Algemene Gegevens

Titel: Twee koffers vol
Auteur: Carl Friedman
Uitgever: G.A. van Oorschot, Amsterdam; 1993
Aantal blz.: 173
Genre: naoorlogs verhaal, jodendom

A. Handelingen

1. Navertelling
Chaja is een twintigjarige joodse studente filosofie, ze woont in Joods-Antwerpen. Om haar studie en de huur van haar kamer te kunnen betalen heeft ze twee bijbaantjes. ‘s Morgens maakt ze grafkransen in een bloemisterij. ‘s Middags wast ze af in ‘n restaurant. Chaja neemt op staande voet ontslag als ze genoeg heeft van de onhygiënische omgeving: overal kruipen en vliegen kakkerlakken.
Vrij snel na haar ontslag vindt ze een ander baantje. Als kindermeisje bij de chassidische familie Kalman. Chaja moet voor de jongste drie kinderen zorgen: Simcha (3½) en de tweeling Tzivja & Esja (4 maanden).

Elke dag gaat ze met hen naar de eendjes in het park. Simcha heeft nog nooit één woord gezegd en is nog niet zindelijk. Hij houdt van eendjes, hij zegt zijn eerste woordje bij de vijver: “kwak”.
Op een middag komt Chaja met Simcha en de tweeling terug. De conciërge is ’t beu – hij zeurt altijd over van alles, óók dat de liftdeur nooit wordt gesloten, daarom moet hij deze telkens van boven terug halen – hij pakt Simcha’s handjes en wilt deze tussen de liftdeur klemmen. Chaja komt hiertegen in opstand: trekt Simcha weg, valt de conciërge aan en scheurt zijn stofjas aan flarden. De conciërge is zo kwaad, dat hij een barricade van spullen maakt op de trap. Chaja is op dat moment boven en kan niet naar beneden. Ze verlaat het huis door langs de regenpijp naar beneden af te dalen.
De volgende dag wil Chaja weer gewoon naar de familie gaan, maar mevrouw Kalman staat voor de deur te wachten en vertelt haar dat de conciërge woedend is. Het is beter dat Chaja een weekje niet komt. Ze is het er niet mee eens, maar gehoorzaamt.
Zelden komt Chaja bij haar ouders. Haar vader is op zoek naar twee koffers die hij in de 2e wereldoorlog is kwijtgeraakt. Haar vader en moeder hebben in concentratiekampen gezeten. Haar moeder praat er nooit over, ze probeert het te verbergen door veel cake te bakken, te weven en altijd over iets anders te beginnen als het onderwerp aan bod komt.
Eén week later: Chaja mag weer naar de familie Kalman. Ze heeft Simcha erg gemist en verheugt zich om hem weer te zien. Voordat ze wil gaan komt meneer Apfelschnitt haar opzoeken. Meneer is de buurman van haar ouders, ook hij is joods. Ze praten samen veel over geloof en over de wereld. Hij komt om slecht nieuws, maar ook een beetje goed nieuws, te brengen. Het goede nieuws is dat haar vader weer met hem is gaan schaken. Het slechte nieuws is dat Simcha is verdronken in de parkvijver. Chaja reageert verslagen. Ze gaat naar de Kalmans toe om te condoleren. Meneer Kalman accepteert dit niet, hij vindt dat Chaja schuldig is aan Simcha’s dood en stuurt haar weg. Mevrouw accepteert het echter wel en prijst haar voor haar behulpzaamheid.
Chaja’s conclusie is dat als haar schuld bestond, dan verschilde deze niet van de schuld van het water, de treurwilgen en de eenden. Nadat Chaja geslaagd is voor de tentamens van het 1e jaar, besluit ze van studie te veranderen: ze gaat natuurkunde studeren.

2. Thema
Het boek gaat over de twintigjarige Chaja, een filosofiestudente.

3. Belangrijk conflict
Ik vind de ruzie met de conciërge een belangrijk conflict. Chaja heeft al de hele tijd een hekel aan de conciërge, maar het wordt haar te veel als hij Simcha’s handje tussen de liftdeur wilt doen. Na deze gebeurtenis dreigt de toestand tussen de conciërge en Chaja te escaleren. Mevrouw Kalman grijpt in door een week ‘wapenstilstand’ in te voeren: Chaja kan een weekje niet komen, in de hoop dat de conciërge dan gekalmeerd is (verder: Zie samenvatting).

4. Titelverklaring
Chaja’s vader is op zoek naar twee koffers die hij in de 2e wereldoorlog heeft begraven omdat hij ze niet mee kon nemen naar een ander onderduikadres. In de koffers zaten overwegend boeken en heel veel familiebezit.


5. Motto
Het boek heeft geen motto.

6. Twee terugkerende verhaalelementen/verhaalmotieven.
• Tussen het hele verhaal van Chaja’s dagelijkse leven vertelt ze steeds stukjes over bepaalde filosofen d.m.v. gesprekken met meneer Apfelschnitt.
• In het hele verhaal komen telkens de verschillen tussen liberaaljoden en chassidische of orthodoxe joden aan het licht. Je kunt vaak ook gewoon de sfeer van de omgeving van Chaja ‘voelen’.
• Chaja’s vader is op zoek naar zijn 2 koffers uit de 2e wereldoorlog. Daardoor kan hij het verleden niet los laten en is hij ontzettend afgesloten voor ’t heden. De buitenwereld verklaart hem voor gek, wat zijn vrouw overigens ook doet.

B. Personages

7. Het hoofdpersonage
Chaja is de hoofdpersoon, omdat zij het hele verhaal vertelt (het is een ik-boek).
Een uiterlijke beschrijving van haar is nergens echt in terug te vinden. Ze heeft moderne kleding aan: spijkerbroek, versleten jasje etc.
Innerlijk:
• Chaja is zelfstandig; ze woont op kamers, werkt naast haar studie en nog meer van zulke dingen.
• Ze kan erg koppig/eigenwijs zijn, ze geeft vaker haar eigen mening, ze zal die niet voor zich proberen te houden
• Ze is ook erg behulpzaam.


Chaja verandert in de loop van het verhaal. Ze wordt rustiger en ze begint steeds meer van dingen te begrijpen. Chaja was het in ’t begin met veel dingen niet eens en had over alles een eigen mening, die ze dan vaker uitte ook. Meneer Apfelschnitt vertelt haar veel dingen over het jodendom, ook houdt hij Chaja een beetje op de hoogte over haar ouders.
Chaja keek voor ze bij de familie Kalman ging werken heel anders tegen het jodendom aan, ook tegen joden (vooral Chassidische joden) hoewel ze zelf joods is.

8. Probeer de relatie tussen de personages in een figuur/beeld uit te drukken.

C. Structuur

9. hoofdstukken/delen
Het boek bestaat uit hoofdstukken zonder nummering. Het zijn ongeveer 20 hoofdstukken.

10. Open of gesloten einde
Het boek heeft een gesloten einde.
De afloop: als Simcha dood is gaat Chaja daar heel veel over nadenken en vraagt zich af of ze wel of niet schuldig is. Chaja verandert van studierichting.

11. Happy end of tragisch einde?
Ertussenin. Je kunt de dood van Simcha en de gevolgen daarvan niet happy noemen, maar ook niet tragisch (daaronder versta ik zo meeslepend dat je het nooit meer vergeet en het als een prikkeldraad door je leven gaat). De dood van Simcha is zeker erg voor de familie Kalman en ook voor Chaja, doch krijg ik in het boek niet veel te merken van tragische gevoelens e.d..

12. Inleiding?
Het boek begint met een korte inleiding in het heden, daarna schakelt ze over naar haar 1e studentenjaar, de tijd wanneer het verhaal zich afspeelt.

13. Spanningsboog
Ik vond het moeilijk om een spanningsboog te maken met alleen maar spanning, omdat het boek nauwelijks spanning bevat. Daarom heb ik ’t iets anders gedaan (ik weer): er is een soort schaal van spanning die hieronder staat, maar daarin staan ook letters en die geven aan wat voor fysieke spanning er is of gebeurtenissen waar spanning een rol bij (heeft) gespeeld.
Schaal van spanning
1. saai
2. niks bijzonders
3. gewoon/alledaags
4. gaat nog wel
5. rillingen over je lijf
6. genoeg voor nachtmerries
7. pas op voor trauma’s!
a. traantje weg wrijven
b. zielig!
c. fysiek ingrijpend voor Chaja
d. get a shock!
<>

D. Tijd

14. In welke tijd speelt het verhaal zich af?
In de zeventigerjaren is het verhaal. Dat weet ik omdat dit achter op de hoes van de videoband staat, die ik eerder al heb gezien. Chaja is modern gekleed (modern volgens de jaren ’70), ze heeft/gebruikt producten die er nog niet zo lang zijn in de jaren ’70. Een zeer simpel voorbeeld daarvan is: ze kijkt bijna nooit televisie, simpelweg omdat ze zich daar geen tijd voor gunt en de tijd ervoor niet heeft (ik weet ook wel dat de tv er toen al lang was).

15. Vertelde tijd en de verteltijd van de gebeurtenissen in het boek.
De vertelde tijd is ongeveer één jaar. Het boek begint als Chaja zich heeft ingeschreven op de universiteit en op kamers gaat wonen. Het boek eindigt aan het begin van haar 2e jaar op de universiteit. De verteltijd is ongeveer 5 uur.

16. Chronologisch of niet?
Het is een chronologisch boek.
Ik vind dat het boek één grote flashback is, omdat ze terugkijkt op haar 1e studentenjaar van de universiteit en alle gebeurtenissen in dat jaar die voor haar van belang waren.

17. Tijdsprongen?
Tussendoor worden kleine periodes overgeslagen, maar geen reuzensprongen genomen hoor!!

E. Plaats

18. Welke plaatsen zorgen voor ’n typische verhaalsfeer?
Antwerpen, tenminste het oude joodse gedeelte daarvan, daarin wonen ook nog veel orthodoxe joden, zoals de familie Kalman (al is deze familie fictief). In het boek (en in de film) is de sfeer van dat joodse Antwerpen zeer goed beschreven. ik ben er nog nooit geweest, maar ik kreeg toen ik het boek las het gevoel of ik er de plaats zeer goed kende en of ik er zelf al eeuwen woonde. Als je iets zo vertrouwd kunt maken voor “vreemdelingen”, moet je wel goed kunnen schrijven.

F. Beoordeling

19. Verwachting aan het begin.
Voor ik het boek had gelezen, heb ik de film gezien: Left Luggage. Ik vond het een mooie film en hij sprak me erg aan, omdat ik wel houd van films/boeken over het jodendom en ‘joods zijn’. In de bibliotheek had ik het boek geleend en het thuis meteen uitgelezen. Ik snapte wel dat het boek anders zou zijn dan de film.

20. Verwachtingen uitgekomen?
Ik had geen echte verwachtingen. Maar ik vind dat de film mooier is dan het boek. Dat komt omdat in de film allerlei andere aspecten erbij zijn gevoegd. En in een film kun je natuurlijk altijd beïnvloed worden door een decor, maar dat hoeft niet persé. Het boek stelde me enigszins teleur omdat er toch veel dingen van een andere kant werden belicht dan in de film.

21. Spannend?
Ik vind dat er niet veel spanning in het boek zit. Er gebeuren wel enkele iets spannendere dingen die spannender waren dan het gemiddelde ‘spanningsniveau’ van het boek. Maar een boek hoeft niet saai te zijn als er geen of weinig spanning in zit!!!

22. Leerzaam?
Er komen veel punten over het jodendom in naar voren en er staan gesprekken in die Chaja voert met meneer Apfelschnitt deze gaan over filosofie, over het jodendom en allerlei andere onderwerpen. Kortom: genoeg leerzame stof is in dit boek gestopt om het leerzaam te noemen!!!

23. Realistisch?
Ja, ik kan me best wel voorstellen dat alles in dit boek waar gebeurd zou (kunnen) zijn. Ik vind het logisch dat Chaja met Simcha naar het park gaat als Simcha dat leuk vindt, omdat hij van de eenden houdt. Zijn vader, een strenge chassied, heeft er wel iets op tegen. Hij vindt Chaja iemand die het jodendom beledigt, een soort heiden.

24. Humoristisch?
Valt wel mee. Chaja lacht wel eens om Simcha of met haar vriendinnen. Maar het is eigenlijk wel een serieus boek waar nauwelijks lachwekkende passages aan te pas komen.

25. Schrijfstijlanalyse
In het verhaal komen regelmatig lange zinnen voor, ’n gewone zin in dit bestaat uit ongeveer 20 woorden (dat is normaal). Maar er zijn ook voldoende zinnen die ellenlang zijn (sommigen zelfs ± 30 woorden). Het taalgebruik is algemeen Nederlands, het boek is geen jeugdboek, het is literatuur (althans met ’n literatuurstickertje). Ook worden er veel joodse woorden gebruikt, achterin is ’n kleine verklarende woordenlijst (maar daar staat ook niet zo veel in). Conclusie: Ik vond het een makkelijk te lezen boek. In het door mij gekopieerde deel van de tekst staan geen dialogen, sorry! De dialogen zijn makkelijk volgbaar, maar soms kun je niet zo goed achterhalen wie wat zegt.

26. Eindoordeel/cijfer
Ik vind het een mooi boek. Maar de afloop is anders dan de afloop in de film, foutje van de filmmakers of expres? Ik denk het laatste! Het zou saai zijn als je het einde van het boek precies verfilmt.
Ik had graag van mijn hele boekverslag een boek/filmverslag gemaakt. Maar ik wist niet of dat zou mogen. Als ik het boek een cijfer zou moeten geven, dan zou ik het ‘n 7 geven, de film ‘n 8.