De samenhang tussen spieren en bloeddruk

De samenhang tussen spierspanning en bloeddruk.

Inleiding: De bloeddruk is de kracht waarmee het hart het bloed de vaten inpompt.  Als je kracht levert door te knijpen in iets, span je meerdere spieren aan in je armen. Je aders maken handig gebruik van die spieren. De spieren spannen zich namelijk tegen de wand van de ader aan, waardoor de ruimte in de ader kleiner wordt en het bloed verder wordt gedrukt.  Omdat de aders beschermd worden door de spieren, en die er dus mee worden omringd, vroeg ik me af hoeveel invloed die spieren nou hebben op de waarde van de bloeddruk.
 
Figuur 1: de bovenarm spieren van de mens.                                                             Figuur2: werking van de ader.

Wat in ieder geval zeker is, is dat de bloeddruk afhangt van de diameter van je aders. Nu is het zo dat die diameter erg beïnvloedbaar is door bepaalde stoffen. Je bloeddruk past zich dus aan bij je levensstijl. Sigaretten -en dan voornamelijk de nicotine die erin zit- hebben een vaatvernauwend effect, dus zorgen dus op termijn voor een hogere bloeddruk.  Hetzelfde kan gelden voor andere soorten drugs. 

Onderzoeksvraag: Is er een significante stijging van de bloeddruk, na het uitoefenen van een knijpkracht?

Hypothese: De bloeddruk zal stijgen omdat het bloed met een grotere kracht door de aders stroomt als gevolg van het aanspannen van je (arm)spieren. 

Benodigdheden:
- Proefpersonen
- Bloeddrukmeter
- Hand dynamometer

Uitvoering:
Alle proefpersonen zijn mannelijk en hebben een leeftijd tussen de 15 -17 jaar.
Het is de bedoeling dat je voorafgaand aan het knijpen de bloeddrukwaarden (in rust) meet en noteert. Laat de proefpersonen vervolgens elk 15 seconden lang knijpen in een hand dynamometer met het idee dat ze maximale kracht moeten leveren. Meet hierna nogmaals de bloeddrukwaarden en noteer die.
Omdat bepaalde stoffen effect kunnen hebben op de waarde van je bloeddruk heb ik de proefpersonen ook gevraagd of zij (een van) deze stoffen wel eens hebben gebruikt/ gebruiken, zie figuur 3. Dit kan eventuele bloeddrukwaarden die boven of onder het gemiddelde uitvallen (helpen) verklaren. Zo kan (langdurig) gebruik van stimulerende stoffen bijvoorbeeld invloed hebben op de hormonen in het menselijk lichaam. Een van de hormonen die verantwoordelijk is voor een hoge bloeddruk is angiotensine 2.  Dit hormoon heeft een bloeddruk verhogende werking doordat het de vaatwand doet samentrekken en er ter hoogte van de bijnierschors aldosteron vrijkomt, wat water- en zoutretentie in de nieren tot gevolg heeft.

Proefpersoon 1 2 3 4 5 6 7
Koffie Nooit Nooit Dagelijks Nooit Nooit Dagelijks Nooit
Cafeïne Nooit Nooit Nooit Wekelijks Dagelijks Nooit Nooit
Roken Nooit Nooit Wekelijks Nooit 1x per maand 1x per maand Nooit
Wiet/Hasj 2x per maand Nooit 3x per maand Nooit 1x per maand 1x per maand Nooit
Alcohol 2x per maand Nooit 2x per maand Nooit 2x per maand 2x per maand 1x per maand
Figuur 3: tabel die o.a. laat zien welke soorten drugs de proefpersonen hebben gebruikt/gebruiken

Resultaten:
De waarde van de bloeddruk wordt weergegeven in millimeters kwik, afgekort mmHg. Tijdens een meting worden er eigenlijk twee dingen gemeten:
1. de bovendruk (systolische bloeddruk): de druk van het bloed op de vaten als het hart samentrekt om het bloed door de vaten heen te pompen.
2. de onderdruk (diastolische bloeddruk): de druk in de bloedvaten op het moment dat het hart zich ontspant.

 
Figuur 4: indeling van mogelijke bloeddrukwaarde, vastgesteld door de Wereldgezondheidsorganisatie. 

 
Figuur 5: tabel die de bloeddrukwaarden, van de proefpersonen, voor en na inspanning laat zien.

Wat opvalt aan de resultaten in figuur 4 is dat de onderdruk na inspanning bij de meeste proefpersonen veranderd is t.o.v. de onderdruk in rust. Dit hoort normaal gesproken niet te gebeuren. Bij proefpersoon 4 is de onderdruk zelfs gestegen tot 115 wat wijst op een fout in de meting. Dit is namelijk een veel te hoge -en potentieel gevaarlijke- onderdruk.

Van de 7 proefpersonen heeft maar 1 proefpersoon een bloeddruk die in rust vrijwel gelijk is als na de inspanning. Als je naar figuur 3 kijkt zie je dat deze proefpersoon ook de enige proefpersoon is die nooit stimulerende middelen gebruikt. Het ligt dus voor de hand om te zeggen dat het gebruik van de stimulerende middelen (en de inspanning) lijdt tot een schommelende bloeddruk. Je kan dit echter niet zomaar concluderen. Omdat de veranderingen in onderdruk (in rust en na inspanning) zo groot zijn is er hoogstwaarschijnlijk iets fout gegaan tijdens de meting. Een tijdelijke verhoging van de bloeddruk kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van het hormoon adrenaline, ontstaan door stress en/of zenuwen. Adrenaline kan binnen een halve minuut de bloeddruk met tientallen mmHg verhogen.  Proefpersoon 4 is tevens de enige proefpersoon die mij persoonlijk kent. Het is mogelijk dat hij zich bij mij, en dus tijdens de meting, meer op zijn gemak voelde dan de andere proefpersonen die mij niet kennen. Ideaal zou natuurlijk zijn als alle andere omstandigheden gelijk zijn en ik dus met geen van de proefpersonen een (vriendschappelijke)relatie zou hebben. Ook de zithouding, de plaatsing van de arm op tafel, tijd tussen de twee metingen etc. kunnen invloed hebben op de resultaten.

Niet geheel onbelangrijk is natuurlijk het feit dat de metingen zijn gedaan met een elektronische bovenarmbloeddrukmeter waarvan het onbekend is of die voldoet aan de medische eisen. Een elektronische bovenarmbloeddrukmeter die niet voldoet aan de medische eisen kan verkeerde waarden leveren. 

 
Figuur 6: grafiek die het gemiddelde (met spreiding) van de bovendruk, onderdruk en hartslagfrequentie voor en na inspanning van de proefpersonen laat zien.

In figuur 5 is het rode gedeelte van elke balk de spreiding. Een ideale (staaf)diagram zou het gemiddelde niet alleen (+) met spreiding laten zien, maar ook (-) minus de spreiding. Dit was helaas geen optie.

De gemiddelde bovendruk in rust is minus de spreiding daarvan is (bijna) even groot als de gemiddelde bovendruk na inspanning. Dit geldt ook voor de onderdruk. Er is dus geen significante stijging is tussen de bloeddruk in rust en na inspanning.