Hoofdstuk 3 Zuid-oost Azië

• De industrialisatie heeft in een aantal delen van Zuidoost-Azië een snelle verstedelijking tot
gevolg gehad. De industrie en het verkeer in de grote steden zorgen voor geluidsoverlast en
luchtvervuiling. Bijvoorbeeld in Bangkok zijn er jaarlijks 100.000 gevallen van loodvergiftiging
en kampen er 1 miljoen mensen met aandoeningen aan de luchtwegen. In veel kleine
bedrijfjes zijn de arbeidsomstandigheden ook mensonterend, smerige lucht wordt niet
afgezogen, giftige chemicaliën in open bakken, geen veilige kleding en door de herrie versta
je er geen woord. In de informele sector zijn de arbeidsomstandigheden nog veel erger
dan in deze fabrieken, toch zie je ook in de formele sector nog omstandigheden die in de
centrumlanden al lang verboden zijn.
• De nadelen van het rijke westen worden afgewenteld op de arme landen in Zuidoost-Azië.
Enorme stukken regenwoud worden platgebrand voor de nieuwe oliepalm- of koffieplantages.
De enorme bosbranden zorgen voor schade op verschillende schaalniveaus:
o Lokaal wordt de leefomgeving van de volkeren en dieren onherstelbaar vernield.
o Op continentaal schaalniveau is er door luchtverontreiniging sprake van schade
voor de volksgezondheid. Er is een verband tussen platbranden van de bossen en de
klimaatverandering in Zuidoost-Azië.
o De luchtverontreiniging heeft ook mondiale gevolgen. De nevel gaat op 3 km hoogte
in twee weken de wereld rond. De rookgassen leveren een bijdrage aan het versterkte
broeikaseffect.
In de nabije omgeving heeft het ook andere effecten, door de negatieve berichtgeving in
de westerse media lopen deze landen namelijk veel inkomsten mis. De prijs voor de snelle
economische groei en exploitatie van Zuidoost-Azië is een afnemende biodiversiteit en een
vermindering van het welzijn van grote groepen mensen.

§6 Vogelgriep en bodem- en waterverontreiniging

• In Zuidoost-Azië zijn delen al gemoderniseerd, maar andere delen nog niet. De productiviteit
per hectare moet omhoog om de bevolking te kunnen voeden. Dit heeft nadelige gevolgen:
o Het intensieve bodemgebruik leidt tot versnelde verwering, verzilting en chemische
verontreiniging van bodem en oppervlaktewater. De chemicaliën komen uiteindelijk
terecht op de borden van de consument.
o Door het uitspoelen van deze stoffen sterven koraalriffen af.
o Door monocultuur van de gewassen ontstaat er grotere gevoeligheid voor ziekten.
o Groot aantal dieren op kleine oppervlakte houden waardoor ziekten snel verspreiden.
• In de Vietnam oorlog heeft Amerika een bommentapijt van dertien miljoen ton werd gelegd.
Verder hebben de Amerikanen ook nog 80 miljoen liter aan chemische producten gesproeid.
Na de oorlog zijn nog eens 100.000 mensen overleden aan de achtergebleven stoffen. Er
worden tegenwoordig nog steeds kinderen geboren met ernstige handicaps als gevolg van
deze stoffen. En ook in de steden zijn er geen goede vuilverwerkings- en rioleringssystemen.

§7 menselijke rampen en beleid

• Op dit moment geeft Zuidoost-Azië vaak voorrang aan de economische groei ten opzichte van
het milieu. De aanpak vak van de ontbossing en de lucht-, water- en bodemverontreiniging is
niet eenvoudig. De belangen van de verschillende partijen op de verschillende schaalniveaus
staan immers vaak haaks op elkaar. Bijvoorbeeld:
o Onverschilligheid van boeren tegenover het milieu, of gebrek aan kennis.
o Het eigenbelang van grootgrondbezitters en bedrijven.
o De onmachtige soft state
o Ruimtelijke afwenteling van milieuproblemen door de centrumlanden
Vooral door de wijdverbreide armoede, is nog altijd de economische groei een hogere
prioriteit voor Zuidoost-Azië dan het intact laten van het milieu en de leefgebieden.
• In een soft state heeft de houtsector vrijwel de volledige controle over het kapitaal, de kennis
en de politieke macht. Soms zie je een verandering in het beleid van de overheid, zo werken
sommige landen samen aan een beter beheer van de Mekong, omdat ze inzien dat deze rivier
een internationale aanpak nodig heeft. Ook is er in de ASEAN al een verdrag om een einde te
maken aan de luchtverontreiniging.
• Lokale milieubewegingen in Zuidoost-Azië zijn nog erg zwak door gebrek aan geld. Er is echter
hulp op komst van de internationale milieugroepen, deze groepen pakken de multinationals
aan. Onder druk van de westerse consument ondertekenen steeds meer grote bedrijven een
verklaring die is opgesteld door het RAN.

$7
In Zuidoost-Azië heeft economische ontwikkeling voorrang en is er geen aandacht voor natuurproblemen. Aanpak van ontbossing en luchtverontreiniging is moeilijk, de belangen van alle partijen staan haaks op elkaar.

1. Onverschilligheid van boeren tegenover het milieu, of gebrek aan kennis (voorlichting) over alternatieve manieren van werken
2. eigenbelang van grootgrondbezitters en bedrijven
3. explosieve bevolkingsgroei
4. onmachtige soft state
5. ruimtelijke afwenteling (verplaatsing van vervuilng) van milieuproblemen door centrum landen

Vooral door armoede heeft economische groei prioriteit. Dit zorgt ook voor corruptie. Lokale overheden en politie nemen steekpenningen aan in ruil voor vergunningen voor illegale houtkap. In soft state indonesie heeft de houtkap vrijwel alle macht.

In andere landen keert het tij, bijv. bij de samenwerking van landen aan de Mekong rivier. de ASEAN ($14) heeft afspraken gemaakt over aanpak van bosbranden, meer brandweerkorpsen, meer controle en alarmsystemen.
Lokale milieubewegingen kunnen weinig beginnen, ze hebben te weinig geld en macht. Door de komst van internationale organisaties krijgen ze meer voor elkaar. de RAN pakt bijv. westerse bedrijven aan die de illegale houtkap financieren en mogelijk maken.

$8

Groene revolutie: Het proces waarbij de landbouw naar een hoger plan getild wordt door de toepassing van moderne kennis in de vorm van machines, kunstmest, hoogwaardig zaaigoed, fokvee en moderne irrigatie

Om deze vorm van landbouw te kunnen doen heb je kunstmatige producten nodig, die leveren de MNO’S aan de boeren als een pakket. De boeren moeten elk jaar nieuwe pakketten kopen, omdat ze geen zaad overhouden van de hybride gewassen. Zo zijn veel bedrijven onderdeel van de agribusiness: Een wereldwijd economisch en politiek netwerk dat zich bezighoudt met de productie van voedsel. Die bemoeienissen lopen van het ontwikkelen van nieuwe gewassen tot aan het verkopen in de supermarkt. Boeren gaan dus over op nieuwe handels gewassen i.pv.gewassen voor de plaatselijke bevolking, vaak met subsidie van de overheid. De boeren steken zich in de schulden, maar na een of twee misoogsten kunnen ze de schuld niet meer betalen en trekken ze naar de stad of verhuren ze zich als landloze arbeider aan andere boeren.

Tegelijk speelt het proces van agrarische of rurale involutie: Het proces waarbij steeds meer mensen opgenomen worden in de bevolkingslandbouw zonder dat het basispatroon van werken en productiviteit hierdoor wezenlijk verandert.

groene revolutie: Top of flop
In zuidoost-azië is steeds minder voedsel beschikbaar per hoofd van de bevolking.

1. kleine boeren werken samen en verkopen de oogst aan tussenhandelaren, sub contracting, deze handelaren oogsten met machines dus arbeiders worden overbodig
2. ondanks deagrarisatie werkt nog steeds het grootste deel in zuidoost-azië in de landbouw
3. technisch gezien goed, want de productie per hoofd en per hectare is flink toegenomen
4. het inkomen van de kleine boeren daalde, de sociale ongelijkheid is groter geworden
5. veel nadelen voor milieu, bestrijdingsmiddelen bijvoorbeeld.

dit proces leidt tot ⇒ grote trek naar de steden waardoor er veel krottenwijken ontstaan. inwoners zijn de onderklasse van de samenleving, de fundamentalistische islam heeft daar zijn basis en strijders.

$9

Overurbanisatie, veel overeenkomsten tussen zuidoost-aziatische steden

1.Modernisering leidt tot uniforme stedelijke landschappen (westers uiterlijk van de steden)
2. Modernisering met ongekende omvang en snelheid. Alles moet wijken voor economische groei.
3.De stad trekt als een magneet migranten aan ⇒ ontstaan van Megasteden (meer dan 10 miljoen inwoners, die een vooraanstaande rol spelen in de nationale economie)

Veel luchtverontreiniging, maar toch overurbanisatie er komen meer mensen naar de stad dan dat er huizen en banen beschikbaar zijn.

Overheid probeert overbevolking van steden te bestrijden
- Toegang verbieden. Jakarta geeft alleen woonvergunning aan mensen met een baan. → meer kampongs (krottenwijken)
- onder dwang verwijderen, met militair ingrijpen mensen uit de stad naar platteland dwingen. Voorbeeld: Communistisch Cambodja wilde hoofdstad ontvolken → plan mislukte, veel doden
- opvangen en reguleren. Singapore heeft geen overurbanisatie, dankzij economische ontwikkeling, beperkte instroom van nieuwkomers en grote nieuwbouwprojecten

Urbane involutie: het proces waarbij steeds meer mensen worden opgenomen in de informele sector. gevolgen:
→ meer mensen doen hetzelfde werk
→ verborgen werkloosheid
→ gedeelde armoede
→ grotere creativiteit om rond te komen (schoenpoetsen, autoramen wassen, zakdoekjes verkopen)

als deze vluchtsector (informele sector) vol is is er urbane involutie

$10

Wanneer komen stromen van mensen en goederen op gang?

Theorie van Ullman:

1. Compementariteit, de vraag is gelijk aan aanbod
2. transporteerbaarheid
3. geen tussenliggende mogelijkheden

Veel regionale ongelijkheid qua ontwikkeling in ZO-Azië, niet elk gebied profiteert in gelijke mate.
In de centrumgebieden als Singaporie vindt autonome ontwikkeling plaats: Het zelf kunnen bepalen van de richting waarin en de manier waarop je wilt groeien.In perifere gebieden zoals oost Indonesië bepalen andere partijen het beleid, afgeleide ontwikkeling. Op een lager schaalniveau: platteland profiteert minder dan de stad. Het rurale, agrarische, gebied wordt afgeroomd In een gebied het beste wegnemen of inzetten aan natuur, mensen en kapitaal – ten behoeve van een ander gebied. Dit zie je aan: ontbossing, landdegradatie en deagrisatie. Braindrain (wegtrekken van hoogopgeleide mensen)en Circkelmigratie (Het heen en weer reizen van arbeidsmigranten tussen het herkomstgebied en het gebied waar men werk heeft) zijn ook afroming. In de stad profiteert het centrum meer van de ontwikkeling dan de sloppenwijken, globalisering veroorzaakt dus verplaatsing van onderontwikkeling van platteland naar de stad.

Door globalisering en nieuwe arbeidsverdeling vindt er uitschuiving plaats (verplaastsing van goedkope gebieden naar nog goedkopere gebieden). Het model van de vliegende ganzen dus.Hierdoor meer intraregionale handel en meer regionale en sociale ongelijkheid.

Landen in ZO-Azië in 3 groepen.(rijk → arm)

1. Singapore

2. Maleisië, Thailand, Brunei, Filipijnen en Indonesië

3. Vietnam, Cambodja, Laos, Myanmar

$11 Conflicten

Veel Chinezen in ZO-Azië, ze vormen een etnische minderheid Een bevolkingsgroep die wat betreft afkomst (ras, volk) binnen een staat kleiner is dan de dominante bevolkingsgroep. Het begrip etnische minderheid is vaak verweven met culturele minderheid. en culturele minderheid Een bevolkingsgroep die zich niet verwant voelt met de culturele hoofdstroom van die staat (normen, waarden en tradities).

De Chinezen spelen een grote rol in de economische ontwikkeling van ZO-Azië en zijn vaak economisch sterk. Ze hebben eigen vorm van financieren en een sterk netwerk.

Dit leidt tot spanning en conflicten met plaatselijke bewoners.

De meeste landen in ZO-Azië hebben een autocratische regering (dictatuur). Chinezen vaak de zondebok. Ook wel de ‘joden van azië’ genoemd. Economisch beter → jaloezie.

Integratie Migranten passen zich aan en maken deel uit van de samenleving zonder dat ze volledig onherkenbaar worden (wederzijdse beïnvloeding).

Assimilatie Migranten passen zich zodanig aan de nieuwe samenleving aan dat ze onherkenbaar worden (eenzijdige beïnvloeding).

De mate van integratie en assimilatie van Chinezen verschilt per land. Het behoud van de Chineze identiteit hangt af van:
aandeel van de Chinese populatie in het land
mate waarin ze in het verleden gedwongen zijn om te assimileren
mate waarin hun cultuur veschilt met de plaatselijke cultuur
mate van politieke vrijheid
mate van verwestering van het land

In Thailand is er assimilatiepolitiek onderwijs in Chinese taal beperkt en verplicht Thaise achternaam. In Maleisië positieve discriminatie van Maleisiërs. In landen met meer democratie durven Chinezen zich meer te uiten. Ook voelen ze zich moreel gesterkt door economische opkomst van China. Wie wil er nou geen sterke broer?

$12

Veel binnenlandse territoriale conflicten.
Groepen willen zelfstandigheid, regionale autonomie.
De roep om regionale autonomie is groter bij:
grote etnische en culturele verschillen in een land
grote sociale en regionale ongelijkheid
het ruimtelijk gescheiden wonen van volkeren (bergen, eilanden, oerwoud)
grillige vorm van het land (staten die met veel uitstulpingen in andere cultuurgebieden steken) → veel cultuurverschillen door minderheden. Myanmar veel verschillen, Cambodja meer homogene cultuur.

Overheden zien minderheden als bezetters van staatsgrond. De staat wil kap- en mijnbouwvergunningen afgeven. Minderheden zoals in Myanmar de Shan- en Karenvolkeren willen zich daarom afscheiden.Dit noem je seperatisme Een gebied gaat een eigen politieke eenheid vormen door zich af te scheiden van een grotere politieke eenheid.

Overheden proberen seperatisme te voorkomen d.m.v. Nation building Het proces waarbij gepoogd wordt een nationale eenheid en identiteit te smeden. De minderheden krijgen bijv. onderwijs in de landstaal aangeboden en woon- en werkprojecten. Ook veel nationale symbolen, sport volkslied en vlaggen. Ambtenaren dienen als zenmast voor dominante cultuur, ze gaan van stad naar platteland. (bijv. Javanisering in Indonesië)

Overheden proberen seperatisme te voorkomen d.m.v. Nation building Het proces waarbij gepoogd wordt een nationale eenheid en identiteit te smeden. De minderheden krijgen bijv. onderwijs in de landstaal aangeboden en woon- en werkprojecten. Ook veel nationale symbolen, sport volkslied en vlaggen. Ambtenaren dienen als zenmast voor dominante cultuur, ze gaan van stad naar platteland. (bijv. Javanisering in Indonesië)

Staat kan reageren op roep om grotere regionale autonomie:
1. verzet militair de kop in drukken (dictaturen) (Myanmar)
2. een vorm van regionalisme toestaan. (bijv. Acheh) Een regio krijgt een aparte status binnen een staat, maar de politieke onafhankelijkheid is kleiner dan bij separatisme.
3. een federale staatsvorm Een verbond van afzonderlijke staten die naar buiten optreden als één geheel (bondstaat). Bepaalde binnenlandse aangelegenheden doen ze ook gezamenlijk (politie). zoals Maleisië.
4. seperatisme toestaan, al dan niet onder internationale druk. (Oost-Timor)

$13 Internationale conflicten

Snelle economische groei leidt tot tegenkrachten. Mensen verlangen naar geidelaiseerd verleden met tradities via religie. De politieke islam of moslimfundamentalisme bijvoorbeeld. Tegelijkertijd zijn er ook vrijzinnigere stromingen die het geloof willen inpassen in de moderne samenleving. De keuze is van belang omdat er is Zo-Azië veel moslims wonen. Indonesië is het grootste moslimland ter wereld. De regionale gebeurtenissen hebben door globalisering veel impact, bijv. oorlog irak en cartoons over islam. Soms verbindt politieke islam zich met terrorisme. Door de VS haar ‘War of terror’voelen ze ZO-Aziatische regeringen zich sterk op op te treden.

Grensconflicten
Oost-Timor vs Indonesië over een corridor naar een enclave van Oost-timor
Myanmar pakt niet de papaverteelt aan in de gouden driehoek(Laos, Thailand, Myanmar)
Vietnam, Brunei, Taiwan, Maleisië, Filipijnen en China maken ruzie over de Spratly eilanden. Vooral om gas, olie en visrechten. Zelfde gebeurt bij Timor Gap.
Piraterij in straat van Malakka, niemand wil verantwoordelijk zijn
Vietnam vs China over de landsgrens

Stuwdammen:
sommige ecosystemen zijn in meerdere landen en zouden dus internationaal moeten worden opgelost. Dit is nu niet zo → gedonder bijv. bij de Mekong. China heeft zonder te overleggen besloten om stuwdammen te plaatsen in de rivier om energie te winnen. Stroomafwaarts is men bang dat de overstromingen en afzettinga van vruchtbaar slib zullen uitblijven en dat in periode van droogte china het water voor zich zelf houdt.

$14

ASEAN (association of South-East asian nations). De (niet communistische) staten wilden niet vermalen worden tussen Communisme en Kapitalisme in de koude oorlog. Nu is het geen defensieve alliantie, maar een handelsverbond. In tegenstelling tot de EU heeft de organisatie nog niet veel invloed, maar dat is wel nodig door globalisering en verspreiding van multinationals wat een internationaal beleid nodig heeft.

Ook zijn er pogingen via de ASEAN milieuproblemen op te lossen ($7) en internationaal hazardmanagment op de zetten (bijv, tsunamialarm).

Eu en VS verwijten Myanmar het gebrek aan good governance Een transparante manier van besturen waarbij de bevolking zeggenschap heeft over de manier waarop belastinggelden worden besteed, en waarbij de bevolking ook beschikt over middelen om het regeringsbeleid te controleren en te beoordelen. Geen democratie, corruptie en machtsmisbruik zijn aan de orde van de dag. De ASEAN hebben een afspraak gemaakt voor mer democratie.

Toenemende economische vervlechting tussen de ASEAN vindt niet veel plaats, maar wel tussen ASEAN en rest van de wereld. Ook China, Japan, Zuid-Korea (sinds 1997) en India, Australië, Nieuw-Zeeland (sinds 2005) doen mee aan de vergaderingen van de ASEAN. Daarom spreekt men wel van ASEAN+6 of Oost- Aziatische gemeenschap.

De ASEAN zal niet snel uitgroeien tot machtsblok: net als EU veel tegenstrijdige belangen in de landbouw, veel grotere veschillen tussen rijke en armere delen (asean 16,4 tegenover 4,6 in EU), bereidheid om kloof te dichten ontbreekt.

De Oost-aziatische gemeenscha zal in de nabije toekomst niet ontstaan. eerst zal de ASEAN orde op zaken moeten stellen in eigen huis. om te beginnen met goog governance.