Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2025
• 400 pagina's
• Uitgeverij: Querido

Flaptekst

Eerste zin

De zee is groot, het stadje is maar klein. Wat huizen, rondgestrooid tussen de duinen, wat hobbelige steegjes, een stationnetje, een rij schamele winkeltjes langs de kade. Het allerschamelste is dat van Leo. Een raam met een donker hokje erachter, meer is het niet. Er kan nauwelijks daglicht door naar binnen, zo volgeplakt is het raam, met vergeelde papieren voorbeelden: harten en ankers, inktvissen, doodshoofden, zeemeerminnen met half blote borsten. Ook een paar met helemaal blote, waar altijd wel een groepje vissers naar staat te kijken en om staat te grinniken

Samenvatting

Personages

Eliza

Eliza speelt het zorgzame meisje voor haar verzwegen broertje. Ze gaat met hem op zoek naar de vijf verdwenen broers. Ze is slim en hoort hoe ze haar broers terug kan krijgen, maar daar is veel pijn voor nodig: de brandnetels veroorzaken bij het breien veel pijn. Maar uiteindelijk lukt het haar om haar broers te bevrijden.

Andere personages

De andere personages in het verhaal hebben eigenlijk allemaal een goede en een foute kant. Juf Amalia is streng op school, maar lief voor Krekel. Ze heeft een dood broertje gehad. Schipper Berg is een ruwe zeeman, maar met een goed hart: hij is ook verliefd op zeemeerminnen. Hij weigert voor veel geld (1000 dollar) Krekel mee te geven aan de detectives van James. De vader van Eliza heeft de dood van zijn vrouw niet goed kunnen verwerken en trapt in de val van Duifje. Maar die heeft ook weer een slechte jeugd gehad, dus zijn haar handelingen misschien wel te verklaren. De Sheriff is eerst heel streng, maar valt later ook weer mee. Het is duidelijk dat Annet Schaap wil vertellen dat mensen/personages vaak een slechte, maar soms ook een goede kant heeft.

Quotes

"De nare man heeft gelijk. Het doet pijn. Elke letter doet pijn als hij met de naald onder haar huid wordt geschreven. Bij elke letter van elke naam ziet ze een gezicht: James met z’n al wat beginnende baardstoppels, Joshua lang en dun en een beetje verdwaald in het lichaam dat zo gegroeid is, het laatste jaar. Oliver, die op Elliot lijkt, Elliot, die op Oliver lijkt, maar zij kan ze altijd uit elkaar houden. En Billy, ach Billy. Met z’n ogen die altijd naar de lucht kijken. Met z’n te grote voortanden. Haas, noemen de anderen hem, moederskindje. Letter voor letter voor letter. In haar jaszakken knijpt ze haar handen tot vuisten. Het is goed dat het pijn doet. Want het dóét ook pijn." Bladzijde 11

"De kruidenier grijpt met een slappe beweging de arm van het jongetje, maar de mouw die hij vastgrijpt is leeg. Krekel trekt zich zo los, rukt de deur open en is verdwenen. Zijn voetstappen klepperen de straat uit. ‘Ontzettende sukkel, ontzettende stomkop,’ tiert de kruideniersvrouw. ‘Maar deze heb ik, deze komt niet weg!" Bladzijde 24

"Naar zijn jongste zoon vroeg hij niet. Ook niet in de weken daarna, toen het leven doorging alsof er niets veranderd was. Haar broers speelden slagbal en bouwden verder aan hun geheime hutten, haar vader ging uit met de auto of zat beneden aan zijn grote bureau en trok nieuwe spoorlijnen op de kaart. Van punt naar punt, rechtdoor. En als je jezelf aanwent om ergens van weg te kijken, omdat je eigenlijk niet wilt dat het er is, dan lijkt het na een tijdje of het ook echt niet meer bestaat. Het nieuwe broertje bestond niet" Bladzijde 83

"Een vrouwenhand en een paardentand mogen nooit stilstaan, heeft ze vroeger van haar moeder geleerd. Haar handen waren ook altijd bezig, met jam maken, sjaals haken, vloeren boenen, wasgoed uitwringen. Maar dat waren nuttige zaken, die ergens toe dienden. (Dit denkt Juf Amalia)" Bladzijde 184

"Wat een schoonheid,’ zeggen ze. ‘Wat een prachtige vogels. Vliegen moet wel het mooiste zijn wat er is. Waren wij ook maar zwanen…’ Want zo zijn ze, de mensen: ze willen altijd wat ze niet hebben. En als ze het hebben, willen ze weer iets anders. Zo blijven ze aan de gang" Bladzijde 199

Thematiek

Zoektocht= queeste

Eliza is op zoek naar haar vijf verdwenen broers. Ze maakt de zoektocht met haar kleine broertje Krekel, die bovendien gehandicapt is. Hij heeft maar één complete arm , de andere is een soort vleugel. We komen pas er later achter dat de jongens door hun boze stiefmoeder aan boord van een schip gestuurd zijn. Zij konden niet met Duifje overweg. Die had hen dood laten verklaren. Eliza hoort dat ze bij de Witte Klippen te vinden zijn en gaat met de boot naar die Kliffen. Ze vindt haar broers terug en ze tovert de zwanen om in jongens. Bij een zoektocht moet je altijd moeilijkheden overwinnen en dat gebeurt ook in dit verhaal. De tegenwerking van de personages (Mevrouw Rozenhout, de Sheriff, de tegenwerking van Duifje, de reis naar de Witte Kliffen met het verwerken van de Grote Golf, het pijnlijk bruien van de truien met brandnetels) In een zoektocht moet je al die moeilijkheden overwinnen om tot een happy end te kunnen komen.

Motieven

Schoolleven

Juf Amalia is een strenge juf die goed de wind eronder heeft. Maar ze heeft ook erg lieve kanten. Ze ontfermt zich in het begin van het boek over Krekel, als die in de brandnetels ligt. Hij lijkt op een broertje van haar, dat gestorven is. Ze gaat mee met de kinderen als de Sheriff Krekel en Eliza tegen betaling thuis wil brengen. Onderweg hangt ze wel de schooljuffrouw uit.

Vader-zoonrelatie

Vader James wil absoluuts niets weten van Krekel. Hij vindt dat het ventje schuldig is aan de dood van zijn moeder. Hij wil hem niet eens zien. Eliza zorgt daarom voor he Ze zet hem op de bovenverdieping. Maar als de vijf oudere broers dood zouden zijn, praat hij met Duifje toch over hem. Ze is woedend. Zelf zegt ze dat ze in verwachting is van een zoontje. Later als Duifje alle rijkdom van James heeft afgepakt, gaat James op zoek naar zijn zoontje en hij vindt hem terug. Ze gaan naar het eiland van de Witte Kliffen. Krekel gaat terug op zoek naar het zoontje van Duifje en James en hij ontvoert het.

De dood

De moeder van Krekel sterft bij de geboorte van Krekel. Vader James is eerst ontzettend boos, daarna heel verdrietig en hij wil de kleine jongen (die volgens hem schuldig is aan de dood van zijn moeder) helemaal niet zien. Hij telt ook letterlijk niet mee als kind. Over de moeder van Krekel wordt eigenlijk helemaal niet vaak gesproken. Ze wordt ook figuurlijk dood gezwegen. In hoofdstuk 3 vertelt Duifje dat de vijf broers dood zijn. Ze heeft een vijftal (lege kisten) klaargemaakt om die bij een rouwdienst te laten zien. De tuinman Nick zegt dat de broers niet dood zijn, maar bij de Witte Klippen te vinden zijn.

De boze stiefmoeder

James zoekt op de kermis naar een (raadselachtige) vrouw in een tent. Daarna is hij verliefd op haar en hij stelt de vrouw aan zijn kinderen voor. De vijf broers accepteren haar niet en willen niet eens aan tafel eten. Duifje heeft een heel slechte invloed op James, die nu eenmaal gek op haar is. Zij is echt de boze stiefmoeder die bovendien mensen kan veranderen in vogels (de broers als zwanen, de Sheriff als een witte kip) Alleen Eliza heeft wel contact met vader en Duifje. Krekel wordt helemaal niet in dit verhaal gezien. Duifje is op het geld van James uit. Ze zegt in deel 3 dat ze zwanger is van een zoontje. Maar ze laat in het bijzijn van Eliza haar geheim van de brandnetels en de gebreide truien vallen. Eliza kan haar broers bevrijden.

Relatie zus en broertje

Eliza zorgt goed voor haar kleine Krekel. Ze is ook gek op de andere broers. Die wil ze daarom gaan zoeken. Ze weet dat de broers bij de Witte Kliffen zijn. Ze wil daarom meevaren met de Zeemeid met de bijzondere (een beetje woeste) kapitein Berg. Ze weet ook het geheim om de broers weer terug te toveren naar een menselijke vorm. Daarin spelen brandnetels een belangrijke rol. Daarvan moeten truien gebreid worden. In het begin van het verhaal laat Eliza de namen van haar vijf broers in haar onderbeen tatoeëren.

Verliefdheid

Schipper Berg is een ruwe bolster met een blanke pit. Op weg naar de Witte Kliffen maakt hij een uitstapje naar de vrouwen die een vissenstaart hebben. Hij is eigenlijk verliefd op die vrouwen, maar ze spelen een spel met hem.

Godsdienst

Juf Amalia is een ongetrouwde onderwijzeres. Ze is streng, maar ze heeft ook veel goede kwaliteiten. In haar woning hangt een kruisbeeld van Jezus bij wie ze om raad vraagt en die haar soms omgevraagd raad geeft of haar gedrag bekritiseert.

Sprookjeselementen

In het verhaal zitten natuurlijk ook sprookjeselementen. Broers worden in zwanen omgetoverd. Krekel heeft geen arm, maar een vleugel. Sheriff wordt omgetoverd in een witte kip. De boze stiefmoeder komt ook voort uit de sprookjes: ze staat ook urenlang voor de spiegel of ze wel mooi genoeg is. Eliza vervult een rol als Assepoester, zou je kunnen denken. Zij zorgt voor haar verzwegen broertje.

Motto

‘Toen  de zon was ondergegaan kwamen de  broers.  
Zij  schrokken erg toen ze haar zo zwijgend  aantroffen; |
ze  dachten dat het een nieuwe betovering was van hun boze stiefmoeder;
maar toen ze haar handen zagen begrepen ze wat ze ter wille van hen deed.  
En de jongste broer huilde en waar zijn tranen  vielen,
daar voelde zij geen pijn, daar verdwenen de brandende blaren.’    

Uit: Hans Christian Andersen, De wilde zwanen

‘Zet  een  meisje  dat  praat naast het praten van een man.   
Zet een meisje dat iets wil naast de wil van God.    
Zet een  meisje dat huilt even buiten in de regen.’    

Ester Naomi Perquin, Ongevraagd advies

     ‘Alleen een jongen wil naar zee    
          Een meisje breit of stampt puree’    |

Harrie  Geelen, Oebel

 

Titelverklaring

Krekel is de naam van het kleine broertje van Eliza met wie ze op zoek gaat naar de vijf verdwenen broers.

Structuur & perspectief

Het vrij dikke boek wordt onderverdeeld in zeven delen met een korte titel. Elk deel wordt weer onderverdeeld in een aantal meestal niet al te grote hoofdstukjes. Ook die hebben een titel. De titels zijn altijd heel kort. 
In de hoofdstukjes kom je als lezer veel personages tegen en je ziet steeds de gebeurtenissen vanuit verschillende personen.Dat maakt het boek extra leuk om te lezen. Het zijn echter geen ik-vertellers. 

Erg grappig qua vertellers is ook dat de vijf broers van Eliza voortdurend commentaar geven op wat hun zusje  doet en zegt.het kruisbeeld van Jezus in de kamer van de juf hetzelfde bij het gedrag en de ideeén van juf Amalia. Die commentaren worden schuiin gedrukt in de tekst, waardoor je weet wie wat zeggen. De kleine Krekel raat met het beeldf van de Engels in het huis van zijn vader. Hij denkt dat het beeld zijn moeder voorstelt.

Decor

Je komt niet te weten in welke tijd het verhaal speelt. Dat geeft eigenlijk helemaal niet. Er zijn boten (zeilschepen) en er rijden treinen, want de vader van Eliza is een machtig en rijk man. Het is niet een verhaal uit de 21e eeuw. Er wordt enkele keren gesproken over de munteenheid van de dollar.

Ook wat de plaats van handeling betreft wordt je niet helemaal geïnformeerd. Het is een fictief verhaal over een stadje met een haven, een grote vila waar Eliza's vader een tweede vrouw ontvangt en de Witte Klippen, de plek waar de verdwenen broers van Eliza en Krekel in zwanen verder leven. Het is dus eigenlijk ook een fictief (verzonnen) land en eiland.

Stijl

De stijl van Annet  Schaap is heel helder en gemakkelijk te begrijpen voor jonge scholieren. Er wordt steeds van verteller veranderd en dat is misschien even wennen, als je het boek begint te lezen. De schrijfster maakt er een heel spannend en toverachtig verhaal van, maar ze maakt het luchtig door de personages te laten praten met personen / voorwerpen die eigenlijk niet aanwezig zijn. Zo praat Eliza met haar verdwenen broers die steeds commentaar geven op haar handelen. Juffrouw Amalia heeft gesprekken met het kruisbeeld van Jezus dat in haar kamer hangt. Krekel praat in de tuin van het Grijze Huis met het beeld van de engel in wie hij zijn overleden moeder ziet. 
Natuurlijk zijn die gesprekken denkbeeldig: ze worden dan ook voor de lezer ook afgedrukt in schuin gedrukte letters. Er zitten bovendien veel humorvolle opmerkingen in de tekst. De ruzies tussen mijnheer en mevrouw Rozenhout, de gesprekken van juf Amalia met haar kruisbeeld.

Een voorbeeld: (blz. 176)  Misschien is het allemaal niet zo heel vreselijk bedenkt ze, als het  water begint te koken. Deze  onsmakelijke man is waarschijnlijk gewoon een eerlijke visser, die zijn brood verdient op de zee. Dan varen we over een paar dagen met de vangst weer terug en kan ze gewoon weer naar huis. Ze wast een van de kommetjes schoon  en laat er een theezakje in bungelen.    
Was  de Heer Zelf  niet ook een  visser? Precies. Ze ademt alweer wat rustiger.
Dat  was ik, geeft Jezus toe. Maar wel op een nettere boot."

Slotzin

Achter het raam ziet hij de tuin, de bossen en velden daarachter. De spoorlijnen die daar lopen, naar alle windrichtingen. En daar weer achter, verder weg dan hij kijken kan, weet hij de zee. Hij heeft opeens zin in de deining onder het dek, in het uitzicht over een wereld zonder einde. Hij glimlacht naar zijn broertje in zijn vleugel. ‘We gaan op reis, jij en ik."

Bijzonderheden

Vanwege de grote belangstelling voor recensie-exemplaren heb ik van de uitgever een e-pubversie (een e-book) ontvangen.Dat betekent voor deze samenvatting dat de bladzijdennummering niet hetzelfde is als de nummering in de papieren versie.

Beoordeling

Prachtig verteld en spannend verhaal. Heerlijk om je in te verdiepen. Annet Schaap heeft weer een uitstekend verhaal voor de jeugd geschreven. Een pareltje in de Nederlandse literatuur.
Het boek is geschikt voor lezers vanaf tien jaar, maar kan zeker in de onderbouw van het voortgezet onderwijs gebruikt worden. Ook voor ouders van deze lezersgroep is 'Krekel' een prachtig boek om samen met hun kind te lezen. Schaap gaat geen vertelprobleem uit de weg en ook krijgen sommige personages ervan langs. Eigenlijk heeft iedereen iets goed en slechts bij zich. Zo is de gemene 'heks' Duifje vroeger zelf ook arm geweest met een nare vader. De kruidenier Rozenhout is best aardig, maar hij heeft een verschrikkelijke reagerende vrouw. Hij trekt dan ook naar de Witte Kliffen, een soort paradijselijk eiland, waar hij liever zonder vrouw de rest van zijn leven wil doorbrengen.
Ja, Krekel is een heerlijk verteld boek: de hardcover editie is het elke cent waard.

Recensies

"Krekel heeft precies de juiste dosering magie, verdriet en tegenslagen, afgewisseld met scherpe humor, heldhaftigheid en bonkige scheldwoorden. Na het veelvuldig geprezen schrijfdebuut Lampje waren de verwachtingen voor de tweede roman van Annet Schaap hooggespannen. Ons geduld wordt gelukkig rijkelijk beloond, want Krekel overtreft alle verwachtingen. Overdonderend en ontroerend. Een juweel van een boek." https://www.tzum.info/202...ap-krekel/

"De sfeer is even betoverend als in Lampje, ook in opbouw en thematiek zijn er parallellen. Eliza is net als Lampje een meisje dat haar moeder verliest, beproevingen doorstaat, zich rot werkt om de boel bij elkaar te houden, en haar vader ondanks al zijn tekortkomingen niet verloochent.[...] Maar bovenal weerklinkt de stem van Paul Biegel. Het gebeuk van de golven, het taalspel, het verlangen naar de overkant. Aan boord van het krakkemikkige bootje waan je je op de Nooitlek, er worden zelfs pannenkoeken geserveerd vanuit het ruim. Krekel is een boek om voor te lezen, te herkauwen, om over na te denken en lijntjes te trekken. Maar vooral ook een verhaal om langzaam van te genieten. Het was die acht jaar wachten zeker waard." https://www.trouw.nl/boek...gle.com%2F

"Krekel’ is een boek dat een onuitwisbare indruk op me heeft gemaakt, nog meer dan Lampje. Het is genieten van de taal, die poëtisch, nuchter en humoristisch tegelijkertijd is. Het is genieten van het magische element dat ook in dit verhaal een rol speelt: een indrukwekkend sprookje waarin alles, maar dan ook alles mogelijk is. Het is genieten van het gegeven dat Annet Schaap moeilijke onderwerpen en gebeurtenissen niet uit de weg gaat. Het leven komt zoals het komt, met alles wat daarbij hoort, maar je zal er een weg in moeten vinden. En het is genieten van alle personages die gedurende het verhaal bijna allemaal een ontwikkeling doormaken: zichzelf leren kennen en tot zichzelf komen." https://www.langlevelezen...en/krekel/

"Dit boek is zo ontzettend goed! Ik las eerder in recensies dat de eerste lezers 'Krekel' zelfs beter vonden dan Schaaps verpletterende debuut 'Lampje', en hoewel ik dacht dat dat onmogelijk was, moet ik zo toch gelijk geven. Ik wens ieder kind een (groot)ouder/leerkracht/babysit/broer/zus toe, die dit verhaal voorleest of schenkt. We hebben een nieuwe klassieker, een must read voor groot en klein. Ik was verliefd vanaf de eerste zin 'De zee is groot, het stadje maar klein', en ben tot het einde smoorverliefd gebleven." https://www.hebban.nl/rec...ver-krekel

"Annet Schaap laat in dit boek weer zien hoe ze sympathie heeft voor mensen die ‘anders’ zijn: er anders uit zien of zich anders gedragen waardoor de grote menigte ze lastig vindt. In de wereld van Lampje en Krekel is ruimte voor deze ‘wezens’: de witte kliffen. Ook die komen je misschien bekend voor. Magie en geheimzinnigheid ontbreken in dit boek dus ook zeker niet. Ze heeft in dit boek, dat nog dikker is dan Lampje, dat ook al een dikke pil was, nog meer de tijd genomen om een gelaagd verhaal te vertellen. En je leest het ‘alsof je leven ervan af hangt’, want ieder hoofdstuk eindigt met een cliffhanger." https://www.hebban.nl/rec...ver-krekel