Biologie thema 1: Stevigheid en beweging
Basisstof 1: Het skelet van de mens
Leerdoelen:
Je kunt de 24 meest belangrijke botten van de mens aanwijzen
Je kunt uitleggen wat en fontanel is, en waar deze voor dienen
Je kunt de 9 onderdelen van de schedel benoemen
Je kunt de 5 onderdelen van de wervelkolom benoemen
• Zoogdieren hebben een inwendig skelet met een wervelkolom
• Een mens heeft 206 botten/beenderen, en die vormen het beenderenstelsel
• Fontanel = openingen tussen de beenderen van een baby waar een soort van vlies tussen zit, dit zodat een baby makkelijker naar buiten komt bij de bevalling. Want de beenderen kunnen nog verschuiven omdat ze nog niet zijn vastgegroeid
Basisstof 2 en functies skelet
Leerdoelen:
Je kunt de vier functies van het skelet in eigen woorden uitleggen
Je kunt met voorbeelden uitleggen dat ‘vorm’ en ‘functie’ met elkaar te maken hebben
Je kunt zool-, teen-, en topgangers herkennen en er een voorbeeld van geven
• Functies skelet:
1 Stevigheid geven
2 Het maakt beweging mogelijk
3 Beschermingen, het beschermd organen (ribben beschermd longen, hart, lever en maag. Hersenen worden beschermd door schedel)
4 Het skelet geeft ook vorm aan het lichaam
• De vorm van het lichaam is aangepast aan zijn omgeving (een vis is glad en kan daardoor snel en zonder dat het veel energie kost door het water zwemmen)
• Topgangers/hoefgangers (met hoef): lopen op de toppen van hun tenen, het laatste teenkootje is omgeven met een hoef. Voorbeeld: paarden
• Teengangers: lopen alleen op hun teenkootjes. Voorbeeld: kat
• Zoolgangers: loopt allee delen van de voeten, door het grote oppervlak zakt een zoolganger minder snel weg in zachte grond. Voorbeeld: beer, mens
Basisstof 3 kraakbeenweefsel en beenweefsel
Leerdoelen:
Je kent twee soorten botweefsel, en kunt deze herkennen vanaf een afbeelding
Je kunt drie plaatsen aangeven waar kraakbeenweefsel voor komt in ons skelet
Je kunt uitleggen wat kalkzouten en lijmstoffen voor effect hebben op de botten
• Het skelet bestaat uit twee soorten weefsel: kraakbeenweefsel en beenweefsel. Dit zorgt voor de stevigheid in het skelet
• Kraakbeenweefsel raakt elkaar niet altijd aan, daarom heeft het een tussencelstof: lijmstof. Kraakbeenweefsel is een klein beetjes flexibel, maar toch stevig. Dit komt door de tussencelstof lijmstof. Dit zie je veel bij baby’s hun skelet bestaat namelijk vooral uit kraakbeenweefsel. Bij volwassenen komt het ook voor, bijvoorbeeld: in het oor, in de neus, tussen de ribben en het borstbeen maar het komt ook voor in gewrichten
• Bij beenweefsel liggen de cellen in kringen rondom fijne kanaaltjes, in die kanaaltjes zitten bloedvaten. De tussencelstof van been is harder dan van kraakbeen. De tussencelstof van been bestaat voor een groot deel uit kalkzouten en lijmstof
Basisstof 4 beenverbindingen
Leerdoelen:
Je kent vier soorten beenverbindingen en je kunt noemen waar ze voorkomen in het lichaam
Je kunt de 6 onderdelen benoemen van een gewricht
Je kunt de functies van de 6 onderdelen in eigen woorden uitleggen
Je kunt de werking van de 3 soorten gewrichten in eigen woorden uitleggen
• Botten zijn met elkaar verbonden door:
- Vergroeiing
- Naden
- Kraakbeen
- Gewrichten
• Gewrichten bestaan meestal uit twee botten, deze botte passen in elkaar. Het ene bot heeft een gewrichtskogel en het andere bot een gewrichtskom. De gewrichtskogel kan bewegen in de gewrichtskom. De gewrichtskogel en de gewrichtskom zijn beide bedekt met een laagje kraakbeen, hierdoor kunnen de bitten soepel bewegen en wordt slijtage tegengegaan. De botten van een gewricht zitten aan elkaar vast door middel van gewrichtskapsel. De binnenkant van de gewrichtskapsel geeft gewrichtssmeer af. Het is een stroperige vloeistof waardoor de botten soepel kunnen bewegen. Bij sommige gewrichten zitten er kapselbanden omheen. Deze zorgen ervoor dat de botten op hun plaats blijven.
• Gewrichten zijn niet allemaal hetzelfde. De bouw van een gewricht bepaald ook hoe ze kunnen bewegen (vorm is functie). Er zijn drie gewrichten die je moet kennen: het kogelgewricht, scharniergewricht en rolgewricht.
Basisstof 5 spieren
Leerdoelen:
Je kunt uitleggen hoe spieren vastzitten aan het skelet
Je kunt uitleggen hoe een spier zorgt voor beweging van het skelet
Je kunt uitleggen wat antagonisten zijn
Je kunt uitleggen hoe een spier langer wordt
• Het skelet kan bewegen, dit kan door spieren. De 650 spieren vormen het spierenstelsel
• Spieren zitten met pezen aan beenderen vast. De plaats waar een pees aan het bot vastzit heet de aanhechtingsplaats. Pezen kunnen zich overigens niet samentrekken.
• Een spier wordt korter waardoor het skelet kan bewegen. Als een spier zich samentrekt wordt deze korteren dikker. Bij een spier die zich samentrekt wordt de afstand tussen de aanhechtingsplaatsen van de pezen kleiner.
• Antagonisten zijn spieren waarvan het samentrekken een tegengesteld effect heeft. Bijvoorbeeld de biceps en de triceps.
• Spieren kunnen zelf niet langer worden, dit gebeurt door een andere spier.
Basisstof 6 houding en beweging
Leerdoelen:
Je kunt in eigen woorden uitleggen wat de ‘dubbele s-vorm’ betekent
Je kunt de drie functies van de tussenwervelschijven benoemen
Je kunt uitleggen hoe je op een juiste manier kunt zitten en tillen, zodat je je ruggengraat niet beschadigt
• De wervelkolom heeft een dubbele S-vorm, de vorm wordt in stand gehouden door rugspieren die aan de wervels zijn bevestigd
• Tussen de wervels bevinden zich tussenwervelschijven (deze zijn van kraakbeen), deze zijn heel erg belangrijk. Ze hebben een aantal verschillende functies: ze verbinden de wervels met elkaar, dienen als schokbrekers en zorgen voor beweging
• Door een verkeerde houding kan de wervelkolom scheef komen te staan, waardoor de rugspieren extra veel belast worden. Bij een gebogen rug worden de tussenwervelschijven aan één kant ingedrukt, op den duur verliezen ze daardoor hun veerkracht. Door goed rechtop te staan en te zitten houdt de wervelkolom de dubbele S-vorm, de spieren en tussenwervelschijven worden hierdoor niet extra belast. Door regelmatig te sporten versterk je je rugspieren en heb je minder snel last van rugpijn.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
1 seconde geleden