Titelbeschrijving
Carl Friedman, Twee koffers vol. Amsterdam 2005 (2e druk)

Motivatie van mijn boekkeuze
Ik stond in de mediatheek zonder enig idee welk boek ik lezen wou. Ik ben maar gewoon begonnen met het blind trekken van boeken en kijken of ze me aantrokken. Bijna gelijk kwam ik bij dit boek uit waarvan mij vooral de omslag erg aansprak. Dat heb ik al snel als er een foto van echt mensen op staat. Toen ik de achterzijde had gelezen leek het me een heel leuk boek. Vooral omdat er een verfilming van bestaat moest het wel een erg goed boek zijn!

Lezersverwachting
Ik verwachtte van dit boek dat het een erg leuk boek zou zijn over een meisje dat als enige door kan dringen tot een erg schattig, maar stil jongetje. Ook dacht ik dat het erg makkelijk zou lezen, omdat het een erg nieuw boek was. Ik hoopte dus dat het makkelijke taal was. Achterop het boek stond geschreven: “Twee koffers vol is een aangrijpende roman met een dramatische afloop.” Ik was dus erg benieuwd naar de dramatische afloop!


Persoonlijke reactie
Ondanks dat ik veel van dit boek verwachtte, vond ik het eigenlijk helemaal niks aan. Ten eerste kwam ik er niet doorheen, omdat alles veel te detailleerd was beschreven. Normaal gesproken vind ik dit helemaal geweldig, maar in dit geval niet. Al die details hadden te maken met filosofie of het jodendom. Met beide onderwerpen heb ik absoluut niets en de helft van de tekst begreep ik amper. Het duurde mij dus erg lang om dit boek uit te krijgen en achteraf heb ik alleen een grote lijn in het verhaal kunnen ontdekken door al die feitjes heen! En ten tweede zat er een open einde aan het verhaal. Ondanks het droevige einde was dat voor mij de allergrootste afknapper.

Open plekken
• Aan het begin van het verhaal begint er iemand over zichzelf te praten. Je weet niet eens of het een man of vrouw is. Meteen is daar dus al een open plek. Wie is de ik-persoon? Pas op bladzijde 66 is deze open plek helemaal ingevuld. Diegene die dit verhaal vertelt is een vrouw genaamd Chaja. Ze is op het moment dat het verhaal zich afspeelt twintig jaar en studeert filosofie.
• De titel is ook een open plek. Wat wordt er bedoeld met ‘twee koffers vol’? Deze open plek wordt ingevuld zodra ze op bezoek gaat bij haar vader en moeder. Haar vader is op zoek naar twee koffers die hij in de 2e wereldoorlog heeft moeten begraven. Ze zitten vol met dierbare herinneringen zoals oude viool en foto’s. Hij gooit er zijn hele leven voor om, maar hij vindt ze uiteindelijk niet.
• Aan het eind van het boek wordt vertelt dat het jongetje Simcha, waar Chaja dol op is, verdonken is in het meer waar ze altijd kwamen. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Niemand weet iets, behalve dat hij de dag ervoor verdwenen was. Deze open plek wordt niet ingevuld en hier eindigt het boek.
Vertelsituatie en (on)betrouwbaarheid
De vertelsituatie in dit boek is duidelijk een ikvertelsituatie, omdat alles letterlijk door Chaja wordt verteld. Ze vertelt ook over zichzelf. Voorbeelden:
“Één foto uit die tijd bezit ik slechts. Veel wijzer word ik daar niet van. Het gezicht dat ik ondersteun met mijn handen is me vertrouwd genoeg. Maar de neutrale blik in mijn ogen verraadt niets van wat me toen bezighield, laat staan van de bizarre gebeurtenissen die in het verschiet lagen.”
“Aan boord stond een vrouw met roodverbrande armen de ruitjes van de kajuit te zemen. Ik keek haar na, totdat zij schip werd en het schip water. Toen legde ik het doorweekte schrift in het gras en strekte me uit. Verblind door de stralende leegte van de hemel sloot ik mijn ogen.”

Ik denk dat deze vertelsituatie erg betrouwbaar is, omdat ze letterlijk vertelt wat ze gezien en gevoelt heeft. Er zijn geen aanwijzingen van overdrijvingen e.d, maar er is natuurlijk wel een kans dat ze dingen vergeten is, omdat ze een herinnering vertelt.
“Nog een paar maal sprak hij me aan. Bij mijn vertrek naar het park met de kinderen dribbelde hij als een bokser om me heen. ‘Als ik het goed begrijp, ben je niet van plan die jas te vergoeden?’ vroeg hij dreigend, waarop ik beamend knikte en hij dribbelend uit het gezicht verdween.”
Hier kun je zien dat ze iedere kleine gebeurtenis heel gedetailleerd beschrijft en daarom zie ik dit als erg betrouwbaar!

Personages
Chaja – is de hoofdpersoon en de verteller van dit verhaal. Ze woont, werkt en studeert in Antwerpen. Ze is Joods, maar leeft niet echt als een Jood zou moeten leven. Chaja is kritisch tegenover het Jodendom, en vraagt zich af of ze wel Joodse is. Ze is 20 jaar en studeert filosofie wat ze daarna veranderd in een studie natuurkunde. Om deze studie te betalen werkt ze veel bijvoorbeeld oppassen op Simcha Kalman. Chaja houd veel van Simcha.

Simcha - wordt verzorgd door Chaja. Hij is een klein, Chassidisch kleutertje, dat erg stil en intelligent overkomt. Chaja is gek op Simcha en gaat regelmatig met hem naar de eendjes kijken. Simcha is gek van die eendjes. Hij maakt dan ook regelmatig ‘kwak’ geluidjes.

Chaja's moeder - heeft de oorlog meegemaakt, maar probeert die te "begraven onder onbenullige feitjes waar ze altijd over praat". Chaja kan niet met haar moeder over de oorlog praten, haar moeder heeft het liever over haar cake of iets dergelijks.

Chaja's vader - is danser geweest. Chaja was hier erg trots op. Hij wil koffers opgraven met herinneringen erin aan de tijd voor de oorlog. Chaja’s moeder vindt dit dwaas, maar Chaja vind het een goed idee.


Meneer Apfelschnitt - is een strenge Joodse man met een grote bijbelkennis. Hij heeft een zacht karakter, maar dat is waarschijnlijk veroorzaakt door de vele cognac die hij drinkt, hoewel hij nooit dronken is. Chaja heeft vele gesprekken met hem over de aard van het Jodendom en het Chassidisme.

Mevrouw Kalman - is een erg bedaarde Chassidische vrouw, die zonder na te denken vasthoudt aan haar tradities. Chaja past op haar kinderen. Mevrouw Kalman vindt Chaja eerst nogal ‘heidens’, maar als ze ziet hoe ze op haar kinderen past, geeft ze haar toch haar goedkeuring.

Meneer Kalman - leeft volgens de strenge regels van het Jodendom en leeft ook als een Jood zou moeten leven. Hij is niet aardig voor Chaja omdat hij vindt dat ze niet leeft zoals een Jood zou moeten leven. Hoewel hij Chaja haast nooit ziet, moet ze niets van haar hebben. Hij laat haar alleen toe, omdat een oppas moeilijk te krijgen is. Hij geeft haar de schuld van de dood van zijn zoon.

Thematiek
- De titel
De titel van het boek is ' Twee koffers vol'. De vader van Chaja is op zoek naar twee koffers die hij ooit had begraven tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij wil deze koffers terugvinden omdat er spullen in zitten dat voor hem waardevol. Hij is dus voortdurend op zoek, maar kan ze niet vinden. Zijn moeder wil liever dat hij die koffers niet vindt, want zij wil niet denken aan de tijd tijdens WO2. Zij wil het vergeten en achter zich laten. De hoofdpersoon wil aan het einde van het boek ook alles vergeten en het nare verleden met Simcha achter zich laten, ze wil weer met een schone lei beginnen en het verleden achter zich laten.

- Motieven
Het eerste motief in het boek is antisemitisme. In het naoorlogse Antwerpen is er nog steeds veel jodenhaat, onder andere door Sophie, de conciërge, maar ook door onbekenden.

”Intussen waren wij bij onze bank aangekomen. Ik parkeerde de meisjes en stopte hen stevig in. Pas toen ik mijn hoofd uit de kinderwagen tilde, zag ik het staan. Met witte verf stond het op de rugleuning van onze bank gekalkt: STINKJODEN.”

Een ander motief is haar twijfel over het Jodendom. Chaja weet niet goed of ze nou wel echt een Joodse is.
”Niet de God van meneer Apfelschnitt, maar de zwaartekracht heerste over ons leven. Toch bevredigde die wetenschap me niet. Want net zo min als iemand kon uitleggen wie of wat God was, waren de schrijvers van mijn boeken in staat de zwaartekracht te verklaren. Er bleef veel te vragen over.”

Het derde motief is de relatie tussen Chaja en Simcha. Simcha wordt door zijn vader en zijn broertjes genegeerd of belachelijk gemaakt, omdat hij er heel anders uitziet, gek op eendjes is en nog niet zindelijk is. Chaja kijkt echter door deze dingen heen en ziet de echte Simcha, een intelligent, lief maar ook kwetsbaar jongetje, dat behoefte heeft aan liefde, geborgenheid en geruststelling.

Het laatste motief is de verwerking van de oorlog. Chaja’s ouders doen dat allebei op een andere manier: Chaja’s vader gaat op zoek naar zijn koffers, terwijl haar moeder de oorlog liever doodzwijgt. Daar schieten ze allebei niet zoveel mee op: het is heel erg moeilijk om de oorlog een plekje te geven.

- Thematische laag
Het thema van Twee koffers vol is volgens mij acceptatie. Dat kun je afleiden uit de bovenstaande motieven. Het antisemitisme van veel Antwerpenaren komt door een gebrek aan acceptatie. Tenslotte zijn ook Joden gewoon mensen en zou iedereen elkaars geloof moeten respecteren. Door dat gebrek aan acceptatie is ook de Tweede Wereldoorlog ontstaan.
In haar leven is Chaja op zoek naar acceptatie. Acceptatie van het bestaan van God, of juist van het ontbreken van God. Maar ook voor Chaja is dat moeilijk: ze wil het liefst alles begrijpen en kan maar niet accepteren dat er veel vragen voor haar overblijven, zoveel dingen die ze niet weet.
Ook Chaja’s relatie met Simcha leidt tot het thema acceptatie. Simcha wordt door anderen aangekeken alsof hij maar een rare is. Chaja accepteert hem echter volledig zoals hij is, van zijn broekplassen tot zijn eendjesobsessie aan toe. Door die acceptatie gaat het daarna ook een stuk beter met Simcha.
Dan nog de verwerking van de oorlog: ook dit heeft met acceptatie te maken. Beide ouders kunnen niet accepteren wat ze meegemaakt hebben. Chaja’s vader blijft maar zoeken naar zijn koffers en vind het ook heel moeilijk om te accepteren dat hij ze niet meer terug zal vinden. Chaja’s moeder zwijgt de oorlog dood en dat is juist voor haar man en Chaja weer heel moeilijk te accepteren.


Samenvatting
De ik-persoon, Chaja, denkt in dit verhaal terug aan haar studententijd in de jaren zestig. Ze is dan twintig en studeert in Antwerpen filosofie. Ze woont op een armelijke etage en werkt om die te betalen 's ochtends bij een bloemisterij en 's middags bij de familie Kalman als oppasmeisje. Ze moet dan op de vijf maanden oude tweelingzusjes Tzivja en Esja passen en op Simcha, een vierjarig jongetje. Simcha is een heel ernstig en lief jochie dat nog niet zindelijk is. Hij wordt door zijn broertjes en vader gepest omdat hij anders is dan zij. Maar Chaja geeft juist het meeste om hem omdat hij zo anders is dan zijn broertjes, heel ernstig. Chaja gaat altijd met hem en zijn twee zusjes wandelend naar de eendenvijver waar Simcha helemaal veranderd. Daar praat hij honderd uit en de eendjes zijn voor hem iets machtigs. Het liefst zou hij ook een eendje zijn, hij kwaakt zelfs al. De relatie tussen Chaja en haar ouders is heel anders dan in de meeste families. Met haar moeder kan ze niet goed praten omdat haar moeder de oorlogsherinneringen weg wil stoppen. Ze praat er niet graag over, daarom richt ze zich op de oppervlakkige dingen in het leven zoals haar eigengebakken cake en dergelijke. Haar vader is juist op zoek naar het verleden. In de oorlog heeft hij twee koffers begraven met spullen. Nu is hij al een tijd op zoek naar die jeugdherinneringen. Hij zoekt de koffers overal terwijl hij ze hoogstwaarschijnlijk niet meer terug kan vinden. Chaja heeft daar veel bewondering voor en ze ziet het als een heldhaftige daad. Haar moeder denkt daar heel anders over en zij vindt het maar onzin waar haar man mee bezig is. Zij denkt dat hij gek aan het worden is. Chaja werkt bij de familie Kalman met veel plezier, alleen ze kan hun streng orthodoxe manier van leven niet zo goed begrijpen. Ze accepteren alles van iedereen en er is nooit enige opstand. Mevrouw Kalman neemt alles gewoon aan en leeft met eeuwenoude tradities. Er is tussen hen geen enkel contact, mevrouw Kalman ziet haar bijna niet staan omdat voor haar de regels nakomen belangrijker is. Meneer Kalman ziet haar al helemaal niet staan. In zijn ogen is Chaja een ongehoorzaam wezen dat met haar onorthodoxe kleding en levenswijze niets waard is. De concierge in de flat bij de familie Kalman is een Jodenhater en hij moppert altijd op de kinderen van de familie Kalman en op haar. Chaja accepteert dat niet en wanneer hij haar uitscheldt gaat ze er altijd recht tegen in. Ondertussen is Chaja vaak bezig met de bijbel en het proberen te begrijpen van God. Ze leest boeken van wetenschappers en ze praat met meneer Apfelschnitt maar ze komt er niet uit. Ze snapt steeds minder van God. Ze heeft zoveel twijfels over Zijn bestaan. Met al die vreselijke gebeurtenissen op aarde en al die haat, hoe is het dan mogelijk dat er een God is. Hij zou dat toch moeten voorkomen. Antwoorden op haar levensvragen vindt ze niet. Op een middag besluit ze om naar de Schelde te gaan en daar schrijft ze een ' brief ' aan Einstein. Daar zegt ze hem dat ze niets van de wetenschap begrijpt en zeker niet het bestaan van God. Ze spreekt haar verbazing uit over alle wetenschappers die niet meer weten dan zij. Maar een antwoord krijgt ze niet. Verder komt ze ook nog met Sophie, een medestudente in een discussie. Sophie praat over Joden alsof ze niets waard zijn en dat betekent het einde van hun contact. De relatie tussen Simcha en Chaja wordt steeds beter. Evenals de verstandhouding tussen mevrouw Kalman en Chaja. Mevrouw Chaja ziet dat het goed gaat met Simcha en dat is toch een beetje haar zorgenkind. Hier tegenover staat dat meneer Kalman het allemaal maar niets vindt. Wanneer ze weer naar de eendenvijver zijn geweest en terugkomen wil de conciërge in een woede-uitbarsting het handje van Simcha tussen de liftdeur stoppen. Daar wordt Chaja zo boos om dat zij hem wegtrekt en daarbij zijn jas scheurt. Daar wordt de conciërge zo boos om, dat hij de boel blokkeert voor haar en eist dat ze hem geld geeft voor de jas die zij kapot gemaakt heeft. Dat doet Chaja niet en ze vlucht door het raam. Ze mag dan van mevrouw Kalman een week niet meer komen, volgens haar kunnen ze dan allebei even afkoelen. Chaja zit dagen thuis en verveelt zich erg, ze mist Simcha. Wanneer ze dan eindelijk weer naar Simcha mag en zichzelf heeft opgetut komt meneer Apfelschnitt haar vertellen dat Simcha overleden is. Hij is verdronken in de eendenvijver. Chaja gaat naar de familie Kalman om hen te condoleren maar dat wordt niet zo op prijs gesteld. Meneer Kalman geeft haar de schuld van het overlijden van zijn zoon. Chaja vraagt zich af of dat ook zo is en ze beseft dat haar enige schuld zou kunnen zijn dat ze van hem gehouden had. Chaja is maanden verdrietig en besluit te stoppen met haar studie en verder te gaan met Natuurkunde.