Levenslange strijd tussen vader en zoon, of niet? Recensie van Willemijn Dekker ‘Een zeer moderne roman over groeien en mens-worden. Het lijkt wel een soap-serie. Mocht het met die film niks worden, dan zijn er grote mogelijkheden voor een soapserie naar Karakter. Iets als Goed Karakter, Slecht Karakter. Of Onderweg naar Hoger of zo. Het zou een tragikomische serie zonder eind zijn, met elke week een bloedstollende cliffhanger.’ Zegt Rob van Erkelens in de Groene Amsterdammer in april 1997, een week voor de première van de film Karakter. Een mooie verwoording voor deze fantastische film maar of het terecht is deze film tot soapserie te degraderen? Mijn inziens absoluut niet. Het is een ijzersterk verhaal waarin iedereen zich kan herkennen. De spanning is subtiel maar soms ook hevig. Deurwaarder Dreverhaven is een machtig man in de dertiger jaren in de havenstad Rotterdam. Door zijn minachting en koele houding wordt hij gevreesd bij de kansarme bevolking. Dreverhaven is net zoals zijn huishoudster, Joba, geen praatgraag persoon en de samenwerking op dat gebied loopt prima. Op een gegeven moment blijkt Jacoba, zoals ze voluit heet, ‘in positie te zijn’. Joba wil onder geen enkel beding met Dreverhaven trouwen en ze verlaat zijn huis. Ze is niet meer van plan iets van hem aan te nemen. Zodra haar zoon wordt geboren geeft ze hem de achternaam van zich zelf mee; Katadreuffe. Dreverhaven ziet dit als een afwijzing en is niet meer van plan maar iets voor zijn onwettige zoon te doen. Katadreuffe groeit op in armoede en stilte. Moeder Joba wordt zeer zwijgzaam en zegt eigenlijk niks meer. Nadat Katadreuffe op school gepest wordt verhuist hij samen met zijn moeder naar de haven. Daar vindt hij een stapel oude boeken en een deel van een encyclopedie. Joba koopt een naaimachine om de huur te kunnen betalen en Katadreuffe probeert ondertussen de inhoud van de boeken te begrijpen. In de jaren die volgen leert Katadreuffe zich zelf veel door het lezen en bestuderen van de vele boeken. Zodra hij vraagt wie zijn vader is zegt Joba alleen dat ze niks van hem nodig hebben. Katadreuffe was hier niet zo van overtuigd totdat hij na het aannemen van een gestolen brood bij de politie komt te zitten. Vlak daarvoor volgde hij een man die zijn moeder een poos geleden op straat had geroepen. Het bleek zijn vader te zijn. Hij volgde hem en zag dat hij een kantoor binnen ging. ‘Dreverhaven Deurwaarder’ stond er op de deur. Voordat Katadreuffe het door had stond hij met een gestolen brood in zijn handen die hem door een aantal jongens van zijn eigen leeftijd in z’n handen was gedrukt. Bij de politie wordt naar zijn naam gevraagd. Katadreuffe noemt de naam van zijn vader. Deze is alom bekend en wordt snel verzocht naar het politiebureau te komen. Dreverhaven ontkend dat Katadreuffe zijn zoon is. Katadreuffe als negen jarige jongen snapt nu als geen ander waarom ze niks van hem nodig hebben. Katadreuffe doet in de jaren hierna alles om uit z’n milieu te ontsnappen. Na vele verschillende baantjes koopt hij met geleend geld een sigarenwinkel over. Al snel blijkt dat hij de kat in de zak gekocht heeft. Hij is blut en er wordt door de bank waar hij het geld geleend heeft faillissement aangevraagd. Dan blijkt dat de bank in handen is van zijn vader, Dreverhaven. Deze laat de rechtszaak zitten en laat hem uiteindelijk in twaalf termijnen afbetalen. Door deze gebeurtenis komt hij bij een advocaten kantoor en bezorgt zich zelf een baantje door zijn goede Engelse spreekvaardigheid. Katadreuffe voelt zich bij advocatenkantoor Stroomkoning in z’n nopjes en doet alles er aan zoveel mogelijk bij te leren. Binnen korte tijd wordt hij benoemd tot chef als blijkt dat de huidige chef fraude pleegde. Katadreuffe leent bij Dreverhaven nog twee duizend gulden om zijn studie te kunnen bekostigen. Hij doet zijn uiterste best om advocaat te worden. Door zijn ijverige houding ziet hij helaas de vrouw waar hij achteraf hevig verliefd op is over het hoofd. De mooie en sympathieke Lorna te George vertrek per abuis als Katadreuffe haar gevoelens niet beantwoord. Ondertussen is Dreverhaven alle minst blij met de studie van zijn zoon en is niet van plan op enkele manier mee te werken. Zo eist hij plotseling de twee duizend gulden terug en probeert hem weer failliet te verklaren. De zaak komt voor en met dank aan een goede collega en mentor van het advocatenkantoor heeft Dreverhaven geen poot om op te staan. Dreverhaven ging het waarschijnlijk niet om het terug krijgen van de twee duizend gulden plus rente maar om wie de sterkste was. Ander half jaar nadat Katadreuffe wordt beëdigd tot advocaat sterft zijn moeder Joba. Er blijkt nu niks meer tussen vader Dreverhaven en zoon Katadreuffe in te staan. Op een gegeven moment gaat Katadreuffe naar Dreverhaven toe om te melden dat hij is beëdigd tot advocaat en dat hij niks meer met hem te maken wil hebben. Na een korte dialoog uitten ze allebei hun woede op elkaar. Na een hevige worsteling vraagt Dreverhaven aan Katadreuffe hem dood te steken. Katadreuffe is erg overdonderd en vertrekt. Een dag later blijkt dat Dreverhaven is gestorven. Hij heeft zelfmoord gepleegd. Dreverhaven laat zijn zoon niks na; het testament wordt in plaats van met zijn handtekening met ‘vader’ getekend. De film speelt zich af in de jaren dertig in Rotterdam. Eigenlijk is de film een hele flashback. ‘Karakter’ begint met de worsteling tussen Dreverhaven en Katadreuffe en het verhoor van Katadreuffe over de dood van Dreverhaven. Steeds vertelt Katadreuffe een stukje van zijn leven waarna de kijker het in de film ziet. Het valt op dat de film over het algemeen vrij donker en duister is. Dit zorgt voor een sober en deprimerend effect. De scènes zijn in verhouding met huidige Amerikaanse films vrij lang maar niet te lang zodat hij saai zou kunnen worden. Wat de aandachtige kijker op kan vallen is dat het hoofdsthema van de film niet alleen de diepgewortelde haat van de hoofdrolspeler Katadreuffe tegen zijn vader is. Als je de strijdt tussen deze twee vanuit het gezichtspunt van de vader bekijkt kan je ook anders verklaren. Vader Dreverhaven heeft misschien wel zich op deze manier opgesteld om zijn zoon te laten opgroeien als een zelfstandige jongen die zijn eigen boontjes kan doppen. Bewust afstand nemen zodat Katadreuffe zich op zijn manier kan ontwikkelen en meteen mee krijgt dat niet alles automatisch loopt zoals je zou willen. Maar of het gedrag van vader Dreverhaven zo valt te verklaren? De keuze is aan u! Het is een film indruk op je maakt. Het is een verhaal waar je over na gaat denken en meteen de relatie tussen jezelf en je eigen vader wat kritiser gaat bekijken. De film creëert tijdens het kijken een soort bewondering voor Katadreuffe. Vooral zijn vastberadenheid en doorzettingsvermogen spraken me aan en waren zelfs herkenbaar. Het idee dat je wilt vechten om uit een bepaald hokje te komen waar de maatschappij je in geplaatst heeft is herkenbaar. Samenvattend vwind ik persoonlijk de film een echte aanrader tenzij je niet tegen een heftige worsteling en zelfmoord vol bloed kan. De film heeft diepgang waardoor je ‘m blijft herinneren. Een goed verhaal, die mooi verfilmd is. ‘Karakter’ naar het boek ‘Karakter’ van Ferdinand Bordewijk. Regie: Mike van Diem. Te huur in de videotheek. Bronnen: - Recensie van Rob van Erkelens, getiteld ‘Karakter; roman van zoon en vader’. Verschenen in ‘De Groene Amsterdammer’ van 9 april 1997. - Recensie van Menno ter Braak, getiteld ‘Karakter; roman van zoon en vader’. Verschenen in ‘Het Vaderland’ van 9 oktober 1938. - Film ‘Karakter’ naar boek van Ferdinand Bordewijk. Regie: Mike van Diem. - Filmverslag ‘Karakter’. Geschreven op 14 januari ’02 door mijzelf.