Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2020
• 201 pagina's
• Uitgeverij: Leopold

Flaptekst

Eerste zin

Studentenontgroening gaat gewoon door ( Kop in de kranten) Deze week start de ontgroeningsweek van studentenvereniging Veneris Dies Nigra, die vorig jaar negatief in het nieuws kwam vanwege een noodlottig voorval.

Samenvatting

Begin
Krantenartikel waarin staat dat de ontgroeningstijd weer is aangebroken. Een terugblik naar het jaar ervóór, toen een jonge student ernstig gewond raakte, omdat hij een bierkrat optilde waarin een stanleymes was gemonteerd.

De vijf dagen van de vertelling van de ontgroeningsweek in het heden wordt tien keer kort onderbroken door de weergave van een verslag van het verhoor van Megan Visser over wat er op Black Friday is gebeurd. De onthulling van de misdaad komt op deze manier steeds een stukje verder, wat voor de spanning heel goed is.

Monday 
Er zijn steeds twee vertellers en verhaallijnen.
Megan: wordt voor een hele zaal joelende studenten ontgroend en vernederd. Ze is 57 biertjes waard en wordt 'gekocht' door P. Ze heeft een erg moeilijk jaar achter de rug. Haar beste vriendin Lara is namelijk overleden aan kanker.
Ze moet nu alles doen wat P. zegt. Ze moet zelfs van hem in het water springen, maar dan houdt hij haar op het laatste moment toch tegen.
Megan heeft ook een cavia gekregen die ze die week in leven moet houden. Ze noemt die cavia Lara.

Ris: moet iemand 'bekpeddelen' (zoenen) anders moet hij die week naakt verder. Hij zoent een meisje op de mond dat op Megan lijkt. Hij is 150 bier waard en wordt gekocht door Yellow, de leider van de studentenclub. Ris is door zijn bonusmoeder (de vrouw van zijn moeder) voorbereid op de vernederingen die er zullen komen. Hij wil alles zo goed mogelijk doen en hij helpt dan ook een dikke jongen, Bolle, aan een onderbroek. Ze lijken meteen al vrienden te worden.

Thuesday
Ris gaat het ontbijt voor de leiding maken als opdracht. Hij ontmoet in de barak Bolle die gepijnigd is en onder de schrammen zit. Die wil niet zeggen waardoor. Het gevonden ontbijt wordt door Ris verdeeld. Hij is erg sociaal bezig. Ze gaan later die dag naar 'Het Huis' in het centrum van de stad. Je kunt daar een kamer verdienen door een moeilijke opdracht te vervullen. Ris wint de opdracht niet. 's Avonds krijgen ze als varkens bonen te eten. Bolle weigert dat: hij wil geen varken zijn. 

Megan raakt gedurende de dag bevriend met Bibi. Die wordt vernederd en Megan helpt koffiedrab uit haar haar te wassen. P. ziet het en waarschuwt haar. Toch lijkt hij aardiger dan Yellow te zijn. Megan verdient bij de opdracht in het centrum een kamer. Ze wil die eigenlijk niet eens hebben. 's Avonds krijgen ze als varkens smerige bonen te eten. Dat is vernederend. 

Wednesday
Ris moet zelf een ontbijt verzorgen. Hij gaat naar een boerderij in de buurt (Frederik). Die boer is het al gewend en hij krijgt 21 ontbijtjes mee. De boer zegt dat hij later best voor hem kan komen werken. 

Megan wordt die dag met haar hoofd in een koeienvlaai geduwd door P. net als Bibi. Ze vertelt haar verhaal over haar gestorven vriendin Lara aan Bibi. Lara leed aan kanker en had euthanasie gepleegd. Ze had Megan daarover niet ingelicht. Megan op die avond zoent P.

Thuesday
Megan wordt door Yellow en Left Over lichamelijk benaderd. O. is daarover boos. Megan denkt weer aan Lara die een echte doorzetter was. Ze moet volhouden bij die engerds.
Bolle verklaart zijn vriendschap aan Ris. Bolle heeft nooit echte vrienden gehad.

Black Friday
Het is de laatste dag en er staat nog iets te gebeuren.
Megan moet een eed van zwijgen afleggen die met bloed bezegeld wordt.

Ook Ris moet de eed afleggen om niets te vertellen wat er in de ontgroening gebeurt.

Megan moet een laatste fysieke strijd uitvechten met Bibi. Het gaat om wie de kamer krijgt. Megan wil die niet eens, maar dan moet ze Bibi vernederen van Yellow. Megan slaat tegen haar zin Bibi knock out. 

Ook Ris moet knokken tegen Bolle. maar die wil niet vechten tegen zijn vriend. Hij verliest dan ook dik. Yellow komt bij Ris en zoent hem op zijn mond. Ris is geen homo en schrikt ontzettend.

Hoewel de Black Friday voorbij is, haalt Yellow nog één lelijke streek uit. De cavia Lara die Megan goed heeft verzorgd, wordt door hem boven een diepe schacht gehouden om te kijken of Megan dat mentaal aan kan. Die schreeuwt dat dat een lafhartige moord is. P. die verliefd is geworden op Megan, wil haar te hulp schieten....

Dan komen ineens de twee verhaallijnen bij elkaar. P. wordt door Yellow op dat moment ineens Ris genoemd. Dan wordt ook duidelijk dat de verhaallijn van Ris een jaar eerder is geweest dan de verhaallijn van Megan.
Ris heeft een jaar daarvoor het stanleymes in de bierkrat gemonteerd, omdat hij wilde wraak nemen op Yellow die hem had aangerand. Maar stom toeval wilde dat de Bolle (Left Over) die krat ging halen en ernstig verwond raakte. Dat was niet de bedoeling van Ris geweest, maar de code van de club had verboden erover te praten of om aangifte te doen. Bolle was namelijk het slachtoffer van de enge Winter die hem gepijnigd had en ook seksueel had lastig gevallen.

Yellow gooit de cavia in de schacht en bij het gevecht tussen Yellow en Ris krijgt de eerste een duw en hij valt achterover in de schacht. Hij is ook dood.
Bij het laatste verhoor bekent Ris tegenover de politie dat hij schuldig is. Het is geen moord, want er is geen opzet en geen sprake van voorbedachte rade.
In de krant van die week wordt gesproken over 'dood door schuld'. 

In de epiloog (Monday) bezoekt Megan Ris in de gevangenis. Ze heeft dat al een aantal keer gedaan. Er is wel wat gegroeid tussen hen. Ris zegt dat hij weg wil van de ellendige universiteit. Hij hoopt bij boer Frederik te kunnen gaan werken.
Megan en Bibi zitten nu met twee anderen in het ontgroeningscomité en ze zullen het voor de nieuwe studenten veel menselijker aanpakken. Er zijn ook strengere regels opgesteld door de overheid.

Personages

Megan

Megan is erg ontdaan als ze naar Groningen gaat. Haar beste vriendin, Lara, is dat jaar overleden aan kanker. De vernederingen van de studentenclub kan ze daarom wel aan, omdat Lara wel meer heeft meegemaakt. Aan Lara ontleent ze energie en kracht. Ze merkt dat Yellow, Winter en Left Over enge gasten zijn, maar dat P. toch wel anders van instelling is. Ze wordt bevriend met het meisje Bibi die haar wel goed begrijpt als ze over Lara praat. Toch moet ze haar neerslaan van Yellow, omdat ze dan pas haar kamer aan Bibi kan geven. Ze gaat wel door het lint als Left Over haar cavia in een diepe schacht gooit. P. komt haar te hulp met alle nare gevolgen van dien.

Ris, Spijker, , P.

Ris was door zijn bonusmoeder wel voorbereid op de ontgroening. Hij doet alles goed en is lief, maar dat wordt door Yellow niet op prijs gesteld. Hij helpt Bolle. Die wordt het slachtoffer van Winter, maar vertelt dat niet door. Ris wordt gepest door Yellow en op een bepaald moment wordt hij ook aangerand door die enge leider. Na de Black Friday wil Ris wraak nemen op Yellow en hij monteert een stanleymes in het handvat van een bierkrat. Die wordt echter opgetild door de Bolle (Left Over) en die haalt daarmee de zenuwen in zijn hand door. Het komt pas een jaar later uit. Yellow wil dan Megan nog een keer op de proef stellen en haar cavia Lara dood laten vallen in een diepe schacht. Ris (P.) wil dat voorkomen en daarbij valt Yellow in de diepe schacht. Ris bekent bij de politie schuld en moet een tijdje naar de gevangenis. Hij wordt daar opgezocht door Megan. Misschien wordt het nog wat met die twee.

Yellow en Winter

Deze twee bestuursleden zijn enge karakters. Ze zijn wreed, onbeschoft en smerig (Yellow spuwt slijm in een bierglas van Ris, Winter mishandelt Bolle) Ze randen respectievelijk Ris en Bolle aan, waardoor Ris wil wraak nemen met zijn stanleymes. Dat mislukt en hij treft zijn vriend Bolle.

Quotes

"Machteld zei dat ze ons zouden vernederen. Tot op het bot, maar het is voor een hoger doel. Na een week heb je het overleefd en hoor je erbij. Het is even doorbijten, meer is het niet. Wat ze ook zullen doen, ik zal het moeten slikken."" Bladzijde 18

""Dat fanatieke is iets wat mam niet snapt, maar Machteld is net zo erg als ik. Als we spelletjes spelen, moeten we allebei winnen. Bij Monopoly is mam er meestal na een half uur klaar mee, maar Machteld en ik blijven doorspelen tot de laatste cent is verloren. Er moet een verliezer zijn, want anders valt er ook niet te winnen."" Bladzijde 81

""De code?" Yellow kijkt me vragend aan. "De code van het zwijgen". Ik kijk opzij. "De eed dat iedereen zwijgt over de ontgroeningsweek ."[....] "Met bloed en al."" Bladzijde 141

"Terwijl ik onder applaus doorga naar de volgende ronde, besef ik wat er gebeurd is. Bolle had me kunnen verpletteren, maar zoiets doet hij niet. Zelfs na een preek van Winter bleef hij vasthouden aan zijn regels: vrienden vechten niet." Bladzijde 165

""En hij is mijn vriend." "Je hebt geen vrienden in de eerste week". Winter blaast in mijn oor. "In de eerste week drink je elkaars bloed, pas later drink je samen bier."" Bladzijde 123

Thematiek

De afschuwelijke praktijken van de ontgroening bij studenten

Bij studentenverenigingen was het altijd de gewoonte om nieuwe leden een week lang ontberingen te laten lijden. Ook kwam er vaak veel alcohol aan te pas. De leden van de vereniging Veneris Dies Nigra (De dagen van de zwarte Venus of De Zwarte dagen van Venus)) worden bespottelijk gemaakt, vernederd (nl. verkocht, in koeienvlaaien geduwd, seksueel benaderd). Ze moeten eten bezorgen aan de ouderejaars, ze worden gepijnigd (Bibi). En het diertje dat Megan moet verzorgen wordt in een diep schacht gegooid. De Code van het zwijgen is een onderdeel van de regels geworden. dat blijkt o.a. uit de verhoren van Megan door de politie. Ris moet zelfs een eed zweren dat hij niets zal vertellen als hij lid wordt van Veneris Dies Nigra. Maren Stoffels wil laten zien wat er allemaal kan gebeuren en kan misgaan. Ze vindt, gezien in haar nawoord, ontgroeningen helemaal niks.

Motieven

Vriendschap

Bij studentenontgroeningen kunnen ook wel vriendschappen ontstaan. Bij de jongens Ris en Bolle is dat bijvoorbeeld het geval. Maar ook bij de ontgroening van de meisjes komen Megan en Bibi later nader tot elkaar. Dan is het pijnlijk dat beide stellen elkaar van de leiding moeten bevechten om een plaats in het studentenhuis te bemachtigen. Er is nog een heel andere vorm van vriendschap: de beste vriendin van Megan, Lara, is aan de gevolgen van kanker gestorven. Dat maakte een einde aan hun vriendschap, wat voor Megan een hartverscheurende zaak is.

Dood

De dood speelt een rol: Lara, de beste vriendin van Megan, sterft door euthanasie omdat ze aan kanker lijdt. De andere Lara, de cavia die Megan moet verzorgen, wordt door Left Over in de diepe schacht gegooid. Dat komt Yellow duur te staan, want na een worsteling met Ris komt ook hij in de schacht terecht en sterft.

Alcoholgebruik

Bij ontgroeningen wordt veel alcohol gebruikt door de studenten. Daardoor gaat het vaak mis bij de ontgroening. Alcohol heeft ook een rol gespeeld bij het ongeluk met Left Over (Bolle) toen die bij het ophalen van een bierkrat een Stanleymes in zijn hand boorde, waardoor hij links vrijwel verlamd is geraakt.

Seks

Seks speelt een rol. Megan wordt als een koe bekeken als ze wordt geveild. Er komen seksueel getinte opmerkingen uit de zaal. Yellow en Left Over zien het wel in haar zitten en ze raken haar aan, maar dan komt P. haar verlossen. Ris wordt een jaar eerder slachtoffer van Yellow en Bolle moet de seksuele handelingen van Winter over zich laten komen.

Studentenleven

Hoewel veel minder dan vroeger is de ontgroening een deel van je begin aan een studie. Gelukkig hebben veel universiteiten het ontgroenen aan strakke regels onderworpen. maar je leest in ontgroeningstijd vaak dat het misgaat.

Gehoorzamen, pesten en vernederen

Deze twee elementen horen sterk bij het ontgroeningsverschijnsel . De novieten (nieuwelingen) hebben niets te vertellen en moeten de opdrachten gehoorzaam uitvoeren. In dat opzicht lijkt het wel op de rituelen die bij het in dienst treden van het leger gevolgd werden. Ook die zijn inmiddels voor het grootste deel afgeschaft. (Maar de vloer schoonmaken met een tandenborstel was in die begintijd geen zeldzaamheid) Bij het ontgroenen voelden de meisjes zich als koeien bekeken, toen ze werden geveild voor glazen bier. De lelijkste meisjes zijn het goedkoopst. Megan, wordt het speeltje van P. en is vrij duur in bier.

Rouwverwerking

Lara, de vriendin van Megan, sterft aan kanker. De rouwverwerking van Megan is nog volop aan de gang als ze zich laat inschrijven bij de universiteit. Vooral het feit dat Lara euthanasie pleegde waarover ze niets had verteld tegen Megan, was een moeilijk te verwerken punt.

Wraak

Ris wilde wraak nemen voor de vernederingen die Yellow hem bezorgd had. Hij had erop gerekend dat Yellow de bierkrat zou pakken. maar de aardige Bolle doet dat, waardoor die in het mes grijpt en gehandicapt wordt. Een mislukte wraakpoging dus.

Motto

I am, whatever you say I am

- Eminem- 

Opdracht

Voor mijn penvriendin Tirsa die me laat zien dat er nog andere mooie vormen zijn van schrijven.

Titelverklaring

Studenten worden nog steeds ontgroend, als ze voor het eerst op de universiteit komen. Vaak moeten ze een week lang rare en onverantwoorde opdrachten uitvoeren. Het ontgroenen begint op een maandag en de meest bizarre dag van de week is vrijdag. Dat is een dag met een zwart randje (Black Friday).

Structuur & perspectief

Het boek begint met een krantenartikel over studentenontgroening. Daarna komt er meteen al een verslag van een verhoor over iets wat niet goed gegaan is tijdens de afgelopen nacht. De datum van het verhoor is zaterdag 3 september. Degene die verhoord wordt, heet Megan Visser.
Daarna volgt het verhaal in vijf hoofdstukken met de aanduidingen van de dagen in het Engels. Op de titelpagina van elk hoofdstuk staan iedere keer begrippen die in dat hoofdsuk terugkomern.
Elk hoofdstuk heeft twee vertellers: Megan en Ris. Ze vertellen allebei in de ik-vorm en voor de spanning ook in de o.t.t. Hun vertelling in de vijf hoofdstukken wordt tien keer onderbroken door een kort verslag van het volgende deel van het verhoor van Megan Visser. Verhoor tien wordt gehouden met Ris Molenaar.
Na dat laatste verhoor volgt weer een krantenartikel over wat er is gebeurd in het laatste ontgroeningsjaar.
Er volgt nog een hoofdfstuk dat de functie heeft van een epiloog. Megan bezoekt Ris Molenaar een jaar na het verhaal-heden in de gevangenis,

Deze structuur lijkt op het oog ingewikkeld, maar dat valt erg mee. Op het laatst wordt voor de lezer ineens een heleboel duidelijk wanneer de twee verhaallijnen van Megan en Ris elkaar beginnen te raken. Het verhaal vertelt dan in feite over twee verschillende verhalen. Dat is knap door de schrijfster gecomponeerd. Het levert een boel spanning op en je wordt door haar op het verkeerde been gezet.

Decor

De story speelt zich natuurlijk af in een studentenstad. Uit de opmerking van boer Frederik op blz. 110 "Wat hest om haan's?" (Waar ben je mee bezig?") kun je afleiden dat het om Groningen gaat. Dan is de plaats van het verhaal dus de hoofdstad Groningen (In het centrum van de stad maar ook in een buitenwijk).

Er worden geen jaartallen genoemd. Maar het verhoor van Megan vindt plaats op zaterdag 3 september. Bekijk je de jaarkalenders van de meest recente jaren van de 21e eeuw (het is immers een actueel verhaal) dan zou dat betekenen dat het verhaal in september 2016 speelt. De verminking van Left Over vindt een jaar eerder plaats, dus september 2015 en het bezoek van Megan aan Ris in de gevangenis een jaar later, dus september 2017.
De vertelde tijd is eigenlijk vijf dagen van maandag tot vrijdag.

Stijl

Het is een vlot en spannend verteld verhaal. De korte hoofdstukken en de afwisseling met de deeltjes van het getuigenverhoor van Megan zorgen bovendien voor een grote snelheid. Korte zinnen. Er zijn zoals dat in een jeugdboek vaak voorkomt, vlotte dialogen. Die zijn geschreven in het puberjargon en in het studentenjargon. Zo worden de termen 'bonen', (sukkels) novieten (eerstejaars) en bekpeddelen (tongzoenen) genoemd.

Maren Stoffels gebruikt ook herkenbare metaforen (beeldspraak.)
Een paar voorbeelden daarvan:
(blz. 15 : "Ze kijken ons allemaal aan, of nee, ze keuren ons alsof we een stel koeien bij een veiling zijn.")
(blz. 48 : "Het hele buffet lang sta ik met dood dier in mijn mond.")
(blz. 88 : "Echt wel, je gezicht is net een streepjescode, die je alleen maar hoeft te scannen.")
(blz. 128 :"De woorden komen van ver, mijn wang tintelt, als na een verdoving bij de tandarts.")
(blz. 132 :" Dank zij mij ziet Bibi er nu uit als een wandelend kladbok vol beledigingen." 

Slotzin

Ris reikt naar mijn sjaaltje. "Alleen die zit helemaal scheef." "Nee hoor". Ik pak zijn hand voordat hij erbij kan. "Zo zit-ie juist precies goed."

Bijzonderheden

1. In het tweede krantenartikel over de dood van Yellow maakt de schrijfster een fout tegen de normale gang van de Nederlandse rechtspraak. Yellow is net dood gevonden in de schacht en is ook nog niet begraven. Maar in de krant staat al dat het Openbaar Ministerie een gevangenis straf van anderhalf tot twee jaar voor dood door schuld heeft geëist. Dat kan niet. Er kan nog niet eens een rechtzaak begonnen zijn binnen een week. Het Openbaar Ministerie heeft dan ook nog niets te eisen. Daar gaan minimaal enkele maanden overheen. 
2. Een tweede fout maakt de schrijfster op blz. 155 staat dat noviet Soijker (Ris) de belofte van trouw aan de vereniging Veneris Dies Nigra aflegt. Hij doet dan op vrijdag 2 september. Maar dat is onjuist. Een jaar later valt die vrijdag niet natuurlijk weer op 2 september. De verhoren van Megan Visser vinden plaats in de nacht en de ochtend van zaterdag 03-09. Dat kan dus niet. 

Beoordeling

Een heel spannend verhaal over de ontgroeningstijd. De twee vertellers moeten erge vernederingen ontgaan. Als lezer zit je je kapot te ergeren aan die vervelende kwasten als Yello, Winter en in mindere mate P.
Het grappigste was dat ik als lezer steeds heb gedacht dat Megan en Ris in hetzelfde jaar werden ontgroend, maar die laatste wending in het verhaal is schitterend.
Black Friday is een prima en spannend boek voor de middenbouw van het voortgezet onderwijs. M.i. uitstekend geschikt voor de leeftijd vanaf 13 tot 15 jaar.

Recensies

"Niet elke ontgroening verloopt zo heftig als in dit boek, maar helaas gebeuren deze dingen wel. Stoffels heeft voor Black Friday tientallen stiekem opgenomen filmpjes bekeken waar novieten tot op het bot vernederd worden. Waarbij ze zich afvroeg waarom iemand zich zo laat vernederen en pijn laat doen. Zo kwam ze op het idee om iets wat haar zelf was overkomen in dit verhaal te gebruiken, en dit bij Megan neer te leggen. Door een stukje van zichzelf bij Megan te leggen, komt dit personage veel meer naar voren dan het personage Ris waardoor je ook het meest meeleeft met Megan. Later komt Ris meer aan bod waarbij de lezer een grote verrassing opgediend krijgt. Een mooie uitwerking met een hele onverwachte plottwist. Dit treffende beeld van hoe een ontgroening uit de hand kan lopen, geeft een schokkend en indringend verhaal. Maar dat niet alleen, de auteur geeft met Black Friday de lezer ook een boodschap mee: Hoe ver ga je om ergens bij te horen?" https://www.vrouwenthrill...9025879501

"De plottwist in het verhaal zie je niet aankomen, maar is wel een beetje vergezocht. De verhaallijnen van Megan en Ris vloeien mooi in elkaar over waardoor de climax in Black Friday een beetje simpel overkomt, een beetje te makkelijk. Met Black Friday heeft Maren Stoffels een superspannende jeugdthriller neergepend over een hedendaags, soms ietwat controversieel thema: jeugdverenigingen. De vereniging in dit boek is dan wel fictief, Maren legt uit dat de opdrachten dat niet allemaal zijn. Dit maakt het allemaal realistischer en zelfs een beetje aangrijpend. Een aanrader voor alle jongeren." https://www.chicklit.nl/b...n-stoffels

"Soms gaat het echt mis bij ontgroeningsweken. Daar weet Veneris Ries Nigris alles van. Dit jaar gaat het echter echt goed fout en sterft er iemand. Dag voor dag wordt je meegenomen door Megan, die als groentje de week heeft doorstaan, en door Ris, die dezelfde week heeft doorgemaakt. Op een slimme manier worden de verhaallijnen in de ontknoping bij elkaar gebracht tot een logische verklaring. Het is vlot geschreven, bevat bizarre opdrachten en de nodige mysterieuze verwikkelingen en onzekerheden." https://www.coolesuggesti...-recensie/

"Black Friday neemt je mee naar de duistere wereld van ontgroeningen, naar een wereld waar veel van ons alleen maar de roddels kennen. Studentenverenigingen en vooral hun ontgroeningen spreken tot de verbeelding door het mysterieuze aura dat eromheen hangt, en daar weet Black Friday op een slimme manier gebruik van te maken. Ondanks dat de personages van Black Friday wat meer diepgang mochten hebben, leest deze YA-thriller lekker weg. Dit is een boek om in een keer uit te lezen en je te laten verrassen. Na Black Friday denk je wel twee keer na of je die ontgroening wel aandurft…" https://www.readalicious....-stoffels/