1: Zakelijke gegevens

Het boek ‘Joe Speedboot’ is geschreven door Tommy Wieringa. De eerste druk stamt uit 2005. 

2: Motieven

De drie belangrijkste motieven uit ‘Joe Speedboot’ zijn:

1. Vriendschap.De vriendschap tussen de jongens (Fransje, Christof, Engel en Joe) en PJ in Lomark komt vaak terug in het boek. Sterker nog, het hele boek gaat over de ontwikkeling van deze vriendschap. Over hoe de vriendschap begon (de verhuiswagen van Joe’s familie ramt in het huis van Christof), over hoe de vriendschap wordt uitgebreid met Engel en over hoe PJ de vriendschap openbreekt door seks met Fransje te hebben. “Dat Joe bevriend raakte met Christof was even onvermijdelijk als vis op vrijdag.” (r. 33/34, blz. 18)

1. Seksualiteit. Bij het opgroeien van de vriendengroep komt ook seksualiteit om de hoek kijken. Fransje masturbeert, PJ gaat met haar vriend Arthur Metz vaak naar bed (en ze gaat ook nog vreemd met 9 andere mannen) en Fransje wordt ontmaagd door PJ. Dus speelt seksualiteit een grote rol in dit verhaal. “PJ helpt me overeind en we gaan naar het bed. Ik laat me vallen, ze haalt de strik uit mijn klompschoenen en maakt de veters los. Ze doet mijn schoenen uit en mijn broek, ik lig weerloos voor haar.” (r. 30 ^t/_m 33, blz. 303)

1. Beweging en stilstand. Dit abstract motief komt overal in het boek voor. De beweging waarmee Joe door het leven raast, rare acties uithaald (zoals de bom die hij op school in de WC’s laat ontploffen) en technische projecten voltooid (het vliegtuig en de verbouwde shovel voor Parijs-Dakar). Hier tegenover staat de stilstand van de grotendeels gehandicapte Fransje. Doot het ongeluk staat zijn leven grotendeels stil. Maar stilstand is ook te zien in het dorp waar het verhaal zich afspeelt; Lomark. Het dorp staat stil wat betreft tijd en ontwikkeling. “Ik zei het al, spektakel tot op het laatst met Joe.” (r. 14/15, blz. 314)

3: Hoofdgedachte

De hoofdgedachte van het boek is: Het leven loopt niet zoals je denkt. Ik heb deze hoofdgedachte gekozen omdat op veel plekken in het boek verwachtingen/ dromen niet uitkomen. Joe verwacht dat hij het hele dorp op stelten zet (met zijn bommen en bijzondere plannen), maar verlaat uiteindelijk stilletjes het dorp. Fransje verwacht dat ze nooit ergens aan mee zal kunnen doen, maar ze kan meedoen met armworstelwedstrijden. Maar het kan ook positief, Fransje heeft uiteindelijk seks met PJ, waar ze al tijden verliefd op was.

4: Motto

Het motto van ‘Joe Speedboot’ is:

“Er wordt gezegd dat de samoerai een tweevoudige Weg heeft, van het penseel en het zwaard.” (Miyamoto Musashi)

De schrijver (Tommy Wieringa) heeft dit motto gekozen omdat het leven van Fransje zich volgens deze regel voltooid. Eerst schrijft Fransje alle gebeurtenissen in Lomark op, hij heeft een wand vol met dagboeken. Dit deel van het boek heet ook ‘Penseel’. Daarna, in het deel ‘Zwaard’, schrijft hij niks meer op maar gaat hij trainen om armworstelaar te worden. Zijn machtige arm zou je kunnen zien als het zwaard wat Musashi beschrijft.

5: Titelverklaring

De titel van het boek, ‘Joe Speedboot’, slaat natuurlijk op Joe Speedboot, een van de hoofdpersonages. Het verhaal begint ongeveer gelijk met wanneer Joe in Lomark binnenkomt (en op wat voor een manier, zijn vader crasht met de verhuiswagen in het huis van de familie maandag en overleeft het zelf niet). Vervolgens beschrijft Fransje haar vriendschap met Joe. Dus daarom heet het boek Joe Speedboot.

6: Perspectief

Het boek is geschreven in het ik-vertelperspectief. Dat kun je zien aan het volgende citaat: “Joe viert onze ontmoeting met een prijsbom, zo zie ik het.” (r. 26/27, blz. 19)

7: Ruimte/plaats

Het verhaal speelt zich af in het fictieve dorp Lomark. Het dop ligt aan de rivier en zal door de aanleg van de snelweg E981 geïsoleerd raken. Waarschijnlijk ligt het dorp vlak bij de grens met Duitsland. Het dorp is niet al te groot, waardoor alle jongeren met grote verlangens wegtrekken uit het dorp (bijvoorbeeld PJ, die in Amsterdam met haar vriend Arthur Metz gaat wonen).

8: Tijd

Het verhaal speelt zich af eind jaren 90, er wordt namelijk verteld dat PJ in januari 1993 naar Nederland is gekomen en bij Fransje in de derde klas komt. Verder zijn er niet heel veel hints, soms lijkt het wel alsof de schrijver dit expres wil vermijden.

Het verhaal is chronologisch verteld. Fransje beschrijft de gebeurtenissen in vision avec, hij verteld dus met de gebeurtenissen mee.

Het verhaal begint in medias res, je valt midden in het moment dat Fransje, na 200 dagen in coma te hebben gelegen, wakker wordt. Daarna kom je pas te weten hoe of wat, dus begint het verhaal in medias res.

9: Opbouw

Het boek bestaat uit drie delen: ‘Penseel’, ‘Zwaard’ en ‘en toen’. De eerste twee delen verwijzen naar het boek dat Fransje meerdere keren leest (“Het boek van de Vijf Ringen”). Uit dit boek komt ook het motto, over de twee wegen van een samoerai, namelijk penseel en zwaard. Het derde deel, ‘en toen’, is een epiloog.

Binnen deze delen heb je vele ongenummerde en ongetitelde hoofdstukken. Deze zijn vrij kort.

10: Verhaalfiguren

De belangrijkste verhaalfiguren uit ‘Joe Speedboot’ zijn:

• Joe Speedboot. Joe heet eigenlijk Achiel Stephaan Ratzinger, maar deze naam gebruikt hij niet. Hij wordt alleen ontdekt als Fransje en PJ in zijn paspoort kijken. Joe is 14 jaar, maar al erg ingenieus en misschien ook wel een tikje roekeloos. Hij maakt bijvoorbeel bommen, waarmee hij op een dag anderhalve vinger van zijn hand afblaast. Maar hij maakt, samen met Engel, Fransje en Christof, een vliegtuigje. Hij besluit dan ook om na de middelbare school naar de Kunstacademie afdeling Autonoom te gaan, dit is een technische opleiding. Maar hij vindt dat maar niks, komt in Lomark voor het asfaltbedrijf van Christofs vader werken. Door zijn fascinatie voor Fransjes sterke arm komen ze in het armworstelcircuit, waar Fransje zelfs meedoet om de prijzen. Aan het einde van het boek doet hij ook nog mee aan een rally-wedstrijd (Parijs-Dakar) met een omgebouwde shovel, maar hij finisht niet.
• Frans ‘Fransje’ Hermans (ik-figuur). Fransje is 14 jaar in het begin van het verhaal. Het verhaal begint bij het moment dat hij ontwaakt uit zijn coma. Hij is hierdoor ook gehandicapt, alleen zijn rechterarm functioneert nog goed. Fransje raakt goed bevriend met Joe, Engel en Christof. Met zijn alle bouwen ze zelfs een vliegtuigje! Doordat Fransje met gemak allerlei zware metalen buizen voor het vliegtuigje met haar sterke arm doorbuigt komt Joe op het idee om te gaan armworstelen. Na een paar maanden trainen doen ze mee aan enkele toernooien, waar Fransje meedoet om de prijzen. Fransje besteed veel tijd aan lezen en schrijven. Hij is verliefd op PJ, waar PJ ook achterkomt. Uiteindelijk wordt Fransje ontmaagd door PJ.
• Christof Maandag. Christof is 14 jaar. Hij woont in het huis waar Joe’s vader met de verhuiswagen naar binnen rijdt en komt zo in aanraking met Joe. Vanaf dat moment zijn ze vrienden. Christof is veel bij Joe thuis, want daar mag veel meer. Zijn vader is directeur van een belangrijk asfalt bedrijf in Lomark, de fabriek waar Joe werkt. Christof gaat rechten studeren in Utrecht, maar keert weer terug naar Lomark om daar met PJ te trouwen.
• Engel Eleveld. Ook hij is 14 jaar. Engel is net zoals Christof en Fransje bevriend met Joe, ze vormen een hechte groep. Engel kan heel erg goed tekenen, zo goed zelfs dat hem in Parijs een plek wordt aangeboden waar hij verder kan leren en studeren. Maar in het voorjaar van zijn eerste jaar in Parijs krijgt hij een ongeluk, hij overlijdt aan zijn verwondingen. Hij wordt begraven in Lomark.
• Picolien Jane ‘PJ’ Eilander. Zij en haar familie emigreerde vanuit Zuid-Afrika toen ze 15 was. Met de emigratie laat ze deel van haar oude persoonlijkheid en lichaam achter. Voor de emigratie was ze mollig en dat vond ze maar niks. Ze ontwikkelde zelfs een eetstoornis. Toen ze in Lomark aankwam merkte je er niks meer van en werd ze door iedereen mooi gevonden. Maar ondanks dat heeft ze weinig succesvolle liefdesrelaties gehad. Ze gaat vaak vreemd, zoals ook in het op haar gebaseerde boek ‘Om een vrouw’ wordt beschreven. Haar ex Arthur Metz, een schrijver, beschrijft hoe ze vaak vreemdging in hun relatie. Ze krijgt een liefdesrelatie met Joe, maar ook die houdt geen stand. Terwijl Joe meedoet aan Parijs-Dakar gaat PJ vreemd met Fransje. Dit blijft ze doen, zelfs als ze uiteindelijk trouwt met Christof.