Samenvatting

Bij wie ligt het perspectief?

Het verhaal is geschreven vanuit de algemeen perspectief. Sommige stukjes zijn vanuit het ik-perspectief geschreven. In deze gevallen gaat het meestal om een stukje uit een dagboek of brief.

Beschrijf de personages die in het boek voorkomen.

Rika van der Lans: Rika is het hoofdpersoon van dit boek. Ze heeft kinderen en is een erg zorgzaam persoon die ontzettend veel van haar kinderen houdt. In elke situatie. Rika is ook erg strijdlustig. Dat merk je aan haar als ze joodse mensen laat onderduiken bij haar op de zolder.  Ondanks dat ze weet wat de consequenties zijn, laat ze dit toch toe.

Waldemar Nods: Waldemar is een jongeman die afkomstig is uit Suriname. Hij emigreert naar Nederland om te gaan studeren en een betere toekomst op te bouwen. In Nederland heeft hij het nooit echt naar zijn zin. Hij wordt niet echt geaccepteerd in de maatschappij omdat hij zwart is. waar hij wel gelukkig van wordt, is zwemmen. Hij houdt erg veel van water.

 Waldy Nods: hij is de zoon van Rika en Waldemar. Het is een vrolijke jongen die van zijn jeugd aan het genieten is. Maar dat is van korte duur. Want als de 2^e wereldoorlog uitbreekt dan verandert hij drastisch. Hij kan het verlies van zijn ouders nauwelijks verwerken.    

Wat gebeurt er, waar (plaats) en wanneer (tijd)? 

Waldemar was een zwemmer. Het water was zijn vriend. Hij was een in Suriname wonende jongen en ook afkomstig uit Suriname. Hij emigreerde na 1^e wereldoorlog naar Nederland om daar te studeren. En in november 1928 trok hij in, in het pension van Rika Hagenaar-van der Lans. Ze was een warm persoon. Rika had een roerige tijd achter de rug.

Rika was dochter in een streng gelovig katholiek middenstandsgezin, (toen der tijd) wonende in Den Haag. Op 16 jarige leeftijd werd ze verliefd op Willem Hagenaar. Deze was echter van protestantse afkomst en de ouders van Rika verboden haar dan ook de omgang met Willem. Ze onderhielden echter een geheime relatie en trouwden op oudere leeftijd. Rika had mede hierdoor haar eer verloren bij haar ouders.  Alles gaat prima, totdat Willem dijkgraaf wordt in het zeer protestante Zuid-Hollandse Goeree. Voor Rika was dit een regelrechte hel, het ‘genieten van het leven’ bestond daar voor haar niet meer, en Willem begon zich aan haar te ergeren wat leidde tot slaan. Rika vlucht naar Den Haag en wil scheiden. Buiten haar relatie met iemand van een ander geloof was scheiden een nog grotere taboe. Ze blijft dus, mede doordat haar ouders haar niet wilden laten scheiden, de man van Willem Hagenaar.

Wonende in Den Haag biedt ze onderdak aan Christien, een nicht van haar man. Christien heeft een relatie met een zwarte man, wat al helemaal niet getolereerd werd. De man van Christien, genaamd Dave, verteld dat een familielid uit Suriname overkomt.  Zijn naam is Waldemar.

Waldemar en Rika krijgen een relatie en zelfs een kind! Het grote leeftijdsverschil was voor hen ‘geen probleem’. Ze noemden hun kind, Waldy met als bijnaam: Sonny Boy.

Rika was op dat moment nog steeds getrouwd met Willem... De kinderen van Rika woonden op dat moment bij haar, die had ze namelijk meegenomen uit Goeree. Haar oudste zoon, Wim, kon de relatie alleen niet accepteren en ging terug naar zijn vader die hij het nieuws vertelde. Ze was in alle staten en ontnam Rika op rechtelijke wijze haar kinderen. Rika onderhield wel ten alle tijden contact met hun door briefen en cadeaus te sturen. Rika begint een pension. Later ook aan zee in Scheveningen, wat ontzettend goed draait.  Waldemar studeert hard en heeft een baan gekregen op de boekhouding van een bedrijf. Hij is in Nederland wel veel stiller geworden dan dat hij in Suriname was.

In 1937 trouwen Waldemar en Rika voor de wet, want Rika was inmiddels officieel gescheiden van haar voormalig man Willem Hagenaar. Ze mocht alleen nog steeds haar kinderen niet zien. Dit tot groot verdriet.

1938 is voor Rika en haar familie een geweldig jaar. Het fraaie zomerweer is top voor haar pension. In 1938 is er voor de gehele wereld alleen een benauwde situatie ontstaan, door Hitler. Dan breekt de oorlog uit, wat zeker economisch voelbaar is. Er komen minder gasten, waardoor het pension wordt gesloten.

Rika gaat dan joodse mensen onderdak bieden in de Pijmboomstraat. Waldemar houdt zich hierbij afzijdig, wat hij beter niet had kunnen doen want Rika gaat niet heel verstandig om met de onderduikers; deze lopen iets te ‘vrij’ rond op straat en er staat een illegaal radiotoestel vrijwel zichtbaar in de kamer.

Rika komt dan in contact met een echte verzetsman, Kees Chardon, afkomstig uit Deft. En ‘Dan gaat de bel’...

Rika, Waldemar én Sonny Boy worden opgepakt, evenals de onderduikers en Kees Chardon. Rika wordt in de gevangenis steeds ondervraagt door Kees Kaptein, een gevreesd man die behoort tot de nazi-vrienden.

Waldemar wordt naar een ‘vriendelijke’ gevangenis in Vucht getransporteerd waar Rika even later ook naartoe gaat. Zij krijgt, net als Kees Chardon levenslange gevangenisstraf. Dan wordt Waldemar weer getransporteerd. Dit maal naar Neuengamme. Hij heeft Rika dan nog maar een paar keer kunnen zien.

Waldemar weet zich telkens goed aan te passen met zijn ‘voorbeeldige’ gedrag en in Duitsland kende men nog geen zwarte man dus hij stond erg in de ‘belangstelling’ en werd dus nooit een nummer.

Rika wordt dan ook op een gegeven moment naar Duitsland gebracht. Haar nieuwe kamp is verschrikkelijk vergeleken met het kamp in Vucht. Contact met de buitenwereld heeft ze niet meer, er breken ziektes uit en een bed moet je delen met 3 anderen.

Een van de ziektes die uitbreekt is dysenterie. De zieke vrouwen worden bij elkaar gezet en slechts een twintigtal weet te overleven. Rika is daar niet bij.

In de jaren na de oorlog is Sonny Boy een koekoeksjong geworden die telkens van woonplaats wisselt. Hij weet niet wat er met zijn ouders gebeurd is, maar via het Rode Kruis hoort hij wat er met zijn moeder is gebeurd. Het verhaal van zijn vader krijgt hij via via te horen. 

Hij krijgt dan ook een psychisch trauma en therapeuten raden hem aan zijn leven op schrift te stellen.

Dit kan hij niet.

Op 3 mei 1945 werd het schip waarop Waldemar voer, gebombardeerd door Amerikaanse vliegtuigen. Deze vliegtuigen konden om een of andere rede niet de gestreepte pyjama’s zien die de mensen op het schip aan hadden.

De ‘gevangenen’ hadden niet veel keus: aan boord blijven van het brandende en zinkende schip of het koude water in.

Waldemar was een goede zwemmer. Hij bereikt de kust maar daar werd hij door jonge Duitse soldaten neergeschoten...

‘Bloed mengde zich met ijskoud water, maar Waldemar voelde al geen pijn meer. Hij wiegde op de golven, en de zee spoelde alle vuil en ellende van hem af. Het water was zijn vriend, zoals het dat altijd was geweest’

Noem enkele belangrijke motieven en het thema van het boek.

Onmogelijke liefde: In dit boek zijn er 2 onmogelijke liefdes. De liefde tussen Rika & Willem en de liefde tussen Rika & Waldemar. De reden tussen deze onmogelijke liefdes liggen godsdienstig en etnisch terrein.

Water: Waldemar heeft altijd al gehouden van het zwemmen in water. Dat is ook de plek waar hij sterft.

Reizen: Waldemar reist van Surinamenaar Holland, en in de oorlog ‘reizen’ ze langs allerlei concentratiekampen

Verklaring van de titel

De titel Sonny Boy slaat natuurlijk op de bijnaam van Waldy. Waldy is de zoon van Rika en Waldemar.

Plaats in de literatuur

Wanneer is het werk voor het eerst gepubliceerd?

De eerste druk was in 2004

Wat weet je van de tijd waarin het werk geschreven werd? (tijdvak en stroming)

Het boek is in de moderne tijd geschreven. Verder heeft dat geen enkele relatie met de tijd waarin het boek zich afspeelt. Het boek speelt zich namelijk af in de tijd van de 2^e wereldoorlog

Wat weet je van de auteur?

Annajetske (Annejet) van der Zijl (Leeuwarden, 6 april 1962) is een Nederlands schrijfster en historica.

Levensloop

Van der Zijl groeide op in een lerarengezin in Friesland en volgde haar middelbare schoolopleiding aan het Christelijk Gymnasium in haar geboortestad. In eerste instantie ging ze daarna kunstgeschiedenis studeren, maar ze studeerde af in massacommunicatie aan de Universiteit van Amsterdam. In 1998 volgde ze in Londen een masterstudie International Journalism. Na een aantal stages in Engeland en Nederland werd ze redactrice bij HP/De Tijd. Ze specialiseerde zich in reconstructies en portretten van bekende en onbekende mensen en van groepen die samen een bewogen periode meemaakten, zoals Nederlanders die in mei 1968 naar Parijs trokken. Ook schreef ze over misdaden en politieke gebeurtenissen, zoals de krakersrellen op Koninginnedag 1980.

Levensverhalen

Haar eerste boek over het Gooise landhuis Jagtlust - in de jaren vijftig en zestig verzamelpunt van alles wat jong en artistiek was - was een logisch gevolg van het journalistieke werk. Met medewerking van tal van

voormalige bewoners, zoals uitgever Theo Sontrop en Remco Campert legde ze de geschiedenis van dit huis vast in het boek Jagtlust (1998).

Eind 1999 nam Van der Zijl ontslag bij HP/De Tijd om te werken aan de biografie van Annie M.G. Schmidt, gestimuleerd door de zoon van de schrijfster Flip van Duyn en haar uitgever Ary Langbroek. Ze streefde naar een biografie naarAngelsaksisch voorbeeld: een zo compleet mogelijk levensverhaal dat ook spannend moest zijn. Geïnspireerd op deze biografie is er een zevendelige televisieserie gemaakt Annie M.G. die in 2010 werd

uitgezonden.

Sonny Boy, over de "verdwenen levens" van Waldemar Nods en Rika van der Lans, verscheen in 2004. Sonny Boy werd in januari 2010 verfilmd door regisseur Maria Peters. Medio 2010 zijn er van het boek reeds een

half miljoen exemplaren verkocht.

Op 4 maart 2010 promoveerde ze aan de Universiteit van Amsterdam op een biografie van prins Bernhard. Haar promotor was professor Hans Blom.

Bibliografie

Jagtlust. J.M. Meulenhoff, Amsterdam, 1998.

Tweede herziene druk. Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 2005. ISBN 90 388 8732 9

Anna. Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 2002. ISBN 90 388 8752 3 / ISBN 90 388 8733 7

Sonny Boy. Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 2004. ISBN 90 388 8735 3

Sonny Boy, inclusief De dageraad (voorstudie). Ter gelegenheid van de 25e druk van Sonny Boy, 2009. ISBN 978 90 214 3768 2

Bernhard, een verborgen geschiedenis, 2010

Prijzen

2003: Zeeuwse Boekenprijs - Anna

2006: Littéraire Witte Prijs

2010: M.J. Brusseprijs - Bernhard

2012 [1] Gouden Ganzenveer

(Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Annejet_van_der_Zijl)

In hoeverre is dit werk typerend voor de auteur? Kun je dit werk vergelijken met andere werken van deze schrijver?

Dit is het eerste boek dat ik heb gelezen van deze auteur. Ik kan het nog niet verglijken met andere werken van haar. Ik weet verder wel dat Annejet van der Zijl ook een boek heeft geschreven over de bibliografie van de overleden Prins Bernard. Dat kun je natuurlijk niet erg goed verglijken met dit boek over een ‘onmogelijke’ liefde.

Beoordeling

Welke verhaalelementen hebben voor jou een positieve werking? (aangrijpend, spannend, ontroerend, diepzinnig enzovoort)

Wat voor mij een zeer positieve werking in dit boek had was dat Rika en Waldemar hun relatie toch doorzetten ondanks alle afkeuringen van de vrienden en kennissen. Ze blijven toch van elkaar houden in elke situatie. Zelfs wanneer haar eigen kinderen Rika de rug toekeren houdt de relatie stand.

Welke verhaalelementen hebben voor jou een negatieve werking? (choquerend, zinloos, saai, te vergezocht enzovoort)

Het boek heel veel zielige aspecten. Vooral de oorlog maakt het een zielig boek. Waldy verliest beide ouders en dat hoort pas achteraf via via. Maar de gebeurtenissen in dit boek zijn natuurlijk heel realistisch.

Kun je dit boek met andere boeken of met een film vergelijken? Leg dit uitvoerig uit.

Het boek is ook verfilmd. Ik had de film eerder gezien dan dat ik het boek heb gelezen. Maar de film had veel interesse bij mij gewekt.

Wat vind je van het thema van het boek?(heeft je aan het denken gezet, herkenbaar probleem enzovoort)

Het voornamelijkste thema van dit boek is natuurlijk de onmogelijke liefde tussen Rika en Waldemar. In het begin van het verhaal heeft Rika een relatie Willem Hagenaar, deze relatie is eigenlijk niet mogelijk door hun verschil in religie. Later, als Rika hem Willem verlaat, krijgt zij een relatie met Waldemar, een neger. In die tijd was zo’n relatie eigenlijk niet geaccepteerd. Omdat ze het zwarte ras als een exotisch ras zagen.

Wat vind je van het taalgebruik?

Ik heb geen opmerkingen over het taalgebruik. Ik ben niks storends tegengekomen.

Wat is je eindoordeel over dit werk? Zou je een ander aanraden om dit boek te lezen?

Ik vond dit een prachtig boek om te lezen. Het leest ook heel makkelijk door. Door de kennis die ik al had over de 2^e wereldoorlog, kun je je veel beter inbeelden hoe de mensen zich voelden in die tijd.