Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2021
• 539 pagina's
• Uitgeverij: De Bezige Bij

Flaptekst

Eerste zin

"MIJNHEER, U VERGEET UW HOND " Ik kan de waarschuwing moeilijk negeren en kijk om. Geen spoor van Bril.

Samenvatting

Bart en zijn gezin reizen per auto naar Zweden om er vakantie te vieren. Hij heeft een vrouw die huisarts in Den Haag is  en vier zoons. Het gezin gaat prima met elkaar om. De hond Bril heeft wel zijn beste tijd gehad.

Steeds gaan de hoofdstukken daarna terug in de tijd. Ze vertellen over de rock-'n-roll periode van Brood, de voorliefde van Bart voor punkmuziek (o.a. Sex Pistols) en de theateroptredens met andere kunstenmakers. 
Achtereenvolgens komen er hoofdstukken over:
- De verhouding van Bart met zijn vader, die namens Nederland in Vancouver consul is.  Het botert niet tussen die twee (zie ook deel I "Mijn vaders hand.") Zijn vader moet niets van de strapatsen van zijn hippie-zoon hebben. Dichter-zijn is helemaal geen beroep vindt Pa Chabot. 

- Bart wordt gered door de muziek: punk(Sex Pistols) en rock-n-roll (vooral ook Golden Earring, hij gaat goed om met Cesar Zuiderwijk )
- Bart stopt met zijn studie Nederlands: zijn vader is woedend en betaalt geen opleiding meer
- De eerste ontmoeting van Bart met Herman Brood die eerst een shotje neemt, is heel bijzonder.
- De optredens met Herman Brood en Jules Deelder die vaak van tevoren van drugs genieten. Hilarisch is dan ook de tv-uitzending met Martine Bijl die de twee onder invloed zijnde gasten gasten niet aankon.
- De (min of meer aangekondigde) zelfmoord van Brood die van het Hilton afspringt in 2001. Bart vraagt zich later af waarom Herman hem zelf niet een keer heeft meegevraagd. Zou die bang zijn geweest dat Bart eventueel ook had willen springen?
- apart is hoofdstuk 9 : drie lege pagina's die duiden op een depressieve periode van Chabot.
- Bart reist naar Parijs (meiden!) en Milaan. Hij gaat daarna optreden op tv en wordt gezien als een 'gekke gozer' 
- De perikelen met de nieuwe directeuren van uitgeverijen (o.a. de Bezige Bij) die Barts boek over Herman Brood niet willen uitgeven
- De optredens met Ronald Giphart en Martin Bril, twee schrijvers en een entertainer die alle drie op het toneel gewoon hun eigen zin doen. Daardoor ontstaan wel  onderlinge wreveligheden, maar over het algemeen maken ze veel lol met elkaar. De optredens worden overigens goed bezocht. Bril heeft het altijd druk, want die moet elke dag nog een column voor de Volkskrant schrijven. Hij werd daardoor erg beroemd. (denk aan de column "Rokjesdag.") Zo toeren ze een paar jaar rond.

- Vanaf hoofdstuk 50 komt ineens de ziekte van Martin Bril aan de orde. Hij heeft kanker, maar wil daaraan ook niet toegeven en staat soms doodziek op het toneel. Ook doet hij als hij bijna terminaal is een signeersessie in de Bijenkorf. Martin blijft ook steeds rode wijn drinken als pijnstiller.
- De schrijnende situatie vlak voor Martins dood, als diens vader met wie hij gebroken heeft tegen ieders wil aan Martins sterfbed komt te staan.
- Bij een van die bezoeken ziet Bart het kussen naast Martin. Zou hij de taak aandurven om dat kussen te gebruiken om Martin uit zijn lijden te verlossen? Dat is een heel pijnlijke vraag.
- Ronald en Bart bezoeken de columnist tot aan de laatste dagen van zijn leven. Tocht brengt  zijn dood een klap teweeg. Giphart en Chabot besluiten nog een paar jaar door te gaan met hun  tournee en dan ook columns van Bril als eerbetoon voor te lezen.
- Aan het einde  van de roman denkt Bart ineens weer aan de laatste dagen van Jules Deelder. Ze hadden elkaar nog op diens 75e verjaardag gezien en een paar dagen later is hij ineens dood. Ook dat brengt weer een schok bij de vrienden teweeg. Chabot spreekt bij de crematie van Jules. Het is Oudejaarsdag 2019.

Aan het einde van de roman gaan Yvonne en Bart weer op weg naar Nederland. Ze zijn een maand in Zweden geweest. De vier jongens waren al twee weken eerder vertrokken. Thuis gaan ze direct naar zee bij Scheveningen. Die hadden ze erg gemist.

In hoofdstuk 71 beschrijft Bart de plek waar hij graag begraven zou willen worden, nl. in de Ardennen. Hij ziet zichzelf dan in zijn graf liggen en kijkt toe hoe vrouw en kinderen hem telkens komen bezoeken. Met grote zonnebloemen, dat wel.

Personages

Bart

Bart is de jongen die het na zijn puberteit niet meer met zijn vader kan vinden. Die vindt hem een nietsnut, zeker als hij zijn studie Nederlands opgeeft. Bart verkeert in kringen met rare popidolen als Herman Brood, die natuurlijk de reputatie heeft van een drugsgebruiker. Met dat tuig wil zijn vader niet te maken hebben. Er komt een breuk. Chabot wordt toch een BN'er: hij komt veel op televisie en gedraagt zich dan een beetje gek. Maar hij moet meer kunnen vinden zijn vrienden. Hij gaat optreden in het land eerst samen met Herman Brood en Jules Deelder. Daarna gaat hij op tournee met Giphart en Martin Bril. Ze hebben wel eens een aanvarinkje, maar ze kunnen wel goed met elkaar overweg. Chabot is dol op zijn vriendschap met Bril en Deelder. Hij beschrijft met emoties wanneer deze twee literaire vrienden overlijden. Ze hadden hem ook gestimuleerd om boeken te gaan schrijven. Hij vraagt zich wel af of hij het kussen naast Martin niet moet gebruiken om zijn vriend uit zijn lijden te verlossen? Met zijn familieleden kan hij goed opschieten. het huwelijk met Yvonne is goed en de band met zijn vier zoons is prima. Hij heeft het werkelijk anders willen doen dan dan zijn eigen vader. Een bijzondere karaktertrek van Bart is dat hij vaak met de dood bezig is. Hij weet al waar hij begraven wil worden en hij ziet ook wel eens geesten. Zo zag hij in zijn jeugd al bewegende grafzerken.

Yvonne

Over Yvonne kom je heel weinig te weten. Ze heeft een eigen baan als huisarts en is een stabiele factor in het leven van Bart. Ze geeft hem adviezen maar geeft hem ook veel speelruimte.. Je zou bijna zeggen, de ideale vrouw voor de chaotische Bart.

Quotes

""Lang haar", zei mijn vader." Houden ze hier niet van, van hippiehaar, Ik ook niet. Maar zij helemaal niet." ""Gé", riep mijn moeder uit. "Hou je op? Hou je nou eindelijk op?! Als er nog één keer over begint, stap ik uit, midden op de snelweg. Wat denk je wel niet?!"" Bladzijde 32

""Het kan even duren", zei Dorien. "Herman is boven , in de badkamer, een shotje zetten. Speed. Geen horse, godzijdank. Laten we duimen dat het die ouwe in één keer lukt, anders kan ik straks weerde hele badkamer schoonmaken."" Bladzijde 57

""Een memorabele aflevering", zei ik toen Herman en Jules waren vertrokken. Jules in zijn Snoek, Herman door het weiland banjerend omdat hij nog in zijn hotel moest zijn, dat pal achter de koeienweide scheen gesitueerd. "Zeker ", beaamde regisseur. "Jij mag vaker vrienden van je meenemen. Alleen niet naar ons. We kunnen Martine opvegen. Ze is in alle staten en wil de kleedkamer niet meer uitkomen."" Bladzijde 185

"De telefoon gaat. "Bart", zegt Hermans manager, "niet schrikken, maar... Er is zojuist iemand van het Hilton gesprongen, naar het schijnt rond tien voor half twee. Geen paniek.... een of andere Japanner. Herman is het niet."" Bladzijde 236

""Bart", zei Ronald. "Anneke belde zojuist. Ik ben bang dat we onze vriend kwijt zijn. Hij in ingeslapen." Ik had het bericht van mijlenver zien aankomen en toch kwam de klap hard aan. "Bart", zei Ronald. "Voor Martin is dit het beste. Je hebt hem zien lijden. Marten is beter af zo...."" Bladzijde 480

Thematiek

Deel 2 van het leven van bart chabot

Deel I van Bart Chabots leven ging voornamelijk over de vader-zoonrelatie, zijn schoolperiode en zijn slechte jeugdervaringen. Deel II begint eigenlijk waar deel I eindigde. Bart verlaat het huis, hij studeert Nederlands, maar breekt zijn studie voortijdig af als Hij in contact komt met o.a. Herman Brood. Hij komt dan helemaal in een ander wereldje. Zelf houdt hij van punkmuziek (Sex Pistols). De Rock-n-roll redt hem van zijn ervaringen thuis. Hij is gek op Golden Earring en kent enkele van de muzikanten persoonlijk. Na de dood van Herman Brood gaat Bart ook met andere podiumartiesten op tournee en daarover gaat de roman eigenlijk het meest. Enkele van zijn theatervrienden als Deelder en vooral Martin Bril sterven en dat wordt door Chabot emotioneel beschreven.

Motieven

Zelfmoord

Herman Brood springt van het dak van het Hilton Hotel in 2001. Hij had dat eigenlijk wel aangekondigd. Ook Joost Zwagerman (de schrijver die Chabot goed kent) pleegt later zelfmoord. Bart vraagt zich af waarom Herman hem nooit heeft meegenomen naar het dak van het hotel, zoals hij met anderen deed. Zou dat kunnen zijn dat hij hem van zijn zelfmoord had weerhouden of was het juist omdat Herman dacht dat hij Bart ook op het idee zou kunnen brengen om te springen?

De dood

In deze roman gaat het voornamelijk om de avonturen met schrijvers en kunstenmakers, maar ook om hun dood. Van de mensen met wie Bart Chabot een theatertour heeft gemaakt, sterven er enkelen: Herman Brood, Martin Bril, Jules Deelder en eerder al Johnny de Selfkicker. Barts ouders zijn intussen al gestorven. Bart zelf denkt ook vaak na over de dood: in het laatste hoofdstuk ziet hij zich dood en begraven in een klein dorpje in de Ardennen. Er zijn ook diverse passages waarin Chabot geesten ziet en dansende grafstenen.

Vader-zoonverhouding

Uit deel I blijkt al hoe slecht de relatie tussen Bart en zijn ouders was. Er komen nu ook enkele hoofdstukken voor als zijn vader als Consul van Nederland in Vancouver woont. Wanneer Bart op bezoek is, hebben ze vaak ruzie: bijvoorbeeld bij de Canadees-Amerikaanse grens als ze worden aangehouden wat vader een belediging vindt, Bart komt tussen beide. Verder ook zijn vader die op een kwaad moment een typemachine naar hem wil smijten en de brand die Bart in het appartement van zijn vader veroorzaakt als hij de open haard verkeerd aansteekt. Zijn vader weet hem steeds te kleineren. Hij ziet ook niets in het dichterschap van Bart. Hij geeft af op zijn drugsvrienden Deelder en Brood. Martin Bril heeft ook een bizar slechte verhouding met zijn vader en als Martin gaat sterven, wil die man toch per se afscheid nemen. Martin wil het niet en hij moet zijn vrienden Giphart en Chabot te hulp roepen om dat te voorkomen.

Drank en drugs

Herman Brood was natuurlijk zwaar aan de drugs : hij snoof coke en nam shotjes voor zijn optreden. Hij kon niet zonder. Jules Deelder was een drinker, bijvoorbeeld gin-tonic. Zet die twee bij elkaar in een tv-studio voor een taalquiz en je krijgt Martine Bijl hartstikke gek, Martin Bil blijft tijdens zijn ziekte ook veel rode wijn drinken als pijnstiller.

Theaterwereld

Je krijgt als lezer een mooi inkijkje in de theaterwereld met jarenlange tournees en soms met het wangedrag van de optredende artiesten.

Motto

"Can't remember when I was born
And I forgot when I died"

Bob Dylan "Rough and Rowdy Ways (2020)

Titelverklaring

Je zoui bij "Hartritme" kunnen denken aan de hartritmestoornissen waarvan Bart Chabot de laatste jaren last heeft gekregen. De cover doet je daar ook meteen aan denken: een hart dat in twee stukken is gebroken. Maar de autobiografische roman gaat daar eigenlijk helemaal niet over. Het is meer het ritme van de roerige tijd die Chabot met zijn vrienden in de theater-en kunstwereld heeft beleefd: de punk, de rock and rol met o.a. Herman Brood, Jules Deelder en Martin Bril.

Structuur & perspectief

De roman is onderverdeeld in 71 hoofdstukken zonder titel. Chabot en zijn hele familie gaat in het begin naar Zweden. Dat is het verhaalheden (2019 of 2020?)  en van die vakantie komen steeds korte hoofdstukken terug in het boek. Maar er komen tussendoor vooral  hoofdstukken over de periode dat Bart het ouderlijk huis verlaten heeft. Een bezoek aan zijn ouders in Vancouver, de eerste ontmoeting met Herman Brood, de tournees met Brood en Deelder en later met Giphart en Martin Bril. De dood van twee van zijn theatervrienden: de zelfmoord van Herman Brood en het overlijden van Martin Bril komt ook uitgebreid aan de orde. Helemaal ana het eind wordt de dood en de crematie van Jules Deelder beschreven. 

Daardoor ontstaat een roman met vooral veel anekdotes over vooral de muziekperiode van de optredende theatermakers. Wat de chronologie betreft, daar is geen vaste lijn in te ontdekken. 
Het autobiografische verhaal heeft natuurlijk een ik-verteller, die als achteraf-verteller meestal in de verleden tijd vertelt, maar in zijn enthousiaste stijl ook ineens naar de o.t.t overschakelt, zoals je dat vaak doet als je een verhaal tegen vrienden vertelt.
In deze structuur neemt hoofdstuk 9 een aparte plaats in: dat zijn drie lege (= witte) bladzijden over de depressieve periode aarin Bart verkeerde en waarover hij niets kwijt wil.

Decor

Er komen veel plaatsen in het verhaal voor, wat vooral komt door de in Nederland rondtrekkende theatermakers. Maar er zijn wel een paar vaste plaatsen die steeds terugkeren. Herman Brood woont in Den Haag. Jules Deelder was een Rotterdammer. Amsterdam is de woonplaats van Brood en Bril. Die twee liggen er ook begraven op de bekendste begraafplaats Zorgvlied. Verder speelt Vancouver nog een rol, want de vader van Bart is daar consul van Nederland. En het verhaalheden speelt zich af in een vakantiehuisje in Zweden, waar Bart met zijn hele familie zit. Korte tijd verblijft Bart ook in Parijs en Milaan.

Ook wat de tijd betreft, hoef je in deze roman geen overzichtelijk geheel te verwachten. Heden en verleden flitsen voortdurend door elkaar heen. Je zou een paar ijkpunten kunnen halen uit de officiële sterfdata van Brood ( juli 2001) en  Bril (april 2009). De ramp met de MH 17  in juli 2014 (het einde van zijn tournee met Giphart) en de dood van Jules Deelder (in december 2019) Maar er zijn ook hoofdstukkern uit de periode nadat hij het ouderlijk huis verlaten heeft. Hij is dan twintig jaar en dan speelt die periode in  het midden van de jaren zeventig. Maar eigenlijk is de chronologische volgorde een afspiegeling van de chaos. Het verhaalheden zou zich in 2019 kunnen afspelen. ( over corona wordt niets verteld)

Stijl

De stijl van Bart Chabot is (net als in zijn eerste autobiografische roman over zijn jeugd)  helder en  eenvoudig om te lezen. Chabot gebruikt geen moeilijke woorden en ingewikkelde zinsconstructies. Hij spreekt de taal van de straat. Chabot is de geboren entertainer op het podium  en dus ook een geboren verhalenverteller. Dat maakt het boek leuk om te lezen: het zijn anekdotes over zijn beste vrienden: Brood, Deelder en Bril en vooral hun rare fratsen en vreemde leefgewoonten. Ook wat ze allemaal staan uit te kramen op het podium: soms worden kleedkamers verbouwd.
Hilarisch is bijvoorbeeld het verslag van de tv-opname met Martine Bijl, waarin Brood en Deelder zich helemaal niet aan de conventies van het programma storen. Daarvan doet Chabot een letterlijk verslag. Martine Bijl weet niet wat haar overkomt. De meeste metaforen die Chabot gebruikt zijn eenvoudig maar raak.

Slotzin

We hadden alle tijd. Het wachten was op het aanbreken van de jongste dag, en de jongste dag kon best nog een poosje op zich laten wachten.

Beoordeling

"Hartritme" is deel 2 in de trilogie van Chabot over zijn leven. Het eertste deel ging voornamelijk over zijn jeugd, zijn schooltijd en zijn verhouding met zijn vader. Dat leverde een aantal schrijnende passages op. Dat is in deze tweede roman veel minder het geval. Het is vooral een verslag van zijn vriendschappen met Brood, Deelder en Martin Bril. Grappig beschreven en de roman leest daarom als een trein, maar dit deel maakt toch veel minder indruk dan deel I. Het is ook een beetje veel van hetzelfde: nl. hoe de optredens verliepen en hoe drank en drugs daarin een rol speelden. Het meest tot mijn verbeelding spraken de hoofdstukken over de ziekte en de dood van Martin Bril, waarin bovendien een schrijnend vader-zoonmotief is verwerkt. De ziekte van Bril neemt een belangrijke plaats in de roman in.
Kortom, leuk bok,  maar deel II is m.i. minder interessant dan het eerste deel. De delen hoeven niet zo heel dik te zijn, omdat een herhaling van dezelfde gebeurtenissen de lezer minder zal boeien.

Recensies

"Er valt veel te lachen, maar ten diepste is dit een melancholiek boek. In schrijnende scènes beschrijft Chabot de confrontatie met de dood van zijn vrienden. Waarom nam Brood anderen wél, maar hem niet mee naar het dak van het Hilton? Zou Herman hebben gevreesd dat hij ook zou springen? Bij een van zijn laatste bezoeken aan Martin Bril, die gruwelijk werd gepijnigd op zijn sterfbed, begon het kussen naast het hoofd van zijn vriend tegen hem te spreken. Moest hij zijn lijden stoppen? Dat kon hij niet. Maar Chabot schreef op wat hij voelde, en bewees zijn vriend zo op ontroerende wijze de laatste eer." https://www.volkskrant.nl...~b483947a/

Bronnen

Interview met Chabot over zijn roerige artiestenbestaan.

https://www.ad.nl/gezond/...~af2d1dcd/

Interview in Trouw over de relatie tussen Bart en zijn ouders

https://www.trouw.nl/cult...~bcb80a64/