Algemeen Auteur: Tommy Wieringa
Titel: Joe Speedboot
Druk: Eerste
Uitgever: De Bezige Bij, Amsterdam, 2005
Jaar van eerste druk: 2005
Aantal pagina’s: 316
Indeling: Het boek is ingedeeld in 32 ongenummerde, ongetitelde hoofdstukken, en in drie delen: PENSEEL, ZWAARD, EN TOEN. Motto: Voorin staat: Er wordt gezegd dat de samoerai een tweevoudige Weg heeft, van het penseel en het zwaard. MIYAMOTO MUSASHI Samenvatting PENSEEL

Fransje Hermans (14) is ontwaakt uit een coma van 220 dagen. Hij kan nu alleen zijn rechterarm nog bewegen, verder is hij verlamd en hij kan nauwelijks praten. Hij leest veel in het boek van Musashi, hierin stond dat je jezelf kan afschermen door een ‘steen’ van jezelf te maken. Fransje probeerde dit en werd overreden door een grasmaaier, daardoor raakte hij in coma. Een tijdje na het ontwaken uit de coma, komt Joe Speedboot in Lomark (Fransjes woonplaats) wonen. Joe Speedboot is niet zijn echte naam. Zijn achternaam is Ratzinger, maar er is niemand die zijn echte voornaam weet. Op school raakt Fransje bevriend met Engel Eleveld, Christof Maandag en later ook met Joe. Op zijn vijftiende gaat Fransje in het tuinhuis achter zijn huis wonen. Hier schrijft hij elke dag op wat er allemaal gebeurd is en wie hij allemaal gezien heeft. Hij heeft tientallen dagboeken. Na een tijdje komt ook PJ (Picolien Jane) in Lomark wonen. Ze komt uit Zuid-Afrika, alle jongens zijn verliefd op haar, ook Fransje. Joe, Christof en Engel willen een vliegtuig gaan bouwen, omdat ze weten dat PJ’s moeder naakt rondloopt in haar tuin. Met een vliegtuig overvliegen is volgens hen de enige manier om haar te zien. Na een lange tijd lukt het om het vliegtuig te laten vliegen. Fransje gaat ook een keer mee en vindt het aan de ene kant beangstigend, maar aan de andere kant geweldig. Toen Joe in Lomark kwam wonen, was zijn vader net overleden. Zijn moeder, Regina, is op vakantie geweest en heeft een man ontmoet: Mahfouz Husseini (bijnaam: Papa Afrika). Ze trouwt met deze man en is weer helemaal gelukkig. Mahfouz bouwt een feloek. Hij gaat hier na een lange tijd mee het water op, maar komt nooit meer terug. Regina is helemaal overstuur. Nadat Fransje geslaagd is voor zijn schoolexamens, willen zijn ouders dat hij brikettenperser wordt bij hun bedrijfje, dat doet hij. Al Fransjes vrienden zijn ook geslaagd, deze gaan allemaal op kamers in een andere stad. Een paar maanden later komt Joe weer terug, de opleiding was niks voor hem. Hij had een tijdje bij PJ gewoond in Amsterdam. PJ heeft een vriend, een schrijver genaamd Arthur Metz. Joe heeft altijd rare ideeën, deze keer komt hij met het idee dat Fransje armworstelaar kan worden. Fransje heeft namelijk een hele sterke rechterarm, doordat hij daar alles mee doet. Eerst wil Fransje dat niet. Later gaan Joe en hij samen iets halen bij de sloperij van Fransjes ouders. Daar ziet Fransje dat er nog helemaal geen briketten zijn verkocht, daar heeft zijn vader dus altijd over gelogen. ZWAARD
Omdat Fransje nu geen briketten meer wil persen, besluit hij tóch armworstelaar te worden en begint hij hard te trainen. Zijn eerste wedstrijd op een toernooi wint hij, in de finale wordt hij tweede. Bij het volgende toernooi, in Rostock, (waar Fransje wint) is PJ mee. Er is iets mis tussen haar en Arthur, hij slaat haar vaak. Als ze ‘s avonds in een hotel overnachten, gaat Joe nog iets halen bij PJ. Hij blijft daar de hele nacht, de volgende ochtend is ze zijn vriendin. Als ze weer thuis komen, is Engel overleden, doordat er een hond op zijn hoofd viel van de negende verdieping. De ex van PJ heeft een boek geschreven, dat duidelijk over haar gaat. Uit dat boek blijkt dat PJ boulimia had, toen ze nog in Zuid-Afrika woonde en dat ze tijdens hun relatie vaak vreemdging. PJ gaat weer mee naar het volgende armworsteltoernooi in Poznan. Daar breekt Fransje zijn arm in een wedstrijd. Als PJ en Fransje hun paspoorten op gaan halen, komen ze erachter dat Joe’s echte naam Achiel Stephaan is. Ze vinden het niet gek dat hij dit altijd verborgen heeft gehouden. Joe heeft een oude shovel verbouwd en gaat nu meedoen aan de Paris-Dakar. Hij is elke dag te zien op tv. In de tijd dat Joe weg is, mag PJ alle dagboeken van Fransje lezen en gaat ze vreemd met hem. EN TOEN
PJ is blijkbaar ook vreemdgegaan met Christof, want ze is zwanger van hem (het kan ook van Fransje zijn). PJ en Christof trouwen, krijgen een kind en gaan samenwonen. Thema Een bijna volledig verlamde jongen probeert zijn leven zo goed mogelijk te maken. Dit lukt goed, met steun van vrienden en familie. Titelverklaring De titel is ‘Joe Speedboot’. Dit is de naam van een jongen die heel speciaal gevonden wordt door veel mensen, zo ook door de hoofdpersoon Fransje Hermans. Analyse Dit verhaal is niet helemaal realistisch. Veel gebeurtenissen zouden waargebeurd kunnen zijn, maar er is er ook een aantal dat een beetje raar is. Ik kan me namelijk niet voorstellen dat een stel jongens zomaar alleen naar de andere kant van de wereld gaat, voor armworsteltoernooien. Of dat een jongen van rond de 18 zomaar meedoet aan de Paris-Dakar, alleen. De rest van het verhaal is redelijk realistisch. De personages: - Fransje Hermans: Deze jongen is in coma geraakt en kan nu alleen nog zijn rechterarm gebruiken. Ondanks dit probleem probeert hij zijn leven zo mooi mogelijk te maken, met hulp van vrienden en familie. Fransje heeft zich altijd al afgevraagd ‘waarom?’. Hij heeft veel dagboeken volgeschreven, om zijn gedachten te uiten omdat hij niet kan praten. - Joe Speedboot: De echte naam van Joe Speedboot is Achiel Stephaan Ratzinger, wat niemand weet, behalve zijn moeder en later ook PJ en Fransje. Hij heeft zijn naam veranderd omdat hij zijn echte naam niet leuk vond en hem niet bij zichzelf vond passen. Joe is geïnteresseerd in wetenschap en vindt het leuk om dingen uit te proberen, die andere mensen niet zouden doen en durven. - PJ (Picolien Jane) Eilander: Een meisje dat uit Zuid-Afrika komt en in Lomark een nieuw leven op wil bouwen. Niemand weet van haar slechte verleden, iedereen houdt van haar. Ze weet zich altijd aan te passen aan haar omgeving en is altijd aardig. Maar schijn bedriegt: ze gaat altijd vreemd, had boulimia nervosa en is eigenlijk niet wie ze lijkt dat ze is.
Het perspectief: Het verhaal is geschreven in de ikvorm, door de hoofdpersoon Fransje Hermans. Ruimte en tijd: De beschrijving van ruimt in dit verhaal is vooral beeldvormend. Sommige plekken worden uitvoerig beschreven, andere plekken helemaal niet. Het verhaal wordt grotendeels chronologisch verteld, er zitten maar enkele flashbacks in. Er is sprake van tijdverdichting (het verhaal duurt zo’n tien jaar) en soms is het verhaal discontinu, dan wordt er een hele periode overgeslagen, zoals vlak voor het eind (“Vele jaren later…”). Beoordeling Nadat Tommy Wieringa op school had verteld over zijn boek, wilde ik het gelijk gaan lezen. Ik vond het een leuk boek om te lezen. Vaak gebeuren er dingen die je van te voren niet had verwacht en er zit veel humor in. Het idee om iemand die niet kan praten een verhaal te laten schrijven vind ik heel goed en origineel. Ik kon me hierdoor goed verplaatsten in de hoofdpersoon en had soms het idee dat hij echt was. Kortom: ik vond het een goed boek. Schrijver Tommy Wieringa (geboren in 1967) heeft tot nu toe vier romans geschreven: Dormantique’s manco (1995) Amok (1997) Alles over Tristan (2002) Joe Speedboot (2005) Hij was medeoprichter en redacteur van ‘Vrijstaat Austerlitz’. Hij schrijft veel korte verhalen en heeft een dagelijkse column in de Spits!. Voor zijn roman Alles over Tristan won hij de Halewijnprijs 2002 en in 2005 was hij genomineerd voor de AKO-Literatuurprijs (voor Joe Speedboot). Hij heeft ook gedichten geschreven en veel van zijn verhalen en gedichten zijn gepubliceerd in verschillende kranten en tijdschriften. Tommy Wieringa over het ontstaan van zijn hoofdfiguur
In een interview met Spits van 28 januari 2005 zegt Wieringa: “Toen ik rond mijn tiende de Vrije School in Zutphen bezocht, werd me verteld over een klasgenoot die er niet was. Hij lag in coma als gevolg van een zwaar ongeluk. Hij zat op zijn fietsje toen hij werd geschept door een automobilist met een slecht huwelijk, waarbij hij meters werd weggeslingerd. Het lichaam van de scholier bleek echter taai. Hij kwam er bovenop en een jaar later verscheen hij weer op school. Gekluisterd aan een rolstoel en nauwelijks verstaanbaar. Vijfentwintig jaar later sprong ik op een ochtend uit bed, toen ik in een flits begreep dat hij de niet-sprekende en nauwelijks bewegende jongen, de gedroomde verteller voor een roman was.” Tommy Wieringa over Lomark “Lomark is een archetypisch dorp met de bekrompenheid, de saamhorigheid en de publieke geheimen die daarbij horen. Je vindt Lomark onder andere op de Veluwe, op de Utrechtse Heuvelrug en stroomopwaarts langs de Rijn. In al die dorpen groeien jonge mensen op met verlangens die groter zijn dan hun afkomst, vol woede over de kleingeestige hypocrisie van hun nest.”(Uit: Spits, 28 januari 2005)