
Apud - bij
Inter – tussen
Extra – buiten
In – naar, naar binnen
Super – boven(op), over
Ante – voor
Ad – naar bij tot
Post – na
Per – door.. heen, gedurende, door (middel van)

PRAESENS PERFECTUM IMPERFECTUM
Herkenning - -v-, -u- of onregelmatig -ba-
Vervoeging OSTMusTisNt IIstiItImusIstisErunt BamBasBatBamusBatisBant
Vertaling Tegenwoordige tijd Ik zag Ik zag / Ik heb gezien
Infinitivus -re -isse ?

Etrusken ; vreemd en raadselachtig volk
- waar kwamen ze vandaan
- welke taal spraken ze?

Relatie met Rome:
- laatste koningen waren Etruskisch
- ze bouwden hun tempels naar E voorbeeld
- godsdienst ; voorspellingen

Herodotus; vijfde eeuw voor Chr.
Etrusken ; Oosten. In Lidië ( westkust Turkije) woonden de Tyrsenoi ; Etrusken. Lange tijd; hongersnood - na 18 jaar - bevolking opsplitsen ; ene deel + Tyrsenos - ander land. Andere bleef bij koning - Tyrsenoi belandden in Italië.
Andere versies:
- Etrusken waren autochtoon
- Etruskische beschaving in Etrurië zelf gevormd, niet belangrijk waar vandaan

Etruskische taal ; groot raadsel
- Schrift ontcijferd - lezen maar niet begrijpen; lijkt veel op Grieks - moeilijk omdat het niet verwant is aan een taal die we kennen
- Grammatica is onvolledig + heel weinig lange Etruskische teksten ; korte inscripties

Zesde eeuw; macht van Etrusken het grootst : beheersen grote delen Italië + In Rome Etruskische koningen. Zuid- Italië : Griekse kolonies ( gestich rond 7 – 8 eeuw door Griekse steden) Griekenland; overbevolkt.

Met Griekse kolonies haat-liefde verhouding, omdat:
- constant oorlog voeren om de macht van Italië
- druk onder de indruk van de Griekse cultuur

Griekse cultuur: veel overnemen:
- huizen
- gevechtstactieken ; bewapening
- alfabet
- pottenbakkerswiel
- kunstvoorwerpen - importeren. Helft Griekse vazen uit Etruskische graven

Etrusken; polytheïstische godsdienst
- goden leren kennen via Grieken; Apulu
- Typisch Etruskisch – Italiaanse goden - gelijkgesteld met G Goden - zelfde functie - Griekse mythologie overgenomen door Etrusken :
o Bronzen spiegels
o Askisten
o Grafschilderingen

Etrusken bouwden tempels van hout en leem - weinig bewaard gebleven

Capitool; stenen Etruskische tempel
- brandde in 83 af - Romeinen bouwden weer op ; marmeren zuilen - weinig overgebleven

Vitrivius : Romeinse architect eerste eeuw voor Chr. - boek geschreven over Etruskische tempels - weten hoe het eruit zag

Verschil tussen Grieks + Etruskische tempels:
- E tempels; alleen trap en zuilengalerij
- E versierden hun tempels veel uitbundiger ;
o terracotta (lichtbruin aardewerk)
o dakrand versierd met waterspuwers
o op dakpunten stonden beelden, ook in tempel
o bont beschilderd

Volgens Romeinen één zaak Etrusken uitblonken: kunst van het waarzeggen
- De leer van het toekomst voorspellen de : disciplina Etrusca genoemd ( Etruskische leer)
De veldheer Caesar deed niet voordat hij zijn Etruskische waarzegger had geraadpleegd

Manieren om erachter te komen wat de goden van plan waren:
- middel van uitstek : lever van schaap of rund - in de lever het hemelgewelf op miniformaat : ieder plaatsje aan de hemel en iedere windstreek stemde overeen met een bepaald deel van de lever - zo had de lever een ‘zuidkant’ en een ‘noordkant’.

o De haruspex , letterlijk ‘ingewanden-kijker’ onderzocht de lever heel nauwkeurig op bijzonderheden. Iedere god(in) had zijn eigen plaatsje op de lever ; de haruspex kon daaruit een conclusie trekken. We weten niet precies hoe hij tot een voorspelling kwam
o Bekijken van bliksems. Hatuspex paste zelfde manier toe maar nu rechtstreeks naar de hemel - belangrijk in welk deel van de hemel het bliksemde

Bij belangrijke en officiële gebeurtenissen worden boeken met goddelijke voorspellingen geraadpleegd zoals de Sibyllijnse boeken