Titelbeschrijving Auteur : Brouwers, Jeroen
Titel : Bezonken Rood
Plaats, jaar, druk : Amsterdam, 1997, 22e Biografie Jeroen Godfried Maria Brouwers is geboren op 30 april 1940 in Jakarta, het voormalig Nederlands Indië. In 1942 vindt de Japanse invasie plaats en is het dus afgelopen met zijn rustig leventje. Hij wordt in het vrouweninterneringskamp Tjideng geplaatst. In dat kamp gaat zijn oma dood. Vanaf dat hij tien is krijgt hij zijn lagere en middelbare opleiding in een Rooms Katholiek jongens internaat. Hij gaat als hij daarmee klaar is even de journalistiek in maar dat was geen goede keus want dat vindt hij toch niet zo leuk. In 1964 debuteert hij met het boek Het mes op de keel. In 1967 krijgt hij voor zijn roman Joris Ockeloen en het wachten de Vijverbergprijs. In 1976 vertrekt Brouwers naar Nederland om zich daar verder aan het schrijven te wijden. In 1979 verschijnt de roman Het verzonkene, Het is het eerste deel van een trilogie over zijn jeugd in het voormalig Nederlands Indië. In 1981 verschijnt Bezonken rood. Dit boek wordt lovend ontvangen alleen twijfelt het publiek aan het werkelijksgehalte ervan. In 1988 verschijnt het laatste deel hiervan, De zondvloed. In 1993 ontvangt hij voor zijn gehele oeuvre de Constantijn Huygensprijs. Zij hele oeuvre bestaat als je alle essays en verhalen enz. meerekent uit meer dan 50 werken. Brouwers zegt dat hij schrijft om te overleven. Titel verklaring Bezonken Rood, het is de kleur die het bloed vormt in de modder van een afgehakt hoofd. Ook verwijst het naar de kleur van de Japanse zon die ondergaat

Motto, in het boek staan vier motto’s Er aber, in seiner gewöhnlichen Art, Hûllte sich in Geheimnisse, indem er mich mit grossen Augen anblickte und mir die Worte wiederholte: Die Mûtter! Mûtter! ’s Klingt so wunderlich! Johan Peter Eckermann, Gespräche mit Goethe
Zoek mij terwijl ik er ben. Leer mij kennen, omdat ik er ben. Ik ben er immers. En toch is het zeker dat ik er niet ben. Dodenlied (Zuid-Celebes) Het tweede motto verwijst naar de relatie van Brouwers met zijn moeder. Hij moet van zijn moeder naar een internaat terwijl hij zelf een hechte relatie met zijn moeder wil hebben. “De wind, die eigenlijk alleen zo nu en dan maar eens komt neergestreken, voortdurend komende van en onderweg naar elders, maar nooit constant op één dezelfde plaats bezig, draagt vlaagsgewijs nu eens verkwikkende, dan weer onverkwikkende geuren aan, en soms een wolk vlinders of libellen, maar ook wel soms een zwerm zwarte vogels, en is hij weer voorbij, dan blijft nog geruime tijd alles in de tuin, wat maar bewegen kan en door hem is aangeraakt, in beweging.’ Deze mysterieuze volzin vind ik terug in een aantekenboekje van meer dan tien jaar gelden. Ik heb hem nooit in enige tekst kunnen gebruiken, maar na al die jaren zet ik hem hier maar neer. Ik weet nu dat deze zin een metafoor is: Hij zou in een rouwadvertentie of in een doodsbrief kunnen staan. “De wind”, dat is: iemands leven. Dit motto gaat dus over het leven als geheel. Je weet niet wanneer iets komt of wanneer iets weg gaat. “Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt.” Genre Het is epiek, een autobiografische oorlogsroman. Thema Dat de hoofdpersoon na zijn traumatische kampervaringen niet meer raad weet hoe hij relaties met vrouwen op moet bouwen. Hoofdpersoon Jeroen is een schrijver. Hij is twee keer getrouwd geweest. Na de inval van de Jappen in het voormalig Nederlands Indië komt hij samen met zijn moeder, oma en zusje in een kamp. Daar ontwikkelt hij een afkeer van vrouwen en leert hij zijn gevoelens te onderdrukken. Hij is een rond karakter. Relaties Moeder en Jeroen groeien alleen maar verder uit elkaar nadat ze uit het Jappenkamp zijn gekomen, onder andere ook omdat hij naar een internaat moet, maar ook in het kamp gebeuren er allerlei dingen waardoor ze uit elkaar groeien. Lida (vriendin van Jeroen) en Jeroen, ze groeien ook uit elkaar. Ze hebben een relatie gehad van drie dagen waarna ze bij hem weg ging omdat ze bang was dat ze van hem ging houden. Hij denkt af en toe aan Lida en zijn moeder tegelijkertijd, hij vergelijkt ze met elkaar. Plaats en tijd van handeling Het speelt zich af in Nederland, in de woonplaats van Lida en ook in het huis van Jeroen in de Achterhoek. Ook kom je door middel van flash backs in het kamp Tjideng.
Tijd Het speelt in de jaren tachtig en ook zijn kamptijd natuurlijk en dat is dus in de tweede wereldoorlog. De vertelde tijd is drie dagen, van de dood van zijn moeder tot de crematie. Hij denkt in deze tijd veel na over zijn moeder, Lida en hemzelf. Het boek heeft 125 bladzijdes. Perspectief Het verhaal is verteld in een ik-perspectief. Het verhaal wordt helemaal verteld uit het perspectief van de hoofdpersoon (Jeroen). Strekking Er is niet echt een duidelijke strekking in het verhaal. Ik denk dat hij zijn jeugd wilde verwerken en/of de wereld vertellen wat er nou echt in dat kamp is gebeurd. Dus samengevat, hij wil de wereld vertellen hoe erg een oorlog is. Korte inhoud De ik-figuur, Jeroen, toen een kleuter van 5 jaar, brengt WO II samen met zijn moeder, zusje en grootmoeder door in het vrouwenkamp Tjideng. Zijn vader is krijgsgevangene in Japan en zijn twee oudere broers zitten in een mannenkamp op Java. Het is een afschuwelijke tijd. De vrouwen worden mishandeld en verkracht en er is bijna nooit iets te eten. Martelingen en dood behoren tot de orde van de dag, beelden die Jeroen zijn hele leven met zich mee zal moeten dragen. Jeroen en zijn moeder hebben een sterke band tijdens de kamptijd. Zijn moeder leert hem schrijven en lezen uit het boekje 'Daantje gaat op reis'. Jeroen blijft altijd bij haar in de buurt, en als hij afscheid van haar moet nemen doet hij dat met een Maleise zegewens. Zijn moeder belooft hem nooit te verraden. Als wagens van het rode kruis vol met voedsel in het kamp aankomen, zijn de gevangenen uitzinnig van vreugde. Maar als wraakactie voor de gevallen atoombommen besluiten de Japanners al het voedsel te vernietigen. Zijn moeder houdt echter voedsel achter, wordt betrapt en vreselijk mishandeld door de kampleider Kenitji Sone. Vanaf dat moment houdt de jongen niet meer van haar. Als de oorlog afgelopen is wordt het gezin weer herenigd. Enkel de grootmoeder heeft de ontberingen van het kamp niet doorstaan. De familie keert terug naar Nederland. Daar wordt de jongen door zijn ouders in een R.K. internaat gestopt. Hij ervaart dit als een terugkeer naar het kamp, en voelt zich verraden door zijn moeder. Na verloop van tijd verwatert het contact tussen beiden. Als de ik figuur eind januari 1981 verneemt dat zijn moeder gestorven is voelt hij geen verdriet, hij voelt niets. Hij gaat ook niet naar haar crematie en hij wil niet dat zijn naam op haar overlijdensprentje vermeld wordt. Op de dag van de crematie neemt hij op zijn eigen manier afscheid van haar, met de Maleise zegewens "Ketemoe lagi". Eigen mening Met de hoorn aan mijn oor, hand aan mijn geslacht, dacht ik: ik hoor dat mijn moeder dood is terwijl ik precies zo naakt ben als toen ik bijna eenenveertig jaar geleden uit die moeder werd geboren. Volgens literaire maatstaven is dit kitsch, maar ik dacht het. (pagina 14) ‘Doen alsof’ iets niet is wat het is, maar íets anders’,-misschien zijn mensen die dat kunnen ‘gelukkig’, rustig en zonder angst. Zwaar te verwerven een plaats in het licht,-eenmaal verworven is het gedoofd. Ik denk dat ik een slechte schrijver zou zijn als ik ‘gelukkig’was: gelukkige schrijvers hebben niets te vertellen. (pagina 77) Ik kan mezelf niet identificeren met een van de hoofdpersonen omdat ik natuurlijk niet in een Jappenkamp heb gezeten. Maar hij heeft het erover wat voor een invloed je jeugd je hele leven nog op je kan hebben. En dat als er een geliefde die je toch niet vaak zag dood gaat dat hele grote gevolgen verder kan hebben. Ik vind dat de schrijfstijl van Jeroen Brouwers in dit boek (ik ken zijn verdere werk (nog) niet) veel weg heeft van de stijl van Boudewijn Büch, ze vertellen allebei over hun jeugd en hun geliefde en zelfs over hun relatie met hun ouders. Maar buiten dat wijkt het boek best af van de rest wat ik heb gelezen ik vind dat hij heel erg direct schrijft. Hij schrijft niet moeilijk alleen is zijn zinsopbouw af en toe een beetje anders. Je moet een zin dan twee keer lezen maar dan snap je het wel, hij schrijft ook wel aardig kort hij wijdt niet heel erg uit. Er is niet echt een diepere betekenis alleen dat er nooit meer zo iets als een Jappenkamp moet komen.