Het lijkt er op dat je browser advertenties blokkeert. Scholieren.com kan alleen bestaan door inkomsten van advertenties. We
zouden het lief vinden als je de blokkade voor onze site uit zet. Dankjewel!
Examenleerlingen opgelet: over 50 dagen is het zo ver! Wil jij ook slim leren, zeker slagen? Ontdek alle tips, tests, trucs en tools van Examenbundel en sleep dat diploma binnen. Wil je zeker weten dat je niks mist? Meld je dan snel aan en ontvang alle tips in je mail!
Ik wil slagen!
Feitelijke gegevens
1e druk,
2020
250 pagina's
Uitgeverij: De Geus
Flaptekst
Vijf jaar oud was Jennie toen haar vader de hand aan zichzelf zou hebben geslagen. Nu alweer twintig jaar geleden. Zij heeft nooit in die zelfgekozen dood willen geloven. Haar broer Max, die destijds tien was, praat niet graag over vroeger. Maar Jennie kan het verleden niet laten rusten. Hun vader kijkt vanuit het hiernamaals toe op het leven van zijn dierbaren. Hij heeft de antwoorden op Jennies vragen, maar niemand hoort de doden. En als bij moeder alzheimer wordt geconstateerd, beseft Jennie dat ook zij straks geen antwoorden meer kan geven. Het wordt tijd om de feiten op te graven.
Eerste zin
Op een hete zomerdag, eenentwintig jaar geleden, kroop de vader van Max, drieënzestig jaar oud, in zijn onderbroek naar de koelkast.
Samenvatting
De beginscène beschrijft dat de negenjarige Max ziet hoe zijn vader door de kamer naar de koelkast kruipt. Op die dag, twintig jaar geleden, pleegde zijn depressieve vader Gerrit Johansen zelfmoord ( pillen, een val van de trap?). Max is er getuige van geweest dat zijn moeder op het moment dat hij zijn vader vond, niets heeft gedaan.
Hij is jaren later met een lieve vrouw getrouwd (Nora) en heeft een kind Elsie. Zijn vijf jaar jongere zusje Jennie, studeert in Groningen. Hun moeder, Johanna, heeft in Frank een tweede partner gevonden die haar nu in zijn huis in Ibiza teveel vindt worden, want ze lijdt aan Alzheimer. Frank komt haar terugbrengen naar Nederland. Jennie en Max ontvangen haar, ze merken wel dat ze aan het dementeren is. Jennie wil meteen het ijzer smeden als het heet is. Ze heeft al sinds haar jeugd vragen over de dood van haar vader. Ze weet eigenlijk niet veel meer van haar vader. Volgens haar moeder en Max was hij depressief, lag altijd op de bank en hij pleegde zelfmoord. Zelf heeft Jennie een lieve herinnering aan hem. Ze twijfelt aan de doodsoorzaak. Ze wil met Max over zijn dood praten, maar die wil dat juist niet. Grappig is dat vader Gerrit vanuit de hemel op hen kan neerkijken en zo zijn eigen gedachten daarbij heeft. God trouwens ook.
Jennie kent ook nog een oom Ed en die komt nu over om Jolanda in haar huis te helpen. Hij wil altijd iedereen helpen. Dat deed hij ook al toen haar vader nog leefde. Maar van de naaste buurvrouw hoort Jennie dat die oom Ed misschien wel verliefd op haar moeder was. In de nacht van de zelfmoord was hij er ook. Jennie blijft het vreemd vinden dat er nooit een nader onderzoek naar de doodsoorzaak is geweest, maar huis-en schouwarts waren bekenden van het gezin. Ze maakt er een queeste van. Ze bezoekt o.a. de begrafenisondernemer, die aangeeft dat haar moeder alles rond de begrafenis zelf geregeld heeft, ook de verzorging van het lijk. . Jennie wil de zaak verder laten onderzoeken door de politie te waarschuwen. Max reageert daarop furieus, krijgt ruzie met zijn Nora die hij in een woede-uitbarsting bij de keel grijpt. De politie wil de zelfmoordzaak wel verder onderzoeken en belooft de betrokken mensen te verhoren. Het wordt op die manier ook een soort coldcaseverhaal.
Oom Ed stelt voor om Johanna in een verzorgingstehuis te laten opnemen. In huize Aurora is namelijk meteen plaats. Jennie denkt dat er dwang op Johanna wordt uitgeoefend. In een passage uit het verleden vertelt Max dat hij vroeger veel van de taken van zijn dode vader heeft overgenomen (parentificatie). Ook de rol van Ed wordt toegelicht. Die wil altijd iedereen helpen, net als een soort God. Hij was op zeker moment zijn drukke baan zat en ging kalm aan doen bij de plantsoenendienst. Max weigerde contact, hoewel hij zelf hovenier was.
Johanna gaat naar Aurora, wil helemaal geen oude spullen meenemen en alles nieuw kopen. Een oude groene asbak gaat naar de recycling. Als de politieverhoren wat uitgebreider worden, geeft oom Ed aan dat hij degene was die vader Gerrit destijds van de trap geduwd heeft. Dat is een flinke schok voor iedereen. Zelfs voor Gerrit die vanuit de hemel toekijkt. Jennie komt erachter dat een lijk ook opgegraven mag worden en dat krijgt ze voor elkaar. In feite een soort terugkeer van Gerrit. Ze is wel op het graf, maar mag niet kijken. De patholoog vertelt later dat er drie keer deuken in de botten op de schedel zitten, maar ook dat er een groene glassplinter gevonden is. Wie heeft dat gedaan? Zelfs de kleine Max wordt nu verdacht. Maar als Jennie Johanna vertelt wat er uit het onderzoek is gekomen, zegt Jolanda dat zij degene is geweest die met een groene glazen asbak op het hoofd van Gerrit heeft geslagen.
Jennie heeft oude filmpjes van een leuke vader opgedoken, maar Max wil ze liever niet zien. Gerrit wil wel terugkeren naar de aarde om zijn dochter te troosten en te laten zien wat voor vader hij voor haar geweest is. Lijfelijk kan dat niet, wel in een droom. Die duurt overigens maar heel kort.
Max bezoekt zijn moeder in het tehuis. Hij blijft volgens zijn vrouw Nora lang weg, omdat hij met zijn moeder mee wil naar het zwembad. Daar vindt nog een kleine confrontatie plaats. Ze wil zwemmen, maar kan dat niet goed meer. Bij het redden van zijn moeder treft de met haar armen zwaaiende Johanna de neus van Max. Die bloedt eerst hevig, maar als hij zijn neus met het zwembadwater schoon wast, is er niet veel meer van te zien. Is met het wassen van zijn neus, het geheim van de familie uitgewist?
Jennie is vijfentwintig en studeert in Groningen psychologie. Ze heeft moeite gehad om haar traumatische verleden te verwerken. In de puberteit was ze daardoor een nogal lastig meisje, vooral voor haar moeder. Na de in Groningen gevolgde therapie heeft ze besloten om de waarheid van vroeger te achterhalen. Haar vader zou zelfmoord gepleegd hebben, maar er is nooit een goed onderzoek naar gedaan. Als haar moeder uit Ibiza terugkomt en dement is geworden, besluit ze een poging te wagen. Daarin is ze halsstarrig, ook waar haar broer Max liever afhaakt. Toch komt ze op die manier achter de waarheid.
Max
Max heeft als kleine jongen feitelijk een moord gezien. Hij heeft die verdrongen en wil eigenlijk alles uit die periode vergeten. Hij leed onder de depressiviteit van zijn vader. Hij heeft diverse zorgtaken in het gezin op zich genomen, wat niet zo goed is voor jonge kinderen. Hij wil het liefst het verleden volledig vergeten, maar merkt dat er toch heel wat herinneringen terugkeren. Hij is getrouwd met Nora en ze zijn er in enkele jaren aan gewend om bepaalde dingen wel te denken, maar niet tegen elkaar uit te spreken. Hij heeft op sommige momenten ook een kort lontje, loopt vaak weg en gaat dan bij de oever van de rivier de gebeurtenissen zitten overdenken. Één keer grijpt hij Nora zelfs bij de keel.
Toch blijkt het een goede jongen. Hij bezoekt zijn moeder in het verpleeghuis en gaat met haar mee naar het zwembad.
Johanna
Johanna heeft de laatste jaren in haar huwelijk moeite gehad met de depressiviteit van Gerrit. Als het haar teveel wordt, slaat ze met een glazen asbak in op het hoofd van Gerrit. De moord wordt in de doofpot gestopt, omdat huis-en schouwarts het als een zelfmoord beschouwden. Ze kennen elkaar ook allemaal in het dorp. Ze heeft heel lang verzwegen dat zij de dader was. Volgens de uitvaartbegeleider had ze de verzorging van het lijk zelf ter hand genomen. Zo kon ze sporen van de hoofdwond wegwerken. De moord is heel lang verzwegen, maar komt twintig jaar later toch uit. Johanna is dan aan het dementeren en als Jennie er na de lijkschouwing over begint, bekent ze dat zij de asbak heeft gehanteerd. Ze komt er, omdat ze oud is en dementeert, zonder veroordeling van af. Ze zal haar laatste dagen slijten in het verpleeghuis. Een euthanasieverklaring heeft ze al getekend.
Oom Ed
Ed is het type van de oom die eigenlijk alleen maar goed wil doen. Hij werkte ooit in het bankwezen, maar vond later dat hij het beter rustig aan kon doen. Hij stapte over naar de gemeentelijke plantsoenendienst. Hij wil in zijn leven altijd mensen helpen, ook al komt zoiets bij gewone mensen vaak verdacht over. Hij is zelfs bereid om de schuld van de moord op zich te nemen als dat de familie beter zou uitkomen.
Gerrit
Zelfs vader Gerrit speelt een rol vanuit de hemel. Hij is attent en hoort wat men beneden over hem zegt. Hij reageert dan ook (vaak ironisch en met humor) maar ze horen hem beneden niet. Uit wat hij zegt en denkt, blijkt niet dat het een vervelende man is geweest. Hij heeft een periode met depressiviteit gekend en die krijgt na zijn dood wel heel veel nadruk, vindt hij. Het liefst zou hij naar de aarde terugkeren, maar dat kan alleen in een droom. Hij wil laten zien dat er zeker bij de kleine Jennie ook een periode geweest is waarin hij wel een goede vader was. Hij was ook een goede docent, blijkt uit de filmpjes die Jennie heeft teruggevonden. Hilarisch is ook de passage als hij vanuit de hemel kijkt hoe men zijn botten bestudeert nadat die opgegraven zijn.
Quotes
"Max weet dat zijn moeder weer thuis zal komen. Frans, haar vriend die anders nooit van zich laat horen, belt al een week lang iedere dag. Omdat het zo niet langer gaat. Hij zoek nog naar het voordeligste ticket.
De laatste zes maanden is Johanna niet meer in Nederland geweest en haar kinderen begonnen aan het idee te wennen dat mama nu echt bij Frans op Ibiza woonde."
Bladzijde 14
"Gerrit lacht weemoedig om zijn dochters verlangen Max te leren kennen. Sinds hij dood is kan hij zien wat zijn kinderen denken, wat zijn vrouw denkt. Het geeft minder kennis dan hij gehoopt had. Zijn dierbaren lijken op elkaar. Alle drie proberen ze oprecht niet te liegen. Als de waarheid hen in de problemen brengt moeten ze die aanpassen. Alles wat ze zeggen moeten ze zelf geloven."
Bladzijde 69
"Jennie staat met opzet met haar rug naar haar moeder toe. Ze is geschrokken van de liefdevolle blik. Omdat ze toen meteen wist: Ze herkent me niet, de liefde is voor een ander bestemd. Maar die blik bleek voor haar als kind bedoeld. En het is alsof ze nu pas voelt hoe haar moeder van dat kleine kind had gehouden."
Bladzijde 57
"Dat Max op zichzelf is, zijn collega's op afstand houdt, dat heeft zijn vrouw nooit vreemd gevonden. Zij redeneert: zijn vader heeft hem met zijn zelfgekozen dood verlaten, zoiets traumatiseert een mens, hij maakt liever geen vrienden, hij geeft zichzelf niet."
Bladzijde 127
""En er zijn microsporen van groen glas gevonden in de inkepingen van het botweefsel, wat erop duidt dat het bot meteen glazen voorwerp in contact is gekomen."
"Groen?" vraagt Jennie. "Van een bierglas of van een wijnfles?"
Mario zwijgt. Hij doet niet aan suggesties."
Bladzijde 213
"Jennie stelt het zich voor, of ze wil of niet. Haar moeder die haar vader doodslaat met een asbak en haar broer die toekijkt. Ze ziet het kind. De jongen die ze kende, die alleen maar heeft willen vergeten."
Bladzijde 226
Het thema (en dat is heel vaak bij Esther Gerritsen) betreft de verhoudingen binnen de familie Johansen. In de familie circuleert het verhaal dat vader Gerrit twintig jaar geleden depressief is geweest en dat hij daarom zelfmoord zou hebben gepleegd. Dochter Jennie die toen heel jong was, kan zich maar weinig herinneren van haar vader en dan ook nog eigenlijk de leuke dingen (bijv. van een liedje dat hij voor haar zong). Zij is als enige niet bij de begrafenis geweest en dat feit wreekt zich jaren later als ze studeert in Groningen. Uit een soort onvrede is ze eigenlijk een lastig meisje geweest. Ze is onder behandeling gegaan bij een psychiater die haar het trauma helpt te verwerken. Max, die na de dood van zijn vader een verzorgende taak voor zijn moeder op zich heeft genomen (parentificatie), is een wat stugge hovenier geworden, die uiteindelijk ook in een huwelijk met Nora en een kind (Elsie) terecht is gekomen. Het is niet altijd even gemakkelijk voor hem: hij heeft ook een kort lontje. Eigenlijk wil hij het verleden vergeten, waar Jennie juist het verleden wil ophalen.
Als de aan Alzheimer lijdende moeder Johanna terugkomt naar Nederland (haar nieuwe vriend ziet die slepende ziekte niet zitten) wil Jennie haar kans grijpen. Ze wil achter de familiegeschiedenis komen. Ze begint een queeste naar de waarheid, waarin ze op een punt komt om het lijk van haar vader te laten opgraven. Oom Ed, de broer van Gerrit, speelt ook een rol in het verhaal. Hij was ten tijde van de zelfmoord ook in het huis van de Johansens. Was hij verliefd op Johanna )zoals een buurvrouw suggereert) en heeft hij Gerrit vermoord? De uitkomsten van het pathologisch onderzoek wijzen echter een andere kant uit. Uiteindelijk blijkt niet oom Ed, ook niet de kleine Max, maar moeder Johanna zelf de groene asbak te hebben gebruikt als slagwapen. Maar omdat ze dement is geworden, de asbak via de recycling uit het zicht is verdwenen en het eigenlijke gebrek aan bewijs ontbreekt, zal ze niet worden vervolgd.
De laatste hoofdstukken vertellen het verhaal van Max die zijn moeder een bezoek in het verpleeghuis brengt. Hij gaat met haar mee naar het zwembad. Hij heeft als jongetje voor zijn moeder gezorgd en hij wordt beschuldigd van vadermoord. Daardoor krijgt dit motief ook iets oedipaals.
Aan oom Ed, die ook van de moord wordt verdacht, kleeft overigens niets verkeerds. Hij is zo'n menselijk wezen dat altijd iemand wil helpen. Hij zou desnoods van plan geweest zijn de moord te bekennen die hij niet had gepleegd. Zo zijn er vaak geheimen binnen een familie en dat is een thema dat bij Esther Gerritsen altijd hoge prioriteit heeft. Uit de recensie van Trouw: "Gerritsens boeken gaan in de grond over de frictie tussen wat je in het leven wilt en wat je krijgt, iets waar ieder mens mee te maken krijgt maar die zij op borende wijze ontleedt en verbeeldt."
Een tweede thema in deze roman is het fenomeen van de herinneringen. Er zijn volop citaten in deze roman die verwijzen naar herinneringen. Mensen leven altijd met herinneringen. Maar sommige mensen willen zich bepaalde dingen helemaal niet herinneringen. Ven hen is Max een voorbeeld. ( Alleen wat hij stilhoudt, kan veilig in hem blijven bestaan, behoudt daar zijn kracht"-blz. 68)
Daarentegen wil Jennie die zich maar weinig van haar vader kan herinneren, juist alles doen om herinneringen aan hem op te roepen. Op een zeker moment wil ze filmpjes draaien met daarin een hoofdrol voor haar vader die er dan heel knap en fris uitziet. Max loopt weg bij de vertoning. Maar Jennie heeft ooit van haar onderwijzer gehoord "dat je alle goede dingen moet herinneren."(blz. 73)
Ook moeder Johanna speelt een rol bij de overgebleven en soms "teruggekeerde" herinneringen. Alzheimer speelt daarin ook een symbolische rol. Binnenkort zal ze alles vergeten zijn, denkt Jennie en daarom bindt ze kat de bel aan. Een symbolisch gegeven is ook dat moeder Johanna helemaal niets uit haar oude huis wil meenemen. Ze wil alles nieuw. Weg herinneringen. De groene asbak (die bij haar natuurlijk herinneringen oproept) zal naar de recycling verdwijnen (is dat ook terugkeer?)
Zelfs Gerrit (in de hemel) speelt een rol bij de herinneringen. Hij zou graag even als een echte ridder te paard willen terugkeren naar de aarde, maar dat kan fysiek niet. Dan zou hij graag aan Jennie laten zien dat hij ook heel erg leuke dingen met haar heeft gedaan.
Motieven
Queeste
Jennie heeft de dood van haar vader niet bewust meegemaakt. Ze is destijds ook niet bij de begrafenis geweest. Ze wil terug naar de herinneringen over haar vader. Twintig jaar na de vermeende zelfmoord start ze (inmiddels een volwassen studente) het proces van de terugkeer. Dat wordt een queeste naar de werkelijkheid van twintig jaar terug.
De dood
Gerrit heeft volgens de overlevering zelfmoord gepleegd. Hoewel hij atheïst is geweest, komt hij wel in de hemel. Hij volgt zijn familieleden van bovenaf. Geeft commentaar op hun uitspraken en handelingen, maar die horen ze niet. God geeft hem af en toe een (humoristische) reactie.
Zelfmoord
Gerrit Johansen zou volgens de familie zelfmoord hebben gepleegd, omdat hij zo depressief was. Later blijkt er iets anders te zijn gebeurd.
Depressiviteit
Gerrit was in de laatste jaren van zijn leven depressief. Vooral door zijn vrouw Johanna en zijn zoon Max wordt hij op die manier herinnerd. De zelfmoord zou dan een gevolg zijn van zijn depressiviteit.
Moord: whodunit
Als Jessie begint te zoeken naar de waarheid, wordt de queeste eigenlijk ook een whodunit: er komen diverse personages voor de moord in aanmerking, nl. oom Ed (die verliefd zou zijn geweest op Johanna), Max (vanwege het voor hem zo nare gedrag van zijn vader) en Johanna (die in de laatste jaren van het huwelijk slechte ervaringen heeft met Gerrit, die maar op de bank ligt en verloedert)
Uiteindelijk bekent zij de moord. Ze heeft hem met een glazen asbak op zijn hoofd getimmerd.
Alzheimer
Johanna krijgt Alzheimer. Frank, haar nieuwe vriend die op Ibiza woont, is haar dan liever kwijt. Hij brengt haar terug naar haar kinderen in Nederland. Niet lang daarna vindt oom Ed dat ze maar beter in een verpleegtehuis kan worden opgenomen. Dat gebeurt.
Motto
"There Ain't No Grave Gonna Hold My Body Down""
Brother Claude Ely
Een mooi citaat dat o.a. verwijst naar het opgraven van het lijk van Gerrit.
Titelverklaring
Op blz. 233 staat: "Geef me een paard, roept Gerrit, laat me het hiernamaals uit galopperen en als een ridder terugkeren, laat me eenmaal weer de vader zijn die ik ook was. Laat me een vader zijn zoals kleine meisjes hun vader willen zien, geef me een kans!" De reglementen van het hiernaaals zijn strikt, uitzonderingen zijn niet bekend. Het enige wat ze hem kunnen geven is een droom. "[....] Gerrit protesteert luidkeels. Dit is wel heel mager! Maar zijn mededoden zeggen hem niet te klagen. Er zijn er velen die met minder genoegen moeten nemen of zelfs slechter terugkeren. Gerrit wil het niet horen.
Gerrit keert "dus in een droom terug bij Jennie. Ze heeft haar vader nauwelijks gekend. Hij is dood, verblijft in de hemel en mag niet terug, maar wel in een droom. Deze terugkeer is eigenlijk wel het belangrijkste, ook al kun je het woord "terugkeer" in deze roman op veel meer passages van toepassing laten zijn. Johanna keert naar Nederland terug als ze dement wordt en haar tweede partner haar liever weer kwijt is. Ze keert terug uit Ibiza. Oom Ed keert terug in het leven van Johanna. Hij wil haar net als vroeger weer helpen. Het gaat ook over de terugkeer van herinneringen. Bij Jessie via oude teruggevonden filmpjes, bij Max ( "De grote terugtocht naar toen is allang begonnen en er komen elke dag nieuwe details bij. Het verleden wordt steeds completer."(blz. 216) . Ook de herinnering bij de aan Azheimer leidende Johanna keert terug. Ze bekent dat zij degene is die Gerrit met de groene asbak geslagen heeft.
En ook deze passage op blz. 196: ""Filmpjes!" roept Elsie. Max verstijft. Alsof ze tegen hem zeggen dat vader zo binnen komt lopen. De opstanding begint groteske vormen aan te nemen."(wat is opstanding anders dan terugkeer?)
Op blz. 243 staat nog een passage over Johanna en zoon Max: "Ze lopen gearmd door de gang, terwijl zijn moeder niet weet wie hij is en dat lijkt hem het nu het best haalbare. Als alles terugkomt, komt de schaamte ook terug, kan ze hem niet aankijken."
Structuur & perspectief
Het verhaal wordt verteld in 37 releatief korte hoofdstukken zonder titel en ook zonder nummering. De hoofdstuken worden gescheiden door witregels. In deze roman is er steeds een wisselend perspectief van de personages die een rol spelen in het verhaal. Dat gebeurt zelfs binnen de hoofdstukken: je ziet de handeling steeds vanuit de gezichtspunten van Jennie en haar vriend Peter, Max, zijn vrouw Nora, Johanna, oom Ed, de dode Gerrit en zelfs God. Dat laatste is wel grappige vondst. Alle personages laten dus iets van hun binnenkant zien.
Het verhaal wordt afwisselend verteld in de o.t.t. (het verhaal-heden) en de o.v.t. (de geschiedenis van twintig jaar geleden)
Decor
Esther Gerritsen is een meesteres in het verzwijgen van data en decorgegevens. Er wordt wat de plaatsnamen betreft slechts over Ibiza gesproken (waar Johanna met een tweede partner woont) en over Groningen (waar Jennie psychologie studeert). Waar het ouderlijk huis van de familie staat, wordt niet vermeld. Onmgevingsfactoren zijn een rivier (Max zit aan een oever) en een dorp, een kleine gemeenschap waar de meeste mensen elkaar kennen.
Ook over het jaar waarin het verhaal-heden speelt, wordt geen mededeling gedaan. Het verleden (de zelfmoord van vader Gerrit) is twintig jaar geleden geschied. Wel kun je uit de tekstgegevens min of meer opmaken dat het verhaal-heden in onze eigen tijd speelt. Op blz. 37 zegt Max dat het nu "herfst is."
Stijl
De stijl van Esther Gerritsen is altijd herkenbaar. Zo helder als wat, geen onnodige lastige woorden, zuivere dialogen en ze gaat spaarzaam om met metaforen. En ineens lees je fraaie gedachten die ook al weer op een eenvoudige manier verwoord worden.
Een paar sprekende voorbeelden: (blz. 77) "Gerrit glimlacht. Natuurlijk. De waarheid is geen doel op zich, de waarheid is altijd iemands dienaar." (blz. 81) "Mensen die liegen leren de leugen uit hun hoofd en gebruiken altijd exact dezelfde woorden.") (blz. 103: "Wat helpt tegen schaamte is straf. iets moet erger worden dan de schaamte. Zoals je ondraaglijke jeuk kunt verdrijven met pijn door je huid stuk te krabben. Schaamte is jeuk in het hoofd.") (blz. 137: "Iemand moet het doen, zegt Ed. De tragiek van zijn leven. Iemand moet het doen. Iemand moet het gedaan hebben, iemand moet de schuld krijgen. Eds naam zou Iemand moeten zijn.") (blz. 142: "Je zou denken dat het sterven van je ouders ook het verleden kan laten sterven. Maar het is steeds weer hetzelfde liedje: als het verleden jou loslaat, begin je vanzelf te zoeken waar het gebleven is. Gewend geraakt aan een last kun je niet meer zonder.') En een citaat bij de opgraving van Gerrit. (blz. 207) "Een man stapt in de graafmachine. Jennie voelt jaloezie. Twee andere gestalten verdwijnen achter de schermen. Alsof je een licentie moet hebben om te mogen zien wat de dood met het menselijk lichaam doet."
Dit stijlonderdeel wordt besloten met een prachtige, uitgewerkte metafoor 0- blz. 36-37: "(Hij (Max) heeft geen voorkeur voor de eik in de winter of voor die in de zomer. De eik is een kind dat elke dag verandert, uit zijn kleren is gegroeid en er wonderlijk genoeg weer terug in groeit in de zomer. Een kind dat lijkt te veranderen, maar steeds weer opnieuw zichzelf wordt. Nu in de herfst komen zijn armen langzaam bloot en zie je hem naakt in een danspose die hij ooit voor Nora heeft nagedaan."
Slotzin
Max blijft staan. Het bloeden stopt. Hij wast zijn handen en zijn gezicht schoon. Het bloed vermengt zich met het vele water en al snel is er niets meer van te zien.
Bijzonderheden
Over de totstandkoming van de roman zegt Esther in het AD het volgende: ,,Mijn vriend en ik waren in Beieren want daar woont familie van hem. We bezochten een oude tante in een verpleeghuis. Die tante was dement. Ze had het over haar man en vroeg of ze bij zijn begrafenis geweest was. Mijn vriend en ik kenden elkaar nog niet zo lang toen. Ik ontmoette die dagen mensen uit zijn verleden en mensen van nu. Ineens dacht ik: eigenlijk is het een wonder dat we al die personen en tijden zo lang uit elkaar kunnen houden.” Hoe is dat verwerkt in ‘De terugkeer’? ,,De dochter in mijn boek moet opschieten met haar vragen. Want wat die moeder vertelt, is steeds minder geloofwaardig. Maar of het niet klopt wat ze zegt... We aten in Beieren bij vrienden. Schnitzels. Die vrienden hadden een hond, Henri. Op een gegeven moment was er een schnitzel over en die stopten ze in de boom en toen ging Henri die uit de boom halen. Straks ben ik 80 en dan heb ik het over Henri und der Schnitzelbaum en dan denkt iedereen: die vrouw is compleet gestoord.”
Beoordeling
"De terugkeer" van Esther Gerritsen is de achtste en zoveelste prachtige roman de schrijfster. De thematiek is bekend (hoe gaat het in familierelaties?), de stijl is bekend (prachtige oneliners, metaforen en geslaagde dialogen) de compacte opbouw van haar romans is perfect. Esther Gerritsen heeft geen honderden pagina's nodig om een verhaal goed neer te zetten, eigenlijk schrijft ze geen woord teveel. En dan is er ook nog een uitgever (De Geus) die er in slaagt om telkens weer met een prachtige gebonden uitgave, een fraaie cover en een heerlijke, ruime bladspiegel een roman van Esther Gerritsen tot een waar leesfeest te maken. In deze roman weet Gerritsen van een familieroman ook nog een whodunit te maken, zonder tot het genre van de literaire thriller af te zakken. Kortom, een echte aanrader, zeker ook voor scholieren.
Recensies
"Een van de sprekende personages in De terugkeer is vader Gerrit, die na zijn dood vanuit het hiernamaals neerkijkt op zijn familie. Het is een bovennatuurlijk element dat Gerritsen mijns inziens beter had kunnen weglaten. Ik snap wel waarom ze hem wilde opvoeren, de voorheen depressieve man kijkt na zijn dood opgelucht en onthecht neer op het gedoe, waardoor je al die verschillende emoties over de allang gepasseerde dood van Gerrit ook weer kunt relativeren: hij is eindelijk gelukkig. Maar ik vind zijn optreden toch niet helemaal geslaagd, omdat het enige afbreuk doet aan die borende blik van Gerritsen in de zielsgesteldheden van de aardse achtergeblevenen. Maar afgezien daarvan is De terugkeer een geslaagde roman, waarin geen eindjes aan elkaar worden geknoopt maar die de lezer achterlaat met het onrustige gevoel dat we het ook allemaal niet weten."
https://www.trouw.nl/cult...~b7a37292/
"Depressie, zelfmoord, dementie: zware kost zou je denken. Maar dat is het wonder van Gerritsens proza: ondanks die menselijke ellende is het licht en humoristisch. Het bestaat voor de helft uit dialoog, daarin was ze altijd al ijzersterk, ik ken weinig schrijvers die zo schrijnend een situatie, en het ongemak tussen mensen kunnen schetsen met een paar zinnetjes. Er wordt voortdurend van perspectief gewisseld.. Moeiteloos kruipt Gerritsen in de hoofden van alle hoofdpersonen. Zelfs vader Gerrit geeft af en toe zijn commentaar vanuit de hemel en ook God doet af en toe een duit in het zakje. Lastig. Gerrit ‘vindt het nog steeds moeilijk om als levenslange atheïst na zijn dood alsnog met God rekening te moeten houden. Hij probeert hem te ontwijken voor zover dat gaat. Hij heeft nooit om een hiernamaals gevraagd.’ Gelukkig heeft God het druk."
https://www.ncrvgids.nl/r...gerritsen/
"In een goed toegankelijk proza legt Gerritsen bloot wat twintig jaar verborgen bleef. Toch geeft ze de lezer nog genoeg te raden over. Wat dat betreft is dit dan ook geen misdaadroman of zelfs thriller te noemen. Opmerkelijk is ook de stem van de overleden vader Gerrit. Zijn observaties van zijn voormalige gezin en zijn korte gesprekken met God hierover geven zelfs een vleug humor aan het boek. Maar het wordt niet raar of ongemakkelijk, hij is een toeschouwer op gepaste afstand."
https://www.hebban.nl/rec...-terugkeer
"Max, Jennie en Johanna begrijpen elkaar verkeerd omdat ze muurvast zitten in hun eigen script. Wat de roman ontroerend maakt, is dat al die miscommunicatie voortkomt uit het verlangen iets voor elkaar te betekenen, bij elkaar te horen, al is het maar om een gat in zichzelf te vullen. Gerritsen heeft weinig woorden nodig om te laten zien hoe handelen uit eigen vooronderstellingen en handelen uit liefde hetzelfde kunnen zijn, elkaar in de weg kunnen zitten: ‘Het is zijn moeders hart dat hij moet beschermen. Zijn moeder, die hem troost door te zeggen dat het uitzicht mooi is.’"
https://www.groene.nl/art...opstelling
"Onder aanvoering van Jennie haalt Gerritsen al die verdrongen gedachtes naar boven. Met het genadeloze afdalen in het Johansen-verleden laat ze ook aangrijpend zien hoe diep trauma’s precies zitten, zelfs als ze definitief begraven lijken. Depressie, beseffen we, of misschien wel élk trauma, is een besmettelijke ziekte, die generatie op generatie treft en in zijn greep houdt.
Het wonderlijkste van "De terugkeer" is misschien wel dat Gerritsen met zulke zware materie zo vaak voor een harde lach zorgt, zonder iets af te doen aan de gruwelijke lijdenswegen. Het licht absurde en het loodzwaar-serieuze gaan bij haar ongeëvenaard goed en vanzelfsprekend samen."
https://www.parool.nl/kun...~b017ac7f/
Bronnen
Interview met de schrijfster over haar nieuwe roman.
Als je van de schrijfster wil weten hoe ze het boek bedacht heeft, kun je het interview met Esther Gerritsen op de radio NPO1 afluisteren. Het duurt wel een flinke tijd.
Wil je onbeperkt toegang tot alle Zeker Weten Goed verslagen? Meld je dan aan bij Scholieren.com.
35.630 scholieren gingen je al voor!
Geschreven door Cees
Ik heb verreweg het grootste deel van mijn leven voor de klas gestaan. Eerst vijf jaar op een basisschool, daarna veertig jaar op diverse scholen voor voortgezet onderwijs: havo en vwo, onder- en bovenbouw. Ik vond het destijds mijn taak om de verouderde en 'afgezaagde' literatuurlijsten voor Nederlands te vernieuwen en mijn leerlingen kennis te laten maken met nieuwe en/of jonge schrijvers. Lezen kan namelijk ook gewoon leuk zijn. Docenten kunnen je met het aanprijzen van leuke en/of spannende boeken enthousiast maken. Stukken die interessant zijn, voorlezen in de klas. Kort vertellen waarover een boek gaat. Ik heb nu ruim 1460 verslagen gemaakt, waarvan een heleboel Zeker-Weten-Goed-verslagen. Er staan vragen over de inhoud aan het eind om je te laten zien of je het boek begrepen hebt.
Bij Scholieren.com probeer ik daarom zo veel mogelijk boeken van nieuwe schrijvers te bespreken. Ik hoop altijd dat de 'moderne leraar Nederlands' het zijn leerlingen toestaat om de wat minder bekende schrijvers ook op de leeslijst te zetten. Uittreksels maken vond ikzelf vroeger helemaal niet leuk. Ik kocht daarom ook uittrekselboeken. (Bijvoorbeeld Literama, Apercu, Der Rote Faden) Nu maak ik zelf boekverslagen voor scholieren.com. Nog een gemeend advies: wees verstandig en lees altijd wel het boek. Dan kan een boekverslag op scholieren.com een een prima geheugensteun voor je mondeling zijn. En geloof me, docenten kunnen vanwege tijdgebrek ook niet alle boeken lezen die jaarlijks verschijnen; zij raadplegen daarom ook wel de boekverslagen die scholieren.com levert.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden