Algemene gegevens
Titel Sonny Boy
Auteur Annejet van der Zijl
Jaar en plaats
van eerste uitgave november 2004, nijgh en van ditmar
Gelezen druk 18e druk mei 2007
Samenvatting van het boek
Als de jonge rooms-katholieke Rika van der Lans en de protestantse Willem Hagenaar in 1911 trouwen tegen de wil van hun families, is het schandaal niet te overzien. Toch begint de toenadering met de bloedverwanten snel en wonen Rika, haar man en hun vier kinderen binnen enkele jaren gelukkig samen in Den Bosch. De sfeer slaat echter om als Willem voor zijn werk moet verhuizen naar het dorp Goeree. Rika kwijnt er weg van verveling en mist de zwierigheid van de grote stad. Als haar man, niet wetende wat hij met zijn steeds opstandigere vrouw aanmoet, zijn handen niet meer thuis kan houden pakt ze in 1926 haar spullen en vertrekt naar Den Haag. Hier woont ze enige tijd onder primitieve omstandigheden samen met haar kinderen. Ondanks de moeilijke tijden stemt Rika er in toe Waldemar Nods in huis te nemen, een Surinaamse jongen die voor het grote geld naar het rijke Nederland is gekomen. Ondanks het leeftijdsverschil van ongeveer twintig jaar bloeit snel er iets tussen het tweetal en het duurt niet lang voor Rika merkt dat ze zwanger is. Haar kinderen vatten dit nieuws minder blij op dan gehoopt. Haar oudste zoon Wim loopt samen met zijn broertje Jan zelfs weg, terug naar hun vader. Willem, nog steeds onwillig de scheidingswens van zijn vrouw te accepteren, barst na het aanhoren van het verhaal van jaloezie. Rika is ondertussen om haar relatie met een zwarte man compleet verstoten door haar omgeving, en ondanks de pijn die het doet ziet ze zich snel genoodzaakt haar overige twee kinderen, Bertha en Henk, ook naar hun vader te sturen. Deze verbiedt hun vervolgens echter elk contact met hun moeder.
Vol verdriet over het “verlies” van haar kindjes verhuist Rika met Waldemar en hun zoontje Waldy naar Scheveningen, waar het haar ondanks de crisisjaren dertig lukt een goedlopend pension te starten. Eind jaren dertig treedt het paar in het huwelijk en begint het contact met Rika’s kinderen langzaam weer redelijk op gang te komen.
Als de Tweede Wereldoorlog begint komt Rika snel in de LO terecht, de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers. Het opvangwerk zet ze door, ook nadat het gezin door de Duitse evacuatie van Scheveningen opnieuw terug moet verhuizen naar Den Haag. De Duitse overheersing begint steeds een grimmigere omvang aan te nemen. Maar door stom toedoen van een van haar onderduikers, de SS-deserteur Gerard van Haringen, wordt haar gezin januari 1944 verraden en worden al haar Joodse gasten op de trein gezet. Rika, Waldy en Waldemar worden opgesloten in een gevangenis voor mensen uit het verzet, het Oranjehotel in Scheveningen. Waldy is snel vrij en wordt in afwachting van de vrijlating van zijn ouders opgevangen door verschillende gezinnen.
Door haar verbeten koppigheid wordt Rika gedurende haar verblijf in het Oranjehotel sterk mishandeld door haar woedende ondervragers. Waldemar wordt snel naar het werkkamp in Vught gestuurd en ook Rika verhuist daar na enkele maanden heen. Hun wegen worden echter opnieuw gescheiden als Waldemar naar het concentratiekamp Neuengamme wordt verplaatst. Door zijn kennis van de Duitse taal weet hij daar een baantje in de kampadministratie te bemachtigen, waardoor hij het er naar omstandigheden redelijk heeft. Rika wordt later op transport gezet naar het vrouwenkamp Ravensbrück. Hier overlijdt ze februari 1945 aan de gevolgen van dysenterie.
Ook Waldemar overleeft uiteindelijk de oorlog niet. Na de bevrijding van zijn kamp worden de overlevenden opgevangen op het schip “Cap Arcona” aan de Oostzee. De Britse veiligheidsdienst vermoedt echter dat de haven vol SS’ers zit en bombardeert de plaats 3 mei 1945. Duizenden van de zwaar ondervoede ex-kampleden weten het slechts enkele minuten uit te houden in het ijskoude water. Waldemar lukt het zwemmend de kust te halen, maar hij wordt op het strand neergeschoten door Duitse soldaten.
Via ooggetuigen van de dood van zijn ouders weet Waldy na de bevrijding snel dat zoeken geen zin heeft. Hij krijgt het zeer moeilijk met het verlies en tot grote opluchting van de familie van Rika nemen naar Nederland geëmigreerde familieleden van Waldemar de opstandige jongen in huis. Om zijn worsteling te doorbreken probeert Waldy na vijftig jaar zijn leven op papier te zetten, maar zonder bevredigend resultaat. Het heeft hem zonder meer geholpen dat uiteindelijk Annejet van der Zijl het verhaal reconstrueerde.
Samenvatting: http://www.scholieren.com/boekverslagen/20704
Twee recensies (bron: Literom)
Bijlage 1
Bijlage 2
Mening over het boek
Ik vind het boek Sonny Boy een verschrikkelijk mooi boek. Ik vind vooral het gevoel dat je hebt als je het boek leest mooi omdat je weet dat dit waar gebeurd is. Het is erg aangrijpend en je blijft je dit verhaal nog lang herinneren. Ook heb ik tijdens het lezen de nodige tranen gelaten. Wel vind ik de zinnen in het boek soms te kort. De zinnen passen soms niet helemaal in het verhaal, maar wat wel in het verhaal past vind ik dat Annejet van der Zijl alle personen die een rol hebben gespeeld in het leven van Wally, Waldemar en Rika heeft onderzocht en daar een stuk over heeft geschreven in het boek. Hierdoor krijg je steeds meer het gevoel dat dit verhaal waar gebeurd is, want in het begin zit je daar nog niet zo mee.
Bijlage 1 Recensie en argumenten
Recensie 1
Schrijver Zijl, Annejet van der
Titel Sonny Boy
Jaar van uitgave 2004
Bron Trouw
Publicatiedatum 19-02-2005
Recensent Martijn Eickhoff
Recensietitel Een zwarte zwemmer in de Oostzee
Uitwerking argumenten
“Van der Zijl schetst een scherp beeld van het leven van Rika “
→ Realistisch argument
“De passage waarin zij beschrijft hoe Waldemar als jongen de Surinamerivier afzwom, behoren tot de mooiste van het boek.”
→ Structureel, stilistisch argument
“ Het concentratiekamp beschrijft ze daarentegen wel erg afstandelijk “
→ Stilistisch argument
Bijlage 2 Recensie en argumenten
Recensie 2
Schrijver Zijl, Annejet van der
Titel Sonny Boy
Jaar van uitgave 2004
Bron De Morgen
Publicatiedatum 22-04-2009
Recensent Dirk Leyman
Recensietitel Parels van de Nederlandstalige literatuur
'Sonny Boy' van Annejet van der Zijl "Wie iets van een bepaalde tijd wil begrijpen, moet biografieën lezen, en dan niet die van staatslieden, maar de in aantal veel te schaarse biografieën van onbekende burgers", zo citeert schrijfster Annejet van der Zijl de Duitse historicus Sebastian Haffner in de aanloop van Sonny Boy. Van der Zijl (°1962), die furore maakte met haar biografie van Annie M.G. Schmidt, heeft zich in haar werk vaak verwonderd over de levens van kleine luiden, vermalen als ze worden door het rad van de geschiedenis.
Met Sonny Boy rakelde ze zo'n merkwaardige tranche de viel op en bewoog ze zich behendig op de scheidslijn tussen fictie en non-fictie. Het bij momenten hartverscheurende verhaal van Rika van der Lans en Waldemar Nods is door van der Zijl liefdevol en met veel consideratie opgetekend. Ze respecteerde de historische waarheid, maar plunderde daarbij naar eigen zeggen wel "de gereedschapskist van de fictieschrijver".
Wanneer Rika op haar veertigste de zeventienjarige Waldemar in de herfst van 1928 voor het eerst ontmoet, slaan de vonken over. Maar dat is problematisch. Waldemar is een zwarte student uit Suriname. Zij is blank, een moeder van vier kinderen die haar man net heeft verlaten en een pension is begonnen. Hun liaison wekt meteen schandaal, helemaal als blijkt dat Rika zwanger is van haar zwarte kostganger. Het zoontje wordt hun eigen 'Sonny Boy'. Toch slaat het paar zich met veel optimisme door alle besognes heen, terwijl het Schevenings pension een druk gefrequenteerd en geliefd vakantieverblijf wordt. Tot de oorlog uitbreekt. Wanneer ze onderduikers verschansen en het verraad woekert, worden de levens van Rika en Waldemar bruusk uit elkaar gereten.
In haar nawoord zegt Van der Zijl dat "het leven van Waldemar raakt aan twee van de zwartste, meest met taboes beladen bladzijden in de Nederlandse historie, namelijk de slavenhandel en de Jodenvervolging". Waldemars grootmoeder moest zich immers indertijd ontworstelen aan een Joodse slavenhouder. In die zin is Sonny Boy ook een bedachtzame bespiegeling over de gevolgen van raciaal en etnisch denken en krijgt het een tijdloze dimensie.
Uitwerking argumenten
“bewoog ze zich behendig op de scheidslijn tussen fictie en non-fictie. “
→ Stilistisch, realistisch argument
“Het bij momenten hartverscheurende verhaal van Rika van der Lans en Waldemar Nods is door van der Zijl liefdevol en met veel consideratie opgetekend.”
→ Structureel argument
“ Ze respecteerde de historische waarheid”
→ Realistisch argument
“is Sonny Boy ook een bedachtzame bespiegeling over de gevolgen van raciaal en etnisch denken en krijgt het een tijdloze dimensie.”
→ Stilistisch, structureel argument
REACTIES
1 seconde geleden