Feitelijke gegevens
- 6e druk, 2006
- 174 pagina's
- Uitgeverij: Wereldbibliotheek
Flaptekst
Mijnheer Godgegeven is 59 jaar als hij op een ochtend ontdekt dat hij in een andere wereld verkeert, waar hij de naam Breekwater toebedeeld krijgt. Ook blijkt hij een schuchtere relatie te hebben met zijn secretaresse. De hele situatie bevreemdt Breekwater, maar hij geeft zich, soms tegenstribbelend, over aan zijn nieuwe werkelijkheid, ook na zijn dood. Want na zijn overlijden leeft hij gewoon verder.
Degene die Breekwaters leven zo op zijn kop zet, is de hoofdfiguur van het boek, Lokien. Lokien is verantwoordelijk voor Breekwaters bestaan, hij achtervolgt hem als een schaduw, en bepaalt zo Breekwaters leven en denken, waardoor ook Lokiens zelfinzicht toeneemt.
In de roman Breekwater frappeert nog steeds het vernieuwende karakter van het met veel inventiviteit en taalplezier geschreven verhaal.
Eerste zin
De heer Godgegeven hoorde een vogel fluiten en keek omhoog in de boom of hij de vogel kon ontdekken of misschien het vogelnestje.Samenvatting
Het boek begint bij meneer Godgegeven. Hij is een man van 59 jaar die een goede baan heeft bij een verzekeringskantoor. Hij is al vele jaren gelukkig getrouwd en het gaat goed met hem. Op een dag ontmoet hij in een café Lokien, een ietwat merkwaardige jongeman. Later in het boek kom je er als lezer achter dat hij meneer Godgegeven al een tijd lang observeert en dat hij hem omdoopt tot de hoofdfiguur van zijn roman, meneer Breekwater. Vanaf dat moment gaat Godgegeven als Breekwater door het leven en worden zijn doen en laten bepaald door Lokien. Hij krijgt een affaire met zijn secretaresse Merel, die ongeveer twintig jaar jonger is. Breekwater heeft moeite met het feit dat hij ouder wordt en dat zijn lichaam steeds verder achteruit gaat. Daarom lukt het hem niet om intiem met Merel te zijn. Breekwater raakt bekend met de vrienden van Lokien, waar hij steeds vaker thuis komt. Hij is het niet eens met hun intellectueel gepraat en wordt steeds weer op de kast gejaagd. Hij krijgt ook steeds vaker last van transpiratieaanvallen, waarbij hij over zijn hele lichaam ongecontroleerd begint te zweten. Wanneer Breekwater met Merel zijn geboortedorp bezoekt, blijkt dat hij niet meer dezelfde persoon is als hij ooit was. Hij kan zich namelijk geen enkel gevoel herinneren uit zijn verleden, hij kan alleen de feiten over het dorp beschrijven. Dit maakt hem in de war. Breekwater overlijdt twee keer in het boek, eerst door een ongeluk en later door een ernstige verlamming. Het is niet duidelijk of dit dromen zijn of toe te schrijven is aan de experimentele stijl van de roman. Na zijn dood kan Breekwater het leven van zijn geliefden op aarde volgen. Het boek eindigt met Breekwater die zich herinnert dat hij, als Godgegeven, de naam van een vogel wilde opzoeken. Hiermee wordt zijn leven als Breekwater afgebroken, hij herinnert zich weer iets van zijn verleden.
Personages
Breekwater
De heer Breekwater is een romanfiguur, bedacht door Lokien. Hij is de hoofdfiguur in het verhaal. Breekwater is een man van 59, die zich zorgen maakt over zijn leeftijd en zich graag jonger wil voelen dan hij is. Dit doet hij door zich te omringen met de Lokien en zijn vrienden en een affaire te beginnen met zijn veel jongere secretaresse. Toch slaagt hij er niet in om dat leven succesvol te leiden, het lijkt erop dat hij zich moet neerleggen bij het ouder worden.
Lokien
Lokien is de jongeman die de heer Godgegeven observeert en hem omdoopt tot zijn romanpersonage, Breekwater. Lokien heeft zelf angsten voor ouder worden, onder andere voor creatieve impotentie, en gebruikt Breekwater om te zien hoe dit hem afgaat.
Quotes
"We worden ouder en ouder, maar we komen niet méér over het leven te weten dan toen de gemiddelde leeftijd dertig jaar was. En wat we te weten komen, weten we alleen nog maar voor onszelf, je zoon of een volgende generatie heeft er niets aan; zij moeten het allemaal opnieuw leren." Bladzijde 32
"Het was klein, hij kon het in zijn vestzak steken. Het was een stuk taaitaai, hij kon het opeten. Het was een boerenroman uit een uitleenbibliotheek, hij kon het beduimelen. Hij kon doen wat hij wilde maar het was er. Daarna was hij het, bijna, vergeten. En nu herinnerde hij het zich weer. Hij meende dat het groen was, dit dorp." Bladzijde 45
"Maar ook het laatste voorwerp verdween, de laatste gedachte vervaagde. Een dag later stierf zijn hele lichaam. En met hem stierf de hele wereld, ook ik." Bladzijde 130
"In deze staat, in een staat van voortdurende emotie, brengt de heer Godgegeven zijn beminde naar huis. En hiermee is de basis gelegd voor een gruwelijke catharsis; ik bedoel, voor de heer Godgegeven." Bladzijde 9
"Het was een verhouding, stelde hij zich voor, die op de rand van de werkelijkheid stond, zoals de man zelf op de rand van de werkelijkheid stond, van zijn en niet-zijn." Bladzijde 86
"Hij haatte de man omdat deze het levende, halflevende symbool was van wat hij, Lokien, later zou zijn. Aftakeling." Bladzijde 132
Thematiek
Fantasie en werkelijkheidHet boek draait vooral om de relatie tussen de werkelijkheid en de fantasie van de personages en de auteur. De scheiding hiertussen is niet altijd duidelijk. De wedergeboorte van mijnheer Godgegeven als de heer Breekwater is de belangrijkste gebeurtenis in het verhaal. Ook ouderdom en de gebreken spelen een grote rol.
Motieven
Impotentie
De heer Breekwater is bang dat hij last zal krijgen van impotentie, wat ook gebeurt. Voor hem staat dit voor de aftakeling van zijn lichaam bij het ouder worden en het voor eeuwig verliezen van zijn jeugd. Ook Lokien is bang voor impotentie, maar dan wat creativiteit betreft. Het speelt daarom een grote rol in het boek.
Transpiratie
De heer Breekwater heeft last van ontzettende zweetaanvallen. Hij kan dit niet controleren, het overkomt hem door Lokien. Ook dit heeft te maken met zijn angst voor het ouder worden van zijn lichaam.
Trivia
In 2003 won Sybren Polet, van wie de echte naam Sybe Minnema was, de Constantijn Huygens prijs voor zijn gehele oeuvre.
Titelverklaring
Breekwater slaat op de naam van de hoofdpersoon, die mijnheer Godgegeven heeft gekregen van Lokien. Door het hele boek wordt hij ook zo aangeduid, pas tegen het einde wordt genoemd dat zijn voornaam Jan Hendrik is. De naam Breekwater zou kunnen slaan op het breken van de vliezen bij een geboorte, aangezien de heer Breekwater als het ware als nieuw mens wordt geschapen in de roman.
Structuur & perspectief
Het boek is opgedeeld in 21 hoofdstukken, zonder titel. Het verhaal loopt allesbehalve chronologisch, er wordt heen en weer gesprongen tussen verleden, heden en toekomst. Dit gebeurt soms ook middenin een hoofdstuk, wat maakt dat je als lezer goed op moet letten.
Het boek is in de derde persoon geschreven. Meestal wordt het perspectief van Breekwater gevolgd, maar soms ook het perspectief van Lokien. De gedachten van deze personen worden dan uitvoerig beschreven.
Decor
De roman speelt zich af in een Nederlandse stad. Aangezien er grachten zijn valt te denken aan Amsterdam. Er wordt niet expliciet gemaakt waar het verhaal zich afspeelt. Dit geldt ook voor de tijd. Waarschijnlijk speelt het verhaal zich in de jaren '50 af, na de Tweede Wereldoorlog in Nederland.
Stijl
Polet heeft een bijzondere schrijfstijl. Zijn werk kan gerekend worden onder dat van de vijftigers. Breekwater wordt ook wel een filosofische of experimentele roman genoemd. De grenzen van de werkelijkheid zijn vaag en het is niet precies duidelijk waar de werkelijkheid ophoudt en fantasie begint. In het boek wordt niet expliciet gemaakt wat er echt met Godgegeven/Breekwater gebeurt of wat uit de fantasie van Lokien voortkomt. Polet speelt zo met het idee van bestaan en wat dit nu eigenlijk inhoudt en hij laat zien dat de werkelijkheid niet altijd statisch en eenduidig is. Zijn taalgebruik is erg poëtisch en beeldend, bijvoorbeeld op bladzijde 45:
"Hij sloeg met zijn gedachten om zich heen, drie, tien platte handen in de lucht. De gedachten fladderden - aangeschoten vogels - en vielen neer."
En op bladzijde 98:
"Het was warm en dromerig in het park. De bomen hadden hun colbertjasjes uitgetrokken en stonden nu in hemdsmouwen te praten."
Het grootste deel van het boek is in de verleden tijd geschreven, maar soms wordt er plots geswitcht naar de presens binnen een hoofdstuk.
Slotzin
Van zijn lessen in natuurlijke historie.Bijzonderheden
Breekwater is de eerste roman die Polet publiceerde. De romanfiguur Lokien zou in totaal in elf van zijn boeken verschijnen. Deze boeken worden daarom ook wel de Lokien-reeks genoemd.
Beoordeling
Breekwater is in mijn ogen een bijzonder en interessant boek. Ik vind de schrijfstijl van Polet erg mooi en de vele vergelijkingen en verwijzingen intrigeerden me. Het boek maakte me wel in de war, omdat niet duidelijk is wat bij de werkelijkheid hoort en wat verbeelding van een van de personages is, maar dat vond ik juist ook interessant aan het verhaal. Ik zou het boek zeker aanraden aan scholieren, maar het is wel een uitdaging!
Recensies
"In dit klimaat kon Polet weliswaar niet mainstream worden, maar groeide hij met nieuwe Lokien-boeken en een stroom dichtbundels wel uit tot de grand old man van de Nederlandse avontuurlijke literatuur." https://www.groene.nl/art...-1924-2015
"Polet relativeert de romanwerkelijkheid nog eens extra door zijn personages zich ervan bewust te laten zijn dat zij romanfiguren zijn (vgl. zinnen als: ‘Dit is geloof ik de eerste keer dat het in dit boek geregend heeft’ en het antwoord daarop: ‘Ik weet het echt niet, ik zou het moeten nalezen.’)." https://www.dbnl.org/teks...w00503.php
REACTIES
1 seconde geleden