The Veiled One door Ruth Rendell

Wexford en Burden denken, dat Gwen anderen chanteerde met de door haar ontdekte geheimen. Ze blijkt namelijk zestienhonderd pond op een spaarrekening te hebben. Burden denkt, dat Gwen Clifford Sanders ook chanteerde en dat hij haar daarom vermoordde, maar vooralsnog kan hij dat niet bewijzen. Clifford ontkent overigens, dat hij Gwen vermoord heeft. Intussen probeert Wexford zijn leven weer op te pakken. De bomaanslag was niet voor hem bedoeld, maar zeer waarschijnlijk voor zijn dochter Sheila. Over de achtergrond daarvan tast men echter in het duister. Als Wexford met de cheffin van Lesley Arbel praat, hoort hij van haar, dat Lesley op de middag van de moord op haar tante vrij was. Dat heeft Lesley tegen de politie verzwegen.

Burden blijft er intussen bij, dat Clifford de moordenaar van Gwen is. Wexford gelooft daar niet in. Burden heeft immers geen enkel bewijs tegen Clifford. Burden blijft echter bij zijn standpunt. Hij is ervan overtuigd, dat Clifford geestelijk gestoord is, dat Gwen hem met iets uit het verleden chanteerde en dat hij haar daarom vermoordde. Van Olson hoort Burden, dat Dorothy vroeger werkster in het huis van de familie Sanders was. Zij trouwde - tegen de zin van zijn ouders - met Charles Sanders die zijn gezin na vijf jaar plotseling in de steek liet en spoorloos verdween. Ook hoort Burden, dat Clifford vroeger wel eens vakantiewerk voor een oude dame in een groot huis deed. In dat huis werkte Gwen ook als hulp. Volgens Clifford werkte hij echter als vakantiekracht in de tuin en Gwen binnen; ze hebben elkaar dus amper gezien.

Burden blijft door middel van verhoren Clifford Sanders onder druk zetten. Wexford ziet hier weinig in. Dan verneemt Wexford, dat zijn dochter Sheila een bombrief ontvangen heeft. Ze had dit gelukkig op tijd door en de politie heeft de brief onschadelijk gemaakt. Het is onduidelijk wie erachter zit. Wexford spreekt intussen met Lesley Arbel. Lesley ontkent iets met de moord op haar tante te maken te hebben. Wexford hoort vervolgens van Robson, dat Lesley het hele huis een voorjaarsschoonmaakbeurt gegeven heeft. Dat vindt Wexford vreemd, omdat het nog maar december is. Hij vermoedt, dat Lesley het huis van haar oom schoongemaakt heeft om de documenten te kunnen vinden waarmee haar tante haar cliënten chanteerde. Lesley is immers geen type om zo maar een huis schoon te gaan maken.

Dan vindt Wexford een getuige die Clifford Sanders ten tijde van de moord in zijn auto heeft zien zitten. Clifford kan de moord dus niet gepleegd hebben. Wexford licht Burden in die bezig is om Clifford intensief te verhoren. Clifford vertelt Burden zijn hele jeugdgeschiedenis en hoe dominant zijn moeder is, maar de moord bekent hij niet. Burden laat Clifford gaan, maar deze laat hem op zijn beurt nu niet meer met rust. Clifford wil constant met Burden praten; kennelijk ziet hij in hem een soort vervangende therapeut. Olson waarschuwt Burden voor het gevaar hiervan. Burden moet er afstand van nemen. Wexford besluit intussen de moord op Gwen Robson voor zichzelf nog eens te reconstrueren in het winkelcentrum. Hij komt daarbij tot de ontdekking, dat Gwen vermoord moet zijn met twee breinaalden en een draad. Die ziet hij namelijk in een winkel in het winkelcentrum liggen. De enige twee vrouwen die Wexford heeft zien breien zijn Dorothy Sanders en Dita Jago. 

Als Sheila haar nieuwe vriend, een advocaat, aan Wexford voorstelt, snapt Wexford opeens hoe het met de autobom zit. De advocaat is betrokken bij een rechtszaak in Londen tegen Arabische terroristen. Sheila had hem recent aangeboden haar auto te lenen, omdat zijn auto mankementen vertoonde. Kennelijk is dat aanbod door kwaadwillenden gehoord die vervolgens de autobom geplaatst hebben. Wexford is opgelucht, dat noch hij noch Sheila het werkelijke doelwit van de aanslag waren. Als Wexford Burden inlicht met betrekking tot het moordwapen, denkt Burden nog steeds, dat Clifford Gwen vermoord heeft. Wexford vertelt Burden verder, dat Gwen haar chantagemateriaal kreeg van Lesley Arbel. Die werkte immers bij een tijdschrift, waarin ook een soort vragenrubriek opgenomen was. De brieven voor die rubriek werden door Lesley gekopieerd en aan haar tante gegeven, omdat Lesley wist hoe dol haar tante was op dit soort brieven. Waarschijnlijk wist Lesley niet wat haar tante vervolgens met die brieven deed. 

Dan belt Clifford Sanders bij Burden thuis aan. Hij zit onder het bloed en blijkt zijn moeder vermoord te hebben. Wexford en Burden gaan snel naar het huis van Dorothy en treffen haar daar inderdaad vermoord aan. Burden is hiervan nogal onder de indruk, omdat hij beseft, dat zijn eigen gedrag op de een of andere manier van invloed is geweest op deze daad van Clifford. Wexford probeert dit schuldgevoel bij Burden weg te praten. Samen met Burden bezoekt Wexford vervolgens een boer, Roy Carroll genaamd, die achter het huis van Dorothy Sanders woont. De vrouw van Carroll, Margaret, is er ongeveer zes maanden geleden van door gegaan. Wexford denkt, dat Carroll weet, dat de vader van Clifford niet meer leeft. Charles Sanders had namelijk nog geld op een rekening staan. De enige die daar regelmatig geld van afhaalde was Dorothy. Het is toch vreemd, dat iemand verdwijnt en nooit meer van zich laat horen? Je zou toch verwachten, dat Charles Sanders in de loop van de tijd geld van zijn eigen rekening zou afhalen als hij nog leefde?

Wexford neemt de volgende dag Burden en Serge Olson mee naar de parkeergarage. Daar vertelt hij hun hoe de zaak uiteindelijk in elkaar zit. Gwen Robson chanteerde een aantal mensen uit haar omgeving met behulp van de brieven die ze van Lesley Arbel kreeg. Dat deed ze om voldoende geld bij elkaar te krijgen voor een heupoperatie van haar man. Lesley kreeg spijt van het feit, dat ze compromitterende brieven aan haar tante leverde - contractueel was haar dat namelijk verboden - en ze was er dus op uit om deze terug te krijgen. Vandaar dat ze ook zo veel in het huis van haar oom verbleef na de dood van Gwen. Lesley vermoordde Gwen echter niet. De moordenaar van Gwen was niemand anders dan Dorothy Sanders. Margaret Carroll vermoedde namelijk, dat Dorothy achttien jaar geleden haar man Charles vermoord heeft. Toen Margaret daar een brief over schreef naar de vragenrubriek van het blad Kim, speelde Lesley Arbel deze brief door naar Gwen. Gwen begon Dorothy vervolgens te chanteren. Om die reden vermoordde Dorothy Gwen.

Dorothy heeft trouwens ook Margaret vermoord. Tegen Roy had Dorothy gezegd, dat Margaret er met een andere man van door was gegaan. Wexford denkt, dat Dorothy ook haar schoonvader vermoordde. De reden daarvoor was, dat deze zich tegen het huwelijk van haar en Charles verzet had. Het motief van Dorothy was wraak. Ze kon het niet hebben, dat iemand zich tegen haar huwelijk verzette, omdat ze in feite maar een eenvoudige werkster was. Dorothy was inderdaad een vrouw met twee gezichten. Haar verborgen - gesluierde - kant was praktisch onzichtbaar. Daarom was zij inderdaad de “vrouw met de sluier”.

Beoordeling van het boek

Rendell is een van de bekendste detectiveschrijfsters ter wereld. Haar meest bekende speurder is inspecteur Reginald Wexford. Wexford is getrouwd en heeft twee dochters met wie hij een wat moeilijke relatie heeft. Rendell besteedt bijzonder veel aandacht aan de psychologische achtergrond en motieven van de spelers in haar boeken. Het gaat haar dus niet zo zeer om de vraag wie de moord precies gepleegd heeft als wel om het waarom daarvan. Rendell heeft vele onderscheidingen als auteur ontvangen. Daarnaast is ze ook politiek actief (voor de Britse Labour Partij). In 1997 werd ze door de Britse koningin Elizabeth in de adelstand verheven en sindsdien gaat ze als baronesse Rendell of Babergh door het leven.

Opvallend in dit boek is de uitgebreide beschrijving van de omgeving en de (hoofdrol)spelers. Dat begint gelijk al in hoofdstuk 1. Rendell gaat pagina’s lang door met een beschrijving van de parkeergarage en waar deze gelegen is. Ook de omwonenden komen daarbij uitgebreid aan bod. Voordat er wat vaart in het verhaal komt, ben je al vele pagina’s verder. Hetzelfde geldt voor de beschrijving van de (hoofdrol)spelers. Rendell gaat uitvoerig in op de achtergronden van de diverse spelers. Dat gebeurt met name bij Clifford Sanders. Dat leidt tot een hoop “gepsychologiseer”. Je hebt af en toe het idee, dat je een handboek psychologie zit te lezen in plaats van een detectiveroman. Ik vond dat behoorlijk vermoeiend en storend. Dat had allemaal wel wat korter gekund wat mij betreft. Dit is gelijk ook een kritiekpunt met betrekking tot dit boek: het is te langdradig, het tempo had hoger gekund en gemoeten. Ik begon op pagina tweehonderd toch echt naar het einde te verlangen, maar dat liet helaas nog honderdvijftig pagina’s op zich wachten. Ik geloof dan ook niet, dat ik nog eens een boek van Rendell ga lezen. Ik vond dit boek erg tegenvallen.

Ik heb een hele tijd zitten puzzelen met betrekking tot de titel van dit boek. Je zou verwachten, dat in het begin al gauw duidelijk zou worden waar de titel op slaat. Die verwachting wordt echter niet bewaarheid. Op ongeveer de helft van het boek weet je nog steeds niet waar de titel op slaat. Er is nog geen vrouw met een sluier gepasseerd. Pas op pagina 173 wordt een tipje van de sluier opgelicht. Burden spreekt daar met de psychotherapeut van Clifford Sanders en deze heeft het dan over de “Dwaling van de Gesluierde”. De therapeut suggereert daarmee, dat Dorothy Sanders twee gezichten heeft, een met sluier en een zonder. Zonder sluier herkent Clifford haar goed, maar met een sluier voor wordt dat onmogelijk. Burden vindt inderdaad, dat Dorothy iets sluierachtigs heeft. Je kunt haar niet altijd doorgronden. Ze blijft een beetje een mysterie en dat geldt ook voor de vreemde relatie tussen moeder en zoon. De titel wordt vervolgens pas definitief verklaard op pagina 348, waar uitgelegd wordt, dat Dorothy Sanders inderdaad twee gezichten had, een zonder sluier (een gewone vrouw) en een met sluier (een koelbloedige moordenares).

Ik heb me afgevraagd wat nou precies de rol van de bomaanslag in het boek is. Wat is het nut daarvan? Op het eerste gezicht vraag je je af waarom naar zo’n zwaar middel gegrepen moet worden. Sheila knipt het hek van een vliegbasis door. Okee, daar kun je wat vinden. Maar niemand zou het dan toch in zijn hoofd halen om als reactie te proberen om Sheila op te blazen? Een bomaanslag lijkt hier toch wel erg overdreven. Het lijkt haast een absurd antwoord. Het komt op mij in ieder geval niet realistisch over. Pas op pagina 286 wordt duidelijk gemaakt hoe de bomaanslag in elkaar zit. De oplossing daarvan moet in een totaal andere hoek gezocht worden. Die oplossing bevredigt op zich wel, maar ik blijf dit element toch een rare eend in de bijt vinden. Het lijkt erop alsof deze oplossing er met de haren bijgesleept is. Ik vind ‘m behoorlijk gezocht. Het lijkt erop alsof Rendell dit aspect nodig had als bladvulling. Het had ook geheel weggelaten kunnen worden; dat had weer veel onnodige pagina’s tekst gescheeld.

Je kunt filosoferen over het beeld, dat Rendell in dit boek van de mens neerzet. Het lijkt erop, dat Rendell er van uitgaat, dat het kwaad overal om ons heen is. Iedereen krijgt er in zijn of haar leven mee te maken. Zelfs goede mensen zoals Wexford worden daarvan het slachtoffer (in dit geval van een bomaanslag). Ik vind dat een nogal pessimistisch beeld. Het geeft het boek ook een onnodig zwart randje. Je kunt dit geen positief, opgewekt boek noemen. Alle meespelende personen hebben op de een of andere manier te maken met problemen. Zelfs ondergeschikte elementen worden negatief beschreven. Neem bijvoorbeeld het weer in dit boek. Het is constant grijs of regenachtig. Nergens wordt een schitterende, zonnige dag beschreven. Je zou er al met al haast zwartgallig van worden. Ik vind het dan ook een behoorlijk deprimerend boek.

Ik besef, dat ik tot nu toe niet erg positief ben over dit boek. Dat laat echter onverlet, dat Rendell natuurlijk wel een uitstekende schrijfster is. Het verhaal zit op zich prima in elkaar en de plot wordt pas op het einde duidelijk. Alle elementen worden knap in elkaar gevlochten en maken het verhaal volstrekt logisch. De liefhebbers van psychologie komen in dit boek ook ruim aan hun trekken. Toch prefereer ik een wat meer “rechttoe rechtaan”-aanpak. In dat opzicht blijven de oude grootmeesters - zoals Ellery Queen, Edgar Wallace, John Dickson Carr, Rex Stout en Agatha Christie - toch mijn favoriete detectiveschrijvers.

Ik besef, dat ik tot nu toe niet erg positief ben over dit boek. Dat laat echter onverlet, dat Rendell natuurlijk wel een uitstekende schrijfster is. Het verhaal zit op zich prima in elkaar en de plot wordt pas op het einde duidelijk. Alle elementen worden knap in elkaar gevlochten en maken het verhaal volstrekt logisch. De liefhebbers van psychologie komen in dit boek ook ruim aan hun trekken. Toch prefereer ik een wat meer “rechttoe rechtaan”-aanpak. In dat opzicht blijven de oude grootmeesters - zoals Ellery Queen, Edgar Wallace, John Dickson Carr, Rex Stout en Agatha Christie - toch mijn favoriete detectiveschrijvers.