Boekverslag Literair Lexicon
Zakelijke gegevens
De titel van het boek luidt als volgt: De man zonder ziekte
Verschijningsdatum 1e druk: 22 Mei 2012
Uitgeverij: Nijgh & Van Ditmar
Aantal bladzijden: 221
Auteur: Arnon Grunberg
Biografie Arnon Grunberg
Arnon Yasha Yves Grünberg, is geboren op 22 februari 1971 Arnon is een Nederlandse schrijver van joodse komaf. Hij schrijft meestal onder de naam Arnon Grunberg, maar maakte ook enige tijd gebruik van het heteroniem Marek van der Jagt. Van maandag 29 maart 2010 tot en met woensdag 16 mei 2018 schreef hij een dagelijkse column op de voorpagina van de Volkskrant.
Grunberg is afkomstig uit een gezin dat zwaar getraumatiseerd is door de Tweede Wereldoorlog. Zijn moeder Hannelore Grünberg-Klein (1927-2015) overleefde Auschwitz, waar ze naar eigen zeggen goed behandeld is. Zijn vader zat op talrijke adressen ondergedoken. Arnon Grunberg heeft één oudere zus, Maniou-Louise (1963). In 1982 emigreerde zijn zus naar Israël, waar zij inmiddels met haar gezin in een nederzetting nabij Ramallah een strikt orthodoxe levensstijl volgt. Grunberg zelf zwoer aan het eind van zijn puberteit elke vorm van religie af. Grunberg volgde het Amsterdamse Vossius Gymnasium, maar werd in 1988 van school verwijderd nadat hij voor de tweede keer was blijven zitten. Daarna werkte hij onder meer als jongste bediende bij een apotheek en als bordenwasser.
De jonge Grunberg wilde acteur worden. In 1989 speelde hij de hoofdrol in een film van de Nederlandse filmer Cyrus Frisch. In 1989, op de set van diens korte speelfilm komedie 'De kut van Maria', besefte hij dat acteerwerk niet zo leuk was als hij hoopte. Hij kon niet tegen de strakke schema's, de drukte en de vele mensen om hem heen.
Voordat hij in 1994 doorbrak als schrijver, had hij een kleine uitgeverij, Kasimir. In 1991 kreeg hij een toneel schrijfopdracht van het Amsterdams Fonds voor de Kunsten.
Op 23-jarige leeftijd debuteerde Grunberg bij Nijgh & Van Ditmar met Blauwe maandagen, een sterk autobiografische roman, waarin onder andere de oorlogservaringen van zijn ouders aan bod komen. Het boek werd een internationaal succes: in Nederland werd het bekroond met de Anton Wachterprijs voor het beste debuut en het Gouden Ezelsoor voor het best verkochte debuut. Het werd vertaald naar het Engels, Duits, Deens, Italiaans, Frans, Spaans, Tsjechisch, Zweeds en Japans.
Samenvatting:
Samenvatting afkomstig van: https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-de-man-zonder-ziekte-door-arnon-grunberg-80684
Deel I
Sam (Samarendra) Ambani is een jonge, ambitieuze Zwitserse architect van Indiase afkomst. Toen hij zestien was, is zijn vader, een mislukte uitvinder, tijdens een bergwandeling door een val om het leven gekomen. Sam woont nog bij zijn moeder en verzorgt met haar zijn vijf jaar jongere zus Aida, die lijdt aan een progressieve spierziekte. Hij gaat zelfs met haar onder de douche. Hij wil zoveel geld verdienen met het architectenbureau dat hij samen met Dave Luscombe drijft, dat hij met Aida naar een ziekenhuis in Amerika kan gaan, waar ze misschien kan genezen.
Als het verhaal begint, wordt Sam door zijn vriendin Nina naar het vliegveld in Zürich gebracht. Hij vliegt via Wenen naar Arbil (Irak) omdat hij een van drie winnaars is van een door het World Wide Design Consortium uitgeschreven wedstrijd voor het ontwerpen van een operagebouw in Bagdad. Hij is uitgenodigd door Hamid Shakir Mahmoud, die hij enkele keren telefonisch heeft gesproken. Mahmoud is een steenrijke, voor Saddam Hoessein naar Londen gevluchte Irakees en een van de oprichters van het WWDC. Mahmoud verzekert Sam in te staan voor zijn veiligheid.
Maar al bij aankomst zit er van alles tegen: de douaneformaliteiten in Arbil duren erg lang; Sam moet lang wachten op z'n koffer; de andere twee prijswinnaars zijn nergens te bekennen en zijn hotelkamer in Arbil is erg gehorig. De volgende dag verloopt niet veel beter: zijn bewakers van de vorige dag blijken zomaar vervangen; de autorit naar Bagdad duurt lang, mede vanwege uitgebreide controles; de merkkleding uit zijn koffer blijkt te zijn vervangen door armoedige, vieze kledingstukken; de kamer in de villa waar hij verblijft is vies, hij ontdekt hagedissen onder de wastafel; het internet laat het afweten en het eten is smerig. Op tv ziet hij dat Mahmoud is vermoord. Zijn bewaker, Hassan, zegt hem dat Mahmoud een atheïst was, dus 'decadent' en 'zonder normen' en dat hij 'erom gevraagd' heeft.
Op een ochtend merkt hij dat hij nog de enige in de villa is. Hebben ze hem achtergelaten? Hij besluit te vertrekken en voor hulp naar de Zwitserse ambassade te gaan. Niemand reageert op zijn roep om een taxi, totdat een automobilist voor hem stopt, die hem voor honderd dollar naar de Groene Zone wil rijden waar de ambassade is.
Omdat Sam bij een checkpoint zijn paspoort niet kan tonen (dat heeft Hassan nog), wordt hij aangehouden, beschouwd als een spion en weggevoerd. Tijdens het verhoor blijft Sam uiterst beleefd. Hij biedt een officier zijn laptop en een geldbedrag aan, maar die straft dat af met een vuistslag op zijn neus, zodat die breekt. Daarna komen er zes gemaskerde mannen die op hem urineren en 'dog' noemen, hem boeien en in een cel smijten. Daar is hij naakt, krijgt amper te eten, wordt opnieuw verhoord en krijgt diarree.
Eindelijk arriveren er mensen van het Rode Kruis en wordt hij bevrijd. Een medewerker van de Zwitserse ambassade vraagt wat hem bezielde toen hij naar Irak afreisde, waar hij 'in godsnaam' mee bezig was.
Sam wordt geïnterviewd, maar veel belangstelling levert zijn gijzeling niet op. Het WWDC blijkt plotseling onbereikbaar. Een andere genomineerde 'prijswinnaar' weet van niets, zelfs niet van de prijsvraag! Dave denkt dat Sam het slachtoffer van een grap is geworden. Sam vindt dat hij het er zelf naar gemaakt heeft. Hij houdt er concentratieproblemen en een lelijke, scheve neus aan over.
Ter ere van zijn terugkeer geeft Nina een feestje. Er zijn alleen kennissen van Nina: zijn genodigden laten het afweten. Na afloop gaan ze samen douchen. Hij vraagt of zij hem een dienst wil bewijzen: over hem heen plassen en hem 'dog' noemen. Ze vindt het raar, maar doet het toch, tot Sams genoegen.
Deel II
Ongeveer twee maanden later heeft Sams architectenbureau een eervolle opdracht gekregen om voor een sjeik in Dubai een bijzondere bibliotheek te bouwen, waarin van elk boek ter wereld een exemplaar zal worden opgenomen. Onder de bibliotheek zal een gigantische bunker komen, maar daar mag volgens het contract met niemand over gepraat worden. Sam en Dave werken hard aan het ontwerp en Sam wil er een prestigeobject van maken.
Op een dag ontvangt Sam een e-mail van ene John Brady, een Brit die schrijft dat ze een 'gemeenschappelijke vriend' in Bagdad hebben, die nu geen contact meer met hem kan opnemen. Nu Sam naar de regio zal terugkeren, is het belangrijk dat John en hij elkaar een keer ontmoeten. Sam wimpelt het verzoek eerst af, maar maakt later toch een afspraak. Brady laat doorschemeren dat hij wil dat Sam, tegen een ruime vergoeding, in Dubai informatie voor hem verzamelt. De argeloze Sam zegt dat toe.
Met Dave vliegt Sam voor drie dagen naar Dubai. Ze worden luxueus onthaald, maar krijgen de directe opdrachtgevers niet te zien. Vlak voor hun terugtocht zien ze hoe iemand op een brancard onder een laken de hotellobby wordt uitgereden. De receptionist laat discreet weten dat een oudere man na het 'sporten' in zijn kamer onwel is geworden.
Door het project in Dubai komen na terugkeer in Zwitserland enkele andere lucratieve opdrachten voor het bouwen van bibliotheken binnen. Na een kleine maand horen ze dat de bibliotheek en bunker in Dubai groter moeten worden en dat ze moeten overkomen om de wijzigingen te bespreken en de voortgang van het project te bekijken. Sam besluit alleen te reizen, omdat Dave's vrouw hoogzwanger is.
Direct al na het arriveren op het vliegveld lopen zaken anders dan Sam zich had voorgesteld. De gastvrouw die hem afhaalt, stelt zich voor als Rose, maar is volgens hem niet dezelfde Rose als de vorige keer. In zijn hotelkamer treft hij miniatuur kakkerlakken aan. Hij vraagt de schoonmaakster om ze op te ruimen, betaalt haar daar fors voor, maar zij is meer geïnteresseerd in het geven van een massage en de beestjes verdwijnen niet. Sam bezoekt de bouwput, spreekt met de projectleider en ziet dat de bouwvakkers prima behandeld worden en hard werken.
Tot zijn schrik ontvangt hij op zijn Facebookpagina een berichtje van Hamid Shakir Mahmoud, die hem vraagt hoe het in Dubai is. Sam vraagt zich af of Mahmoud echt dood is. Hij stuurt John Brady een mail waarin hij schrijft dat hij denkt dat de informatie die hij verzamelt, 'uiterst betekenisloos' is.
Rose nodigt hem uit voor een avondje poker met enkele expats. Om goed voor de dag te komen, schaft hij, illegaal, zeven flessen alcohol aan en rijdt met zijn huurauto naar de afgesproken plaats.
Hij wordt geschept door een jeep waarin twee Arabieren zitten en die halen er politie bij om de schade op te nemen. De drank in de kofferbak wordt ontdekt en omdat Sam naar drank ruikt en geen vergunning kan overleggen, wordt hij naar het bureau gebracht. Het wordt er niet beter op als hij de agenten de drank als cadeau aanbiedt met nog een kleine gift voor het goede doel.
Weer wordt hij verschillende keren verhoord en komt hij in een cel terecht. Men verdenkt hem van spionage en moord op Hamasleider Mahmoud al-Mabhouh, de man die Sam tijdens zijn eerste reis naar Dubai op een brancard zag worden weggevoerd. Alles pleit tegen hem, zoals zijn connecties met John Brady en aanwezigheid in het hotel waar ook Mahmoud verbleef. Sam zou als 28ste man van een team van de Mossad (de Israëlische Veiligheidsdienst) onder de codenaam 'De man zonder ziekte' opereren en drie getuigen bevestigen dat onder ede. Sam begrijpt er niets van, maar blijft beleefd.
Rose, de Zwitserse ambassade en een Egyptische advocaat kunnen weinig voor hem doen en hij wordt, ook na hoger beroep, ter dood veroordeeld.
Zijn moeder, zus, compagnon en vriendin komen afscheid nemen voordat hij zal worden geëxecuteerd. Dave zegt dat hij de nieuwgeborene Sam heeft genoemd. Nina herinnert Sam eraan dat ze net hadden besloten aan een kindje te gaan werken en vraagt hem of hij het erg vindt als ze een kind van een ander zou krijgen. Ze raakt wat geïrriteerd als Sam weifelt, maar uiteindelijk zegt hij grootmoedig dat niet erg te vinden. Zijn moeder klaagt over het lot dat de familie heeft getroffen, maar dat er, dankzij een forse gift van een beroemde, bevriende architect, voldoende geld op haar spaarrekening staat om Aida in Amerika te laten behandelen. Een medewerkster van de Zwitserse ambassade vraagt hem hoe de nieuwe tv in zijn cel bevalt.
Zijn laatste 48 uur is Sam in zijn dodencel bezig met het perfectioneren van zijn ontwerp voor een operagebouw in Bagdad. Als het laatste gratieverzoek wordt afgewezen, wordt hij door bewakers naar de executieplaats geleid. Hij loopt sneller dan zijn bewakers. Als die thuiskomen, zullen ze tegen hun vrouwen zeggen: 'Een sympathieke man'.
Verdiepingsopdracht:
De schrijver die ik gekozen heb: Arnon Grunberg
Algemene thematiek afkomstig uit het kritisch literair lexicon:
In Grunberg zijn romans, toneelstukken en beschouwingen geeft Arnon Grunberg op een rustige ongekunstelde en humoristische wijze uitdrukking aan de absurditeit van het bestaan. Arnon Grunberg zijn boeken gaan over de willekeur en de onafwendbare vergeefsheid van het menselijke sterven. Wat hem fascineert in mensen is het groteske nietigheid. Zonder zichzelf buiten schot te houden stelt hij met vaste hand de gangbare, al snel sentimentele opvattingen over familie, ouders en kinderen, school, werk liefde, ziekte, collectieve identiteit ter discussie.
Het veelvuldig teruggrijpen op eigen ervaring draagt bovendien bij tot het ongedwongen en persoonlijke karakter van zijn romans. Uit Grunbergs werk spreekt een fundamenteel wantrouwen ten opzichte van alles wat maar enigszins riekt naar illusie, belofte, sentiment of ideaal. Zijn boeken verraden een huiver voor de valse schijn, de misplaatste verwachting, de kleine leugen en het ogenschijnlijk normale gedrag van mensen. Daarnaast stelt Grunberg in zijn werk het geloof in autoriteit en de vanzelfsprekendheid van respect grondig ter discussie punt.
In Grunbergs boeken is het bestaan een ontluisterende aangelegenheid. De enige manier om deze ontnuchterende kijk op de mens en wereld te relativeren biedt de humor, die bij Grunberg zelden langer dan een bladzijde op zich laat wachten. Het besef van uitzichtloosheid en de relativering ervan grijpen voortdurend, vaak bijna onzichtbaar, in elkaar. Hij bereikt dit effect door technieken toe te passen als contrast, ironie, herhaling, overdrijving en vooral understatement. Het wemelt in Grunbergs boeken van dergelijke sarcastische momenten.
Grunberg slaagt erin een volstrekt eigen wereld aan de Nederlandse literatuur toe te voegen en dit is vooral te danken aan de tragikomische stijl van zijn romans en zijn polemische houding.
De verwantschap met Grunberg schuilt vooral in de literaire gedrevenheid, door onderkoelde belangstelling voor de tragiek van het bestaan en de bijzondere kwaliteit van het realistische proza van deze auteurs. Grunberg speelt in zijn roman het spel rond de identiteit van auteur, verteller en personages een steeds grotere rol, wat eveneens bijdraagt aan de onderlinge verwevenheid van de romans.
De visie van Grunberg op schrijven en literatuur sluit na aan bij deze steeds terugkerende levensvisie: hij koestert weinig illusies en etaleert bovenal een laconieke houding.
Grunbergs hoofdpersonages hebben allemaal last van hetzelfde probleem: ze zijn niet in staat aan hun eigen kleine werkelijkheid te ontsnappen. Al leiden ze ogenschijnlijk normale levens, ze hebben allemaal iets onaanzienlijks en vlak onder de oppervlakte loert de waanzin.
Vanaf Grunbergs debuutroman speelt joodse identiteit een rol van belang in zijn werk.
De romans van Grunberg gaan uit van een gedeformeerd werkelijkheidsbesef bij de held van het verhaal; de intrige laat zien hoe dat probleem tot zijn morele aftakeling leidt. Dit krijgt op zeker drie manieren gestalte: de held blijft tegen beter weten in vasthouden aan een bepaalde illusie; het wordt duidelijk dat hij er niet in slaagt zijn gedrag te veranderen; en ook zijn verplaatsing naar elders leidt er niet toe dat hij kan ontkomen aan wie hij is. Zijn leven blijft gaandeweg in de greep te raken van gefnuikte emoties betreffende schuld, ambitie, begeerte, jaloezie, intimiteit en/of sexualiteit; die emoties vinden naar het einde toe hun uitweg in een algeheel verlies van zelfcontrole.
Het mensbeeld in de romans van Grunberg is aldus nauw verbonden met het middenklasse. Daarbij hoort een hang naar orde, zuiverheid en controle, alsmede de onderdrukking van alles wat daar mogelijk tegenin druist, wat in dit werk vooral een psychologische, psychoanalytische of psychiatrische invulling krijgt.
Ook komt de actualiteit of de recente geschiedenis soms even om de hoek kijken in de romans van Grunberg.
Thema en motieven uit ‘De man zonder ziekte’
In het boek ‘De man zonder ziekte’ is het thema noodlot.
Dit omdat Samarendra Ambani in steeds slechtere omstandigheden terecht komt, met op het einde zelfs de dood. Sam was namelijk niet in staat om aan zijn noodlot te ontsnappen.
Aan het begin van het verhaal denk je dat Sam alles goed voor elkaar heeft. Hij is architect, mag voor zijn werk vaak op reis, heeft een vriendin etcetera. Maar al in het begin van het boek kom je er achter dat er van alles mis gaat. Sam vertrekt naar Bagdad maar komt daar al snel in de problemen. Als eerste duren de douaneformaliteiten in Arbil erg lang; Sam moet lang wachten op z'n koffer; de andere twee prijswinnaars zijn nergens te bekennen en zijn hotelkamer in Arbil is erg smerig. De volgende dag verloopt niet veel beter: zijn bewakers van de vorige dag blijken zomaar vervangen. En zijn paspoort is ook nog eens ingenomen. Doordat hij zijn paspoort niet kan tonen aan de ambassade wordt Sam opgepakt. Sam probeert de officier nog om te kopen met zijn laptop maar dat brengt hem alleen maar dieper in de problemen. Uiteindelijk wordt hij bevrijd door de Zwitserse ambassade en mag Sam naar huis toe.
De romans van Grunberg gaan uit van een gedeformeerd werkelijkheidsbesef bij de held van het verhaal; de intrige laat zien hoe dat probleem tot zijn morele aftakeling leidt. Dit krijgt op zeker drie manieren gestalte: de held blijft tegen beter weten in vasthouden aan een bepaalde illusie; het wordt duidelijk dat hij er niet in slaagt zijn gedrag te veranderen; en ook zijn verplaatsing naar elders leidt er niet toe dat hij kan ontkomen aan wie hij is. In dit boek zie je de problemen waar de hoofdpersonages in de romans van Grunberg vaak mee te maken hebben ook terugkomen. Sam blijft echter vasthouden aan een bepaalde illusie; Het wordt duidelijk dat hij er niet in slaagt zijn gedrag te veranderen. Ongeveer twee maanden later stoot Sam zich aan dezelfde steen. Sams architectenbureau heeft een eervolle opdracht gekregen om voor een sjeik in Dubai een bijzondere bibliotheek te bouwen hij neemt deze klus aan maar al gauw loopt hier ook weer van alles mis. Zo zien Dave en Sam vlak voor hun terugtocht hoe iemand op een brancard onder een laken de hotellobby wordt uitgereden. Sam wordt uitgenodigd voor een avondje poker met enkele expats. Onderweg wordt Sam geschept door een jeep en omdat Sam naar drank ruikt wordt hij naar het bureau gebracht. Het wordt er niet beter op als hij de agenten de drank als cadeau aanbiedt met nog een kleine gift voor het goede doel. Hier wordt weer duidelijk dat Sam niet in staat is om zijn gedrag te veranderen hij voert namelijk precies dezelfde handelingen uit als bij de officier in Bagdad.
Weer wordt hij verschillende keren verhoord en komt hij in een cel terecht. Men verdenkt hem van spionage en moord op Hamasleider Mahmoud al-Mabhouh, de man die Sam tijdens zijn eerste reis naar Dubai op een brancard zag worden weggevoerd. Zijn leven blijft gaandeweg in de greep raken van betreffende schuld. Deze emotie vindt naar het einde toe zijn uitweg in een algeheel verlies van zelfcontrole. Hij verliest zichzelf als het ware in het noodlot.
‘Sam zou willen smeken: ‘laat me leven, wat heb ik jullie gedaan? Laat me leven al is het in deze dodencel, maar maak me niet dood. Doe me geen pijn.’ Hij heeft zich nooit laten kennen, ook nu zal hij zich niet laten kennen.’ (Blz 220 regel 22)
Grunbergs hoofdpersonages hebben allemaal last van hetzelfde probleem: ze zijn niet in staat aan hun eigen kleine werkelijkheid te ontsnappen. Al leiden ze ogenschijnlijk normale levens, ze hebben allemaal iets onaanzienlijke en vlak onder de oppervlakte loert de waanzin.
Deze toepassing van de thematiek noodlot komt sterk overeen met wat er in het literair lexicon te vinden is en met wat Grunberg vaak toepast in zijn verschillende romans.
De verschillende motieven die in de roman naar voren komen zijn:
- Naïviteit
Uit het boek de man zonder ziekte kun je afleiden dat Sam erg naïef en goedgelovig is. Zo ontmoet Sam in Zwitserland een Brit: John Brady, die vraagt of hij in Dubai informatie wil verzamelen. Samarendra trapt er in: hij ziet namelijk nergens kwaad in. Ook begint Sam steeds meer te twijfelen aan zijn eigen onschuld. Dit komt niet overeen met wat er in het literair lexicon staat. Daarin staat namelijk dat uit Grunbergs werk een fundamenteel wantrouwen spreekt ten opzichte van alles wat maar enigszins riekt naar illusie, belofte, sentiment of ideaal. Daarnaast stelt Grunberg in zijn werk het geloof in autoriteit en de vanzelfsprekendheid van respect grondig ter discussie punt. Dit is in de man zonder ziekte ook het geval. Zo gelooft Sam meteen alles wat Hamid Shakir Mahmoud hem vertelt aan de telefoon. Sam vertrouwt hier volledig op de autoritaire status van de Sjeik.
- Liefde
De liefde tussen Sam en Nina lijkt perfect te zijn. Maar Sam lijkt af en toe ook te twijfelen aan zijn liefde voor Nina. Hij weet niet zeker of Nina de ware voor hem is. Dit zegt hij ook meerdere malen tegen Nina.
Zo zeurt hij vaak over de snor van zijn vriendin. Wanneer Sam op het punt staat om geëxecuteerd te worden vraagt Nina aan Sam of ze kinderen zou mogen maken met een andere man. Sam zegt hierop ja, hier wordt Nina vervolgens boos om.
‘Kan het je dan helemaal niks schelen wat ik doe? roept Nina. Je vindt alles goed. Het enige wat je doet is de ander plezieren, je hebt er nooit iets van gemeend’ (Blz 214 regel 4)
Uit deze twee voorbeelden valt ook af te leiden dat de liefde tussen deze twee niet super was.
Grunberg stelt al snel sentimentele opvattingen over onder andere familie, ouders en kinderen, en liefde ter discussie. Dat is in De man zonder ziekte ook het geval. Het hebben over het maken van kinderen met iemand anders op de dag dat je geëxecuteerd worden is dan ook een gevoelig onderwerp.
- Actualiteit
In de romans van Grunberg komt soms de actualiteit of de recente geschiedenis even om de hoek kijken. Ook in de man zonder ziekte is dat het geval. In de roman wordt Sam twee keer onschuldig opgepakt en vastgezet in landen waarvan we weten dat het daar politiek gezien niet helemaal rechtvaardig verloopt. Dit is een probleem waar we hedendaags nog steeds mee kampen. Wij horen nu nog vaak genoeg op het journaal dat er weer mensen onschuldig in het buitenland vast zitten.
- Urine
Urine is ook iets wat vaker voorkomt in de roman.
Zo wordt bijvoorbeeld Sam in Bagdad onder geplast in zijn cel door de beveiligers. Maar eenmaal thuis vraagt hij ook aan zijn vriendin Nina of zij over Sam heen wil plassen. Sam krijgt daar voldoening door. Dit motief komt erg overeen met de schrijfwijze van Grunberg. Grunberg staat namelijk bekend om zijn walgelijk en smerige manier van schrijven.
‘Ze beginnen over hem te urineren. Daarbij hebben ze het met name zijn gezicht voorzien. Zoals er mannen zijn die in het urinoir op de vlieg in de pot mikken, zo mikken zij op zijn gezicht. Hij is de vlieg. Aanvankelijk proeft hij nog de urine, de bitterheid, een echo van oude azijn, maar al snel proeft hij niks meer. Hij ruikt alleen nog naar urine.’ (Blz 79 regel 28)
- Jodendom
Het jodendom is ook iets wat terugkomt in de man zonder ziekte. Sam verzoent zich met zijn lot en beschuldigt zelfs zichzelf, dit blijkt ook uit een telefoontje aan zijn moeder waarin hij zegt: Ik heb het aan mijzelf te wijten. Die berusting houdt misschien verband met de Joodse identiteit. Vanaf Grunbergs debuutroman speelt joodse identiteit al een rol van belang in zijn werk.
‘Ze kijken om zich heen. Ze denken misschien dat de Mossad inderdaad elk moment door de muren kan komen. ‘Ze zijn me vergeten,’ zegt Sam. ‘Waar zijn de joden als je ze nodig hebt?’ (Blz 220 regel 2)
- Sarcasme
Ook sarcasme is een motief wat door het hele boek te vinden is.
Sarcasme is een belangrijk kenmerk van Grunberg dit komt overeen met het literair lexicon daarin staat namelijk: Het wemelt in Grunbergs boeken van dergelijke sarcastische momenten. Het besef van uitzichtloosheid en de relativering ervan grijpen voortdurend, vaak bijna onzichtbaar, in elkaar. Hij bereikt dit effect door technieken toe te passen als contrast, ironie, herhaling, overdrijving en vooral understatement. Het wemelt in Grunbergs boeken van dergelijke sarcastische momenten.
‘Zo’n haarlint was meer iets voor een toerist van middelbare leeftijd met heimwee en ternauwernood onderdrukte angsten.’ (Blz 7 regel 10)
Titelverklaring
De titel ‘De man zonder ziekte’ komt meerdere malen letterlijk in het verhaal voor.
Dat gebeurt vooral om Sam te onderscheiden van zijn ziekelijke, vijf jaar jongere zusje Aida, die aan een spierziekte lijdt. Ook is het natuurlijk erg tegenstrijdig dat Sam ‘De man zonder ziekte’ uiteindelijk eerder sterft dan zijn ernstig zieke zusje Aida.
‘Meer nog dan zijn Indiase uiterlijk - het wekt wel eens verwarring, een keer had een man in een café over het gele gevaar gesproken en daarbij nadrukkelijk Sams kant uit gekeken - is dit de kern van zijn identiteit: het gebrek aan ziekte. Hij heeft geen rolstoel nodig, geen permanente verzorging, hij is heer en meester over zijn eigen lichaam.’ (Blz 8 regel 27)
Deze titel voldoet aan de kenmerken van Arnon van Grunberg.
Arnon Grunberg zijn boeken gaan namelijk over de willekeur en de onafwendbare vergeefsheid van het menselijke sterven. Dit is in ‘De man zonder ziekte’ ook het geval aan het einde van de roman accepteert Sam zijn sterven.
‘Sam zou willen smeken: ‘laat me leven, wat heb ik jullie gedaan? Laat me leven al is het in deze dodencel, maar maak me niet dood. Doe me geen pijn.’ Hij heeft zich nooit laten kennen, ook nu zal hij zich niet laten kennen.’ (Blz 220 regel 22)
Bronnenlijst:
Boekverslag: “De man zonder ziekte” van Arnon Grunberg. (n.d.). Retrieved (May 26, 2019), from
Boekverslag Nederlands De man zonder ziekte door Arnon Grunberg | Scholieren.com. (2014, January 30). Retrieved May 26, 2019, from https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-de-man-zonder-ziekte-door-arnon-grunberg-80684
Boekverslag Nederlands De man zonder ziekte door Arnon Grunberg (5e klas havo) | Scholieren.com. (2013, January 28). Retrieved May 26, 2019, from https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-de-man-zonder-ziekte-door-arnon-grunberg-76377
De man zonder ziekte door Arnon Grunberg (Zeker Weten Goed boekverslag) | Scholieren.com. (2012, June 29). Retrieved May 26, 2019, from https://www.scholieren.com/verslag/zekerwetengoed/de-man-zonder-ziekte-arnon-grunberg
Honings, R. (2013, November 3). Ton Anbeek, Jaap Goedegebuure en Bart Vervaeck, Lexicon van literaire werken · dbnl. Retrieved May 26, 2019, from https://www.dbnl.org/tekst/anbe001lexi01_01/lvlw00230.php
Nederlands schrijver. (n.d.). Retrieved May 26, 2019, from https://nl.wikipedia.org/wiki/Arnon_Grunberg
Zuiderent, A. T., Brems, H., & van Deel, T. (Eds.) (2007). Kritisch lexicon van de moderne Nederlandse literatuur. Groningen: Martinus Nijhoff Retrieved (May 24, 2019)
REACTIES
1 seconde geleden