Finland

Voorwoord. Zoals u ziet gaat dit werkstuk over Finland, het land van duizend meren. Maar wat is er nog meer in Finland? Hoe gaat het met hun economie? Wat voor cultuur hebben ze? Wanneer waren hun gouden tijden? Wat vind je in hun natuurgebieden, behalve meren? Waar ligt welke plaats? Wat voor regeringssysteem hebben zij? Al deze vragen worden zo goed mogelijk behandeld in voor elk een apart hoofdstuk. En uiteindelijk zal ik antwoord geven op de vraag: Wat voor land is Finland? Demografie Hoofdstad: Helsinki

Oppervlakte: 338.145 vierkante km, dat is 8,1 keer Nederland (1998) Inwoners: 5.149.000
Bevolkingsdichtheid: 15 mensen per vierkante km
Bevolkingsgroei: +0,2% Geboortecijfer: 11(per 1000) Sterftecijfer: 10
Zuigelingsterfte:4
Geboorteoverschot:1
Migratiesaldo: +0,5% Levensverwachting: 77 jaar
Analfabetisme: 1% Beroepsbevolking Landbouw: 6% Industrie: 28% Diensten: 66% BNP: 40.531gulden (=€ 18.392) Aantal televisies per 1000 inwoners:605
Aantal telefoons per 1000 inwoners: 549 Energiebronnen Olie 28% Aardgas 11% Papierprod. Processen19% Waterkracht 4% Kernenergie 18% Turf 4% Steenkool 11% Geïmporteerde energie 3% Wegen: 77.796 kilometer Spoorwegen: 5.967 kilometer
Vliegtuigpassagiers: 13 miljoen
Geschiedenis. De geschiedenis van Finland is globaal in te delen in 5 stukken, namelijk Prehistorie, Vikingen, Zweedse periode, de Russische periode en Finland zelfstandig. Ik begin met de Prehistorie (Hoe kan het ook anders.) Prehistorie De eerste bewoners kwamen waarschijnlijk rond 8000 v. Chr. De ijstijd was net voorbij, het ijs dat over Finland lag trok weg, en een nieuw stuk land ontstond. De mensen die daar gingen wonen behoorden tot de Koenda-cultuur. Restanten zijn van Finland tot in de Oeral gevonden. Naast de gebruiksvoorwerpen uit die tijd, zoals een pijl en boog en een stenen bijl ,werden er ook sleeën en ski’s gevonden. De overgang van jagen en verzamelen naar landbouw en veeteelt, werd rond 3200 v. Chr. op een heleboel plekken in gang gezet. In Finland gebeurde dit alleen in het zuidwesten, omdat daar de enige plek was die er voor geschikt was. De Vikingen Rond de 8ste eeuw na Christus, krijgen de Finnen voor het eerst met een onderdrukking te maken. De Vikingen zijn het die op hun plundertochten op Finland stuiten. Als buit namen de Vikingen de Finnen uit de kuststreek mee als slaven. Het gekke was dat Finse en Zweedse handelaren in plaatsen als Kiev en Novgorod goed konden samenwerken. De Zweedse periode Doordat de Zweden bekeerd zijn slaat ook bij hen de kruistochtkoorts toe. En als dan een heidens land naast je ligt, begin je daarmee, natuurlijk. Dus zo komt het dat de Zweden drie kruistochten organiseerden naar Finland. De eerste was een veredelde plundering, waarbij er een priester meeging om even alles goed te keuren na dat alles was opgebiecht. Maar bij elke kruistocht kwam er weer een stuk Finland in Zweedse handen. De Zweden maken in Åbo, wat nu Turku is, het eerste bisdom, en dit werd tegelijkertijd ook de plek waarvan de Zweden regeerden over Finland. Zweeds werd de nieuwe taal van Finland en werd in de 14de eeuw Oostland genoemd. Zweden gebruikte Finland vooral als een soort bufferzone tussen hen en de Russen, die allebei in die tijd een grootmacht waren. In 1556 werd Finland een beetje zelfstandig doordat de Zweedse koning Gustav Vasa er een Hertogdom van maakte, en niet meer onder zijn beheer viel. De Finnen schoten er niet veel mee op want Gustav liet zijn zoon Johan hertog worden van Finland. Zo dacht Gustav zich te beschermen tegen aanvallen vanuit Rusland. Als de andere zoon van Gustav, Erik genaamd acht jaar koning is, is Johan het zat in Finland. Hij stoot zijn broer van de troon in Zweden, en zet hem in de gevangenis in Finland. En ook al was Finland zelfstandig, het bleef lijden onder de Zweden die nog steeds alle mooie politieke, militaire en kerkelijke baantjes in handen hadden. De Zweden gebruikte Finland niet alleen als een soort bufferzone tussen Zweden en Rusland, maar er werden ook de oorlogen gevoerd tussen hen en Rusland maar ook oorlogen met Denemarken werden hier uitgevochten. Door al die oorlogen hadden de Finse boeren het erg zwaar. Veel van hun oogst werd opgeëist door de plaatselijke bevelhebbers voor de oorlog. En door diezelfde oorlog werd de oogst nog lager omdat dat juist weer op de akkers gebeurde. De Finnen pikten het niet langer meer. De Finse boeren begonnen een ware oorlog tegen de Zweedse soldaten. Deze oorlog werd de Knotsenoorlog genoemd. De leider van deze opstand, Jaakko Ilkka genaamd, is nog steeds voor veel Finse artiesten een inspiratiebron. Zweden bereikt 50 jaar later haar hoogtepunt. De Oostzee was bijna een Zweedse binnenzee, zodat ze daar het monopolie hadden. De Nederlander Johan de Witt bracht in 1657-1658 daarin verandering. Hij ging daar na toe namens de V.O.C. om daar handel te drijven. Als Tsaar Peter de Grote Sint Petersburg als nieuwe hoofdstad maakt, is de Zweedse koning woedend. Hij trekt ten oorlog tegen Rusland. Hij komt heel diep in Rusland. En dat was het begin van het einde. De Zweden werden steeds verder terug gedrongen. En de Finnen hebben het helemaal gehad met de Zweden. Al hadden de Zweden de Industrialisatie en handel in gang gezet. De Russen proberen door een opstand te steunen Finland in handen krijgen. Dat lukt niet. Maar in 1809 komt er een oorlog tussen Zweden en Rusland. In die oorlog, die de Finse oorlog word genoemd, moet Zweden Finland afstaan aan Rusland. Een nieuwe periode begint. Russische periode De Russen lieten het meeste in Finland hetzelfde. Het lutherse geloof bleef overheersend, de wetten bleven hetzelfde en Zweeds bleef de bestuurstaal. Maar niet alles bleef hetzelfde. Zo werd Finland een groothertogdom, met als groothertog de Keizer van Rusland. Finland kreeg een bijzondere positie in het keizerrijk van Rusland. Ze mochten hun eigen wetten maken door middel van de Senaat, waar alleen Finnen in zaten. Maar die wetten moesten dan eerst wel door de Russische keizer worden goedgekeurd. Keizer Alexander I veranderde nog wat anders drastisch. Tijdens Zweedse overheersing was Turku de hoofdstad van Finland, maar de Russen vonden dat te gevaarlijk omdat Turku qua cultuur en geografie te dicht bij Zweden lag. Onder de opvolger van Alexander I, Nikolai I, nam de nationalistische Finse beweging erg snel toe, onder andere doordat er in die tijd de bekende epos Kalevala, gemaakt is door J.L. Runeberg. Er werd toen ook gestreden om Fins de officiële taal te laten worden. Dat gebeurde dan ook, maar wel in 1863 onder opvolger van Nikolai I, Alexander II genaamd. Deze Alexander II veranderde een heleboel in Finland. Bijvoorbeeld werd er een nieuw gemeentesysteem ingevoerd en tevens ook een lagere school. Finland kreeg ook zijn eigen leger, doordat er de dienstplicht werd ingevoerd. Finland mocht belasting gaan innen en douanecontroles houden. Finland kreeg ook onder Alexander haar eigen munt genaamd de Finse Mark. Maar onder Alexander III en Nikolai II werd er alles aan gedaan om Finland helemaal Russisch te maken. In 1898 was helemaal afgelopen met de pret. Toen werd de Anti-Finse Nicolai Bobrikov aangesteld als plaatsvervanger van Nikolai II. Dat hield eigenlijk in dat Bobrikov Finland bestuurde. In een zogenaamd Februari Manifest werd de Finse Autonomie helemaal vernietigd. Het Finse leger werd Russisch, alle goede baantjes die de Finnen hadden werden allemaal verdeeld onder Russen, alleen niet in de Finse Landdag. De Finnen werden hierdoor erg geschokt, door deze zogenaamde Russificatie. Ze verzamelden in een week tijd 523.931 handtekeningen. Dat werd door de Russische tsjaar geweigerd. Er kwam ook een internationale verzoekschrift, genaamd ‘Pro Finlandia-adres’. Dit verzoekschrift werd voornamelijk ondertekend door geleerden, belangrijke staatslieden, en beroemde schrijvers. Ook naar dit verzoekschrift werd niet geluisterd. Sterker nog, de Russificatie werd er door nog veel heviger. Het Fins verzet groeide. De harde kern nam contact op met de revolutionaire beweging in Rusland, en kreeg op die manier wapens. Met een van die wapens werd de onpopulaire Bobrikov vermoord. Eugen Schaumann, de man die de moord pleegde, pleegde daarna zelfmoord. Schaumann is een grote verzetsheld daardoor geworden. Nikolai werd door de verloren oorlog tegen Japan, de revolutie in 1905 en de sociale onrust die daarna kwam plus de Finse stakingen die werden uitgevoerd , onder druk gezet. In 1906 kreeg Finland een van de modernste parlementen ter wereld, waar zelfs vrouwen stemrecht kregen. Maar dit was niet meer dan een schijnbeweging. Na twee jaar werd alles weer afgeschaft en de politieke leiders werden naar Siberië gestuurd. In 1917, na de Russische Februarirevolutie, verklaard Finland zich onafhankelijk. Maar uit angst voor pro-Duitse groeperingen, werden de posten Buitenlandse Zaken en Defensie aan de Russen gegeven. Maar Rusland was het hier niet mee eens, ontbond daarom de Landdag. Maar door de oktoberrevolutie in Rusland, en het aantal groeiende pro-Duitse en anti-Russische politici, werd Finland op 6 december 1917 weer onafhankelijk geroepen.
Finland zelfstandig De Landdag, ofwel het parlement, kiest de uit ballingsschap teruggekeerde nationalistische Pehr Evind Svinhufvud als regent en als hoofd van de senaat. Lenin, die nu de leiding had in Rusland, keurde de onafhankelijkheid van Finland goed, doordat hij geholpen werd door Finse communisten toen hij in ballingschap was. Januari 1918 komt een scheiding tussen links en rechts. Links wordt gesteund door de Russen(!) en rechts wordt gesteund door Duitsland. Rechts wint de oorlog onder leiding van de generaal C.G.E Mannerheim. In de jaren die volgden probeerde Finland elke mogelijkheid van oorlog en partijdigheid te ontwijken. Deze manier van regeren duurde tot eind van de tachtiger jaren als dan de Sovjet-unie de langste tijd heeft gehad. Finland ging helemaal van deze weg af in 1995, toen het zich aansloot bij de Europese Unie. Natuur Wateren Finland staat natuurlijk bekend om zijn duizenden meren. Om precies te zijn, zijn er 18.000 meren in Finland. In alle Finse wateren leven 77 soorten vissen, waarvan 36 daarvan in zoetwater leven. De meest populaire vissen om te eten zijn de oostzeeharing, snoek, baars, brasem, snoekbaars, zalm en de forel. Onder de sportvissers is de zalm het populairst. De meren zijn meestal bedekt onder de waterlelie. Het Land De bossen hebben in Finland een grote rol van betekenis. Maar liefst zeventig procent van het land is bedekt met dennen-, sparren- en berkenwouden. En dat blijft voorlopig wel want ondanks de houthakkerij die veel plaats vindt, word er toch goed gezorgd voor een goed natuurlijk evenwicht doordat voor elke boom die gekapt wordt, er weer twee jonge boompjes worden teruggeplaatst. Daardoor blijven de bossen zo mooi. Zoals dit: En dit: In Finland komen ook veel bessen voor, zoals bijvoorbeeld frambozen, bosbessen, vossebessen en de hier niet voorkomende lakka~bessen. Ook komen er veel wilde aardbeien voor in Finland. Deze vruchten en bessen worden in Finland veel geplukt doordat er in de wet staat, dat iedereen de vruchten van planten mag gebruiken, als de eigenaar er maar geen last van heeft. De dierenpopulatie gaat ook goed. Er zijn ongeveer 67 wilde diersoorten, waaronder lynxen, beren, wolven, veelvraten, elanden, visotters, nertsen, marters, hermelijnen, bisamrat, damhert, eekhoorn, haas, vossen en de alleen in Finland voorkomende Saimaa-zeehond. Er komen in Finland ook nog 11 soorten kikkers en reptielen en de enige giftige slang die daar is de adder. De Lucht In de lucht van Finland zijn veel vogels aanwezig. Elk jaar broeien naar schatting ongeveer veertig miljoen vogelparen in Finland. Er komen plus minus 350 vogelsoorten, waarvan 230 vogelsoorten trekvogels zijn. Streng beschermd zijn de uilen en de arenden, waaronder de visarend.
Cultuur. Architectuur De meeste gebouwen in Finland zijn gemaakt door architecten met moderne ideeën. Doordat de meeste gebouwen vroeger van hout waren, was hel leven van zo’n gebouw betrekkelijk kort; als ze niet verbrand of verrot waren, werden ze wel kapot gemaakt tijdens een oorlog. Dat is ook de reden dat 90% van de gebouwen na de onafhankelijkheid van Finland is 1917 zijn gebouwd. Eenderde deel van de Finse bevolking woont zelf in woningen die na 1980 zijn gebouwd. Toch zijn er nog wel hele mooie monumenten in Finland te vinden. Het oudste monument is de vroeg-gotische kathedraal van Turku. Veel kerken zijn nog bewaard gebleven, en altijd de moeite waard om te gaan bekijken. Al zijn de moderne kerken wel wat anders de kathedraal van Turku, Meestal is dat het toppunt van de moderne architectuur. Een van die moderne architecten is Alvar Aalto(1898-1976). Zijn werken vallen allen op door het goede gebruik van licht en het bijzondere hout gebruik. Ook wordt de verbondenheid met de natuur vaak genoemd. Tot zijn werken horen de bibliotheek van Viipuri, wat ook een van zijn eerste grote meesterwerken is, het sanatorium van Paimo, villa Mairea, gemeentehuis van Säynätsalo, de universiteit van Jyväskylä. Literatuur Het oudste Finse boek is het ABC-boekje van de reformateur Mikela Agricola. Hij was diegene die Finland het Lutherse geloof bijbracht. Het zou dan driehonderd jaar duren voordat er weer in het Fins geschreven zou worden. Finse volksverhalen bleven bestaan, maar werd alleen mondeling overgebracht, net als de gedichten. Veel van deze kleine of grote werken zijn verzameld door Hendrik Gabriël Porthan (1739-1804) maar voornamelijk door Elias Lönnrot (1802-1884) verzameld in het Kalevala, het epos der Finnen. Elias Lönnrot was plattelandarts, maar daarnaast ook nog taalgeleerde. Hij vroeg zijn patiënten in Noord-oost Karelië om oude verzen in ruil voor medische hulp. Lönnrot, wist wel 40.000 strofen te verzamelen, waar hij de eerste Kalevala wist te maken. Dat was nog best een hele klus, want hij vertaalde van het moeilijke Karelische dialect naar het algemenere Fins. Deze versie kwam 1835. In 1849 kwam de twee keer zo grotere versie van Kalevala uit. Vandaag de dag doen veel psychologische romans het erg goed, bijvoorbeeld Jäniksen Vuosi, geschreven door Arto Paaslina. Ook zijn Anne-Leena Härkönen en Eve Hietamies populaire schrijvers. Economie De Finse economie is op dit moment aardig op de weg terug. Finland komt namelijk net uit een recessie. Vooral door de producent van mobiele telefoons: Nokia. Deze gigant is heel belangrijk voor de Finse economie die opklimmende is. Het opvallende van Nokia is dat het opgericht is als pulpfabriek, daarnaar overging naar telefoonkabels, en dan via de computers bij de mobiele telefoons is terecht gekomen. Maar Nokia is niet het enige bedrijf in Finland dat international bezig is. Hier volgt een (wat verouderd nl. 1998) top tien van bedrijfen met grootste omzet. Plaats Naam Sector Omzet in mil. Euro
1 Nokia Elektrotechniek 19
2 Stora Enso Houtindustrie 11
3 Fortum Olie en chemicaliën 8
4 UPM Houtindustrie 8
5 Kesko Winkelketen 6
6 Metsäliitto Houtindustrie 6
7 Metso Machineonderdelen 3
8 Tamro Groothandel 3
9 Outkumpu Metallurgie 3
10 Metra Machineonderdelen 3 Dit zijn niet alle internationale bedrijven die Finland heeft, integendeel, er zijn een heleboel hierboven niet genoemd. Bijvoorbeeld de fabriek Kone, de derde producent van wat alles wat je automatisch naar boven brengt, van liften tot roltrappen. Door de automatisering in de houtindustrie zijn de vele houtfabrieken die Finland had, samen overgegaan in drie grote hout/papier fabrieken. Ze staan alle drie in de top tien hierboven genoemd, namelijk UPM, Enso en Metsäliitto. Enso is later gefuseerd met Stora (Stora Enso) en later is dat bedrijf samen gaan doen met het Amerikaanse papierbedrijf Consolidated Papers. Er is naar verhouding nog best veel landbouw in Finland. Er zijn ongeveer 100.000 boerderijen, maar dit is ongeveer een derde van wat er vroeger was. Gemiddeld zijn de grootte van de boerderijen gestegen tot vijftien hectare. De recessie van begin jaren negentig, heeft verschillende oorzaken. Een oorzaak is dat veel bedrijven nog van de staat waren, en daar wou de regering van af. Veel bedrijven zijn in sneltreintempo geliberaliseerd, en die ‘nieuwe ‘bedrijven wilden meteen beginnen met uitbreiding van hun marktaandeel met projecten die erg veel risico met zich meedragen. In diezelfde tijd werden veel regels voor banken afgeschaft, zodat veel banken die grote risico’s mochten financieren. Veel van die banken,met dollartekens in hun ogen, namen die risico’s. Door veel aanbod van werkgelegenheid en weinig vraag, stegen de lonen de pan uit. En veel van die nieuwe bedrijven konden daar niet aan mee doen. En grote buitenlandse bedrijven gingen hun heil ergens anders zoeken. Steeds meer bedrijven gingen failliet, en toen de Sovjet-Unie, het land waar Finland het meest handel dreef, uiteen viel, stortte de economie volledig in. De laatste jaren stonden in het teken van het herstel, en dat lukt heel aardig. Zo aardig zelfs dat Finland met de Euro meedoet. Politiek Finland is al sinds zijn onafhankelijkheid een republiek, dus met een president aan het stuur. De president wordt sinds kort rechtstreeks door het volk gekozen. De eer valt nu aan Tarja Halonen. De tweehonderd leden van de Rijksdag (Eduskunta) worden eveneens rechtstreeks door het volk gekozen. De laatste keer dat er gekozen werd was dit de uitslag

Voor de duidelijkheid noem ik de namen voluit van links naar rechts: sociaal-democratische partij, Centrum partij, de Nationale coalitie, de Linkse coalitie, de Groenen, de Zweedse volkspartij, de Christelijke Unie, de Hervormingsgroep, de Fundamentele Finnen. De regering bestaat uit de volgende partijen: Sociaal-democratische partij, de Nationale coalitie, de Zweedse volkspartij, de Linkse coalitie en de Groenen. Deze partijen hebben een dikke meerderheid van 140 zetels. Bronvermelding Boeken
Titel: Dit is Finland
Schrijvers: Dr. Päivi Elovainio, Minister van staat Max Jakobson, Dr. Hanna Ojanen, Dr. Jukka Tarkka, Dr. Allan Tiitta, Dr. Kaija Valkonen, Drs. Jyrki Vesikansa, Dr. Osmo A. Wiio, Prof. Dr. Seppo Zetterberg. Nederlandse vertaling: Rogier Blokland
Uitgeverij: Otava
ISBN-nummer: 951-1-16815-0
Titel: Finland (uit de Domincus-reeks) Schrijvers: Nanny de Vries en Eeva Tuovinen
Uitgevrij: Gottmer
ISBN-nummer 90-257-3147-3
Titel:ANWB Reisgids Finland
Schrijver: D. Schaap; Uitgeverij: ANWB, Den Haag; 1994; ISBN-Nummer:90-18-00335-2
Computergramma: het Spectrum encyclopedie
ISBN-Nummer: 90 5344 044 5
http://www.landenweb.com
http://virtual.finland.fi
http://www.natuurbeleving.be/zoogdieren/ Bruine_Beer_Ursus-arctos.html
http://www.waterland.net/visschenwinkel/nezowavi.htm
Met extra dank aan de Finse Ambassade die mij een heel informatie pakket hebben gestuurd.
Slotwoord Ik wil de finse ambassade danken voor de medewerking aan dit werkstuk door middel van een heel uitgebreid informatiepakket te sturen met van alles en nog wat over Finland.van het volkslied tot een heel boek. Nogmaals hartstikke bedankt voor uw medewerking. Maar ik zou hier antwoord geven op de vraag “Wat voor land is Finland?” Het is een prachtig land met een mooie natuur, een rijke historie en een cultuur die een beetje te vergelijken is met die van de Scandinavische landen, maar dat dekt de lading niet helemaal. Alleen de economie is nog niet op een hoogtepunt maar dat komt er aan onder leiding van Nokia. Alles bij elkaar maakt het van Finland een pracht land.