Auteur:A. F. Th. van der Heijden
Verschenen in:1e dr.; 1988
Aantal blz.: 223
Uitgever:Amsterdam; Querido, 2005
Genre
Roman
Samenvatting
Benny Wult wordt op een ochtend geboren. Zijn grootvader was de avond daarvoor geboren en is nu stokoud. Hij gaat met een vriend, Willy, naar het strand om de zonsopkomst te zien en zij sterven kort daarna. Het strand ligt vol met lijken. Om half acht in de ochtend gaat Benny naar school. In de loop van de ochtend leren ze hem alles: lezen, schrijven en rekenen. Naarmate de lessen vorderen wordt de stof steeds ingewikkelder. Benny gaat bij de luchtmacht werken. Op een moment zit Benny aan een bar, wanneer er een meisje binnenkomt. Een blinde man, die ook aan de bar zat, waarschuwt haar voor de laaghangende ventilator. Benny raakt met haar aan de praat. Het meisje blijkt Gini te heten en bloost de hele tijd. Gini bestelt water maar krijgt whisky-soda, ze drinkt het toch op. Ze verliest haar contactlens en samen met Benny gaat ze hem zoeken, daarna gaan ze naar een dancing. Op de weg daarnaar toe groeit ze uit haar bh en gaat ze bij een vriendin langs om zich te verkleden. Na het dansen gaan ze naar het park. Op het strand gaan ze uit elkaar. Om kwart voor elf gaat Benny naar het huis waar Gini woont. Daar bedrijven ze de liefde. Gini wilde het aanvankelijk niet omdat het eenmalig zou zijn, maar toch gaat ze ermee door. Benny en Gini gaan terug naar de bar waar de blinde nog steeds zit. De blinde kan ruiken wat ze net gedaan hebben. Ze praten daar over het eenmalige, ze verlangen beide naar een wereld vol herhaling. En dat daar hun liefde zich zou voortzetten. Er is nu een proces op gang gekomen tegen Benny en Gini, die de blinde man vermoord hebben. Op die manier zullen ze zeker ter dood veroordeeld worden en in de hel (de wereld van herhaling) terecht komen. Ze hadden de blinde in een pakhuis gedreven en hem daar vermoord. De blinde blijkt Scant te heten en was ex-diplomaat. De aanklagers kunnen niet op een motief komen en houden het op een politieke afrekening. Gini is zwanger. Zij stuurt Benny, die dan al in de cel zit, een brief waarin ze vertelt over de bevalling in de gevangenis, ze noemt hun zoon Benny. Benny en Gini worden ter dood veroordeeld door middel van elektrocutie. Benny wordt, in gezelschap van twee bewakers, de gevangenisdirecteur en een geestelijke naar de executieverdieping van de gevangenis geleid. Niemand kijkt Benny in de ogen. Hij probeert zo koel mogelijk te blijven. Eerst krijgt hij een bad, waarbij zijn haar afgeschoren wordt, en daarna een maaltijd. Hij hoort dat Gini al dood is. Op weg naar de stoel wordt zijn houding steeds minder koel en toen hij op de stoel zit spartelt hij tegen. Zijn moeder was ook in de zaal. Nadat de schok kwam denkt Benny dat hij in een schietstoel zit en naar de aarde afdaalt. Hij ruikt een geur van verbrand vlees en haar. Op het moment dat hij denkt dat hij geland is, merkt hij dat hij nog steeds in de stoel zit. Hij wordt losgegespt en een vrouw dweilt zijn urine op. Al zijn ledematen voelen pijnlijk aan en hij wordt buiten gezet. Benny heeft het vermoeden dat hij de elektrocutie overleefd heeft. Buiten ziet hij dat de zon sneller loopt dan normaal. Ook is alle stroom uitgevallen en is de bouw stil komen te staan. Hij jat wat nieuwe kleren en gaat naar het ziekenhuis. Nadat zijn brandwonden verzorgd waren gaat hij de stad in.
Het lijkt of hij sneller ouder wordt naarmate de avond verstrijkt.
Benny gaat naar de plek waar hij denkt dat het huis van Gini ooit gestaan heeft. Het is nu een hotel. Als hij binnen is begint het te onweren, iets wat hij nog nooit meegemaakt heeft. In een hotelkamer voelt hij heel even de aanwezigheid van Gini. Benny begint haar te zoeken, maar vindt haar nergens. Hij gaat naar Scant, die ruikt dat Gini hem bezocht heeft. Scant zegt dat de hel van Gini is dat ze naar de hemel is gegaan. Benny weet dat Scant het allemaal gemeten heeft en hem en Gini gelokt heeft. Scant heeft zich laten doden om hen uit elkaar te drijven. Scant lacht en zegt: 'Morgen is er weer een dag'.
Personages
Benny Wult
Benny Wult. Hij is de hoofdpersoon. Hij werd voor zonsondergang geboren. Hij groeit op in het besef dat hij maar een etmaal te leven heeft en dat iedere ervaring onherhaalbaar is, ook de liefdesdaad. Op school lijkt hij sneller rijp dan zijn leeftijdsgenoten. Hij wordt luchtmachtofficier en later piloot. Hij is samen met Gini verantwoordelijk voor de dood van Scant. Het motief voor deze moord was om in de hel te komen, daar waar alles herhaald wordt, en zo samen het liefdesgeluk opnieuw te vinden. Hij vindt haar daar niet.
Benny Wult is de hoofdpersoon en een roud character.
Gini Trades
Gini Trades. Als zij Benny ontmoet is zij een schuchtere puber die constant moet blozen. Zij wordt zwanger nadat ze met Benny geslapen heeft en krijgt een zoon, Benny. Na de moord op Scant komt zij in haar persoonlijke hel; de hemel.
Gini Trades is de hoofdpersoon en een roud character.
Tijd
Het is zomer en de datum is 19 augustus. Het leven in het verhaal speelt zich in een dag af, na de elektrocutie van de hoofdpersoon is de dag herhaalbaar. Het tijdsverloop is niet duidelijk. Het wordt wel chronologisch verteld.
Ruimte
Het verhaal speelt zich af in een stad met een Amerikaans ogende architectuur: er zijn veel wolkenkrabbers en de huizenblokken zijn recht doorsneden met wegen. Er is ook een park en een rivier die de stad in tweeën verdeelt. De stad ligt aan zee en op het strand is een kermis. Voor Benny's terechtstelling werd er veel gebouwd, daarna ligt het werk stil en lijkt het of er nergens meer leven is. De stad ligt op een eiland in 'de grote oceaan' en aan de horizon ligt waarschijnlijk een continent.
De titel slaat erop dat het leven slechts uit een dag bestaat.
Vertelsituatie
De schrijver gebruikt de situatie van de alwetende verteller. De enige gevoelens worden geuit door de hoofdpersoon Benny Wult.
Stijl en taalgebruik
Het is een gemakkelijk taalgebruik en alles wordt helder beschreven.
Thema’s en motieven
Thema
Het thema is hoe liefde niet bedorven kan worden door herhaling. Een tweede thema is die van relatieve tijd. De aardse tijd staat tegenover de eeuwigheid.
Motieven
Het belangrijkste motief is licht en schaduw. Dit wordt voortdurend in verband gebracht met het verstrijken van de tijd. Een ander motief is de onherhaalbaarheid van ervaringen, dit motief krijgt later in het verhaal een contrapunt, namelijk de onvrijwillige herhaling. Nog een motief is de tegenstelling tussen opbloei en verlepping.
Eigen mening
Ik vond het een mooi boek om te lezen, het einde was zielig doordat ze nu voor eeuwig van elkaar gescheiden zijn.
Toen een criticus schreef dat Leo Vroman zich in zijn gedichten begon te herhalen, antwoordde hij in een boze ingezonden brief: Wie anders zou ik moeten herhalen? 'Herhaling' is een begrip met veel betekenissen - gunstige, ongunstige en neutrale. De nieuwe roman van A.F. Th. van der Heijden is gebouwd op dat ene, complexe begrip. Een ambitieuze en riskante onderneming dus. Maar helaas maakt hij het zich bij voorbaat al te gemakkelijk - en te onmogelijk - door herhaling te versimpelen tot één betekenis. De betekenis van sleur.
Zoals een mens maar één keer geboren wordt en één keer doodgaat, zo draagt ook, volgens Van der Heijden, alles wat in het leven tot het goede gerekend mag worden het stempel van eenmaligheid. Elk personage dat de schrijver opvoert is deze zelfde mening toegedaan: de grootvader, de moeder, de priesters, het liefdespaar Gini en Benny waar het drama om draait, en een oude blinde man die eerst de enige getuige is van hun liefde en later het enige slachtoffer. Ze zijn het allemaal met elkaar eens: herhaling 'is een zaak van de hel’.
Benny groeit op in een wereld waarin de mens slechts een dag leeft en de liefdesdaad eenmalig is. De hemel, zo gelooft men, is het geluk van een ogenblik; de hel is de plaats van de herhaalbaarheid der dingen (zoals de wereld van de lezers). Benny en Gini plegen een moord op een blinde, om zodoende in de hel terecht te komen en hun liefdesdaad te kunnen herhalen. Maar Gini gaat naar de hemel! Benny ervaart in de hel de seksualiteit in allerlei vormen vele malen. Hij wordt in zijn wanhoop getroost door de blinde: hij heeft nog een heel leven voor zich. Dat dit fantasievolle concept de schrijver in staat stelt te filosoferen over leven en dood, is duidelijk. Maar dat vormt niet het sterkste aspect van deze roman. Sterker zijn ongetwijfeld het verteltalent van de schrijver en zijn levendig, rijk proza. Literair waardevol, boeiend, niet overal gemakkelijk. Vrij kleine druk.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden