Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2018
• 240 pagina's
• Uitgeverij: Uitgeverij Brandt

Flaptekst

Eerste zin

Ik hang boven de plee, mijn handpalmen plakken aan de rand en mijn knieën gaan het zo begeven. Ik krijg het koud, zo zonder kleren. Alles is er al uit, maar het kokhalzen stopt niet.

Samenvatting

Deel I Zestien jaar geleden  (augustus 2002)
Dylan wordt op een augustusdag kotsmisselijk wakker. Hij heeft teveel gedronken. Hij heeft afgesproken met zijn vriend Bob naar De Parade te gaan. Daar ontmoet hij een beeldschoon meisje Anoek van Ganzen die met haar vriendinnen uit is. Later op de avond blijven ze aan elkaar hangen. Ze regenen doornat en Anoek gaat met Dylan mee. Ze kan douchen bij hem, maar seks is er niet bij. Dat duurt nog enige tijd. Dylan (die een hippiemoeder had die op Kreta zich heeft laten bezwangeren, maar ze weet niet door wie) zegt tegen zijn vriend Bob dat hij verliefd is. Het komt er uiteindelijk van dat het stel veel samen optrekken en een relatie krijgen.  Anoek is mooi maar heeft fysiek niet al teveel behoefte aan seks.

Deel II Vier jaar geleden (2014)
Anoek heeft een rijk gevulde rugtas bij zich als ze een vlucht boekt naar Nepal. Ze heeft het huis verkocht en de opbrengst op de bank gezet en maar een deel meegenomen. Het is een soort wraak omdat Dylan in die tijd een overspelige relatie heeft gekregen met Eline en hij heeft ook nog een kind verwekt heeft bij zijn minnares. (Eline). Dat deed de deur dicht bij Anoek die zelf ook graag een kind had gewild. 
Dylan rijdt met zijn partner en kind terug naar Nederland en denkt tijdens de reis aan de vakantie die hij met Anoek naar Cuba heeft gemaakt. Daar ontdekte ze dat een bobbeltje in haar borst had. Bij thuiskomst verneemt hij dat Anoek het huis verkocht heeft  (het stond op haar naam) en het geld heeft meegenomen. Er is geen spoor van haar. 
Anoek vertelt dat ze 50.000 € heeft meegenomen, de rest staat in Nederland op de bank en wordt door haar broer beheerd. Ze is in Nepal in een bergdorp in de Himalaya en geniet van de rust en de eenvoud van de bewoners. Het was een enorme klap in haar gezicht toen Dylan kwam vertellen dat hij ging scheiden en ook dat hij nu wel een kind (Mila) had kunnen maken. Bovendien voelde Anoek zich in die tijd  mismaakt door haar aangetaste borst. Ze durft zich niet meer in het openbaar te vertonen, seks is er niet meer bij.
Dylan is op zoek naar haar. De politie weet van niets en  juridisch gezien is er ook niets onbehoorlijks gebeurd. De oncoloog weigert hem informatie te geven. Dylan was vrijwel nooit met Anouk meegegaan bij de  chemokuren. Dat kon hij niet opbrengen.

Deel III Twee jaar geleden
Dylan is op zoek op Kreta in de buurt waar zijn moeder in de hippieperiode leefde. Maar niemand heeft  Anoek gezien. Intussen verblijft die in een Nepalees klooster en komt ze volledig tot rust. Ze vertelt aan de lezer dat ze ook zwanger is geworden (De onvruchtbaarheid i haar huwelijk lag dus niet aan haar) van een veel jongere berggids Prabal. Dat was  troostseks en er vloeide geen relatie uit voort. Maar ze heeft een schattig dochtertje gekregen Phewa. Zelf geeft ze Engelse  les  als vrijwilligster op een schooltje.
Dylan ontmoet in Malata (Kreta) een oude man die zijn leven lang al op zoek is naar Marlena (de moeder van Dylan). Dat is dus zijn vader (Vatersuchmotief) maar hij vertelt dat niet aan de man. Op Kreta ontmoet hij vlak daarna nog een mooie Noorse fotografe, Eydis,  met wie hij twee dagen het bed deelt.
In Nepal hoort Anoek dat de vader van haar kind tijdens een beklimming is gevallen en dood is. Ze vindt dat vooral erg voor haar kind Phewa.

Deel IV Nu 
Anoek zit in het vliegtuig met Phewa naar Nederland. De kanker is teruggekomen en ze is nu terminaal. Ze wil Phewa een goede vader bezorgen. Broer Jochem vangt haar op en ze mag ook een tijdje bij Cristel wonen. Anoek probeert Phewa duidelijk te maken wat 'dood' is.
Dylan hoort van Eline dat ze graag wil trouwen, maar de echte verliefdheid is over en hij vindt haar lang niet zo aardig meer.  Het is een regelneef en ze is ook streng voor Mila. Eigenlijk heeft hij het wel gezien. Eline verwijt hem dat hij geen goede vader is en dat dit komt doordat hij zijn vader nooit gekend heeft.
Dan wordt het laatste hoofdstuk een verassing. Dylan moet bij de notaris komen. Anoek heeft een testament gemaakt. Hij krijgt de helft van de opbrengst van de verkoop van het huis (ongeveer drie en een halve ton) als hij voor Phewa gaat zorgen. Zo niet, dan vervalt dat deel van de erfenis. Eline reageert jaloers en loopt boos weg. Ze vindt zich gepakt door Anoek. In de wachtkamer zit Phewa op haar vader . Het is een leuk driejarig meisje. Dylan geeft haar een kusje op haar wang.

Personages

Dylan

Dylan is meteen verliefd op Anoek als hij haar tijdens de Parade ziet. Hij is een vlotte jongen die op de beurs werkt en gemakkelijk vriendinnetjes krijgt. Voordat hij met Anoek iets krijgt, heeft hij een vriendin Hanneke die veel beter in bed is dan Anoek. Ook zijn minnares Eline weet wel van wanten. Hij laat Anoek in de steek als ze kanker krijgt (gaat vaak niet mee naar het ziekenhuis). Hij brengt haar een grote klap toe als hij zegt dat vader wordt. Hij gaat met Eline op vakantie en merkt daarna dat zijn huis verkocht is. Hij start een zoektocht (via, politie en oncoloog) en gaat naar Kreta, omdat hij denkt dat ze daarheen vertrokken is. Hij vindt haar daar niet (wel zijn biologische vader). Als Eline op een huwelijk aandringt, vindt hij dat niet zo leuk. Ze is een regelnicht en streng voor Mila. Hij is zelf anders. Na de dood van Anoek moet hij bij de notaris komen en hij hoort dan wat er in het testament van Anoek staat. Het slot van de roman wijst erop dat hij voor Phewa gaat zorgen.

Anoek

Anoek heeft voordat ze met Dylan ging een handeltje in leren laarzen die ze zelf ontwierp. Ze is anders danhaar vriendinnen die steeds over seks praten. Na een brute relatie met Bram kijkt ze nu de kat uit de boom. Toch gaan ze trouwen en ze hebben het leuk samen op vakanties (Maldiven) Op Cuba ontdekt ze dat ze een knobbeltje in haar borst heeft. het is een kwaadaardige tumor. Ze pakt het wel goed op, maar wordt wat somber en moet ook vaak alleen naar het ziekenhuis. De ergste klap die Dylan haar kon uitdelen, is haar te vertellen van het kind dat hij heeft verwekt. Dan besluit ze toch wel een vorm van wraak te nemen: ze verkoopt het huis en gaat naar Nepal, waar ze tot rust komt. Ze laat zich zwanger maken van een berggids Prabal, maar begint geen relatie met hem. Het kind is meer dan welkom. het is haar uiteindelijk toch gelukt. Begeerte leert ze af. maar het noodlot slaat weer toe: de kanker komt terug. Ze gaat zich voorbereiden op de dood en doet dat ook met haar driejarige dochter Phewa. Ze vertrekken naar Nederland en ze stelt een testament op waardoor de toekomst van Phewa verzekerd lijkt.

Eline

Eline komt ion het verhaal niet veel in beeld. Uit de passages waarin ze wel vertegenwoordigd is (die door Dylan worden verteld) blijkt dat ze jaloers is op Anoek. Dylan mag vrijwel geen contact met haar en ze lijkt ook erg op geld belust te zijn. Als minnares doet ze natuurlijk haar best om Dylan Anoek te laten vergeten. Ze is sexy en mooi en Anoek is door haar tumor min of meer mismaakt (vindt Anoek) maar tegen een dode ex-geliefde is het moeilijk vechten, omdat je die idealiseert. Daarom is ze tijdens het gesprek bij de notaris zo boos.

Quotes

"Ik heb niet kunnen bijhouden hoeveel mannen er bij ons over de vloer kwamen. Niet een van hen was mijn vader. Ik vroeg er wel naar, zeker als ik er een een beetje op mij vond lijken, maar ze wuifde dat steevast weg. Wie het wel was, dat wist ze ook niet. Ze had in die periode dat ze zwanger was geraakt met drie verschillende mannen gevreeën, geen van hen had ze daarna ooit nog gezien." Bladzijde 11

"Als ze helemaal hersteld zou zijn, zou ze me terugwinnen, zei ze toen ik vertrok. Ze zou in ons huis blijven wonen, niks zou er veranderen en als ik uitgeneukt zou zijn met die jonge del zou ik terugkeren naar het warme nest dat ik had verlaten. Uitgeneukt, zo zei ze het. Nooit had ik haar het woord neuken ook maar horen gebruiken. Del ook niet, trouwens." Bladzijde 100

"Dylan heeft het wel geprobeerd, uiteraard, de eerste avond al, een hand op mijn borst, slechts heel even, samen op de bank, de paar seconden die ik erover deed om snel op te staan, naar de wc, die beneden nog smeriger was dan in de badkamer." Bladzijde 52

"Vijf dagen later, toen we op het hagelwitte strand van Cayo Coco lagen en de helletocht allang weer vergeten, schikte Anouk haar bikinitopje en voelde ze een bultje in haar rechterborst." Bladzijde 82

"180 Zij was mijn Europa. Marlena heette ze. Alleen was ik niet degene die verdween, zoals Zeus, maar zij. Er zijn meer meisjes in mijn vroegere leven geweest, maar zij was bijzonder. Ze raakte zwanger, en beweerde dat het van mij was." Bladzijde 180

Thematiek

Liefde: verbroken relatie

Dylan en Anoek worden tijdens een boek aan de Parada verliefd op elkaar. Het is 2002. Anoek is eerst wat afhoudend wat seks betreft. Dylan respecteert dat. Daarna gaan ze samenwonen en zelfs trouwen.. Omdat Dylan op de beurs werkt, zetten ze het huis op Anoeks naam. Die ontwierp Spaanse leren laarzen. Ze hebben een prima huwelijk, gaan vaak op vakantie (Maldiven, Cuba). Tijdens de laatste reis naar Cuba ontdekt Anoek een knobbeltje in haar borst. Het is een kwaadaardige tumor. Ze vertelt het resultaat van het onderzoek aan Dylan die dan op werkbezoek (maar met een minnares Eline) in Moskou is. Hij heeft al twee jaar een verhouding met Eline die heel goed in bed is, terwijl Anoek niet zo van seks geniet. Dylan gaat apart wonen van Anoek en de zwaarste klap voor Anoek is dat Eline een kind verwacht van Dylan. Ze had zelf ook graag een kind willen hebben. Ze voelt zich erg in de steek gelaten en besluit het heft in eigen handen te nemen. Ze verkoopt zelf het huis en zet het geld op de bank . Een kleine som neemt ze mee naar Nepal waar ze tot rust probeert te komen. Dat lukt wel aardig. Dylan voelt zich steeds meer gevangen zitten in een aanstaand huwelijk met Eline. Hij gaat Anoek zoeken op Kreta, waar hij zelf verwekt is. (Hij ontmoet zijn biologische vader maar vertelt dat de oude man niet). Anoek raakt zwanger van een berggids. Ze is dolblij met het kind (het is haar ook gelukt!) maar dan slaat de rampspoed weer toe. De kanker keert terug en is nu niet meer te genezen.Anoek neemt het besluit terug te gaan naar Nederland en bereidt Phewa voor op haar dood. Ook laat ze een testament opnemen waarin ze zegt dat Dylan haar kind moet verzorgen. Fet geld is daarvoor geen probleem. Hoewel Eline furieus is en tegensputtert, lijkt Dylan aan haar wens gehoor te geven.

Motieven

Vriendschap

Anoek heeft enkele vriendinnen. De trouwste van hen is Christel die haar na de reis naar Nepal in huis neemt tot haar dood. De beste vriend van Dylan is Bob.Die geeft zelf weinig om vrouwen vanwege zijn adagium: "wat je niet hebt, dat mis je niet."

Schuldgevoel

Op blz. 155 overpeinst Anoek dat het misschien wel allemaal haar schuld is geweest. Toen ze hoorde dat ze kanker had, was ze somber en depressief geworden. Ze was geen lichtstraaltje meer in huis. Ook denkt ze dat ze door haar gebrek aan zin in seks hem in de armen van de op seks beluste Eline heeft gedreven.

Wraak

Anoek neemt wraak op Dylan als hij haar in de steek laat en een kind bij Eline heeft gemaakt. Ze verkoopt het huis en neemt het geld mee naar Nepal. Een ander symptoom van wraak is dat ze de na haar dood in haar testament bepaalt dat Dylan voor Phewa moet zorgen. Daarmee treft ze meteen zijn vriendin Eline.

Queestemotief

Dylan wil weten waar Anoek is en gaat haar zoeken. Hij denkt dat ze naar Matala is gegaan op Kreta. Daar is Dylan verwekt in de hippietijd. Maar hij vindt haar niet op het Griekse eiland. De oude Griek op Kreta is zijn leven lang ook op zoek, nl. naar de vrouw bij wie hij een kind heeft verwekt. Dat is nl. de moeder van Dylan. Dylan vindt dus zijn vader terug, maar hij vertelt hem dat niet.

Seksualiteit

In de roman wordt vrij veel en open over seksrelaties gesproken. Dat doen de vriendinnen onderling (Anoek, Christel en Natascha) en Dylan vertelt over zijn vele seksrelaties op havo en heao. Hanneke zijn vriendin vóór Anoek was een "beest in bed". Anoek zelf had weinig op met seks. Ze genoot er niet zo van. Dylan moest ook 65 dagen wachten voordat ze de eerste keer met hem seks wilde. Daartegenover staat dat Eline weer gek op seks was en dat heeft Dylan zeer waarschijnlijk over de streep getrokken in zijn overspel. In Nepal heeft Anoek voor het eerst na zes jaar weer seks. Deze keer met een berggids Prabal die haar bovendien bezwangert.

Vader-zoonrelatie

Dylan weet niet wie zijn vader is. Hij is op Kreta verwekt, maar zijn moeder zegt dat ze niet weet door wie. Wanneer Dylan op Kreta naar Anoek zoekt, ontmoet hij een man die zegt dat hij vroeger bevriend is geweest met ene Marlena (de moeder van Dylan). maar hij helpt de man niet uit zijn droom. Hij zegt niet dat hij zijn zoon is.

Jaloezie

Tussen de twee vrouwen Anoek en Eline zijn er jaloerse gevoelens. Anoek had graag een kind gewild. Ze heeft kanker, gaat scheiden en dan vertelt Dylan nog dat hij wel een kind heeft gemaakt bij Eline. Maar ook Eline is jaloers, vooral aan het einde als het testament geopend wordt.

Ernstige ziekte

Anoek krijgt een ernstige ziekte. Tijdens hun vakantie naar Cuba merkt ze dat ze een knobbeltje in haar borst heeft. Ze heeft borstkanker en doorloopt het circuit: schema, operatie en bestralingen. Daarna keert de ziekte terug in haar lichaam.

Escapisme

Anoek vlucht in deel II naar Nepal. Ze heeft het huis verkocht en wil in Nepal tot zichzelf komen, maar er zit natuurlijk wel een idee van wraak achter haar actie. Toch komt ze in Nepal tot rust en berusting, vanwege de geheel andere levensopvatting die de arme Nepalezen erop nahouden.

Dood

Een van de vertellende personages sterft omdat ze eerst borstkanker krijgt en een paar jaar erna komen er uitzaaiingen door heel haar lichaam. In Nepal krijgt ze een kind van een berggids, maar die valt na een jaar tijdens een beklimming in een ravijn en sterft. Ook Marlena, de moeder van Dylan, is gestorven. Haar as is door haar zus op Kreta verstrooid.

Overspel

Dylan pleegt tijdens zijn huwelijk met Anouk overspel met Eline. Op Kreta pleegt hij overspel met een Noorse fotografe, terwijl hij een vaste relatie (met kind) heeft met Eline.

Schaamte

Wanneer Anouk een gedeeltelijk geamputeerde borst heeft, schaamte ze zich ervoor zich in het openbaar te vertonen. Zelfs voor Dylan schaamte zich : hij mag haar niet meer naakt zien en ook haar borst niet meer aanraken.

Kinderwens

Anoek heeft altijd in haar huwelijk een kinderwens gehad, maar het lukte haar niet zwanger van Dylan te raken. Ze wordt dan ook erg jaloers als Eline wel zwanger van Dylan wordt. Uiteindelijk wordt Anoek zwanger van de berggids Prabal.

Motto

"See, sometimes death wears a disguise
Just another guy that was once careful and wise."

Us3, The Day That I Died
Dit motto verwijst naar het leven van Anoek en de liefdesrelatie die ze met Dylan had.

Titelverklaring

'En ze deed het'  slaat op één van de vertellers Anoek. Ze wordt in de steek gelaten door haar man Dylan, die bovendien een kind bij een ander heeft. Anoek en Dylan kregen geen kinderen.
Ze heeft bovendien kanker, maar gaat niet bij de pakken neerzitten. In  deel II en III zit ze in Nepal nadat ze haar huis zonder medeweten van Dylan heeft verkocht.
In Nepal wordt ze zwanger van een jonge berggids. Dat feit brengt Anoek tot het onderstaande citaat dat indirect naar de titel verwijst.
(Blz. 173) "Dat ik dit heb gedaan, nóg zoiets uit de laatste twee, drie jaar wat ik vooraf onmogelijk had gedacht. Ik doe het, ik heb het gedaan! Hoor je me, Dylan? Een kind! Ik ook!"
Het is denkbaar dat de gedachte van Dylan dan is "En ze deed het."

Structuur & perspectief

De roman wordt ingedeeld in vier delen:
Deel I Zestien jaar geleden
Deel II Vier jaar geleden
Deel III Twee jaar geleden
Deel IV Nu  
Elk deel wordt onderverdeeld in een aantal kleinere hoofdstukken. 
Daarin wisselen een Hij- en een ZIj-verteller elkaar steeds af. Dat staat steeds vermeld boven het hoofdstuk. Ze vertellen beiden in de ik-vorm  en  de meeste tekst staat  in de o.t.t.
De Hij is Dylan Dilissen, de Zij is Anouk van Ganzen.
De vier delen zij chronologisch gerangschikt, maar binnen het deel wordt er wel steeds naar het verleden teruggekeken. Dat gebeurt meestal via de herinnering van de verteller. 

Decor

Er zijn diverse decors die een rol spelen:
- Amsterdam, de plek waar Anouk en Dylan elkaar ontmoeten op de Parade en waar ze later een huis hebben
- Nepal, waar Anouk naar toe vlucht met de opbrengst van het huis. Ze wil tot zichzelf komen na de scheiding.
- Kreta waar Dylan verwekt is door een man van wie hij de afkomst niet kent. Hij zoekt daar naar Anouk, die daar niet is. 

De tijd:
Deel 1 speelt in augustus 2002 (nl. 1 jaar na 9/11 zegt Dylan)
Deel II speelt dan in  2014
Deel III in 2016
Deel IV Het nu (dus begin 2018- Anoek sterft namelijk in januari)

Stijl

Winkels schrijft een zeer krachtig en helder proza. Hij windt er ook geen doekjes om als hij seksscènes expliciet beschrijft,  bijvoorbeeld die tussen hem en Eline.

Dat expliciete kun je ook terugzien in de sterke dialogen.
Ook heeft hij  sprekende metaforen: 
(blz. 108) "Onderweg naar het ziekenhuis voelde ik me als in een Amerikaanse dodencel, op weg naar het bed waar je wordt vastgebonden en de laatste naald in je arm geprikt krijg."
(blz. 193) : Ik ben als de woorden die ik voor de kinderen op het bord schrijf. Gemaakt van krijt, vluchtig, ongrijpbaar misschien, eenvoudig te wissen om weer plaats te maken voor andere woorden."
(blz. 207) "Wie weet is ze een pratend wit konijn tegengekomen en heeft ze haar eigen wonderland gevonden". (Verwijst naar Alice in Wonderland)

Slotzin

Ik hurk voor haar neer, leg mijn hand op haar knie. Ze schrikt er niet van. "En hoe heet jij?''vraag ik. "Phewa". "Ik ben Dylan". Ze knikt. "Dat weet ik", zegt ze. Ze heeft sproetjes op haar wangen. Ik geef er een kus op.

Beoordeling

Vlot verteld en goed opgebouwd verhaal over een verbroken liefdesrelatie.
De relatie gaat o.a. stuk vanwege verschillende gevoelens over seks, maar ook omdat er (o.a. daardoor) een andere vrouw  en een kind in het spel komt.
Bovendien krijgt Anoek een kwaadaardige tumor waarmee Dylan niet erg respectvol mee omgaat. De liefdesrelatie die verbroken wordt, is een veel beschreven literair thema. Ook wanneer een partner overlijdt. Dat leidt vaak tot sentimentele romans. Winkels slaagt erin het verhaal te vertellen zonder sentimenteel te worden.
Het verhaal is gemakkelijk te volgen en te begrijpen voor scholieren van examenklassen.
De bladspiegel is fijn en de roman is fraai uitgegeven.

Het kan op de literatuurlijst ook gecombineerd worden met romans als
Populair: 
Kluun- Er komt een vrouw bij de dokter
Kluun - De Weduwnaar
Ronald Giphart - Lieve 

De 'klassiekers' in dit thema zijn: 
Hugo Claus - Het jaar van de Kreeft 
Jan Wolkers - Turks fruit 
Ook de vrouwelijke personages in die romans sterven aan kanker.

Recensies

"Edwin Winkels beschrijft op een overtuigende wijze, met gevoel, maar zonder sentimenteel te worden, de geschiedenis van de relatie tussen Anoek en Dylan, de afstoting, de aantrekking, de wraak en de verzoening, indringend en zonder opsmuk. Met En ze deed het bewijst Edwin Winkels zijn kwaliteit als romanschrijver. " https://www.allesoverboek...-recensie/