Feitelijke gegevens

• 2e druk, 1988
• 196 pagina's
• Uitgeverij: Querido

Flaptekst

Eerste zin

De oude man droeg een donkere bril, maar hij was niet blind.

Samenvatting

Het Wonderwiel

Willy, een oude man, voorspelt dat de zoon (Benny) van een jonge vrouw een grote liefde in het verschiet ligt. Het onweert en iedereen wacht vol verwachting op de zon die op gaat komen. Willy en Benny's opa gaan naar het strand om daar de zonsopkomst te bewonderen. Dit is het laatste dat ze zullen doen, want op het strand sterven de twee oude mannen.

'Niets wordt twee keer uitgelegd'

Benny gaat naar school. Het afscheid tussen Benny en zijn moeder voor de poort van de school is verdrietig, omdat zij weet dat Benny volwassen zal zijn wanneer ze hem weer ziet. 
Op school krijgt Benny les in lezen en schrijven, en niets twee keer uitgelegd. Wanneer de tijd daar rijp voor is krijgen de dan inmiddels pubers, les in 'voorbereiding van het menselijk lichaam op de voortplanting'. Hier leren ze dat de daad die daarmee verbonden is, maar eenmalig plaatsvindt. Daarna sterven de seksuele functies af, een vrouw kan hooguit één keer zwanger worden.
De priester haakt in op deze biologieles en wijst erop dat wie niet naar de Boeken leeft, in de hel belandt. Hij waarschuwt voor deze hel, een wereld van oneindige herhaling. 

De ventilator

Na school gaat Benny in dienst en belandt op een zeker moment in een bar. Hier maakt hij kennis met een blinde man, die adviseur van de president schijnt te zijn geweest. In dit café ontmoet Benny ook Gini, die er door de blinde man op wordt geattendeerd op te passen met haar haar bij de ventilator. Benny gaat bij haar aan tafel zitten en ze raken in gesprek. Wanneer ze het café wil verlaten, verliest ze haar lens en Benny helpt haar mee deze te zoeken. Daarna blijft Gini toch nog een tijdje in het café en even later stappen ze samen de deur uit. 
Eenmaal buiten moeten ze al gauw langs een vriendin van Gini omdat haar bh plotseling te klein is geworden en de beugels in haar huid zijn gegroeid. Bij Thelma verkleedt ze zich en samen vervolgen ze weer hun weg. Ze bezoeken een feest omdat Gini graag wil dansen. Ondertussen drinkt Benny Whisky aan de bar.
Even later worden ze samen wakker in het park. Gini weet niet meer wat er is gebeurd en Benny beweert dat ze hebben gezoend. Omdat Gini na school nog niet thuis is geweest, besluiten ze ieder zijns weegs te gaan en elkaar te schrijven. 

Het ovale portret

Enkele minuten later staat Benny voor het studentenhuis waar Gini nu woont. Benny overvalt haar en wanneer hij toenadering tot haar zoekt, zegt ze dat het nog te vroeg is omdat ze nog maar een meisje is. In plaats van met elkaar naar bed te gaan, bemint Benny Gini met zijn ogen: hij bekijkt haar uitvoerig. Niet veel later komt het moment dat Gini voor het eerst menstrueert en dus vrouw wordt. Daarna bedrijven ze de liefde met elkaar. 

Postcoitum

Na de intense beleving van het orgasme voelt Benny direct dat het proces naar ouderdom zijn intrede heeft gedaan. Er hangt een somberheid in de kamer en om deze te verdrijven verlaten ze de kamer en gaan terug naar de kroeg waar ze elkaar hebben ontmoet. De blinde man zit hier nog steeds. Benny haalt Gini over om de reis naar de wereld van herhaling te maken zodat ze oneindig vaak de liefde kunnen bedrijven.

Motief onbekend

Benny en Gini zitten in de rechtszaal, ze hebben namelijk meneer Scant (de blinde man) vermoord. De rechter gaat ervan uit dat het om een politieke moord gaat en geeft hen beide de doodstraf. Tot aan de terechtstelling gaan ze beiden naar een andere gevangenis en vanuit de gevangenis schrijft Gini een brief aan Benny waarin ze vertelt over haar bevalling. Ze heeft hun zoon Benny genoemd.  

De schietstoel

Benny neemt zijn laatste bad en zijn hoofd wordt kaalgeschoren, ter voorbereiding van de elektrische stoel. Tevens eet hij zijn laatste maal en krijgt hij een net pak aangemeten. Wanneer het moment van zijn dood nadert, raakt Benny toch in paniek. Wat nou als de hel waar hij in gelooft helemaal niet bestaat? Hij verzet zich, maar de bewakers binnen hem vast in de stoel. Vervolgens wordt hij geëlektrocuteerd. 
Benny ontwaakt en ruikt verschroeid vlees. Hij voelt zich helemaal stijf en kan niet praten. Een bewaker neemt hem mee en leidt hem de deur uit. Benny waant zich een vrij man, maar merkt wel op dat de zon wel heel erg snel beweegt. Uiteindelijk valt hij in slaap.

Het liefdesoverschot

Wanneer Benny merkt dat hij amper ouder is geworden in de nacht, beseft hij dat hij niet langer in de 'gewone' wereld is, maar dat hij nu in de hel is. Hij gaat op zoek naar Gini en bezoekt alle plaatsen waar ze samen zijn geweest. In plaats daarvan loopt hij Scant, de blinde man, tegen het lijf.
Om de kost te verdienen introduceert Scant Benny in de wereld van de prostitutie, volgens Scant zou hem dat dichter bij Gini brengen. Benny raakt verstrikt in een wereld van verveling en lust zonder liefde. 

Het bliksembezoek

In de wereld van herhaling wordt Benny niet ouder, hij moet iedere dag weer opnieuw beleven. De dagen blijven elkaar maar opvolgen en zijn zoektocht naar Gini verandert meer in een soort uitkijken naar haar. Scant raadt hem aan naar het studentenhuis te gaan waar ze de liefde met elkaar hebben bedreven. Dit huis staat er niet meer, maar heeft plaatsgemaakt voor een hotel. 
Benny huurt een kamer die hetzelfde uitzicht heeft als de kamer in het studentenhuis had. Die nacht onweert het en het lijkt net of Gini aanwezig is in de kamer, maar nadat hij is klaargekomen (in haar, meent hij) is ze weer verdwenen. 
De volgende dag treft Benny Scant weer in de kroeg. Scant weet hem te vertellen dat Gini niet in de hel is, omdat ze diep in haar hart niet wilde moorden. Gini is na haar executie naar de hemel gegaan en Scant wist dit al die tijd al. Nu zit Benny voor eeuwig vast in de hel, Gini in de hemel en geen van hen kan bij hun zoontje zijn.

Personages

Benny

Benny is de hoofdpersoon. In het begin van het verhaal is hij net geboren, terwijl de zon opkomt. Een oude man doet dan al direct een voorspelling, dat hij een heftige, onontkoombare liefde zal ervaren. Dit gebeurt dan ook wanneer hij Gini ontmoet. Het orgasme dat hij met haar beleeft is zo intens, dat hij bereid is naar de wereld van de herhaling te reizen om dit nog vaker te kunnen beleven. Uiteindelijk belandt hij hier zonder Gini en verliest zichzelf in de prostitutie. Wanneer blijkt dat Gini in de hemel is en ze elkaar nooit meer zullen zien, beseft hij pas echt wat het betekent om in de hel te zijn.

Gini

Gini is iets jonger dan Benny. Ze moeten dan ook wachten tot zij menstrueert voor ze samen de liefde kunnen bedrijven. In het hoofdstuk \'motief onbekend\' schrijft Gini een brief aan Benny en hier leer je haar als personage het best kennen. Ze vertelt hierin over haar bevalling van hun zoon Benny. Vanaf dit hoofdstuk komt ze (behalve in Benny\'s gedachten) ook niet meer voor, omdat Benny en zij van elkaar worden gescheiden.

Scant

Scant is de blinde man die Benny en Gini in het café ontmoeten. Hij is dan wel blind, maar met zijn reuk en gehoor kan hij zeer gedetailleerd waarnemen. Wanneer Benny en Gini besluiten de wereld van de herhaling te willen betreden, vermoorden ze Scant. Hij blijkt een politiek belangrijk figuur te zijn, wat ze dus direct de doodstraf oplevert. Benny komt hem in de hel weer tegen omdat hij als politiek adviseur verraad heeft gepleegd. Uiteindelijk blijkt Scant er al die tijd van op de hoogte te zijn geweest dat Gini zich in de hemel bevond, en dat hij hen zelfs heeft uitgelokt om de moord te plegen omdat hij wist dat het zo zou lopen.

Quotes

"Een liefde even onvermijdelijk als... als het treffen van donder en bliksem tijdens onweer." Bladzijde 9

"Want de mogelijkheid tot herhaling wordt al gauw een dwang tot herhaling, en valt de mogelijkheid eens weg, dan is de dwang er nog." Bladzijde 151

Thematiek

Geluk/ verlangen naar geluk

Benny en Gini ervaren zo\'n groot genot wanneer ze de liefde bedrijven, dat ze verlangen naar meer, ook al weten ze dat dit genot eenmalig bedoeld is. Dit brengt hen ertoe dat ze een moord plegen en zo hopen in de wereld van de herhaling te komen. Uiteindelijk vinden ze elkaar niet meer terug, omdat Benny in de hel belandt en Gini in de hemel. Benny komt hier in een wereld van oneindige herhaling terecht en kan zo veel seks hebben als hij wil, maar dit brengt nooit meer het genot van de eerste keer, samen met Gini. Hij kan zijn lust (tijdelijk) kwijt maar zonder liefde geeft het niet het gelukzalige gevoel waar hij zo naar verlangt. Wanneer dit besef tot hem doordringt, en hij weet dat hij voor eeuwig in deze wereld vast blijft zitten, beseft hij pas wat de hel echt is.

Motieven

Geloof

De kinderen in Het leven uit een dag worden opgevoed met een bepaald geloof, daarom komt er ook een priester om ze les te geven. Dit geloof bestaat eruit dat wie niet volgens de Boeken leeft (bijvoorbeeld door te moorden of te verkrachten), in de hel belandt. Deze hel is een wereld van oneindige herhaling. Wie een goed leven leidt komt in de hemel. Deze hemel duurt ook eeuwig, maar is eenmalig, zoals al het goddelijke. Benny hecht veel waarde aan dit geloof, maar vlak voor zijn executie slaat de twijfel opeens toe. Wat nou als hij met een geloof is opgevoed dat helemaal niet bestaat?

Seksualiteit

Seks is iets speciaals in deze roman: \'De daad die daarmee verbonden was werd met nadruk als iets eenmaligs en onherhaalbaars voorgesteld, - wat Benny niet verbaasde, want alle belangrijke verschijnselen in zijn leven hadden zich tot nu toe maar één keer voorgedaan, en niets wees erop dat ze zich zouden herhalen.\' (p.20) Kinderen groeien op en worden op school voorbereid op de liefdesdaad, maar er wordt meteen bij gewaarschuwd dat deze maar één keer kan plaatsvinden. Daarna verdwijnen de seksuele functies, een vrouw kan dus ook maar één keer zwanger worden. Wanneer Benny in de hel belandt, krijgt het begrip seksualiteit een heel andere invulling. Hij gaat zichzelf prostitueren en het hele leven - en dus ook de seks - wordt een sleur. In het laatste hoofdstuk ervaart hij nog een keer klaar te komen in Gini, maar later blijkt dat zij zich in een andere wereld (namelijk de hemel) bevindt en dat ze elkaar nooit écht nog kunnen treffen.

De zon

De zon is een terugkerend motief in dit verhaal. Wanneer Benny is geboren, komt net de zon op. Voor de mensen die in de nacht zijn geboren is dit een hele belevenis. Benny leeft zijn leven op aarde dan ook constant in de zon. Wanneer hij de hel betreedt, is het de zon die hem doet inzien dat hij in de hel is. Het wordt namelijk sneller dag en nacht, zonder dat hij veroudert.

Motto

L'enfer c'est la répétition

Opgetekend uit een televisie-interview met Eugène Ionesco. 

Vertaling: de hel, dat is herhaling.

Eugène Ionesco is een Franse toneelschrijver die vooral absurdistische toneelstukken schreef. Waarom A.F.Th. van der Heijden dit als motto heeft gekozen spreekt voor zich: Benny belandt in de hel, een wereld van herhaling. De eerste keer dat je iets meemaakt is altijd het meest bijzonder, alle keren dat het opnieuw gebeurt, kun je je er niet meer over verwonderen.

Opdracht

Voor Minchen, voor Totó

Trivia

In 2009 is het boek verfilmd door de regisseur Mark de Cloe. Opmerkelijk is dat een deel van de film in splitscreen wordt vertoond, dit om te verbeelden dat Benny en Gini zich in twee verschillende werelden bevinden na de dood.

Titelverklaring

De titel behoeft weinig uitleg: het 'normale' leven in deze roman bestaat uit één dag. In die ene dag groeit een baby naar een volwassen persoon, bedrijft eenmalig de liefde, waarna het verouderingsproces van start gaat.

Structuur & perspectief

Het boek bestaat uit negen getitelde hoofdstukken. Het verhaal wordt chronologisch verteld, maar er worden wel grote sprongen gemaakt. Zo lees je bijvoorbeeld niet over de periode dat Benny school verlaat en in dienst gaat. Hierbij speelt natuurlijk een rol dat deze periode in de roman waarschijnlijk maar een aantal minuten of hooguit een uur duurt. 

Het verhaal wordt verteld vanuit een alwetende verteller.

Decor

Het verhaal speelt zich af in een stad die niet nader wordt genoemd. In het eerste hoofdstuk komt net de zon op, wat een hele belevenis is voor de mensen die in de avond of de nacht zijn geboren. De stad verandert erg snel, als Benny na een paar uur school verlaat, zijn gebouwen vernieuwd en staan er nieuwe gebouwen bij. Een belangrijke locatie is het café waar Benny en Gini elkaar ontmoeten, hier komen ze namelijk ook weer terug nadat ze de liefde met elkaar hebben bedreven. Nadat Benny is geëxecuteerd, komt hij in een compleet andere wereld. De stad is er een chaos en het is er snikheet.

De tijd is een essentiële factor in dit verhaal. In de gewone wereld leeft een mens één dag. In deze dag maakt hij of zij de ontwikkeling door van baby naar oude man of vrouw en iedere belevenis kan maar één keer worden ondergaan. Eén minuut in zo'n dag bevat dus eigenlijk een paar dagen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het volgende citaat, wanneer Benny en Gini net afscheid hebben genomen: 'Minuten waren voorbij gegaan. Het liep naar kwart voor elf. Op het adres waar Benny al eens een brief had laten bezorgen, bevond zich een tehuis, of hotel, voor meisjesstudenten.' (p. 61)
Wanneer Benny de overstap heeft gemaakt naar de hel verandert dit compleet. In de hel wordt het steeds weer dag en nacht, eigenlijk zoals we dat in onze wereld kennen. Je kunt iedere handeling tot in het oneindige herhaling, wat uiteraard tot verveling leidt.

Stijl

A.F.Th. van der Heijden beschrijft de essentiële scènes heel gedetailleerd, zoals wanneer Benny het lichaam van Gini met zijn ogen bemint:

'Door het gaan liggen,  het optrekken van de benen, was de panty enigszins verschoven, zodat binnen het ovaal de strakgespannen stof zo'n halve centimeter naar voren was gekomen. In het schemerduister daarachter viel nauwelijks iets te onderscheiden, maar - en dat bracht Benny aan het gloeien - binnen de lijst was een zilverig borduurwerkje ontstaan. Het ging om een samenstel van twee glazige vlekken, die niet helemaal samenvielen. De ene, de matste, was tegen de binnenkant blijven kleven, de andere door de fijnmazige stof heen gedrongen, en glinsterde in de streep licht die de gordijnen nog binnen lieten.' (p. 68)

Deze gedetailleerde beschrijvingen worden afgewisseld met vlotte dialogen die de vaart in het verhaal houden. Verder is er weinig sprake van moeilijke woorden, wel worden er verbanden met het geloof gelegd, die je zonder kennis over het christelijke geloof misschien niet helemaal begrijpt.

Slotzin

U heeft uw hele leven nog voor u. Morgen is er weer een dag.

Beoordeling

Het leven uit een dag nodigt uit tot lezen, mede door de vlotte schrijfstijl van A.F.Th. van der Heijden. Door het verloop van de tijd zo te manipuleren ontstaat er een vervreemde wereld, waar je je misschien wel wat bij voor kan stellen, maar die toch niet valt te rijmen met je logisch verstand. Het is een origineel concept dat goed wordt uitgewerkt.
De spanning wordt goed opgebouwd naar de liefdesscène tussen Benny en Gini. Wanneer de twee daarna besluiten naar de wereld van de herhaling te reizen voel je eigenlijk al aankomen dat dat slecht af gaat lopen en dit gebeurt dan ook.

Recensies

" Ondanks dat het boek vijfentwintig jaar geleden verscheen, zijn de vragen die het boek oproept nog steeds actueel. Moet je bijvoorbeeld je lot accepteren of kun je daartegen in verzet gaan?" http://www.lezenvoordelij...t-een-dag/

Bronnen

Analyse van roman door Thomas Vaessens

http://www.dbnl.org/tekst...1_0028.php