Eindexamens 2024

Wij helpen je er doorheen ›

Hoofdstuk 1 + 5

Beoordeling 0
Foto van een scholier
  • Samenvatting door een scholier
  • 4e klas vwo | 1969 woorden
  • 13 december 2014
  • nog niet beoordeeld
Cijfer
nog niet beoordeeld

ADVERTENTIE
Nieuw seizoen Studententijd de podcast!

Studenten Joes, Tess en Annemoon zijn terug en bespreken alles wat jij wilt weten over het studentenleven. Ze hebben het onder andere over lentekriebels, studeren, backpacken, porno kijken, datediners, overthinken, break-ups en nog veel meer. Vanaf nu te luisteren via Spotify en andere podcast-apps! 

Luister nu

Hoofdstuk 1

1.1 Ziek of gezond
Dokter standaard aanpak > inventariseert de gezondheidsklachten en op zoek naar symptomen > soms lichamelijk onderzoek (urine/bloed/ontlasting) > verklaring (diagnose) > behandeling (therapie)

Subjectieve klachten zijn niet meetbaar > hoofdpijn. 
Objectieve gegevens meetbaar > belangrijk voor diagnose.

Meestal is er meer nodig dan de verklaring. De dokter stuurt je door naar de reguliere gezondheidszorg met medische specialisten. Er komt aanvullend onderzoek (zoals bloedtesten en röntgenfoto’s).

Medische specialisten richten zich op een specifiek medisch vakgebied, waar ze veel meer van weten dan de huisarts.



Ook zijn er mensen die zich laten behandelen met alternatieve geneeskunde. Hierbij wordt niet op een planmatige manier gewerkt en ze zijn niet getest op de werkzaamheid. Ze zien je als een machine met een storing die op een gestandaardiseerde manier te verhelpen is.
 

Yin= Vrouwelijke energie, passief en ontvangend

Yang= Mannelijke energie, actief en gevend
Acupunctuur: naalden op plekken die samen hangen met yin of yang om in evenwicht te komen.
Macrobiotiek: eten van Yin-karakter voedsel(lang gerookt of sterk verhit) of het eten van Yangkarakter voedsel (kort of niet gerookt)
Homeopathie:  Het gelijke geneest het gelijke. Buikklachten è verdunt middel dat buikklachten veroorzaakt toegediend è genezing
Edelstenen voor uw gezondheid: Edelstenen hebben energietrillingen, menselijk weefsel heeft dit ook. Dragen zorgt dat de afwijkende frequentie weer goed wordt. Kan verdwijnen of verminderen.

Dubbelblind onderzoek: onderzoeken of medicijnen goed werken. Hierbij word elk niet-medische invloed stelselmatig uitgesloten. De helft van de mensen krijgt een placebo, de andere helft het echte geneesmiddel. De arts mag zelf ook niet weten wie wat krijgt.

Placebo = nepgeneesmiddel.

 

1.2 Ziekte als raadsel
19e eeuw > epidemieën > veel doden > straf van god > niet volgens arts William Farr: dacht dat het lag aan de miasma >  mist die opstijgt uit adem van 2 miljoen mensen, open riolen, beerputten, graven en slachthuizen > arts John Snow: cholera verspreid zich door gif van het ene naar het andere slachtoffer >  via vervuilt drinkwater. Als in 1853 weer een cholera aanval plaatsvind gaat hij op onderzoek uit. Hij weet dat het zich uitbreidt vanuit bepaalde haarden. Hij zet de feiten onder elkaar en gaat naar nabestaande en vraagt: hoe de ziekte begon, wanneer eerste symptomen, waar drinkwater vandaan kwam. Het ligt aan een pomp. Als die word afgesloten neemt het aantal gevallen af.



Cholera tast maag-, en darmstelsel aan. Openbaard zich binnen 2 tot 5 dagen na besmetting. Dodelijk binnen enkele uren en dagen. Symptomen: diarree, braken zonder kramp, vochtverlies van soms 15 liter per dag > uitdroging. 

Het grote experiment:

Het waterleidingbedrijf Lambeth Waterworks verplaatst zijn pompstation 40 km stroomopwaarts aan de Theems > aanbod schoon water > Concurrenten: Southwark and Vauxhall Company leveren in zelfde gebied water, maar vervuild > de wijk word ongemerkt gescheiden in mensen met schoon water en mensen met vuil water.
Bij het volgende cholera-epidemie kan Snow pas aanmelden dat het komt door vervuilt drinkwater. Wat ook het geval is!
Natuurwetenschappelijke methode:
Aanpak in het algemeen:
1. Probleemstelling. Welk probleem of verschijnsel wil je onderzoeken?
2. Oriëntatie: wat weet je al. Probeer een verband te zoeken in die gegevens.
3. Je leidt een mogelijke verklaring, een hypothese af uit de oriëntatie
4. Met de hypothese maak je een onderzoeksvraag. Dan maak je een voorspelling: Als………dan
5. Ga na of hypothese juist of onjuist is. Door je stelling met een experiment te controleren (toetsen)
6. Je trekt een conclusie. Als het niet klopt moet je een nieuwe hypothese maken.

In 1683 heeft Antoni van Leeuwenhoek in zijn microscoop kleine diertjes ontdekt. 
De eerste die een verband kon leggen tussen een ziektekiem en een ziekte was Robert Koch. In 1876 ontdekte hij de ziekteverwekker van miltvuur: de miltvuurbacterie. Men raakte er van overtuigt dat besmettelijke ziektes, infectieziekten, door bacteriën en virussen veroorzaakt worden. Het zijn micro-organismen .
Postulaten van Koch = infectieleer. Hiermee kan je aantonen welke ziekteverwekker een bepaalde ziekte veroorzaakt.
 

Robert Koch:
Koch: haalde bacteriën uit bloed zieke beesten >  vermenigvuldigen > inspuiten gezonde dieren > worden ook ziek
Postulaten van Koch om te bewijzen of een ziektekiem ook de oorzaak is van de ziekte:
1. De ziektekiem moet in ongewone grote hoeveelheden aanwezig zijn in de patiënt
2. De ziektekiem moet verder gekweekt kunnen worden
3. Een proefdier dat met de gekweekte ziektekiem word besmet krijgt dezelfde ziekte
4. Uit proefdier moet ziektekiem weer worden geïsoleerd en moet gelijk zijn met de ziekte kiem uit stap 1

 

1.3 Preventie
Hygiëne: vermijden van contact met ziekteverwekkers, was 100 jaar geleden al bekend alleen toen konden ze die luxe nog niet ervaren. Hygiëne is voorbeeld van preventie: voorkomen van een ziekte.

Volksgezondheid moet verbeteren > rioleringen aanleggen > gemeentelijk drinkwaterbedrijf.

In 1901 nieuwe wet: Woningwet: aparte toiletruimte, aansluiting op riolering en waterleiding werden verplicht > levensverwachting stijgt.

In arme landen ontbreekt dit vaak nog.
Pasteuriseren: eten en drinken poosje verhitten rond 70°C > bacteriën sterven >  blijft langer houdbaar. Nu  zijn er ook andere manieren: vacuüm, koelen, conserveermiddelen.

Nederlanders worden ouder omdat de sterfte aan besmettelijke ziektes is afgenomen door hygiënische maatregelen.

Contact met ziektekiemen hoeft niet persee tot ziekte te leiden. In Azië al eeuwen uit pokkenpuisten vocht gehaald en bij andere in de huid gekrast >  voorkomen ziekte, we noemen het variolatie. Sommige zijn er juist door besmet.. In 1796 komt Jenner een Engelse arts achter een veiligere methode: koeienpokken >  vaccinatie. 80 jaar later ontwikkeld Louis Pasteur een methode om vaccins te maken tegen andere infectieziekten.

 

Oude ziektewekker verzwakt ziekte te veroorzaken maar activeren wel verdedigingsreactie. Dit levert immuniteit op.
Oude ziekteverwekker (kippencholera) >  ingespoten > nauwelijks ziek > besmet met kippencholera è niet ziek
Er worden allemaal andere vaccins ontwikkeld. 1900 komt vaccin tegen cholera door Rus Waldemar Haffkine

De samenvatting gaat verder na deze boodschap.

Verder lezen
Gids Eindexamens

Alles wat je moet weten over de eindexamens


Griepvaccin werkt tegen maar een bepaald type griep > concurrentie.
Je afweersysteem zorgt ervoor dat je niet ziek wordt. Vaccinatie helpt je afweer systeem. Het zorgt ervoor dat je antistoffen aan gaat maken tegen ingebrachte ziektekiemen.
 

Pasteur ontdekt dat we altijd zijn omringt door micro-organismen > niet allemaal schadelijk > afweersysteem zorgt hiervoor.


Sinds 1957 vaccinatie verplicht in Nederland. Is niet verplicht >  sommige ouders wijzen af uit religieuze overtuiging of bang voor bijwerkingen.

Als een ziekte uitbreekt in een niet ingeënte groep verspreid het virus zich snel. Ze worden beschermt door de groepsimmuniteit. 90% van een groep moet zijn ingeënt om het niet te laten verspreiden.
 

Ziektekiem komt het lichaam in > afweersysteem stuurt speciale cellen > cellen herkennen de indringers > scheiden antistoffen die zich aan de ziektekiemen hechten

Voor elke ziekte zijn er andere antistoffen.


Wanneer is iets gezond? Om hier achter te komen moet je naar en grote groep kijken; naar het verband tussen risicofactoren bijvoorbeeld als roken en het ontstaan van longkanker. Dit onderzoekt een epidemioloog. Je kan alleen zeggen dat de kans op een aandoening groter is.

In epidemiologie speelt kansberekening (statistiek) een grote rol. Ze toetsen hun hypotheses door het maken van berekeningen. Dat moet aantonen of het toeval is of niet. Een veelvoorkomend probleem bij het gebruiken van uitkomsten van een epidemiologisch onderzoek is dat een bepaald statistisch verband niet betekent dat er ook een oorzakelijk of causaal verband is.

 

Hoofdstuk 5

5.1 Van probleem tot prototype

Een ontwerpcyclus:
-probleem analyseren en beschrijven
-programma van eisen opstellen
-(deel)uitwerkingen bedenken
-ontwerpvoorstel formuleren
-ontwerp realiseren
-ontwerp testen en evalueren
Ontwerpers beginnen eerst met een probleemanalyse, daarbij betrekken ze probleemhebbers. De probleemanalyse is de basis van het programma van eisen. Ontwerpen is een multidisciplinair proces (een aantal disciplines). De computer is een onmisbaar voorwerp als het om ontwerpen gaat. Er wordt een computermodel gemaakt. Het ontwerpvoorstel wordt voorzien van een materialenlijst. Als dat klaar is, krijgt een specialist de opdracht om van het ontwerpvoorstel en de materialenlijst het eerste prototype te maken.


Een prototype moet eerst een uitgebreid testprogramma doorstaan. De ontwerpers moeten een octrooi aanvragen bij de opdrachtgevers. Een octrooi is het alleenrecht om een uitvinding te maken, verkopen, gebruiken enz. 

Eisen:

  • Functioneel, het product moet doen wat het zou moeten doen (afhankelijk van de doelgroep). In het programma van eisen voor een ontwerp van elk product vind je dergelijke functionele eisen.
  • Ergonomisch, het product moet gebruiksvriendelijk zijn. Omdat ieder mens verschillend is werken ontwerpers met percentielen (zie aantekeningenschrift)
  • Sociaal- economisch, het product moet lang meegaan/er mooi uit zien/betaalbaar zijn. Deze eisen spelen voor producent en consument vaak een grote rol.
  • Ethische eisen, het product moet zonder kinderarbeid/milieuvervuiling gemaakt zijn.

 

Alle eisen worden tegen elkaar opgewogen (in het ontwerpvoorstel) en daarmee zoeken ontwerpers naar een compromis.

 

5.2 Testen op veiligheid
Voor elke autotype zijn veiligheidseisen in het ontwerpvoorstel. Een computermodel van een auto moet eerst een groot aantal virtuele botsproeven ondergaan. Testmodellen van een auto registreren het effect van de botsingen. I.p.v. mensen worden er dummy’s gebruikt. Tussen het prototype en het uiteindelijke product ligt een lange weg. Een duurproef is een test waar je het effect van het dagelijks gebruik gedurende een lange tijd kunt nabootsen. Een optimalisatie, is een proces van een aantal malen testen en kleine verbeteringen aanbrengen. Een fabrikant (van medicijnen) moet eerst een langdurig onderzoek doen op een product voordat deze op de markt gebracht mag worden. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen beslist over de toelating van elk nieuw of verbeterd geneesmiddel, dit gebeurt in stappen in een toelatingsprocedure (de overheid kijkt mee). Pas na toelating op de geneesmiddelenmarkt mogen artsen het nieuwe medicijn voorschrijven, dit is een tijdrovend proces. Bij ernstige bijwerkingen kan de toelating alsnog worden ingetrokken. Voor testen op gezonde vrijwilligers of patiënten is toestemming nodig van de Medisch Ethische Commissie van een ziekenhuis. Ook voor dierproeven is toestemming nodig van de Dier Experimenten Commissie, er gelden strenge eisen.

Dingen kunnen verbeterd worden op basis van gebruikerservaringen.

Keurmerken en certificaten:

KEMA (Keuring Elektrotechnische Materialen Arnhem) keurmerk en het politie keurmerk laten zien dat de veiligheid van hun product door onafhankelijk onderzoek is aangetoond.

Als het medicijn op de markt is blijft de producent onderzoek doen onder gebruikers om de werking van het middel te evalueren.
5.3 Nieuwe materialen, nieuwe technologie
Aardolie, aardgas en erts zijn onmisbaar op de wereld. Deze natuurlijke hulpbronnen worden gebruikt als brandstof of bouwmateriaal. Ze dienen ook als grondstoffen voor andere materialen. Kunststoffen (synthetische stoffen) worden in de petrochemische industrie gemaakt uit aardolie. Door synthetische stoffen kunnen we schaarse stoffen uitsparen. Tegenwoordig kan men van tevoren nieuwe moleculen met bepaalde eigenschappen ontwerpen op de computer, bij dit ontwerpproces zijn vaak teams van natuurkundigen, scheikundigen, biologen en technici betrokken. Na de gewenste materiaaleigenschappen te hebben verwerkt gaan ze werken aan een manier om het molecuul in het echt te maken – de synthese, hiervoor kijken ze naar bestaande methodes. Uit testen moet in het laboratorium blijken of het aan de eigenschappen voldoet. Massaproductie wordt ondersteund door procestechnologen en chemische ingenieurs, ze zorgen voor een efficiënt, robuust en schoon proces.  

Innovatie= een vernieuwing die tot grote maatschappelijke veranderingen leidt (zoals telecommunicatie/elektriciteit)

Vliegtuigen en ruimteschepen worden blootgesteld aan extreme omstandigheden. Voor deze omstandigheden zijn materialen nodig waar op aarde geen vraag naar is. Composieten zijn materialen uit vezels die in een bepaalde structuur zijn samengevoegd d.m.v. kunsthars.  Er is ook traag schuim ontworpen, dit vormt zich om de astronaut en kan de druk van de versnelling beter opvangen. Nu wordt het gebruikt voor matrassen en kussens.

Spin-off = het zoeken naar toepassingen van nieuwe materialen buiten de sector waarvoor ze ontworpen zijn. Norit werd ontwikkeld voor het zuiveren van een wasachtige stof uit suikerrietafval. In de medische sector werd Norit een probaat middel tegen maagklachten vergiftigingen en diarree. 

 

Spin-off = het zoeken naar toepassingen van nieuwe materialen buiten de sector waarvoor ze ontworpen zijn. Norit werd ontwikkeld voor het zuiveren van een wasachtige stof uit suikerrietafval. In de medische sector werd Norit een probaat middel tegen maagklachten vergiftigingen en diarree. 

 

Voor verdere uitleg zie leerboek 

Succes! 

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.