abortus

Hoe pak je het aan?
Wie een abortus overweegt, gaat meestal eerst naar de huisarts. Die verwijst je naar de abortuskliniek. Je kan er echter ook voor kiezen om rechtstreeks naar de kliniek te gaan en contact op te nemen met een van de medewerkers. Voor jongere mensen is het ook mogelijk om contact op te nemen met bijvoorbeeld de rutgers stichting.

Vooronderzoek
Voordat de abortus wordt verricht, is er eerst een gesprek met de medewerkers van de kliniek. Dit gesprek gaat over het besluit van voorbehoedsmiddelen na de ingreep. Ook wordt er een echo onderzoek gedaan waarbij de ligging van de baarmoeder en de duur van de zwangerschap wordt bepaald.

Bedenktijd
Een vrouw die abortus wil laten verrichten, moet vijf dagen bedenktijd in acht nemen. Als de abortus binnen 16 dagen na het uitblijven de menstruatie wordt verricht, dan is de bedenktijd niet nodig. Het gaat dan namelijk niet om een abortus, maar om een overtijdbehandeling.

Leeftijd
Wie jonger is dan 16 jaar moet toestemming van haar ouders hebben om een abortus te laten plegen. Ze kan hierbij hulp krijgen van de rutgers stichting, de FIOM of van één van de abortusklinieken.

Methoden
In Nederland worden voornamelijk 3 methoden gebruikt om een abortus uit te voeren. Welke manier gekozen wordt hangt af van de zwangerschapduur.
1 Zuigcurettage: dit is de meest gebruikte methode. Een andere naam voor zuigcurettage is vacuümaspiratie. De vrouw blijft voor deze behandeling ongeveer 3 uur in de kliniek. Deze techniek wordt gebruikt tot ongeveer 11 weken na de bevruchting. Bij deze behandeling worden eerst de vagina en baarmoedermond ontsmet. Met dilatatoren (staafjes van verschillende dikte) wordt de baarmoeder opgerekt. Als je opening groot genoeg is wordt er een slangetje naar binnen gebracht. De zuigbuis wordt aan een vacuümpomp bevestigd. Eerst wordt het vruchtwater afgezogen (aspireren). Daarna volgen het vruchtzakje, het embryo inclusief de vliezen uit de baarmoeder. Voordat de arts het speculum eruit haalt, moet hij eerst het ‘curettement’ bekijken. Als alles aanwezig is (vruchtzak, embryo, navelblaasje e.d.) dan kan de vrouw naar de rustkamer, waar ze ongeveer geobserveerd wordt.
De nacontrole vindt ongeveer 2 á 3 weken na de behandeling plaats. Er wordt dan gesproken over zowel lichamelijke als psychische aspecten. Om te zorgen dat de vrouw op een later moment eventueel nog wel zwanger kan worden, wordt zij gecontroleerd op infecties. Ook zal men het onderwerp anticonceptie ten sprake komen.

2 Finks: wanneer de foetus ouder is dan 11 weken, wordt hij/zij met een speciale tang in kleine delen naar buiten gebracht. In deze fase is, zoals je hebt kunnen lezen, het kraakbeen van o.a. heet hoofdje gehard tot bot en kan zuigcurettage niet meer worden toegepast. De baarmoeder wordt nagecontroleerd om te zorgen dat er geen deeltjes van de foetus achterblijven. Is dit wel het geval, dan is er een kans op infectie. Ook bij deze werkwijze wordt er gecontroleerd door de arts of het curretement compleet is. Deze ingreep vindt plaats onder narcose en wordt tot de zestiende week gebruikt.

3 Postaglandine: De postaglandinebehandeling wordt tussen de 18 en 22 weken na de bevruchting plaats. Door de toediening van het hormoon prostaglandine komen de weeën opgang en wordt het kind uitgestoten, net als bij een bevalling na negen maanden. Ook deze ingreep vindt in een kliniek plaats. Over het algemeen wordt de vrouw 24 uur opgenomen in de kliniek. Vlak voor de vrucht uitdrijving wordt de vrouw onder narcose gebracht.

In Nederland wordt de zoutpunctie nauwelijks gebruikt. Dit is een injectie met keukenzout. Ook het toepassen van een keizersnee gebeurd hier zelden. Alleen als het kind misvormd of ernstig gehandicapt is gebeurd dit. Nadat het kind levend is geboren laat en het kind sterven of helpt men het sterven. De meeste abortusingrepen in klinieken en ziekenhuizen gebeuren medisch verantwoord, zodat de lichamelijke complicaties minimaal zijn.

Late abortus
Zoals gezegd wordt abortus tot 13 weken gepleegd, maar er zijn enkele klinieken in Nederland die ook abortussen tot 22 weken mogen plegen. Dit wordt ook wel een ‘late abortus’ of ‘ tweede trimesterbehandeling’ genoemd. Bij deze behandeling wordt de zuigcurattage wordt gecombineerd met het gebruik van een tangetje. Vaak wordt de patiënt bij deze behandeling onder narcose gebracht. De echte behandeling wordt vooraf gegaan door een voorbereidende behandeling met tabletten en/of een infuus met een medicijn, zo wordt de baarmoeder soepeler.

De abortuspil
Vanaf februari 2000 is de abortuspil in Nederland verkrijgbaar. De abortuspil is bedoeld om vroege zwangerschappen af te kappen. De abortuspil wordt alleen voorgeschreven door de klinieken en ziekenhuizen voor abortus wordt gedaan.

De abortuspil is bedoeld voor vrouwen die maximaal drie weken, om precies te zijn 49 dagen, over tijd zijn. Voorwaarden waar de vrouwen aan moeten voldoen zijn: 1 de vrouw moet een goede gezondheid hebben, 2 AWBZ-verzekerd zijn en 3 16 jaar of ouder zijn.

Als de vrouw kiest voor de abortuspil moet ze, net als bij een ‘gewone’ abortus een intakegesprek houden en een medisch onderzoek ondergaan. Vervolgens krijgt de vrouw 3 tabletten. 2 dagen later krijgt ze een 2e medicijn (prostalandine) en blijft de vrouw 4 tot 6 uur in de kliniek. In deze tijd moet de abortus plaatsvinden. Na 3 weken volgt de nacontrole.

De abortuspil heeft in 95% van de gevallen succes. Als de behandeling niet is geslaagd wordt de gebruikelijke abortusmethode (zuigcurettage) toegepast. Van deze pil kan je wel buikpijn krijgen, misselijk worden of gaan braken.

Wetgeving omtrent abortus

Abortus werd in 1887 strafbaar gesteld in het wetboek van strafrecht. Zowel de zwangere vrouw die haar vrucht af liet drijven als de arts waren strafbaar, maar de wetsartikelen konden nauwelijks toegepast worden omdat het openbaar ministerie moest bewijzen dat het om een
levende vrucht ging.

In 1991 werd dit anders omdat toen werd gesproken over zwangerschap. In de zedelijkheidswetgeving werd een artikel opgenomen dat diegene strafbaar werd gesteld die de zwangerschap verstoorde. Volgens de wetgeving was de toen heersende opvatting over abortus zeer negatief. Toch werden er relatief weinig mensen veroordeeld voor dit vergrijp. Het aantal veroordeelden liep snel af. In 1950 waren dat er nog 105 maar in 1973 nog maar 3. Hoewel abortus illegaal was wordt geschat dat in de jaren 50-70 enkele tienduizenden abortussen per jaar plaatsvonden.

In de jaren 80 werden er verschillende wetsvoorstellen over abortus ontworpen maar geen van deze voorstellen heeft het gehaald. Uiteindelijk werd in 1980 door de tweede kamer en begin 1981 door de eerste kamer met een heel klein verschil het wetsontwerp “afbreking
zwangerschap” aangenomen.

De belangrijkste punten uit de wet zijn:
- abortus mag alleen worden verricht in ziekenhuizen en klinieken die daartoe een vergunning hebben (te verlenen door de minister van volksgezondheid)
- abortus is alleen toegestaan als de noodsituatie van de vrouw dat onontkoombaar maakt. De arts die de abortus zal uitvoeren moet een in de wet aangegeven werkwijze volgen om na te gaan of de beslissing zorgvuldig wordt genomen. Zo moet de arts onder meer andere oplossingen dan zwangerschapsafbreking met de vrouw bespreken.
Tevens moet hij/zij nagaan of de vrouw vrijwillig tot haar besluit is gekomen.
- een zwangerschap mag pas worden afgebroken op de 6de dag nadat de vrouw een arts heeft bezocht en met hem/haar heeft gesproken over haar besluit tot abortus. Van deze termijn van 5 dagen mag worden afgeweken indien hiermee een dreigend gevaar voor de gezondheid of leven van de vrouw kan worden afgewend
- klinieken moeten een samenwerkingsovereenkomst afsluiten met een ziekenhuis
- klinieken waar zwangerschappen worden afgebroken die verder dan 13 weken gevorderd zijn moeten een overeenkomst sluiten met een ziekenhuis waar ook late abortusbehandelingen worden verricht
- klinieken mogen geen commerciële opzet hebben
- klinieken en ziekenhuizen zijn verplicht een registratie bij te houden waarbij de anonimiteit van de vrouw gewaarborgd moet zijn
- abortus blijft in het wetboek van strafrecht en wordt dus niet als een gewone medische ingreep beschouwt

Er zijn van verschillende kanten veel bezwaren tegen deze wetgeving geuit. De abortusregeling zou niet in het wetboek van strafrecht horen te staan en er zou een goede hulpverlening gegarandeerd dienen te worden. Abortus wordt sinds 1 februari 1985 vergoed en de vrouwen in Nederland hoeven hiervoor dus niets te betalen.

Cijfers

Nederland heeft het laagste abortuscijfer van de wereld.
Het aantal vrouwen dat jaarlijks een abortus laat uitvoeren ligt
In 1973 tussen 5 en 7 per 1000 vrouwen en in 1990 is dat 5,2 per 1000 vrouwen de laatste jaren ziet men een lichte stijging van het aantal abortussen.
In 1992 steeg dit cijfer naar 5,5 en in 1994 naar 6,0.
In andere westerse landen zijn de abortuscijfers veel hoger dan in ons land in Engeland/ Wales waren dat er in 1990 13,1 per 1000 vrouwen en in 1992 12,5 per 1000 vrouwen. In de VS werd bij 24 van de 1000 zwangere vrouwen abortus gepleegd en in 1992 gebeurde dat bij 23 van de 1000 zwangere vrouwen.

Er zijn een aantal redenen voor dit lagere abortuscijfer in Nederland. In de jaren 60 veranderde politieke maatschappelijke en culturele klimaat. De pil werd beschikbaar voor veel vrouwen. Ook ontstond er een angst voor overbevolking. Huisartsen begonnen zich in die tijd verantwoordelijk te voelen en verstrekten eerder anticonceptiemiddelen. Deze werden begin jaren 70 vergoed dus was er geen schaamte meer onder de bevolking om dit te gaan gebruiken. Eigenlijk heeft het effectief gebruiken van anticonceptiemiddelen geleid tot een zeer laag abortuscijfer in ons land.

In de omringende landen was abortus slechter geregeld dan hier,
daarom kwamen er veel vrouwen naar Nederland voor een abortus. In de loop van de jaren is ook in andere landen de regelgeving versoepeld. De abortus werd daar ook gelegaliseerd. In Duitsland is het allemaal nog vrij streng, dit verklaart waarom er nog vrij veel vrouwen uit Duitsland in Nederland abortus laten uitvoeren. In 1994 kwamen er ruim 8.500 buitenlandse vrouwen voor abortus naar Nederland.

Er kunnen altijd ongewenste zwangerschappen ontstaan, abortus kun je zien als een correctiemogelijkheid en een aanvulling op de voorbehoedmiddelen. Het lage abortuscijfer maakt duidelijk dat abortus niet zo maar gedaan wordt in Nederland. Het is dus niet zo dat we er, omdat het legaal is, slordig mee omgaan. Toch is er een geval bekend van een meisje dat is gestorven aan een overdosis pijnstillers tijdens de abortus. Maar dit geeft niet het goede beeld van de werkelijkheid.

Zoals gezegd is het abortuscijfer de laatste jaren licht gestegen. Deze stijging blijkt zich vooral voor te doen in de allochtone bevolkingsgroepen. Ruim 40 % van de clientes van abortusklinieken is van allochtone herkomst.
Voor autochtone Nederlandse vrouwen ligt het cijfer op 3,5 per 1000 zwangere vrouwen.
Voor Surinaamse vrouwen is dit 31,5 per 1000 zwangere vrouwen.
Voor vrouwen uit de Nederlandse Antillen geldt 34,5 per 1000 zwangere vrouwen.

Dat het abortuscijfer bij allochtone vrouwen zoveel hoger ligt heeft vooral te maken met hun cultuur. Zij hebben bezwaren tegen anticonceptiemiddelen. Bovendien kan voor Turks meisje een zwangerschap een aanleiding geven tot een huwelijk. Ook wil men in de Turkse cultuur de vruchtbaarheid aan tonen.

Veel van de abortussen komen voor bij meisjes onder de 20 jaar. In Nederland komt dit in verhouding weinig voor. Jaarlijks worden er 10 zwanger waarvan er 4 door een abortus worden beëindigd dit is bijv. in de VS veel meer. In 1990 10 % van de Amerikaanse meisjes van 15-19 jaar zwanger. Het abortuscijfer lag op 44 per 1000 zwangere meisjes.