Feitelijke gegevens

• 2e druk, 1938
• 501 pagina's
• Uitgeverij: Cossee Century

Flaptekst

Eerste zin

Heel even had Cassiopeia met haar vijf stralende sterren helder boven de kerktoren gestaan.

Samenvatting

Vijf kinderen verklaren elkaar de vriendschap. Ze zijn per toeval bij elkaar gekomen en kennen elkaar onderling omdat ze buren zijn, op hetzelfde sportclubje zitten of klasgenoten van elkaar zijn. Ze beloven nooit meer uit elkaar te gaan en spreken elke week een paar keer af op een verlaten terrein, waar nog oude resten van een  muur te zien zijn. Het groepje van vijf bestaat uit maar liefst vier jongens en één meisje. Alle vijf hebben ze hun eigen leven en komen ze uit een gezin waar iedereen andere normen en waardes heeft. De gezinnen zijn stuk voor stuk erg verschillend, waardoor de vriendschap van de vijf kinderen zo opvallend is. Allemaal komen ze uit zo'n ander milieu dat het bijzonder is dat ze zo'n hechte vriendschap met z'n allen aan kunnen gaan.

Manja is degene die het groepje bij elkaar houdt. Ze is een zorgzaam en lief meisje, waardoor alle jongens zich bij haar op hun gemak voelen. Manja zorgt ervoor dat de groep verbonden blijft, en dat het altijd leuk en gezellig is. Eigenlijk vergelijkt Manja de vriendschap met Cassiopeia: een sterrenbeeld dat vijf sterren met elkaar verbindt.

De kinderen begrijpen het totaal niet als het fascisme op komt zetten. Ze zijn nog zo jong en naïef, dat ze er eigenlijk geen mening over kunnen vormen. Opeens komt de vriendschap van de jongeren dan ook onder druk te staan als twee van de vier jongens rondlopen in uniformen van de Hitlerjugend. De ouders van de kinderen willen niet meer dat ze met elkaar omgaan, omdat de kijk op de wereld van de kinderen zo verschillend is. Ook Manja heeft het erg moeilijk. Manja komt namelijk uit een joods gezin en door de opkomst van het fascisme, staan zowel haar leven als dat van haar familie onder druk.

Ineens blijkt niemand zijn belofte van eerder na te kunnen komen. Het is moeilijk om de vriendschap in stand te houden, want iedereen moet zijn eigen weg gaan. Daarnaast hebben de jongens het ontzettend moeilijk. Stuk voor stuk zijn ze smoorverliefd op Manja geworden.

Ondertussen gaat het leven van iedereen door. Ze treffen elkaar nog steeds op het terrein. Het leven van Manja is echter in één klap veranderd: ze wordt achtervolgd, aangerand en verkracht door een oudere jongen. Dit doet haar fysiek en mentaal zoveel pijn, dat ze niet meer weet wat ze moet doen. Ze besluit haar vader achterna te gaan en net zoals hem zelfmoord te plegen. De vriendengroep valt dan helemaal uit elkaar. Manja is dood en zij was juist de kracht in de groep: Manja zorgde ervoor dat iedereen het naar zijn zin had en hield de groep bij elkaar.

Het verhaal eindigt in het jaar 1933, als Hitler Rijksanselier (het hoofd van de regering van Duitsland) geworden is. Op dat moment vallen de levens van de vijf vrienden definitief uit elkaar. In dat jaar stopt de schrijfster van dit verhaal ook met schrijven. Het verhaal heeft dus een open einde en het is onbekend hoe het aan het einde van het verhaal met de personages gaat.

Personages

Manja

Manja is de drijvende kracht achter de vriendengroep. Manja is door haar persoonlijkheid en karakter degene die het groepje bij elkaar houdt. Ze is erg gezellig, zorgzaam en doet er alles aan om het anderen naar hun zin te maken. Manja is zelfs zo'n leuk meisje, dat de jongens stuk voor stuk voor haar vallen. Als Manja allerlei nare gebeurtenissen mee moet maken, ziet ze het leven niet meer zitten. Ze is opgegroeid zonder haar vader omdat haar vader zelfmoord gepleegd heet. Manja ziet echter geen andere uitweg, en pleegt zelf ook zelfmoord.

De vier jongens uit het vriendengroepje

Van de vier jongens uit het vriendengroepje is niet ontzettend veel bekend. Stuk voor stuk komen ze uit een heel ander milieu met andere normen en waardes. Dit maakt het vriendengroepje ontzettend leuk. Alle vier de jongens hebben ook verschillende karaktereigenschappen, waardoor de vriendengroep uit allemaal verschillende mensen ontstaat. De jongens vullen elkaar echter aan, waardoor er een hele leuke en hechte vriendengroep ontstaat.

Quotes

"Opeens was het koud, hun vertrouwde speelplek was vreemd en de nabijheid van de vrienden hinderlijk. Zonet had Cassiopeia nog aan de hemel gestaan. Ergens moest het toch nog zijn, dat wat ze net nog zo gloeiend en levend hadden gevoeld. Niemand had het afgepakt en toch was het weg. En ieder was boos op de ander alsof die het had afgepakt." Bladzijde 5

"Hij ging zwijgend naar haar zitten. Na de eerste zinnen, die hij er in zijn blijdschap dat hij haar gevonden had zomaar uit had gegooid, kon hij gen woorden meer vinden. Hij durfde haar ook niet meer aan te raken, ze was zo vreemd en verstard, hij tastte alleen met een vinger naar de zoom van haar rok om zich te verzekeren dat ze er echt was. " Bladzijde 286

"Voor het eerst die avond zou Manja willen huilen. Ze had mevrouw Reuter om de hals kunnen vallen, die haar met haar totaal onverwachte hulp heeft ontwapend. Maar mevrouw Reuter, zelf inde war door haar eigen actie, heeft zich snel weer achter haar geruite glazen deur verschanst." Bladzijde 381

Thematiek

Vriendschap

Vriendschap is het thema van dit verhaal. Vijf kinderen hebben elkaar de vriendschap verklaard en hebben beloofd nooit meer uit elkaar te gaan. Deze vriendengroep, welke uit vier jongens en één meisje bestaat, krijgt het zwaar te verduren als de Tweede Wereldoorlog op de loer ligt. Twee van de jongens moeten zich van de ouders aansluiten bij de Hitlerjugend, terwijl de ouders van de andere twee jongens hier totaal niet achter staan. De vriendschap wordt onder druk gezet, omdat de ouders niet willen dat de kinderen nog met elkaar omgaan. Iedereen komt uit zo'n ander milieu, dat de ouders vinden dat ze elkaar niet meer mogen ontmoeten. Uiteindelijk lijkt het vriendengroepje uit elkaar te vallen. Dit tot groot verdriet van alle vijf de leden van de vriendengroep.

Motieven

Ouder-kindrelatie

De ouder-kindrelatie speelt een belangrijke rol in het verhaal. De leeftijd van de kinderen is nog niet bekend, maar de kinderen zijn zo jong dat ze nog naar hun ouders moeten luisteren. Omdat de ouders nog een invloed op de kinderen uitoefenen, krijgen ze van hun ouders te horen dat ze niet meer met de rest van het vriendengroepje om mogen gaan. Hierdoor valt de vriendengroep helemaal uiteen.

Wo ii: algemeen

De aanloop naar de Tweede Wereldoorlog toe, speelt een grote rol in het verhaal. In het verhaal begint het fascisme net op te spelen en veranderen de levens van de families in Duitsland. Als Hitler aan de macht komt eindigt het verhaal en lijkt de vriendschap tussen alle vijf de kinderen totaal verloren. De aanloop van de Tweede Wereldoorlog speelt dus een grote rol in het verhaal.

Zelfdoding/zelfmoord

Manja pleegt aan het einde van het verhaal zelfmoord omdat ze het leven niet meer ziet zitten. Ze wordt aangerand en verkracht door een oudere jongen. Ze weet niet hoe ze zich daar uit moet vechten en ziet als enige uitweg het plegen van zelfmoord.

Trivia

De schrijfster van dit verhaal, Anna Gmeyner, komt net zoals de hoofdpersoon Manja uit een Joods milieu.

Titelverklaring

De titel 'Manja: De vriendschap van vijf kinderen' is eenvoudig uit te leggen. Het hele verhaal gaat over de vriendschap van vijf kinderen. Vier jongens en één meisje beloven elkaar eeuwige trouw en nooit meer uit elkaar te gaan. Deze belofte wordt moeilijk gemaakt als het fascisme op komt zetten. De vriendschappelijke relatie staat dan ook onder druk.

Structuur & perspectief

Het verhaal is vanuit het personale perspectief geschreven. De gedachten en handelingen van alle vijf de vrienden komen hierbij naar voren.

Onderstaand een quote van het gebruikte perspectief:
'Manja's vader was dood en de man die voor haar vader doorging, was haar vader niet. Dat verontrustende en onbevattelijke feit scheen samen te hangen met het feit dat Manja wegging en dat het mogelijk was dat een mens die bij je hoorde, zomaar verdween in het donker.' - bladzijde 174

Het verhaal is opgedeeld in vier delen die vervolgens weer onderverdeeld zijn in hoofdstukken. De hoofdstukken zijn eenvoudig te herkennen aan één of meerdere woorden, die aangeven waar het komende hoofdstuk over gaat.

Decor

Het verhaal speelt zich ergens af in Duitsland. Waar het verhaal zich precies in Duitsland afspeelt, is niet bekend. 

Het verhaal speelt zich af tussen 1920 en 1933.

Stijl

In het verhaal wordt veel gebruik gemaakt van perspectiefwisselingen, waardoor het verhaal af en toe moeilijk te lezen is. Er wordt echter geen gebruik gemaakt van moeilijk woorden en/of zinsstructuren, waardoor het verhaal niet heel erg moeilijk om te lezen is.

Wel worden er veel details gebruikt in het verhaal. Deze details geven het verhaal vorm en zijn prettig om te lezen.

Onderstaand een quote die de gebruikte schrijfstijl illustreert:
'Toen pakte hij het gillende kind met twee handen op en droeg hem trappelend en om zich heen slaand te trap op. Halverwege de trap verstomde het gebrul plotseling. De oude man en Fransz, die opeens alleen tegenover elkaar stonden, hoorden alleen de stem en de voetstappen van Hartung.' - bladzijde 141

 

Slotzin

Er was niets gebeurd.

Beoordeling

Ik vind de opzet van het verhaal ontzettend leuk. Aan het begin worden er vijf levens gevolgd. De lezer maakt kennis met deze vijf lezers en aan het einde van het verhaal komen de verhalen bij één en worden de vijf kinderen vrienden met elkaar. De opzet vind ik erg interessant en leuk bedacht, dit maak je namelijk niet vaak mee in een boek.

Ook de verhaallijn vond ik erg leuk. Het boek is eenvoudig te lezen, waardoor je je al snel door de enorme hoeveelheid bladzijdes doorworstelt. Als je dit boek wil lezen moet je je dus zeker niet af laten schrikken door de hoeveelheid pagina's. 

Recensies

"De uitdrukking dat je een bepaalde roman ‘in zijn tijd moet zien’ wordt vaak gebruikt als een minzame kwalificatie voor een boek waarvoor een status als tijdloze klassieker te hoog gegrepen is. Maar een roman als Manja krijgt er door deze kwalificatie juist een dimensie bij die het boek een meerwaarde geeft – opeens zit je midden in onvoltooide geschiedenis, niet alleen samen met de personages, maar ook met de schrijfster. " http://www.nrc.nl/handels...at-1519757

"Manja is ondanks de titel ook geen opwekkend kinderboek. In de liefdesnacht van Lea en David is Manja’s lot getekend. De solidariteit van de muur wordt uiteindelijk doorbroken als één van de jongens jeugdcrimineel Martin in het gezelschap introduceert. De gevolgen laten zich raden, Manja wordt sindsdien genadeloos achtervolgd en aangerand. Ze volgt tenslotte het voorbeeld van haar vader. Zelfmoord." http://www.literairnederl...a-gmeyner/

Bronnen

Anna Gmeyner

https://en.wikipedia.org/...na_Gmeyner