Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2013
• 320 pagina's
• Uitgeverij: Nijgh & Van Ditmar

Flaptekst

Eerste zin

“Weet u het echt zeker. Vergeet het niet: u kunt het land wel in ,maar zult er nooit meer uit kunnen.”

Samenvatting

De 65-jarige Harmen Turksma heeft een bericht van zijn stervende vader gekregen. Hij woont in Argentinië, waaruit zijn vader na de dood van Harmens moeder is vertrokken. Hij woonde in San Cayetano.

Twaalf jaar geleden is hij voor het laatst in Nederland geweest en er is sindsdien heel veel veranderd. Je kunt Nederland namelijk niet inkomen. Het land is hermetisch afgesloten. Via een contact in Zeeuws- Vlaanderen (een zogenaamde pornopriester) mag hij voor 8000 dollar door een tunnel kruipen die hem naar Nederland zal brengen. Maar hij zal nooit meer terug kunnen. In Hulst ontmoet Harmen de ex-prostituee Evelien. Hij vertelt haar alles over de dood van zijn vrouw Lucia aan kanker. Zelf heeft Harmen ook al een melanoom overleefd. Hij wil verder naar Friesland en wordt met hulp van Evelien door anderen naar Ouddorp gebracht. Via een boot wordt hij door een veerman (klassieke symboliek) in een lijkkist naar Zuid-Holland, de Maasvlakte, gebracht. Daar worden de lijken namelijk niet begraven, maar in containers opgestapeld. Hij wordt niet ontdekt noch gemist. Dan probeert Harmen via zijn oude vriend, de gitarist Juan, naar Rotterdam te komen. Het is chaos in het land en Rotterdam is werkelijk de hel. Juan brengt Harmen in contact met de Antilliaanse prinses in Rotterdam. Deze groep bewoners beheerst Rotterdam. Hij vertelt haar dat hij naar Utrecht wil. Dat kan met de trein, maar de reis is beangstigend. De trein wordt overvallen en bekogeld door minderheidsgroeperingen die het erg arm hebben. Een vrouw sneuvelt daarbij. In Utrecht (Leidsche Rijn) zoekt hij zijn oude vriend Willem op. Het is een politiek getint hoofdstuk over de machtsverhoudingen in Nederland en de positie van de allochtonen. Marokkanen hebben het in deze stad voor het zeggen. In Kanaleneiland gaat het niet goed met de intermenselijke verhoudingen. Vroeger was Harmen bordenwasser in zijn studententijd en hij zoekt zijn oud-collega bordenwasser op. Deze oude Marokkaan wil hem wel verder helpen. Hij mag achterop de scooter van kleinzoon Tarik plaatsnemen en die brengt hem naar de Biblebelt op de Veluwe. Er zijn intussen ruim twee weken verstreken nadat hij in Nederland is aangekomen.

De Veluwe is een soort jachtgebied. Bij een vreemde stam van outcasts ontmoet hij een Colombiaanse vrouw (de bolletjesslikster) en ze vraagt hem of ze met hem mee mag door Nederland. Het is er namelijk gevaarlijk. Veteranen van het Nederlandse leger jagen op vreemde figuren als zwervers en junks, die ze gewoon neerschieten. Hij doet zich voor als veteraan van de Falkland Eilanden en dat werpt zijn vruchten af. Ze sturen hem door naar Kootwijk waar een radiozender staat. De telegrafist kan hem niet helpen en ook verder in Overijssel loopt het spoor dood. Er is een waterlinie opgericht, waardoor Friesland langs die kant een onneembare veste is. Hij gaat langs een weduwe Turksma die de stamboom van zijn familie heeft onderzocht. Hij komt tot de ontdekking dat hij misschien toch een Turkse voorvader heeft.

Maar hij moet terug naar het midden van het land om via Noord-Holland naar Friesland te kunnen gaan. In de bus naar Almere ontmoet hij een forens die hem vertelt dat in Amsterdam de Chinezen alles hebben overgenomen. Misschien kan hij wat bereiken bij de Chinese keizerin. Alles is dan wel in handen van de Chinezen, maar die zorgen wel voor rust. Ze wil hem verder helpen via de Afsluitdijk, maar die blijkt toch hermetisch afgesloten te zijn. Een zigeuner wil hem met een boot naar een Waddeneiland brengen. Dat wordt Terschelling. Daar is hij een buitenbeentje en hij wordt in een bar opgepakt door een vrouw Iris, die hem meeneemt, masseert en met hem neukt.

Via een lange en gevaarlijke wadlooptocht zal hij misschien naar Friesland kunnen komen  en een ervaren gids wil het er wel met hem op wagen. Maar het water komt snel te hoog en de gids komt vast te zitten. Hij smeekt Harmen hem dood te schieten zodat hij niet zal verdrinken. Met veel tegenzin doet Harmen het. Zelf redt hij het ook niet, maar twee Iraakse asielzoekers redden hem. Hij wil naar Dokkum waar zijn vader woont. Hij rijdt met de asielzoekers naar de boerderij van zijn vader die nu door een jong paar met kinderen wordt bewoond. Zijn vader is namelijk al vier jaar daarvoor overleden. Hij had het bericht van zijn einde met flessenpost verzonden. Vlak voor zijn dood heeft zijn vader de boerderij heel goedkoop aan het stel verkocht. De hele queeste is dus voor Harmen tevergeefs geweest.

Harmen hoort van de aanwezigheid van een Turkse neef Mert Türkyilmaz die via de notaris een deel van de erfenis heeft gekregen. Van de notaris hoort Harmen dat zijn vader al in 2020 overleden is en dat de Turkse neef de zaken heeft behartigd. Die zoekt hij natuurlijk op en deze vertelt Harmen hoe zijn voorvaderen in Turkije hebben geleefd en dat hij terug gegaan is naar Nederland. Hij heeft de erfenis voor een goed doel gebruikt. Hij heeft een soort Utopia gesticht: een stad waar de mensen het zonder machthebbers met elkaar moeten zien te regelen. Dat lijkt heel aardig gelukt. Ze kunnen goed samenleven met elkaar in deze Esonstad.

Harmen zal er wel blijven. Kan hij überhaupt terug? Hij schrijft een briefje aan zijn dochters (oktober 2014). Hij doet het weer per flessenpost en schrijft dat ze hem vooral niet moeten komen opzoeken. Hij gooit de fles in het water.

Personages

Harmen Turksma

Harmen is al 65 jaar als hij het verhaal vertelt aan de lezer. Hij is best een eigenzinnige man. In Argentinië is hij tegen de wil van zijn ouders met Lucia getrouwd die nota bene katholiek was en ook daarna is hij zijn eigen weg gegaan. Hij heeft afstand genomen van de levenswijze van zijn vader. Eigenlijk vindt hij het maar een egoïstische klootzak, maar hij kon toch de laatste brief van zijn vader niet weerstaan. Hij is vastbesloten in Nederland te komen en het lukt hem steeds de moeilijkheden te overwinnen. Hij heeft veel connecties die steeds iets voor hem kunnen betekenen. Fysiek moet hij er goed aan toe zijn, want voor een 65-jarige doorstaat hij veel problemen. Die zijn ook vaak fysiek gerelateerd, bijv. de moeilijke wadlooptocht. Uiteraard heeft hij grote moeite sommige dingen op te lossen. Het valt niet mee om een mens dood te schieten die je geholpen hebt, maar hij doet het toch. Aan het einde van de queeste wacht hem een grote teleurstelling: zijn vader is al vier jaar daarvoor overleden. Hij kan zich echter schikken in de oplossing van de erfenis. Zijn Turkse neef heeft er wel iets goed meegedaan. Er is sprake van een open einde, maar het ziet er naar uit dat hij niet gemakkelijk meer naar Argentinië zal kunnen vertrekken.

Zijn vader

Zijn vader is een stijfkoppige Fries die weinig warmte uitstraalt. Harmens vrouw Lucia wordt niet echt hartelijk door hem in de familie gehaald. Als zijn eigen vrouw sterft in Argentinië, gaat hij terug naar Nederland en laat weinig van zich horen tot zijn aanstaande dood. Dan wil hij graag met één van zijn zonen contact over zijn erfenis. Hij komt alleen voor in flashbacks en dan nog in de vertelling van zijn zoon. We kunnen dus alleen zien hoe zijn zoon tegen hem aankijkt en dat is verteltechnisch een onbetrouwbaar perspectief.

Quotes

"Turksma keek de hemel in en zag de eenvormige rechthoekige wolkenkrabbers van op elkaar gestapelde containers steeds dichter bij elkaar komen, de bovenste leken elkaar bijna te raken. Hij wist niet of ze vol of leeg waren, in principe was hij gedumpt op de overslag en lag het containerkerkhof verderop. Naast hem stond een dozijn andere lijkkisten op een rij, klaar om ingeladen te worden." Bladzijde 49

"Bang! Gegil in de coupé. Enkele heftige knallen. Turksma keek opzij, zag stenen op de trein afkomen. Mannen hingen in de hekken, volwassen kerels, maar ook jongens, met stevige klinkers in hun handen. Sommige klauterden een stukje met de trein mee, en langzaam werd het drukker langs het spoor, menselijke gestalten tekenden zich af tegen het wolkendek, sommigen met lange stokken die ze tussen de spijlen van het hekwerk staken. " Bladzijde 83

"Zoon, dit duurt niet lang meer. Ik ben alleen, er is geen naaste familie, ik zit en slaap de hele dag. Ik verzoek je zo snel mogelijk te komen. De boerderij, het huis, de grond.. De papieren liggen hier. Ik kan je mijn adres niet geven. Dat is te gevaarlijk als ze de brief onderscheppen, maar ik neem aan dat je me wel weet te vinden. Talm niet. Heit." Bladzijde 132

"Je bent een lul heit, altijd geweest. Weet je waarom Lucia kanker heeft gekregen? Door jou. Jij maakte haar ongelukkig. Ze leefde gezond, rookte nooit, had geen eerdere gevallen in de familie. Jij hebt haar ziek gemaakt. Door zelf altijd zo ziek tegenover haar te doen. Een bezoek aan jullie was een martelgang voor haar, ze deed het om mij en om de meiden. Ze heeft nooit begrepen, heit, wat je nou tegen haar had." Bladzijde 222

Thematiek

Vatersuchmotief

Harmen gaat op zoek naar zijn vader. Een klassiek motief. Zijn vader heeft hem gevraagd hem te komen opzoeken, omdat hij stervende is.

Motieven

Queestemotief

Er is sprake van een klassieke odyssee of soms ook wel een Queeste genoemd. Er is sprake van een klassieke queeste. Harmen gaat terug naar zijn geboortestreek, hij moet allerlei hachelijke avonturen overleven om bij zijn vader te komen. ( diverse mensen staan hem naar het leven, de veteranen op de Veluwe, de Marokkanen in Utrecht de gevaarlijk wadlooptocht Uiteindelijk voltooit hij de reis, zij het dat hij hoort dat zijn vader al overleden is. Maar met het geld van de erfenis zijn nuttige dingen gedaan, zodat ook deze queeste toch een goed einde kent.

Vader-zoonrelatie

De roman is vooral ook een vader-zoonroman. Harmen heeft nooit goed met zijn vader kunnen opschieten. Deze heeft hem veel te streng en in het geloof grootgebracht. Toen ze naar Argentinië gingen, is Harmen zijn eigen weg gegaan. Hij trouwde lieve maar Rooms-Katholieke Lucia die door zijn vader niet werd geaccepteerd. Lucia kreeg daarna kanker en Harmen verwijt dat zijn vader. Later sterft ook zijn moeder en dan gaat opa Turksma terug naar zijn “roots” in Friesland. Harmen heeft zijn vader vaarwel gezegd, maar dan komt er een briefje van zijn vader die hem vraagt naar Friesland te komen.(Later blijkt dit met de flessenpost te zijn verstuurd) Dan gaat Harmen toch op weg, hoewel de omstandigheden van zijn zwerftocht / queeste niet eenvoudig zijn. Hij wil echter koste wat het kost naar Friesland gaan. Maar dan blijkt bij aankomst daar zijn vader al overleden te zijn, vier jaar daarvoor. Hij bezoekt ook nog het graf van de man . Het geld van de erfenis blijkt goed besteed te zijn door een neef van Turkse afkomst. Harmen stuurt zijn dochter eveneens een brief met het verzoek hem niet te komen opzoeken.

Machtsverhoudingen

Alles in de wereld draait om macht. Nacht van de ouders ten opzichte van hun kinderen (vgl. heit tegenover Harmen). Maar ook in de nieuwe samenleving die Nederland heeft voortgebracht gaat hem om de macht. Bevolkingsgroepen hebben het voor het zeggen: de Antillianen in Rotterdam, de Marokkanen in Utrecht, de Chinezen in Amsterdam. Ze proberen het allemaal met macht voor elkaar te krijgen de samenleving te beheersen.

Dood

De dood speelt een belangrijke rol in het verhaal. Harmens vrouw Lucia is gestorven aan kanker, zijn moeder is dement geworden. Onderweg sterven er diverse personages. (In d trein naar Utrecht, op de Veluwe door de veteranen) Harmen zelf wordt in een lijkkist overgezet door een veerman (een klassieke motief dat naar Charon verwijst). Zijn gids bij het wadlopen sterft omdat Harmen hem moet neerschieten. Uiteindelijk blijkt ook zijn vader al gestorven te zijn.

Maatschappijkritiek

In deze roman zit natuurlijk veel maatschappijkritiek. In bedekte termen veroordeelt Harmen Turksma de manier waarop we in Nederland met elkaar omgaan. Vooral de problemen in de omgang tussen allochtonen en autochtonen komen steeds terug. Het is dan ook niet zo gek dat groeperingen het heft in eigen hand nemen: de Antillianen, Marokkanen en Chinezen. De schrijver kiest duidelijk voor een andere benaderwijze: hij veroordeelt de Antilliaanse prinses en de Chinese keizerin niet. Hij heeft hen nodig om verder te komen. De oude Marokkaanse bordenwasser brengt hem ook ene stukje verder en de Turkse neef Mert heeft het met geld van de erfenis een soort Utopia willen creëren. Het lijkt erop dat de schrijver een pleidooi wil houden voor de samenwerking tussen de diverse bevolkingsgroepen in Nederland. Ook het onderscheid tussen arm en rijk, jong en oud maakt hij kleiner.

Motto

Het motto verwijst naar het Griekse woord Chaos.
“In den beginne was er slechts Chaos.” (Uit de Theogonia van Hesiodos).

Daarna volgt de opsomming van de betekenissen van Chaos uit Van Dale
1. Staat van ongeordendheid;
2. Algemene toestand van verwardheid;
3. Omvangrijke verwarde en ordeloze massa;
4. Onvoorspelbaarheid.

Het motto verwijst naar de chaotische situatie waarin Nederland in 2024 verkeert. Je mag niet door het land reizen en in diverse steden zijn er groepen die de macht verdelen (Bijvoorbeeld: Rotterdam Antillianen en in Amsterdam de Chinezen).

Titelverklaring

Twaalf jaar na zijn laatste bezoek gaat Harmen Turksma terug naar Nederland omdat zijn vader zal sterven. Maar er is veel veranderd. Je mag Nederland niet in en je mag Nederland niet uit na een politieke ontwikkeling. Dat is dus niet echt een hartelijk welkom. Toch wordt Harmen op een aantal locaties door sommige mensen (vrienden, onbekenden) wel hartelijk ontvangen. Uiteindelijk is zijn reis voor een groot deel tevergeefs want zijn vader is vier jaar daarvoor al overleden.

Structuur & perspectief

Er zijn 24 hoofdstukken in deze roman, die allemaal een korte titel dragen (bijvoorbeeld: De prostituee, De telegrafist, De asielzoeker, De vader, De neef). Elk hoofdstuk verandert ook van locatie. Harmen maakt een tocht door het Nederland van 2014. Het is een echte odyssee, een zwerftocht, en de schrijver benadrukt dit in een bijlage, waarin hij 24 citaten van de klassieke Odyssee in een moderne vorm in de tekst opneemt. De volgorde van deze hoofdstukken is chronologisch, maar in de hoofdstukken zelf zijn er flashbacks opgenomen waarin het verleden van Harmen wordt verteld (bijvoorbeeld zijn streng gelovige jeugd, het vertrek naar Argentinië, de dood van zijn vrouw Lucia, de dood van zijn moeder en het vertrek van zijn vader naar Nederland).

Het perspectief berust bij de 65-jarige protagonist Harmen Turksma, die sinds zijn jeugd in Argentinië woont, en van zijn vader een briefje heeft ontvangen om terug naar Friesland te komen omdat hij stervende is. Harmen vertelt als personale verteller in de o.v.t. 

Decor

Het is lang onduidelijk in welk jaar de zwerftocht van Harmen zich afspeelt. Er worden in de tekst een aantal actuele situaties uit de 21^e eeuw vermeld (o.a. dood  van Pim Fortuyn en Theo van Gogh, zelfs recent  de opgeloste moord van Marianne Vaatstra), maar pas aan het einde van de roman krijg je te lezen in welk jaar de maand valt waarin Harmen als een “Vatersucher” naar Friesland trekt. Hij hoort dan van de bewoners van de boerderij van zijn vader dat de man al vier jaar geleden overleden is. In een volgend hoofdstuk bezoekt Harmen het graf van zijn vader en dan staat op de grafsteen dat de oude man in 2020 overleden is. Dat betekent dat de reis van Harmen plaatsvindt tijdens de maand september-oktober in 2024. Dat houdt ook in dat Harmen in 1959 geboren is.

Het decor van de roman is dan ook het Nederland van 2024, een bijna sf-achtige situatie. Nederland is maatschappelijk gezien veranderd: je mag er niet in en je mag er niet uit. Met hulp van een oude Belg komt Harmen toch in Zeeuws-Vlaanderen Nederland binnen en hij maakt dan een tocht via Zeeland, Rotterdam, Utrecht, de Veluwe, Overijssel, Almere, Amsterdam, Noord-Holland, Terschelling naar Friesland. Uiteindelijk komt hij in Morra (bij Dokkum) terecht waar zijn vader een boerderij had. Het verhaal eindigt in een door een verre neef van Harmen idealistisch opgezette stad Esonstad. Daar kunnen de mensen weer met elkaar samenleven zonder elkaar te haten en te doden. De verwijzing naar Utopia ligt dan voor de hand.

Stijl

Er is sprake van een mooie, volwassen stijl die bij een klassiek werk (het is eigenlijk een odyssee of een queeste) hoort. Dat vergt wel enige belezenheid van de lezer. Soms zijn de zinnen van een meer dan normale lengte en de personale verteller schakelt moeiteloos over van verleden (Argentinië) naar het heden (Nederland). In alle hoofdstukken verwijst hij naar een passage van de Klassieke Odyssee. Die wordt overigens in een aparte bijlage aangegeven.

Ook de metaforen zijn soms knap en klassieke. Een paar voorbeelden:

- (blz. 194) Er waren minder reizigers, want er was minder werk in Amsterdam, maar de navelstreng tussen de stad en zijn kunstmatig verwekte dochter was nooit doorgesneden. Een levenslijn die bestond uit een oude busbaan die tussen Muiderberg en Diemen verstevigd was met twee hoge betonnen muren die de bussen onzichtbaar en onschendbaar maakten.

-(blz. 233) hij was een stuk wrakhout op het strand en deze stevige juttersvrouw zag hem als een mooie buit om de open haard thuis te verwarmen. Ze was dolblij met de vondst zonder er op acht te slaan waar dat hout nou precies vandaan kwam.

-(blz. 250) Het monster slokte zijn voeten op. Harmen kon het niet zien, het bruine water stond te hoog. Elke keer als hij zijn voet ergens zette voelde hij de drab, een bodem die geen bodem was, grond die zich onder zijn voet opende om hem direct boven de enkels beet te pakken en niet meer los te laten. Een mysterieuze reuzeninktvis die hem met zijn tentakels naar de diepte van de wereldzeeën wilde trekken.

Een ander kenmerk van zijn stijl zijn z’n cynische opmerkingen over enkele situaties in Nederland (bijv. de euforie die in Nederland heerst bij een EK of WK – voetbal of die rond festiviteiten van het Nederlandse Koningshuis). Winkels beschrijft dat dan met een afstand nemende humor.

 

Slotzin

Hij boog zich voorover, legde de boodschap voorzichtig met twee handen in het water, als een baby in de wieg. De kleine golfjes leken de fles terug tegen de dijkwand te willen slaan. Toen hobbelde de boodschap met de stroom mee. Even glinsterde het licht in het schaarse licht. Het begon te regenen, maar Harmen Turksma merkte het niet.

Beoordeling

Een goed geschreven, gestructureerde en spannende roman over het toekomstbeeld van Nederland in 2024. Het vergt wel wat moed om een roman te schrijven over een periode die nog moet komen, omdat je als schrijver snel kunt worden afgerekend op mogelijke onwaarschijnlijkheden. Dat is natuurlijk ook wel een beetje het geval in deze roman. Er wordt in het verhaal niet of nauwelijks aangegeven waarom Nederland zo’n afgesloten land is geworden. Behalve over een vader-zoonrelatie gaat het boek voornamelijk over de binnenlandse verhoudingen en de oplossingen die Winkels daarvoor aandraagt.

Het is de moeite waard om “Welkom Thuis” te lezen. Geschikt voor havo- en vwo-leerlingen. Weer even heel iets anders dan je gewend bent.

 

Recensies

" Het is soms erg bizar om te lezen hoe bekende plekken in Nederland veranderd zijn. Welkom thuis (Nijgh & Van Ditmar) is het fantasierijke en vooral spannende debuut van Edwin Winkels. Zelf is hij als correspondent in Barcelona ook een soort emigrant. Hij schrijft voor verschillende kranten zoals de Volkskrant en het Spaanse EL Periódico. Eerder verschenen van Winkels enkele non-fictieboeken, zoals De eenzame kampioen (1998) en Het Barcelonagevoel (2007). " http://www.leesplein.nl/j...thuis/5295

"Op deze site heeft de schrijver zelf een aantal recensies d.m.v. krantenknipsels verzameld. " http://edwinwinkels.com/