Don Quichote door Miguel de Cervantes

Miguel de Cervantes Saavedra werd in Spanje geboren in 1547, als de zoon van een chirurg die zichzelf als edelman voordeed. In 1573 nam hij deel aan een expeditie tegen Tunis onder aanvoering van Don Juan van Oostenrijk. Toen de groep weer op de terugweg was naar Spanje, werd Cervantes met zijn kameraden door de Turken gevangen genomen en naar Algiers gebracht. Tot hij in 1580 werd vrijgekocht leefde hij als slaaf. Na zijn terugkeer in Spanje wijdde hij zich aan het schrijven van toneelstukken en romans, waarvan Don Quichote de bekendste werd. Blijkbaar werd dit boek zelfs in 1640 door de Spaanse inquisitie verboden door één bepaalde zin: “Werken van liefdadigheid die achteloos worden gedaan, hebben geen waarde.” Dit boek, bijna vier eeuwen geleden geschreven ondertussen (deel 1: 1605 & deel 2: 1614), is nog steeds door velen gekend over de hele wereld. We gebruiken nu nog uitdrukkingen als “Don Quichotterie” of “vechten tegen de windmolens”. Net als het Vlaamse Van den Vos Reynaerde is ook Don Quichote een spottende nabootsing van het hoofse ridderverhaal. Op karikaturale wijze bootst dit verhaal de kenmerkende aspecten van de ridderroman na om het genre belachelijk te maken. In de korte biografie kon je al lezen dat Cervantes de zoon was van iemand die zich ook als edelman voordeed; waarschijnlijk de basis voor zijn boek. Het verhaal begint met een kleine schets van Don Quichote’s persoonlijkheid, en hoe hij tot ridder geslagen is. Vervolgens krijgen we, nog steeds in het eerste boek, een beschrijving van twee tochten als dolende ridder. Een deel ervan onderneemt Don Quichote alleen, maar na een tijdje krijgt hij gezelschap van zijn schildknaap Sancho Panza. In het tweede boek lijkt het wel dat Don Quichote een verstandige grijsaard is geworden, zijn tegenstanders de loef afstekend. Het meest bekende verhaal uit het boek is ongetwijfeld het vechten tegen de windmolens. Hierin bestormt Don Quichote windmolens omdat hij denkt dat het reuzen zijn. Later in het boek maakt hij nog een aantal gelijkaardige avonturen mee. Zo beschouwt hij geestelijken als schurken (kritiek op de Kerk), bevrijdt hij enkele “staatsgevaarlijke misdadigers” (mensen met een andere mening die gevangen zijn gezet), chargeert tegen een kudde schapen (kritiek op kuddevorming van mensen) en tegen een begrafenisstoet (kritiek op de kerkelijke gewoontes). Don Quichote is in feite een verarmde edelman (lees: hij is ooit edelman geweest) die gek geworden is door het lezen van ridderverhalen. Hij draagt een helm van karton en een oud verroest harnas. Rocinante – zo noemt hij zijn “strijdros” – is in feite een uitgemergeld boerenpaard, dat door Don Quichote wordt opgehemeld tot raspaard. In het verhaal trekt hij op queeste voor een zogezegde hoofse dame (“Dulcinea del Toboso” – in feite: Aldonza Lorenzo, een boerendochter uit het naburige dorp). Don Quichote IS in feite geen ridder, hij maakt gewoon de landstreek La Mancha onveilig. Hij heeft het goed voor, maar er is toch een vijsje los. Het is een onverbeterlijke idealist, iemand die de wereld wil veranderen, maar weinig kans op slagen heeft. Sancho Panza is de trouwe schildknaap van Don Quichote. Voor Sancho Panza lijken enkel veel eten, veel drinken en een goed bed belangrijk. Zoals al gezegd speelt dit boek zich af in Spanje, en dus meerbepaald in de landsteek La Mancha, in de periode waarin het boek geschreven is (begin 17de eeuw dus). Dit boek, bestaande uit twee delen (waarvan het tweede nog het langste van de twee was), geeft een iets of wat verhelderend beeld van de denkwereld uit die tijd. Je mag wel niet vergeten dat Cervantes op het vlak van schrijven zijn tijd ver vooruit was. Hij gebruikte bepaalde kenmerken (die we in de les besproken hebben) om zo het boek een grappige wending te geven. Het is zeker en vast een amusant boek.