Abortus

Inleiding. Onze praktische opdracht gaat over abortus. Abortus is het voortijdig eindigen van de zwangerschap. De officiële naam is abortus provocatus. In Nederland worden per jaar ongeveer 18000 zwangerschappen afgebroken door middel van abortus. Deze behandeling kan naar wens plaatsvinden in een ziekenhuis of in een abortuskliniek. De meeste behandelingen vinden plaats in een kliniek. Het merendeel van de vrouwen die abortus laten plegen (zo'n 80%) is op het moment van de abortus minder dan 8 weken zwanger. 17.5% is tussen de 8 en 13 weken zwanger en 2.5% is meer dan 13 weken zwanger. Er wordt doorgaans geen abortus uitgevoerd als de vrouw meer dan 20 weken zwanger is. De abortus wordt door een arts uitgevoerd en duurt slechts enkele minuten. Over het algemeen doet deze ingreep geen pijn. Een vrouw die een abortus heeft gehad kan later nog gewoon kinderen krijgen. Voor een abortus hoeft men niet te betalen, het is helemaal gratis. Abortus in het ziekenhuis wordt vergoed door het ziekenfonds of de particuliere ziektekostenverzekering. Abortus in een kliniek wordt vergoed op basis van de AWBZ. 1 Natuurlijke en kunstmatige abortus. Er zijn 2 soorten abortussen: natuurlijk en kunstmatig. Ik ga nu eerst alleen wat over de natuurlijk abortus vertellen, de kunstmatige abortus komt later nog aan bod. Een natuurlijke abortus kan plaatsvinden als vroeg na de bevruchting ontwikkelingsstoornissen optreden; aangeboren misvormingen aan de baarmoeder; bepaalde infectieziekten of hormonale stoornissen. Hormonale stoornissen kunnen soms nog voorkomen worden door hormoonpreparaten maar dit is heel moeilijk om vast te stellen. 10% van de zwangerschappen eindigt in een "spontane abortus".
2 De procedure. Als een vrouw zwanger is en ze wil abortus laten plegen, dan krijgt ze van de huisarts of van een andere arts een verwijzing naar het ziekenhuis of een abortuskliniek. De vrouw kan ook direct naar een abortuskliniek gaan. Bij het maken van een afspraak bij een abortuskliniek of een ziekenhuis wordt rekening gehouden met de wettelijk verplichtte wachttijd van 5 dagen tussen het eerste contact met de arts en de daadwerkelijke afbreking van de zwangerschap. Het doel van deze wachttijd is om de vrouw en eventueel haar partner de tijd te geven de beslissing om de zwangerschap te beëindigen nogmaals te overwegen. 3 De methoden voor een abortus. Er zijn verschillende methoden om een embryo of een foetus weg te halen. In Nederland worden voornamelijk 3 methoden gebruikt om een abortus uit te voeren. Welke manier gebruikt wordt is afhankelijk van de zwangerschapsduur. Zuigcurettage. Dit is de meest gebruikte methode, het wordt ook wel de vacuümaspiratie genoemd. Voor deze behandeling moet een vrouw 2 tot 3 uur in een kliniek verblijven. Deze methode wordt toegepast tot circa 11 weken na de conceptie. De vagina en de baarmoeder worden ontsmet. Daarna wordt de baarmoedermond verdoofd, net dilatatoren(staafjes van verschillende dikte) wordt de barmoeder opgerekt. Als de opening groot genoeg is wordt er een slangetje naar binnen gebracht. De zuigbuis wordt aan een vacuümpomp bevestigd. Eerst wordt het vruchtwater en daarna wordt het vruchtzakje, het embryo, inclusief de vliezen uit de baarmoeder afgezogen. Als dit gebeurt is mag de vrouw naar de uitrustkamer waar ze ongeveer een uur moet blijven. Bij een overtijdsbehandeling wordt deze methode ook toegepast. Finks. Wanneer de foetus meer dan 11 weken oud is, wordt hij/zij met een speciale tang in kleine delen naar buiten gebracht. De tang is genoemd naar de Engelse aborteur Finks. In deze fase van de ontwikkeling is het kraakbeen van o.a het hoofdje gehard tot bot en kan de zuigcurettage niet alleen meer worden toegepast. De baarmoeder wordt nagecuretteerd om te zorgen dat er geen deeltjes achterblijven i.v.m. infectiegevaar. Deze ingreep gebeurt altijd onder narcose en wordt uitgevoerd tot en met de 16e week. Prostaglandines. De prostaglandine-behandeling wordt tussen de 18 en 22 conceptieweken toegepast. Door toediening van het hormoon prostaglandines komen de weeen op gang en wordt het kind uitgestoten zoals bij een baring. Deze ingreep vind in de kliniek plaats. Over het algemeen verblijft de vrouw 24 uur in de kliniek. Vlak voor de vruchtuitdrijving wordt de vrouw onder narcose gebracht.
4 Hoe is de abortuswet in Nederland tot stand gekomen? De abortuswet (1985) in Nederland is het resultaat van een compromis tussen het CDA-standpunt (de arts beslist) en de VVD (de vrouw beslist). Een aantal belangrijke punten uit deze wet zijn: - Abortus mag alleen verricht worden in ziekenhuizen en klinieken met een vergunning. - Abortus is alleen toegestaan als de noodsituatie van de vrouw dat onontkoombaar maakt. - Een periode van 5 dagen tussen het verzoek van de vrouw en de behandeling tot afbreken van de zwangerschap. - Klinieken en ziekenhuizen zijn verplicht een registratie bij te houden die anoniem is. - Abortus blijft in het wetboek van strafrecht. De arts beslist of er sprake is van een noodsituatie. De vrouw en de arts beslissen samen over de abortus, in ieders eigen verantwoordelijkheid. De arts heeft 3 dagen bedenktijd en heeft de plicht een aantal zaken goed te controleren (kent de vrouw andere oplossingen? Waaruit bestaat precies de noodsituatie van de vrouw?). Bij het vinden van een antwoord op deze vragen is een aantal indicaties nodig: 1 Vitale indicaties. Als het leven van de moeder wordt bedreigd wanneer men de zwangerschap zou voort laten duren. 2 Medische indicaties. Als de zwangerschap een bepaalde aandoening zal verergeren of blijvende schade oplevert voor de moeder. 3 Psychische indicaties. Als er een ernstige bedreiging voor de psychische gezondheid aanwezig is. 4 Psychosociale indicaties. Als er sprake is van een extreme noodsituatie. Bijvoorbeeld als jonge ongehuwde meisjes hun toekomstplannen in rook zien opgaan, geestelijk isolement of geen huisvesting. 5 Eugenetische indicaties. Als bij prenataal onderzoek blijkt dat een kind met afwijkingen geboren zal worden 6 Criminele indicaties. Als de zwangerschap een gevolg is van verkrachting of incest of van seksueel misbruik van minderjarigen.
5 Onveilige abortus. Per jaar wordt er over de hele wereld naar schatting 36 tot 53 miljoen maal een ongeboren vrucht geaborteerd. Van al deze abortussen wordt zeker 20 miljoen beschouwd als onveilig(zie tabel). Dat wil zeggen dat de abortus niet in een ziekenhuis of klinieken/of door ondeskundige mensen onder ongezonde omstandigheden is verricht. Onveilige abortus komt het meest voor in ontwikkelingslanden, mede omdat abortus daar vaak wettelijk niet is toegestaan. Jaarlijks sterven er in de Derde Wereld tussen de 50 en de 100 duizend vrouwen als gevolg van een onveilige abortus. De schatting is dat 13 % van alle moedersterfte over de hele wereld te wijten is aan een onveilige abortus. Onveilige abortus per continent. Aantal per jaar (x miljoen) Sterfte onveilige abortus Sterfterisico vouw bij abortus
Wereld 20 70000 1:300
Ontwikkelde landen 2,34 600 1:3700
Europa 0,26 100 1:2600
Derde Wereld 17,62 69000 1:250
Afrika 3,74 23000 1:150
Azië 9,24 40000 1:250
Latijns-Amerika 4,62 6000 1:800 6 In welke landen mag abortus geplaagd worden en vanaf welk jaar. Land Vanaf welk jaar Tot welke maand
Sovjet-Unie 1920 3e maand. Zweden 1938 5e of 6e maand. Bulgarije 1945 3e maand. Hongarije 1945 3e maand. Tsjecho-Slowakije 1945 3e maand. Joegoslavië 1945 3e maand. Roemenie 1945 3e maand. Polen 1945 3e maand. Frankrijk 1975 10e week. Italië 1978 12e week. Engeland 1967 3e maand, met toestemming van twee artsen. Zwitserland 3e maand, maar de beoordelingscommissie beslist. Oostenrijk 1975 3e maand. Duitsland 1976 3e maand. V.S. 1973 Tot de derde maand mag de vrouw zelf beslissen, daarna is toestemming nodig. Japan Geheel vrije keus. China Geheel vrije keus. Nederland 1985 Tot 20 weken. 7 Levensbeschouwelijke visies op abortus. Humanisme. Humanisten nemen de individuele vrijheid als uitgangspunt. De abortusproblematiek wordt grotendeels verwezen naar het vlak van de persoonlijke beslissing. Uiteindelijk beslist de vrouw zelf over haar eigen lichaam (zelfbeschikkingsrecht).
Jodendom. Het jodendom keert de abortus alleen goed als het noodzakelijk is om de dood van de moeder te voorkomen. De ‘mens in wording’ wordt als weerloos en onschuldig beschouwd en deze dient binnen de gemeenschap rechtvaardig behandeld te worden. Binnen het huidige jodendom zijn de meningen sterk verdeeld. Christendom. De rooms-katholieke moraal beschouwt de vernietiging van menselijk leven als moord. Alleen de indirecte abortus is toegestaan, bijvoorbeeld als baarmoederkanker het leven van de vrouw bedreigt. Islam. De islamitische wet verbiedt abortus. Sommige liberale wetsgeleerden achten abortus onder bepaalde omstandigheden toelaatbaar. Zij baseren zich op een hadith van de Profeet, die stelde dat de embryo bezield wordt wanneer hij 120 dagen oud is. Abortus na ‘inblazing van de ziel’ is verboden tenzij de vrouw in levensgevaar verkeerd. Over abortus voor de ‘inblazing van de ziel’ zijn de meningen verschillend. Hindoeïsme. Volgens Hindi-teksten verdient de embryo, die kwetsbaar is, speciale bescherming, dus is abortus moreel verwerpelijk. Ook vanuit het geloof in karma en reïncarnatie is abortus moreel verwerpelijk. Het ongeboren karma is niet in staat tot volle rijping te komen en te werken aan de bestemming van de persoon. Ook vanuit de ahimsa-gedachte (geweldloosheid) wordt abortus afgewezen. In het huidige India wordt abortus onder bepaalde omstandigheden wettelijk toegestaan. 8 Hulp en opvang. Voor hulp en opvang kun je terecht bij de huisarts, de Rutgers Stichting, Stimezo Nederland, en het FIOM. Je kunt ook terecht bij de Vereniging ter Bescherming van het Ongeboren Kind (VBOK). Deze vereniging biedt hulp aan moeder en kind bij een niet gewenste zwangerschap. Ook biedt de VBOK hulp bij verwerking van een abortus. Verder worden ouders begeleid die een kind met een handicap verwachten. De doelstellingen van de VBOK zijn: goede hulp verlenen aan ongewenst zwangere vrouwen en meisjes, voorlichting geven over het ontstaan en de groei van het ongeboren leven, duidelijk maken waarom het leven beschermd moet worden. Als je ongewenst zwanger bent kun je dag en nacht contact opnemen met de VBOK. De meeste vrouwen en meisjes die contact op nemen met de VBOK zijn niet getrouwd en tussen de 18 en 28 jaar oud. Ze komen zowel uit kerkelijke als uit niet kerkelijke kringen en uit allerlei groeperingen uit de Nederlandse samenleving. Zij kunnen om hulp vragen zonder verplichtingen of kosten. De VBOK geeft oook voorlichting op scholen. Een team van voorlichters geeft informatie over het ontstaan, de ontwikkeling en de beschermwaardigheid van het menselijk leven vanaf de conceptie. Met dia’s en video’s wordt dit thema verder toegelicht.
9 Abortus provocatus: de getallen. In het kader van de Wet Afbreking Zwangerschap (WAZ) worden alle abortusbehandelingen, die in Nederland worden verricht in ziekenhuizen en klinieken, geregistreerd en uiteindelijk gerapporteerd aan de geneeskundig Hoofdinspecteur van de Volksgezondheid. De jaarrapportage van 1993 vermeldt het volgende aantal WAZ-vergunningen. Aantal WAZ-vergunningen voor ziekenhuizen en klinieken (31-12-93). Ziekenhuizen Klinieken Totaal
Groningen 5 1 6
Friesland 6 0 6
Drenthe 5 0 5
Overijssel 7 2 9
Flevoland 2 0 2
Gelderland 11 1 12
Utrecht 10 1 11
Noord-Holland 23 6 29
Zuid-Holland 23 4 27
Zeeland 6 1 7
Noord-Brabant 18 1 19
Limburg 6 1 7 119 18 137 Bron: jaarrapportage 1993 Geneeskundig Hoofdinspecteur van de Volksgezondheid. Het aantal wettelijk geregistreerde abortus provocatus. Land 1975 1980 1984 1985 1989 1990 1991 1992 1993 Nederland 15500 19700 18700 17251 17996 8384 19658 19422 19422
Duitsland 26200 11307 8297 6326 6517 5754 4970 4502

Belg/Lux. 7100 4945 5044 3939 3524 3130 2832 2497
Spanje 6344 572 313 229 134 47
Overig 3400 8305 996 1273 1498 1602 2256 2636
Onbekend 40 16 6 23 18 29
Totaal 15500 56400 43257 37972 30122 30242 30206 29632 29515 Bron: jaarrapportage 1993 Geneeskundig hoofdinspecteur van de Volksgezondheid. Abortus provocatus: leeftijdsverdeling. Leeftijd Abortus % Overtijdsbehandeling % Jonger dan 15 jaar. 0.4 0.3
15 t/m 19 jaar. 11.2 7.8
20 t/m 24 jaar. 24.0 18.4
25 t/m 29 jaar. 23.2 25.1
30 t/m 34 jaar. 20.3 23.7
35 t/m 39 jaar. 14.7 17.1
40 t/m 44 jaar. 5.5 6.7
45 t/m 49 jaar. 0.6 0.8
50 jaar en ouder. 0.0 0.0
Niet ingevuld. 0.1 0.1
Bron: jaarrapportage 1993 Geneeskundig Hoofdinspecteur van de Volksgezondheid. Bronnen. Internet: www.vbok.nl
www.ziekenhuis.nl Boeken: Levensbeschouwingboek. Scriptiepakket van de VBOK.