Geconcentreerd luister je naar een stem in het Frans, Duits, Engels of misschien wel Spaans. Je leest de vraag nog een keer terwijl je tegelijkertijd moet luisteren. Je probeert het juiste antwoord te kiezen, maar voor je het weet, hoor je het stressvolle geluidje alweer: piéééép. Door naar het volgende item, terwijl je de vraag nog niet eens hebt kunnen lezen.

Herkenbaar? Voor veel scholieren wel. En daarom pleit ik ervoor dat we stoppen met de huidige luistertoetsen.

Luistertoetsen

Jaar na jaar dezelfde soort luistertoetsen. Waar ik zelf veel moeite mee heb, is dat je zo kort de tijd hebt. Als het luisterfragment voorbij is, moet je heel snel je antwoord opschrijven. Daarnaast moet je ervoor zorgen dat je in diezelfde tijd de volgende vraag leest én begrijpt. Twijfel je te lang over je antwoord? Voor je het weet gaat de toets weer door, heb je nog geen antwoord gekozen en loop je achter op de vragen. En dan wordt het al helemaal chaos.

Natuurlijk heb je in het echte leven ook niet veel tijd om je antwoord te geven, maar dit is een toets met antwoorden die allemaal erg op elkaar lijken. Vaak weet je wel waar het in het algemeen over gaat, maar het beste antwoord in zo'n korte tijd moeten kiezen, dat maakt het zo lastig. Iets waar ik het ook niet mee eens ben, is het feit dat niet alleen je luistervaardigheid getoetst wordt, maar ook het vermogen om de vragen te begrijpen. Waarom wordt dit getoetst tijdens een lúistertoets?

De geschiedenis van de luistertoets

De meeste luistertoetsen worden afgenomen door Cito. Cito werd in 1968 opgericht zodat talenten van leerlingen objectief en eerlijk beoordeeld konden worden, zo schrijven zij. Voor 1968 werden resultaten van leerlingen vaak gebaseerd op hun sociale klasse: een leraar had bij voorbaat al lagere verwachtingen van een boerse jongen en verwachtte een hogere intelligentie van een leerling uit een hoger milieu. Door de standaardtoetsen kon ook goed worden gezien wie er eventueel extra hulp nodig had of wie juist wel wat uitdaging kon gebruiken. Op deze manier werd de afwijking dus ook gemakkelijker zichtbaar, schrijft Stine Jensen in het boek KERN Nederlands taal & Cultuur.

Hoe mooi deze insteek ook was, ik ben er niet zo zeker van of deze standaard toetsvorm nog van deze tijd is. Al helemaal als het gaat om luistertoetsen. Uit de resultaten kunnen we inderdaad conclusies trekken, maar trekken we wel de juiste? Iemand die in staat is vragen snel te lezen en te begrijpen, heeft meer kans op een goed cijfer dan iemand die eigenlijk beter verstaat wat er gezegd wordt, maar simpelweg minder snel leest. Gewoonweg omdat de één meer moeite heeft met het begrijpen van de vragen dan de ander.  Daarnaast telt luistervaardigheid in je examenjaar veel mee voor je uiteindelijke schoolexamencijfer - soms wel twintig keer. Een minder goed cijfer heeft dus veel effect op je eindcijfer. 

Daar komt nog bij dat er door middel van multiplechoicevragen een groep leerlingen bevoorrecht wordt omdat sommigen deze vorm van toetsen gemakkelijker vinden, terwijl een andere groep veel liever open vragen beantwoordt.  

Verbeteringen

Gelukkig is de Cito-luistertoets de afgelopen jaren wel een beetje aangepast. Leerlingen krijgen in één onderdeel een fragment te zien, moeten aantekeningen maken en krijgen daarna pas de vragen te zien. Ik vind dit een stap in de goede richting, maar ik denk wel dat er grotere veranderingen moeten plaatsvinden.  Toetsen moeten meer gaan om wat je echt hoort. Laat leerlingen bijvoorbeeld zelf opschrijven wat ze denken te horen en geef daar een cijfer voor. Stel meer gevarieerde vragen. Op deze manier kunnen leerlingen die niet zo goed zijn in multiplechoicevragen, ook goed scoren.

Kortom: het is met de huidige manier van toetsing lastig om de luistervaardigheid van een leerling echt in kaart te brengen. Hoewel ik snap dat het vrijwel onmogelijk is om een perfecte toets samen te stellen, denk ik dat er zeker nog ruimte is voor verbetering.

Het wordt misschien tijd dat de makers van Cito naar ons gaan luisteren, in plaats van andersom.

Lees ook
Zo haal je een voldoende voor de kijk- luistertoets