Vervoer en Ruimtelijke inrichting

Samenvatting Ak Periode 2

HOOFDSTUK 1

Als op exportproducten een bewerking wordt uitgevoerd zal de toegevoegde waarde stijgen. Deze ontwikkeling wordt ook wel exportvalorisatie genoemd. Dit vind je in de statistieken terug uit een hogere uitvoerwaarde van industrieproducten en een lagere uitvoer van grondstoffen.
Andere landen verwerken een deel van de eigen grondstoffen om zo de invoer te kunnen verkleinen. Dit heet importsubstitutie.
NIC- Nieuwe industrielanden. Vaak zijn dit landen uit Zuid en Oost Azië en landen uit Zuid Amerika.

Handelstheorie van de Amerikaan Ullman. (aantekening)
Handelstheorie: Wanneer voeren landen handel met elkaar?
* Complementariteit - elkaar aanvullen. Nederland heeft aardolie nodig maar bezit er zelf niet over. Wij hebben wel veel aardgas. Dat aardgas voeren we uit naar landen die dat zelf niet in de grond hebben.
* Transferability – mogelijkheden om te vervoeren. Schepen, wegen, spoorlijnen etc. zijn nodig om goederen te vervoeren. Transport moet ook niet gehinderd worden door bijv. blokkades in oorlogstijd. Ook de transportkosten zijn van belang.
* Intervening opportunities – geen tussenliggende mogelijkheden. Veel producten hebben meerdere producenten en afnemers. Bij gelijke kwaliteit en prijs zal vaak de kortste afstand worden gekozen. Daarom zie je in Belgische supermarkten vaak Nederlandse tomaten ipv Amerikaanse tomaten.

Transportmiddelen
Meer dan 70% van de lading van zeeschepen bestaat uit massagoederen en stukgoederen.
Massagoederen zijn producten die los kunnen worden ingeladen. Bij massagoederen kan je 2 soorten onderscheiden. Nat massagoed (olie) en droogmassagoed (ijzererts, steenkool,graan)
Stukgoederen worden stuk voor stuk ingeladen. Vaak worden ze voor het gemak op palets of in containers geplaatst.

Internationale handel (aantekening)
In de internationale handel is sprake van globalisering/mondialisering = mogelijkheid om je producten/onderdelen van zeer ver te halen.
* oorzaak: Revolutie in het transport:
* Door schaalvergroting breng je je kosten omlaag. Denk hierbij aan mammoetschepen.
* Betere conserveringstechnieken: –vriezen
- vriesdrogen - inblikken
* Combinatie van vervoersmogelijkheden:
Aanvoer per mammoetschip/bulkcarrier - doorvoer via een aantal andere vervoersstromen:
- auto - binnenvaartschip
- trein - roaster
* Profiteren van Nederland door globalisering:
- ligging – Noordzee - Rijn
- Hartland van de EU
* 2 Mainports – Rijnmond - Schiphol
* Know how
* goede infrastructuur

Schaalvoordelen
Schaalvoordelen zijn: Transportmiddelen zijn groter geworden - besparing op energie en personeelskosten (economies of size).
Je kunt ook kosten besparen door de bestaande infrastructuur beter te gebruiken en nieuwe verbindingen aanleggen (economies of density)
Vervoersstromen samen voegen (economies of scope)

Global shift – verschuiving van het zwaartepunt van de wereldeconomie naar het gebied rond de Grote oceaan, de Pacific RIM. Dit gaat ten koste van Europa tenzij de EU véél slagvaardiger wordt.

Vestigingsfactoren
Voor bedrijven overal in de wereld gelden bepaalde vestigingsplaatsfactoren, ook wel locatie factoren genoemd. Oa. Loonkosten, afzetmarkt, aanwezigheid van grondstoffen. Deze factoren kunnen zich natuurlijk veranderen. Een moet zich dan aanpassen aan die verandering, gebeurt dit niet, blijft het bedrijf zitten dan is er sprake van inertie.

Locatietheorie (aantekening)
Locatietheorie Christaller – diensten
- vestigingsdiensten: een bepaalde Drempelwaarde (minimum klantenkring) moet gehaald worden. Reikwijdte bepaalt verzorgingsgebied.

Locatietheorie – Industrie
- lichte industrie, footloose: Niet aan plaats gebonden, kan zich overal vestigen, hangt af van vestigingsfactoren. Het zijn lichte, niet massale grondstoffen, eindproducten bv. Nike.
- Zware industrie: wel aan plaats gebonden, denk aan hoogovens. Hoogovens moet namelijk bij/op een diepe zeehaven zijn. Zware industrie zijn half fabricaten.

HOOFDSTUK 2

Vervoersstromen
Een groot knooppunt dat vanuit allerlei richtingen goederen aangevoerd krijgt om ze daarna verder te vervoeren heet een hub. Dan heb je ook nog Mainports. Dat zijn verkeersknooppunten waar zeer grote hoeveelheden goederen, passagiers of informatie uit alle delen van de wereld bij elkaar komen. Vanuit dit punt wordt alles gedistribueerd.

Mainport
Mainport Rotterdam is vooral een zeer grote massagoedhaven. Daarvoor zijn diverse redenen.
1. het is een diepe haven
2. het heeft een raffinaderij voor olie
3. veel industrie in het achterland
4. de haven is zeer efficiënt
5. de infrastructuur is zeer goed.

EU (aantekening)
De EU is begonnen in 1956 als de EEG met 6 landen en als doel: - welvaartstijging
- vrede
- politieke en sociale eenwording
Voor die welvaarstijging is mobiliteit zeer belangrijk. Daarvoor is de TEN=Trans Europees Netwerk opgericht.
Dit netwerk hield in: 1. meer en snellere treinverbindingen tot stand brengen. Denk aan de betuwelijn.
2. Autosnelwegen aanleggen in de armere gebieden van de EU en de knelpunten in de rijkere gebieden verbeteren.
3. Ook de verbindingen met het elektriciteit en gas netwerk moeten beter op elkaar aansluiten.
4. Communicatie verbeteren.

Waardoor werd het transport in Nederland zo belangrijk?
Vaak wordt er gezegd dat de ligging aan zee en aan belangrijke rivieren van grote invloed was. Ook het milde klimaat ( geen dichtgevroren havens in de winter) speelde een rol. Vaak wordt eveneens melding gemaakt van de slappe, moerassige bodem en van het ontbreken van delfstoffen, waardoor de mensen wel gedwongen waren de zee op te gaan voor visserij en handel. Al deze verklaringen zijn gedeeltelijk waar, maar niet uniek voor Nederland. In delen van Frankrijk, België, en Engeland zijn deze omstandigheden ook aanwezig. Het voornaamste is wel de sociaal geografische verklaring. Al eeuwenlang reizen Nederlandse handelaren naar andere gebieden om daar goederen te kopen..
Als bedrijven bij elkaar in de buurt gaan zitten omdat ze voordeel van die andere bedrijven verwachten, spreken we van een agglomeratie-effect.

Ontwikkeling Rotterdamse haven (aantekening)
• uitbreiding van het havengebied (maasvlakte)
• verschuiving van de haven richting zee
• oude havens geschikt maken voor wonen
hierdoor zie je een verplaatsing van de vloedstroom.
Voor ingericht landschap – nieuw landschap
(noord) fruithaven - dichtbij west-land.
Doc haven - haven met sluizen.

Nieuwste ontwikkeling en problemen van Mainport Schiphol (aantekening)
Ontwikkeling
• geplande snelweg A5 waardoor minder files
• nieuwe start baan p5 de polder baan die gemaakt is om de decibellen beter te verdelen.
• HSL-lijn - hierdoor zullen er mindere kortere vluchten (nodig) zijn. En zie je ook dat Amsterdam een aantrekkelijk vliegveld wordt omdat het binnen een paar uur bereikbaar is vanuit Parijs, Antwerpen, Brussel etc.
Problemen
• Midden tussen de bebouwing
• Altijd files
• Luchtverontreiniging
• Geluidsoverlast, zo mogen er maximaal 44 miljoen reizigers pj worden vervoerd.
• Oude vliegtuigen worden geweigerd
• Steiler landen en steiler stijgen
• Beperking nachtvluchten
• Kosten, verplaatsing van het vliegveld.