Tweede vader door Chaja Polak

Samenvatting

Vlak na de WOII gaat een joodse vrouw, Salka, met een wagen vanuit een kamp terug naar huis. Onderweg wordt er een man verliefd op haar. Die man, Dries, is een vriend van Salka’s in de oorlog omgekomen man, Leo Mandel. Salka gaat samen met haar dochtertje Fanny, de hoofdpersoon van het boek, bij Dries wonen. Kort daarna Zijn Salka en Dries getrouwd en kregen ze en tweeling, Boris en Tony.
Fanny vertelt tussendoor dat Dries 25 jaar geleden is overleden en dat ze altijd afstandelijk was tegen hem. Ze vertelt dat ze altijd heeft gedacht dat ze niet van Dries mocht houden omdat dat verraad tegenover haar echte vader zou betekenen. Ze droomde altijd van haar echte vader, die ze in stilte vereerde. In het boek zijn verschillende korte passages in de ik-persoon waarin Fanny zich afvraagt of ze van Dries hield, en waarom ze afstandelijk tegen hem deed.
Dries liet altijd duidelijk merken dat hij van Fanny hield. Als hij thuiskwam van zijn werk wilde hij haar omhelzen, maar Fanny trok zich altijd terug, hoewel ze de hele middag op hem had gewacht.
Ook wilde ze nooit samen met haar stiefbroertjes, Tony en Boris spelen. Ze zei dan tegen haar moeder dat ze haar uitlachten en dat ze niet met haar wilden spelen. Zelf deed ze altijd erg hard tegen de tweeling. Een keer had een ven hen een kijkdoos voor haar gemaakt, en in plaats van dat ze dankbaar was, was ze boos omdat de doos boven op haar leesboek werd gezet.
Fanny at vaak erg slecht, soms fantaseerde ze zelfs over doodgaan, en vaak zei ze dat ze zichzelf lelijk vond. Op een keer pakte Dries haar hard beet en schreeuwde hij dat hij net zoveel van haar houdt als van de anderen.
In een zomer mocht Fanny bij verloofde Rosel logeren. Haar verloofde was de broer van Leo Mandel.
Daar kreeg ze een tekendoos, waarvan ze dacht dat haar vader die vroeger ook had aangeraakt. Dat idee alleen maakte die doos tot een waardevol bezit voor haar.
Sjef Abramski en zijn vrouw Vera Heyman kwamen vaak op bezoek. Abramski voelde zich eenzaam en schuldig omdat hij als een van de weinigen die hij kende de oorlog had overleefd. Dit gevoel was zo erg dat hij Fanny wijsmaakte dat zij ook nergens bij hoorde.
Op een dag werd Dries uit de communistische partij, waar hij ontzettend veel voor deed, gezet. Dries kreeg werk in een fabriek, en later achter een toonbank, maar hij kon er niet tegren dat hij uit de partij gezet was. Het ging steeds slechter met hem, hij werd ziek en een paar weken later stierf hij.
In de tijd daarna maakten Ambramski en Fanny vaak lange wandelingen. Salka was ongerust omdat ze dacht dat Abramski meer met de wandelingen bedoelde dan Fanny. Maar ze was gerustgesteld toen Fanny een poosje later met Hugo trouwde.
Toen Fanny getrouwd was kreeg ze een zoon, Serge. Later is ze van Hugo gescheiden en bij het gezin van Boris in gaan wonen. Sinds ze scheiding is ze veel over haar tweede vader gaan nadenken, en uiteindeljik kwam ze erachter dat ze wel van hem heeft gehouden.

Ruimte

Het verhaal speelt zich grotendeels in Amsterdam, in het huis waar Salka, Dries en de kinderen wonen. De ruimte heeft geen speciale functie.

Interpretatie

De verhaallaag gaat over een joodse vrouw die na de oorlog weer trouwt, en opnieuw een gezin sticht. Haar dochtertje heeft het er vaak moeilijk mee. Het is duidelijk dat ze afstandelijk tegen haar stiefvader doet.
De thematische laag gaat erover waarom Fanny Dries niet als haar vader heeft geaccepteerd. Het laat zien dat Fanny later op haar jeugd terugkijkt en zich afvraagt waarom alles zo is gegaan.
Ook is het verwerken daarvan van belang. Dat is vooral te zien aan de verwarring in de passages in de ik-persoon. Een boom. Een wirwar van takken en twijgen. Ik zal wel verstrikt raken tussen de onontwarbare twijgenmassa en nooit van mijn leven weten hoe het werkelijk is geweest.
Het is ook opvallend dat de meest emotionele gebeurtenissen, zoals een omhelzing waarin de tweede vader verteld dat hij van Fanny houdt en de dood van de tweede vader juist in de ik-persoon worden geschreven.
Doordat de tekst autobiografisch is, lijkt het er sterk op dat de schrijver de tekst heeft geschreven om delen uit haat eigen jeugd te verwerken.

Motieven:

Literaire motieven die een rol spelen zijn: ouder-kind relatie, liefde, angst, schuld.
Verhaalmotieven: tussen alle gebeurtenissen door vraagt Fanny zich steeds maar weer af of ze van Dries gehouden heeft.

Relatie tussen het leven van de schrijver en de tekst.

Ik heb ervoor gekozen om dit aspect te behandelen omdat Tweede Vader een gedeeltelijk autobiografisch boek is.