Eerste persoonlijke reactie; Het verhaal is realistisch geschreven. Het is ook voor een groot gedeelte waar gebeurd. De schrijver verteld over zijn eigen leven van vroeger. Het is wel moeilijk te lezen, omdat er van de hak op de tak gesprongen wordt. Maar als je dat eenmaal door hebt is het niet zo moeilijk meer. Er staan wel een paar moeilijke woorden in, maar daar kun je overheen lezen. Ik vond het wel interessant om te lezen hoe men 60 jaar geleden hun jeugd door bracht. Het verhaal kwam in het begin wel bizar over. Hij martelde namelijk dieren en had al de foto's van zijn broer verbrand. Ik denk dat wij nu anno 2000 wel van geluk mogen spreken met al die luxe om ons heen. Samenvatting; De ouders van Jan beginnen in Oegstgeest een kruidenierswinkel. Jan wordt geboren op zijn vaders 35ste verjaardag. Als Jan een half jaar is krijgt hij bronchitis, waardoor hij astmatisch blijft. Een ongeluk met de kroepketel, die gebruikt wordt om te stomen bij ziekte, is de oorzaak van het litteken op zijn linkerslaap. Jan groeit op in een streng gereformeerd gezin. Hij is voor zijn ouders, die hem graag zouden zien als een braaf en gelovig jongetje, geen gemakkelijk kind. Het gezin waarin Jan opgroeit is groot. Het meeste contact heeft hij met zijn broer, met wie hij uit ruimtegebrek het bed moet delen. Zij hebben een haat-liefde verhouding, hoewel de bewondering voor zijn broer bij Jan de overhand heeft. Er komen veel herinneringen aan de lagere-schooltijd naar boven. Op juffrouw Vink is hij dol, in tegenstelling tot juffrouw Hakkenberg van de tweede klas. Zo goed als het bij de eerste ging, zo slecht gaat het dan ook bij de tweede. Hij gaat daarop naar een andere school, waar het weer goed gaat. Jan herinnert zich allerlei anekdotes van de hoofdonderwijzer ‘de papegaai’. De schrijver bezoekt beide scholen, evenals een overbuurvrouw en het pand van de winkel, waarin inmiddels een middenstandsbank gevestigd is. Na de lagere school volgt Jan de MULO, die hij nooit afmaakt, omdat hij van school verwijderd wordt. Hij deelt de geloofsovertuiging van zijn ouders niet. Als hij iets uitgehaald heeft, volgt onvermijdelijk de cirkelgang: straf, wraak, medelijden, schuldgevoel. Na het verlaten van de school moet Jan helpen in de winkel van zijn ouders waarmee het door de crisisjaren van de oorlog steeds slechter gaat. Jan is niet erg geschikt als winkelbediende omdat hij arme mensen weleens iets gratis geeft. De ouders van jan verhuren kamers en, om geld voor de kapper te besparen, koopt vader een tondeuse. Uiteindelijk wordt de winkel opgeheven, en gaat Jans vader een kantine in een kasteel beheren. Op zijn 14de krijgt Jan zijn eerste echte baantje bij het Academisch Ziekenhuis. Samen met een andere verzorger bedrijft Jan wrede spelletjes met dieren. Al in de vroege kinderjaren is er sprake van ambivalente gevoelens voor dieren en er zijn meerdere voorbeelden van sadisme. Zijn tweede baantje is tuinjongen op een landgoed. Jan tekent veel in de tuin en studeert Engels en Frans uit de boeken van zijn zus. Hij bezoekt de avondtekenschool en neemt les in machineschrijven. Hij krijgt een vriendinnetje, maar door zijn stuntelige toenaderingspogingen, loopt dit stuk. Na nog enkele baantjes krijgt hij in 1943 werk op het distributiekantoor in Oegstgeest. In die tijd begint hij griezelverhalen te schrijven. Als Jan een oproep krijgt voor de arbeidsdienst, duikt hij onder. De schrijver bezoekt verschillende van zijn vroegere werkplekken: de laboratoria, waar de sfeer niets veranderd is, en het landgoed, dat er totaal verwaarloosd bij ligt. Het boek eindigt met het overlijden van zijn geliefde broer en de herinneringen aan hem. Bespreking van open plekken; In het begin van het verhaal hoor je dat zijn broer dood is, maar pas helemaal aan het einde vertelt hij (Jan Wolkers) waaraan hij overleden is. Jan maakt op een gegeven ogenblik zijn jas “weg” omdat hij het zo’n bespottelijk ding vond. Zijn zus neemt daarop wraak, maar pas een heel stuk later vertelt hij hoe zijn zus wraak neemt. Als hij op een distributie-bureau gaat werken maakt ze een lelijke jas van dikke bruine stof voor hem. Al vroeg in het boek lees je dat zijn vader en moeder een winkel hadden, maar pas later in het verhaal kom je te weten waarom zijn ouders de winkel gesloten hebben. In de eerste hoofdstukken kom je er achter dat Jan Wolkers niet meer gelovig is. Later geeft hij pas (gespreid over een paar hoofdstukken) een aantal redenen waarom hij niet meer in God gelooft. Zijn vader komt in het begin van het boek al aan het woord. Je merkt dan meteen dat hij Jan maar een vreemde eend in de bijt vindt. Naarmate het verhaal verder gaat kom je erachter waarom hij dat vindt.
Bespreking van spanning; In de open plekken heerst een soort spanning, vooral wanneer Jan zegt dat zijn zus nog wraak zal nemen voor die jas en erbij zegt dat hij daar later nog wel op terug zal komen. Tussen vader en Jan hangt ook een spanning, omdat zij een totaal andere gedachtengang hebben. Ditzelfde heb je tussen de papegaai en Jan, alleen is die veroorzaakt doordat Jan het vertrouwen van de papegaai al meerdere malen geschaad heeft. Een onaangenaam soort spanning heerst erbij het moorden van al die dieren. Dit komt vooral doordat het zo precies en walchelijk beschreven is. Bespreking van de personages; De ik-figuur (Jan Wolkers); - Woont in een gezin met 10 kinderen. - Heeft een litteken op zijn linkerslaap die hij opgelopen heeft door een fluitketel. - Besteed niet veel tijd aan het uiterlijk, draagt oude vieze kleren. Zijn haar zat vaak in de war en ook had hij vaak vieze handen. - Heel erg ingewikkeld karakter. Hij gaat (bijna) overal tegenin. Hij is min of meer tegen het geloof dat wordt opgedrongen door zijn vader. - Heeft een absurde relatie met dieren. Hij verzorgt ze maar maakt ze vaak daarna af. In het verhaal kom je veel van dit soort situaties tegen. - De ik-figuur heeft een haat-liefde verhouding met zijn broer, de ene keer heeft hij ruzie en dan kan hij hem weer niet missen. Nu heeft hij nachtmerries over zijn broer omdat hij alle foto`s van hem heeft verbrand. - Heeft vaak onenigheid met zijn vader, terwijl hij het goed kan vinden met zijn moeder. Vader van ik-figuur; - Hij heeft grijze ogen, wit haar en nu een gerimpeld gezicht. - Vaak onenigheid met zijn zoon (de ik-figuur). - Had een eigen delicatessenspeciaalzaak in Oegstgeest, die later uit noodzaak ook gewone produkten gaat verkopen. - Is rechtvaardig, maar geeft wel eens lijfstraffen. - Streng gelovig, hij gaat van kerk naar kerk op zoek naar het ware woord. Als het hem niet zint dan gaat hij gewoon weer naar een andere kerk toe. - Vindt de familie van zijn vrouw een beetje vreemd. Moeder van ik-figuur; - Meesteres in de mimiek die bijna niet meer waarneembaar is. - Vindt de familie van haar man een beetje vreemd. - Heeft een goede relatie met haar zoon (de ik-figuur). Ze houdt hem dikwijls een hand boven het hoofd. - Haar man denkt dat hij de baas in huis is, maar ondertussen heeft zij de meeste touwtjes in handen. - Ze is een gefrustreerde vrouw die haar gevoelens altijd verborgen houdt. - Ze heeft een angst voor dieren. - Ze is in een streng gezin opgevoed. Andere figuren die niet volledig/duidelijk gepresenteerd zijn; Broer van ik-figuur; Overleden aan difterie. Er zijn geen foto`s meer van hem. Had een haat-liefde verhouding met zijn broer (ik-figuur). Zus van ik-figuur; Kon zich niet vinden in het gedrag van de ik-figuur, was het dan ook meestal eens met haar vader. Vrienden van de ik-figuur; Deden letterlijk van alles met elkaar. Het ging er in de groep voornamelijk om, dat je zo stoer mogelijk was. Er komen nog veel meer personages in het boek voor, maar van deze mensen weet je weinig of niets. Beschijving van mijn leeservaring; A - Het onderwerp spreekt mij wel aan. Vooral omdat je maar weinig weet van de leefgewoontes uit die tijd. Je leest hoe zwaar het leven toen was vergeleken met nu. B - Ja, dat denk ik wel, omdat er steeds weer andere gebeurtenissen besproken worden die opkomen in zijn gedachten. Alle gebeurtenissen vallen later ook als puzzelstukjes in elkaar. Er wordt ook niet te lang op een onderwerp ingegaan. C - Nee, juist niet. Ik zou het eerder als voorbeeld nemen hoe ik niet zou willen zijn. Dat komt doordat ik het helemaal niet eens ben met die dieren-doding en de omgang met zijn vader. Ik hoop ook niet dat ik ooit zo’n chaotisch leven als Jan Wolkers krijg. D - Ja, dat vind ik wel. Omdat het boek meer een biografie is dan een verhaal klopt alles ook met de tijd waarin het zich afspeelt. Je komt dus geen computer tegen in 1920. De terugblikken volgen elkaar ook min of meer op, waardoor je steeds meer te weten komt van zijn jeugd. E - Ja, het verhaal is moeilijk te lezen, doordat er soms zulke lange zinnen in staan. In die zinnen staat dan ook wel eens informatie over twee onderwerpen. Dat is erg verwarrend. Soms weet je ook niet meer of je in een terugblik bent of dat je leest over “nu”. Verwerkingsopdracht; De ik-persoon Jan; Jan was een moeilijk kind voor zijn ouders. Hij ging veel om met dieren, maar hij doodde ze. Met zijn broer had hij een echte broer tot broer relatie, dan ruzie en dan weer wapenstilstand. Omdat ze vlak voor zijn dood ruzie gemaakt hadden voelde hij zich schuldig. Hij hield een baantje nooit lang, omdat hij dan ontslag nam of ontslagen werd. Vader van de ik-persoon; Hij vond het moeilijk te accepteren dat Jan allemaal van die goddeloze dingen uithaalde. In het hele boek blijft zijn relatie met Jan hetzelfde. Vader is ook streng gelovig en dringt dat ook min of meer zijn kinderen op. Met de beslissingen van Jan is hij het niet altijd eens. Moeder van de ik-persoon; Zij houdt Jan wel eens een hand boven het hoofd, bijvoorbeeld wanneer hij geen konijn wil eten en dan een stuk bloedworst gaat halen. Thuis bij haar ouders heeft ze een strenge opvoeding gehad. Als haar vader thuiskwam moest echt alles perfect in orde zijn. Broers en zussen van de ik-persoon; Alleen van Jan’s oudere broer lees je af en toe eens wat. En je weet dat zijn zus kan naaien al is dat niet zo goed. Jan leeft in een gezin van 10 kinderen, zijn oudere broer leeft nu niet meer. Rond de oorlog heeft het gezin het niet breed. Jan smokkelt dan ook vaak groente en fruit mee van zijn werk. Achteraf bleek dat ze dat op zijn werk wisten, maar dat ze hem zijn gang lieten gaan. Bron; Terug naar Oegstgeest van Jan Wolkers (uitgeverij Malmberg, ISBN 90 208 47996) Internetpagina “www.scholieren.nl” voor de samenvatting