Kanker

1 Wat is kanker? Kanker is de derde ergste doodsoorzaak in Nederland. Er zijn meer dan honderd soorten kanker, maar allemaal hebben ze een eigen manier hoe ze ontstaan. Kanker kan zich voordoen op verschillende plaatsen in en op het lichaam. Elke soort is een andere ziekte. Bekende voorbeelden van kanker zijn: longkanker, maagkanker, darmkanker, huidkanker, borstkanker, prostaatkanker, slokdarmkanker en baarmoederkanker. Hier heeft de ziekte de naam gekregen van het orgaan, maar er zijn ook ziektes met onbekende namen zoals leukemie voor bloedkanker. Alle soorten kanker hebben een ding gemeen: er is altijd sprake van een ongeremde groei van kwaadaardige celdeling. Sommige soorten kanker komen meer voor dan andere. Soms komen er in de familie wel verschillende soorten kanker voor, die hebben dan niets met elkaar te maken. In Nederland groeit het aantal kankerpatiënten erg, op dit moment krijgen er elk jaar ruim 65.000 mensen te horen dat ze kanker hebben. Het lijkt wel of kanker steeds meer voor komt in Nederland. Dat is ook zo, kanker is vooral een ziekte die voorkomt bij oudere mensen. Ruim tweederde van de inwoners van Nederland is ouder dan 60 jaar. Bij jongeren en kinderen komt het niet veel voor, maar als het voor komt maakt het diepe indruk. Kanker is al steeds beter te behandelen. In alle gevallen wordt er bijna wel altijd genezing bereikt, als dit niet het geval is spreken we van een chronische aandoeding. Steeds meer patiënten kunnen met kanker verder leven. Ook doordat er steeds meer mensen met kanker kunnen verder leven stijgt het aantal kankerpatiënten. 2 Hoe ontstaat kanker Ons lichaam is opgebouwd uit miljarden cellen. Deze cellen hebben we nodig om te groeien maar ook om beschadigde en verouderde cellen te vervangen. De cellen ontstaan door middel van celdeling. Tijdens dat wij leven worden onze cellen blootgelegd aan allerlei schadelijke invloeden. Onze cellen zullen ervoor zorgen dat de beschadigde cellen weer worden vervangen. Als celdeling de beschadigde cellen niet meer kunnen vervangen spreken we van een ontregelde celdeling. Er ontstaat dan een groep beschadigde cellen die tot een gezwel of een tumor leidt. Er zijn goed- en kwaadaardige tumoren. Een goedaardige tumor duwt omliggende weefsels opzij, maar dringt het niet binnen, en verspreidt zich niet door het lichaam. Een wrat is een voorbeeld van een goedaardige tumor. Wel kan zo’n tumor tegen omliggende lichaamsdelen drukken. Dit kan zo hinderlijk zijn dat ze besluiten om de tumor weg te halen. Bij een kwaadaardige tumor duwt het ook omliggende weefsles weg maar door hun ongeremde groei kan het ook omliggende weefsels binnen dringen, als dit gebeurt is er sprake van kanker. Kanker kan ook ontstaan in bepaalde bloedcellen van ons lichaam bijvoorbeeld in het beenmerg (leukemie), of in het lymfestelsel (de ziekte van Hodgkin). De kankercellen kunnen zich op meerdere manieren verspreiden, als er kankercellen in de bloedbaan komen is er sprake van een uitzaaiing. Bij een uitzaaiing kan de kanker zich door het hele lichaam verspreiden en dan weer bij andere organen verder groeien. Dus als er bij een patiënt die dunne darm kanker heeft later ook een tumor heeft in de lever spreken we niet over leverkanker maar over darmkankercellen in de lever. Deze cellen worden dan ook als darmkankercellen behandeld. Kanker kan niet bij een volwassen van de een op de andere dag ontstaan. Het duurt meestal jaren voor dat een gezwel als knobbeltje voelbaar is, of als een tumor klachten geeft. Kanker kan heel toevallig ontdekt worden als bijvoorbeeld iemand voor een onderzoek naar het ziekenhuis moet. Voor sommige soorten kanker bestaat er wel een methode om kanker op te sporen zonder dat iemand er last van heeft. Bijvoorbeeld bij een uitstrijkje van de baarmoeder, op de foto’s kan men zien als er sprake is van kanker.
3 Is kanker te genezen Of kanker genezen kan worden hangt van verschillende dingen af: - welke soort kanker heb je? - Wanner is de kanker bij de patiënt ontdekt? - Hoe is de gezondheid van de patiënt? Er zijn verschillende manieren om kanker te genezen: - via een operatie - via radiotherapie (bestraling) - via chemotherapie Operatief behandelen: Ze halen de tumor in een orgaan via een operatie er uit. Om de genezingskansen te vergroten doe ze er meestal een chemotherapie naar om de kwaadaardige cellen die misschien zijn achter gebleven in het lichaam te vernietigen. Via radiotherapie (bestraling): Radiotherapie wordt toegepast voor: - genezende behandeling - in combinatie met een andere behandeling (bv.operatie) - verzachtende behandeling
Bij radiotherapie wordt gebruikgemaakt van straling om kankercellen te vernietigen. De kankercellen verdragen bestraling meestal slechter dan gezonde cellen. Ze groeien niet verder en sterven af, terwijl de gezonde weefsels zich zullen herstellen. Radiotherapie is een plaatselijke behandeling en heeft daarom alleen effect in het gebied dat door de stralen wordt getroffen. Via chemotherapie: Bij chemotherapie is de bedoeling om kwaadaardige cellen die misschien toch nog in het lichaam achter zijn gebleven te vernietigen. Chemotherapie kan op verschillende manieren worden toegediend: - via tabletten - via een injectie onder de huid of in een spier - rechtstreeks in een ader (door middel van een infuus) Met deze methodes kunnen dokters kanker proberen te verwijderen, maar er is niet altijd garantie op genezing. Om de genezingskansen te vergroten wordt een eerste behandeling soms gevolg door een aanvullende behandeling. Dan krijg je na bijvoorbeeld een operatie waarbij een tumor verwijdert is nog een bestraling of een behandeling met medicijnen. Het enige grote nadeel aan chemotherapie en bestraling is dat het niet alleen de kankercellen worden aangepakt, maar ook de gezonde cellen hebben er ernstig onder te lijden. Dit heeft als gevolg dat het lichaam verzwakt raakt. Operatie, bestraling en chemotherapie kunnen ook als verzachtende middel worden gebruikt. Zo’n behandeling heeft tot doel de kankercellen tegen te houden of te vertragen en de klachten, zoals pijn zoveel mogelijk te voorkomen of te verlichten. 4 Wat kunnen oorzaken van kanker zijn? Kanker kan verschillende oorzaken hebben zoals: roken, voeding, zonlicht, alcohol en beroepsrisico’s.
Roken: Het roken van sigaretten is de oorzaak van 85% van alle gevallen van longkanker bij mannen en 75% bij de vrouwen. Roken is de oorzaak van ongeveer 30% van alle sterfgevallen door kanker. Wie meer dan twee pakje sigaretten per dag rookt, heeft 15 tot 25 keer zoveel kans om aan longkanker te overlijden dan een niet-roker. Voeding: Het risico op darm-, borst- of baarmoederkanker is groter bij zwaarlijvige mensen.Vezelrijk voedsel kan het risico op darmkanker helpen verkleinen. Gevarieerd eten met voldoende groente en fruit dat rijk is aan vitamine A en C kan het risico ook verkleinen. Zonlicht: Bij twee van de drie soorten huidkanker is er een duidelijke relatie met blootstelling aan zonlicht. Er zijn drie soorten huidkanker: - Basaalcelkanker - Plaveiselcelkanker - Melanoom
Basaalcelkanker
Dit is het type huidkanker dat het meest voorkomt. Het komt vooral voor in het gezicht, en bij mensen van 45 jaar en ouder. Maar ook jongeren kunnen het krijgen. Het is de minst kwaadaardige vaorm van huidkanker. Plaveiselcelkanker
Dit type huidkanker komt voorla voor bij mensen van 60 jaar en ouder. Plaveiselcelkanker is kwaadaardiger dan Basaalcelkanker. Het komt vooral voor op plaatsen die veel blootstaan aan zonlicht, zoals het gezicht en de bovenkant van de handen. Melanoom
Dit type huidkanker is erg zeldzaam, maar komt de laatste jaren steeds meer voor. Iets vaker bij vrouwen dan bij mannen. Het is de meest kwaadaardige vorm van huidkanker. Melanoom kan op alle leeftijden voorkomen, maar vooral bij mensen van 30 jaar en ouder. Melanoom komt ook het meest voor bij mensen die dicht bij de evenaar zitten.
Alcohol: Alcohol kan kanker aan de mond en aan het strottenhoofd veroorzaken. Alcohol veroorzaakt alleen kanker bij zware drinkers. Beroepsrisico’s: Blootstelling aan bepaalde in de industrie gebruikte stoffen(bv. Nikkel en bepaalde soorten asbest) verhoogt de kans op verschillende soorten kanker. De risico’s van asbest zijn veel groter bij rokers. 5 Zelfonderzoek Behalve een gezonde manier van leven, is het ook heel goed om alert te zijn op veranderingen van het lichaam. Door zelfonderzoek met regelmaat zelf het lichaam te onderzoeken op eventuele veranderingen. Zo raak je vertrouwd aan het lichaam. Bijvoorbeeld hoe je borsten aanvoelen. Je weet dan wat bij jou normaal is. Door maandelijks op een vast tijdstip zelfonderzoek te doen, weet je of je lichaam verandert. Treedt er een verandering op, dan wordt deze gemakkelijk opgemerkt. Borstkanker komt heel veel voor bij vrouwen en kun je ontdekken door een knobbeltje in de borst. Vrouwen ontdekken dit met toeval of met zelfonderzoek. Als vrouwen een verandering voelen kunnen ze het beste borstfoto’s laten maken. In Nederland krijgen vrouwen tussen de 50 en 75 jaar hiervoor elke twee jaar een uitnodiging. Deskundigen discussiëren er om om ook jongeren vrouwen uit te nodigen om borstfoto’s te laten maken. Maar het heeft niet veel nut, want jongeren vrouwen hebben meestal dichter borstweefsel dan vrouwen in de overgang. Daardoor zijn borstfoto’s dan moeilijker te beoordelen. 6 Als je als vader of moeder kanker hebt. Een van de eerste vragen die ouders zich gaan stellen is: ‘Vertellen we het de kinderen wel of niet?’. Het is belangrijk dat je de kinderen verteld wat er aan de hand is. Als er geen uitleg wordt gegeven aan de kinderen kunnen de kinderen zich buitengesloten en angstig voelen. Zelfs hele kleine kinderen merken dat er iets aan de hand is, al begrijpen ze niet precies wat. Ze kunnen zichzelf de schuld geven van het feit dat je van streek of ziek bent. Bovendien zolang je niets verteld hebt, zul je je eigen emoties moeten verbergen. Dat maakt het er alleen maar moeilijker op. Het enige wat je dus kunt doen is het de kinderen vertellen, ze voelen dan ook dat ze er bij horen. 7 Verder leven met kanker. Wanneer je te horen krijgt dat je kanker hebt staat de hele wereld te schudden. Alleen al het woord ‘kanker’ roept bij velen de gedachte aan pijn en dood gaan op. Kanker brengt angst, onzekerheid en veel vragen met zich mee. Het is niet gemakkelijk om daar mee om te gaan. Met anderen praten en goede informatie kunnen soms helpen. Wanneer je verteld hebt aan je familie en vrienden dat je kanker hebt hebben de familieleden en vrienden vooral in het begin veel belangstelling. Zij zijn ook geschrokken van het nieuws. Ze zullen met veel adviezen komen die je door de war kunnen brengen. Sommige mensen komen met verklaringen voor de ziekte. Verklaringen die je het idee geven dat het aan je zelf ligt dat je kanker hebt. Verder leven met kanker is dan ook niet de gemakkelijkste manier. Je zult nog heel veel keren er moeite mee hebben, maar er zijn natuurlijk ook nog leuke dingen die je gaat meemaken.