Zakelijke gegevens
Querido, Amsterdam, 1969 15e druk
Oorspronkelijke druk: 1933
Eerste reactie
Ik heb dit boek voor het eerst gelezen op advies van mijn vader. Hij gaf me het verzameld werk van Willem Elsschot mee op vakantie en daar was dit boek ook onderdeel van. Ik vond dit een van de leukste verhalen uit de bundel. Ik ben zelf erg allergisch voor kaas en krijg er doorloopdiarree van en eigenlijk vind ik dat iedereen die in kaas handelt hetzelfde lot zou moeten treffen als Frans Laarmans. Verdieping
Samenvatting

Frans Laarmans is een simpele man en niet erg bijzonder goed in iets. Hij heeft een klein baantje, maar het mag allemaal geen naam hebben. Frans Laarmans is eigenlijk een beetje een antiheld. Zijn leven wordt ingrijpend veranderd als hij via zijn rijke kennis Van Schoonbeke een baan aangeboden krijgt als kaashandelaar. Dankbaar neemt Laarmans de baan aan, zijn vrouw raadt hem echter aan om zijn oude baan niet meteen op te zeggen. Laarmans is nu op zijn werk voor drie maanden schijnziek. Hij wil nog niet dat iemand erachter komt dat hij een andere baan heeft gekregen. Laarmans begint met het inrichten van zijn kantoor in Antwerpen. Thuis hoort Laarmans dat de kaas is aangekomen. Zijn dochtertje Ida had alleen de naam vergeten van de meneer die gebeld had. De volgende ochtend wordt Laarmans opgebeld door iemand die wil weten waar de kaas moet blijven. Laarmans gaat er onmiddellijk heen en geeft meteen alle touwtjes uit handen. Hij laat zich ompraten om de kazen op te laten slaan. De man van de opslagplaats geeft hem een doos met proefmonsters en de andere 369 kisten worden nu dus opgeslagen. Het verkopen lukt niet, hoewel het lekkere kazen zijn en iedereen die een stukje krijgt meldt hoe lekker het wel niet is. Laarmans benoemt door het hele land agenten die kazen moeten verkopen, maar hij krijgt van niemand bestellingen door. Tijdens een vergadering van de Belgische kaashandelaren en de regering wordt het Laarmans te veel. Hij staat op en zegt: “Ik heb er genoeg van.” De regering geeft de kaashandelaren meteen hun zin en willigt al hun eigen in, iedereen denkt dat Laarmans het erg goed doet, terwijl hij steeds meer in het nauw komt. De agenten die Laarmans aangesteld heeft om kazen te verkopen, geven nog steeds geen bestellingen door. Laarmans geeft er de brui aan. Als alle kazen net afgevoerd zijn krijgt hij van een agent alsnog een bestelling van 4200 kilo, maar dat was te laat. Laarmans gaat terug naar zijn oude baan. In huize Laarmans wordt voorlopig geen kaas meer gegeten. Onderzoek van de verhaaltechniek
Er zit geen enkele literaire kunstgreep in het boek en van bovennatuurlijke krachten is absoluut nergens sprake. Het is dus een erg realistisch verhaal. Het wil de hoofdpersoon maar niet wil lukken om iets te maken van zijn leven. Alle kansen die hem worden geboden verprutst hij, wat extra cynisch wordt doordat iedereen de kazen die hij probeert te verkopen erg lekker vindt. De schrijver gebruikt het ik-perspectief. De schrijver richt zich soms direct tot de lezers. In het boek wordt nergens van perspectief veranderd, de lezer beleeft alle delen door de ogen van Frans Laarmans. Het hele verhaal speelt zich af over een periode van ongeveer drie maanden. De schrijfstijl bevat ook duidelijke autobiografische elementen, maar daar zal ik bij “plaats in de literatuurgeschiedenis” nog op terug komen. Het hele verhaal speelt zich af in Vlaanderen en in het taalgebruik van de figuren komt dit ook duidelijk naar voren. Laarmans is natuurlijk de hoofdpersoon. Van Schoonbeke is degene die hem een positie geeft waar hij zich helemaal niet in thuis voelt. Zijn dochtertje Ida en zijn vrouw vervullen ook een belangrijke rol in het verhaal. De karakters in dit boek zijn allemaal rond. Het boek bevat geen echte typetjes, alle mensen worden heel realistisch beschreven. De schrijfstijl van Willem Elsschot is erg aangenaam om te lezen. Het bevat niet al te ingewikkelde constructies, maar is ook niet al te makkelijk qua taalgebruik. Alles wordt mooi verteld, zelfs al is de inhoud wat minder fleurig. Op zoek naar de thematiek
Willem Elsschot schrijft voornamelijk boeken over dingen die echt kunnen gebeuren, maar wel vaak om je dood te lachen zijn. Menselijk falen is een van zijn hoofdthema’s en zijn ik-figuren geven heel veel van hun eigen zwaktes bloot, zonder dat je als lezer het gevoel hebt van: “Dit hoef ik helemaal niet te weten.” Het verhaal gaat veel over sociale status en uiteindelijk mag Laarmans wel blijven dineren bij de rijke Van Schoonbeke die tegenover zijn gasten volhoudt dat Laarmans een belangrijk grootmacht is op het gebied van levensmiddelen, maar toch blijft Laarmans een beetje een anti-held. Hij is sympathiek, maar niks lukt hem echt. Andere thema’s van dit verhaal zijn: mislukking, gemiste kansen, kaas, de samenleving en huiselijkheid. Plaats in de literatuurgeschiedenis
Ten eerste wil ik nog even duidelijk naar voren laten komen dat Willem Elsschot het pseudoniem is van Alfons de Ridder. De boeken van Elsschot werden in zijn eigen tijd nauwelijks gerespecteerd. Willem Elsschot was een auteur die veel slechte kritieken kreeg en weinig van zijn tijdgenoten wisten zijn werk te waarderen. Op aandringen van een redacteur van het blad Forum is dit boek geschreven. Deze redacteur vond zijn werk wel erg goed. Met het oog op deze achtergrondinformatie is een autobiografische interpretatie van dit boek verdedigbaar. De verprutste kansen van Laarmans staan dan symbool voor Alfons de Ridder zijn eigen mislukking. De waardering voor het werk van Laarmans en de waardering van het werk van Elsschot komen allebei te laat. Willem Elsschot kreeg pas echt succes tegen het eind van zijn leven, maar wordt nu nog steeds veel gelezen, dus daar houdt de vergelijking op. Het verhaal gaat dat Alfons de Ridder zelf wou stoppen met schrijven, toen hij bezig was dit boek te schrijven. Niet dat het boek naargeestig is, maar het wil gewoon allemaal voortdurend net niet lukken. Willem Elsschot heeft hierna nog veel boeken en poëzie geschreven dus uiteindelijk viel het allemaal wel mee. Ik denk dat Elsschot aan wou geven hoe je niet om moet gaan met de kansen die je geboden worden om er wat van te maken in je leven. Andere boeken van Elsschot zijn: Villa des Roses, Een ontgoocheling, De verlossing, Lijmen, Het Been, Kaas, Tsjilp, De leeuwentemmer, Pensioen, Het tankschip. Er zijn ook enkele dichtbundels van Willem Elsschot verschenen. Beoordeling
Ik heb dit boek herlezen in een andere druk dan die ik de eerste keer gebruikt heb. Toen was dit boek een onderdeel van het verzameld werk van Willem Ellschot. Ik vind dat Willem Elsschot een zeer constant en zeer hoog niveau heeft dat in al zijn werken sterk naar voren komt. Willem Elsschot heeft een mooie schrijfstijl en zijn thematiek is ook vrij constant. Hoe iemand omgaat met zijn carrièremogelijkheden komt in veel van zijn verhalen naar voren. Vaak zijn de verhalen ontzettend komisch. De lezer wordt op een pientere manier bij het verhaal betrokken en ik heb erg meegeleefd met de hoofdpersonen. De Frans Laarmans uit dit verhaal is natuurlijk wel een loser, maar aan de andere kant is hij ook wel een beetje een slachtoffer van zijn tijd. In de wereld van nu kan een klein bedrijfje dat hele lekkere kazen verkoopt via computers veel makkelijker zijn administratie bijhouden. Met een beetje fantasie is zelfs te verdedigen dat Laarmans via een website zijn kazen heus wel aan de man had gekregen. Dit verhaal is misschien nog het beste te typeren als realistische slap-stick. De hoofdpersoon glijdt hier alleen niet uit over bananenschillen en krijgt geen taarten in zijn gezicht gegooid, maar blundert even lachwekkend, wel op een wat subtielere manier natuurlijk. De lezer blijft voortdurend verheffende gedachtes hebben zoals: “Doe nou niet joh, kom op. Denk nou even na!” Frans Laarmans is dan niet bepaald cool, maar hij is wel een sympathieke man en ook een heel complete figuur. Alle rollen zijn goed uitgewerkt en het verhaal leest erg ontspannen. Ik vind dit echt een leuk boek. Kaas is een goed voorbeeld van iemand die kansen krijgt om het te maken en die het dan net niet goed genoeg doet. Het verhaal is realistisch en toch spannend en ook boeiend. Dat is een combinatie die maar zeer zelden voorkomt in de Nederlands literatuur, maar goed Willem Elsschot (Alfons de Ridder) is dan ook een Belg.