Tatoeages

Tatoeages: vraag & antwoord

Wat is tatoeëren?
Mag ik zelf beslissen of ik een tattoo wil?
Wat is een informed consent?
Welke risico’s zijn er bij het aanbrengen van een tatoeage?
Welke infecties kan ik oplopen na het het aanbrengen van een tatoeage?
Hoe ontstaat een infectie?
Welke infecties kun je oplopen bij een slechte verzorging van de tattoo?
Waar moet je op letten bij het kiezen van een tatoeëerder?
Wat moet een tatoeëerder in ieder geval doen bij het tatoeëren?

Wat is tatoeëren?

Tatoeëren wordt al duizenden jaren wereldwijd en door allerlei culturen uitgevoerd. Het nam toe in populariteit gedurende de 19e eeuw. Hiervoor was de uitvinding van de elektrische tatoeëermachine gedeeltelijk verantwoordelijk. In het begin lieten alleen bepaalde (groepen) mensen zich tatoeëren, zoals zeelieden, leden van bepaalde stammen of religies. Gedurende de laatste periode van de 20e eeuw nam het laten aanbrengen van dit soort lichaamversiering ook toe onder andere groeperingen. Bij het tatoeëren worden pigmentstoffen in de huid ingebracht. Hiervoor wordt in de Westerse landen meestal een elektrisch aangedreven tatoeëermachine gebruikt. De pigmentstoffen blijven permanent in de huid aanwezig.

Mag ik zelf beslissen of ik een tattoo wil?

Een tatoeage blijft gedurende de rest van je leven aanwezig. Het besluit om een tatoeage te laten aanbrengen is dus wel heel definitief. Het verwijderen van een tattoo zonder dat er een zichtbaar litteken overblijft is nog steeds niet mogelijk. De meeste tatoeëerders hanteren daarom ook een leeftijdsgrens van 18 jaar. Als je jonger bent zullen ze je niet tatoeëren. Hierbij speelt mee dat je lichaam nog in de groei is en een op jonge leeftijd aangebrachte tattoo tijdens de groei van vorm kan veranderen. Wil je per se toch een tattoo, neem dan één van je ouders of verzorgers mee. Zij kunnen dan schriftelijk toestemming geven bijvoorbeeld door het invullen en ondertekenen van een formulier (informed consent).

Wat is een informed consent?

Voordat de tatoeëerder een tattoo gaat zetten hoort hij of zij je informatie te geven over de eventuele risico’s. Een tattoo mag niet gezet worden op het moment dat je onder invloed bent van alcohol of drugs. De tatoeëerder hoort je een aantal vragen te stellen om te bepalen of je op dit moment wel of niet een tattoo moet laten zetten. Soms zul je eerst met je huisarts of specialist moeten overleggen bijvoorbeeld als je een (aangeboren) hartafwijking hebt of lijdt aan suikerziekte (diabetes). Tatoeëerders maken nog niet vaak gebruik van het laten invullen van een informed consent. De GGD adviseert bij een hygiënecontrole altijd wel om dat toch te doen.

Welke risico’s zijn er bij het aanbrengen van een tatoeage?

Als een tattoo op een deskundige en steriele wijze wordt gezet en daarna goed wordt verzorgd is de kans op het optreden van complicaties gering. De kans hierop kan echter nooit helemaal weggenomen worden.

Iedereen kan overgevoelig worden voor een groot aantal stoffen. Een allergische reactie treedt nooit op bij de allereerste aanraking van het lichaam met deze stoffen. Pas bij een tweede of volgend contact met de betreffende stof treedt een reactie op. Je kunt soms zo maar ineens overgevoelig worden voor een bepaalde stof. Sommige stoffen geven wel meer aanleiding tot het optreden van allergische reacties, dan anderen. Allergieën uiten zich bijvoorbeeld door jeuk, zwelling, rode vlekjes op of rond de tattoo of op het lichaam.

Welke infecties kan ik oplopen na het het aanbrengen van een tatoeage?

In ons lichaam komen alleen bacteriën voor op onze huid en slijmvliezen, in het maagdarmkanaal en het urogenitale stelsel (laatste stukje plasbuis en genitaliën). De rest van ons lichaam bestaat uit steriele weefsels. Onze intacte huid zorgt ervoor dat micro-organismen (o.a. bacteriën en virussen) niet in het steriele onderhuidse weefsel terecht kunnen komen. Bij het tatoeëren wordt deze huidbarrière doorbroken. Bacteriën en virussen kunnen nu wel in dit weefsel terechtkomen en vanuit hier in de bloedbaan.

Virusinfecties.
Bekende voorbeelden van virussen die van de ene naar de nadere klant (of van tatoeëerder naar klant en vice versa) kunnen worden overgebracht tijdens het tatoeëren zijn het hepatitis B (HBV) en hepatitis C virus (HCV). Beide virussen veroorzaken een ontsteking van de lever die zeer ernstig kan verlopen. De ziekte kan chronisch worden waardoor je het virus het hele leven bij je draagt. Dit gebeurt vaak in het geval van besmetting met het hepatitis C virus. De leverontsteking kan zowel bij het HBV als HCV zo ernstig verlopen dat je er aan overlijdt. Ook het virus dat wratten veroorzaakt kan tijdens het tatoeëren worden overgebracht Theoretisch kan ook het HIV-virus op deze manier worden overgebracht. Er zijn een aantal gevallen bekend waarin wordt aangenomen dat dit ook daadwerkelijk is gebeurd. In deze gevallen werden mensen kort na elkaar met dezelfde naalden getatoeëerd

Bacteriële infecties.
Ook bacteriën kunnen een ontsteking veroorzaken. Dit kunnen bacteriën zijn die normaal op je eigen huid leven en in de zojuist gezette tattoo zijn terechtgekomen. Dit kunnen ook bacteriën zijn die via de handen van de tatoeëerder of de gebruikte materialen in de tattoo terechtkomen. Als de bacteriën zich in de wond kunnen handhaven en groeien kan een ontsteking (infectie) ontstaan. Hierbij kan het blijven bij een oppervlakkige ontsteking van de wond, maar de bacteriën kunnen ook in het bloed terechtkomen en een sepsis ('bloedvergiftiging') veroorzaken of een infectie op een andere plaats in het lichaam, bijvoorbeeld in het hart (endocarditis). Dit zijn zeer ernstige complicaties.

Hoe ontstaat een infectie?

Infecties kunnen ontstaan doordat bij het zetten van de tattoo niet steriel is gewerkt. De tatoeëerder moet gebruik maken van gesteriliseerde instrumenten voor zover deze in aanraking (kunnen) komen met wondvocht of bloed. Als de instrumenten niet goed worden schoongemaakt en gesteriliseerd bestaat het gevaar dat ziekten van de ene op de andere klant worden overgebracht. Je kunt niet zien of instrumenten steriel zijn. Wel kun je zien of ze inderdaad verpakt zijn in sterilisatiezakjes (steribags) en of de verpakking onbeschadigd is. Ook kun je de tatoeëerder vragen of de zakjes inderdaad in de sterilisator zijn geweest, er treedt dan een verkleuring op van de op de zakjes aanwezige kleurindicatoren. De tatoeëerder moet je dit kunnen laten zien.