Feitelijke gegevens

• 1e druk, 2024
• 235 pagina's
• Uitgeverij: Lebowski

Flaptekst

Eerste zin

Bier, gekleurde lichtstralen, zuur zweet en zware luchtjes. Ik herinner me maar flarden.

Samenvatting

Personages

Alex

Alex is achttien jaar, zit in Havo 5 en woont bij zijn moeder die door haar man verlaten is. Zij heeft een alcoholprobleem en daarom heeft Alex vaak ruzie met zijn moeder. Hij is haar beschermeling en daar kan hij niet zo goed tegen. Op school en bij de voetbalclub heeft hij een grote bek en hij liegt vaak over de meisjes die hij 'al geneukt heeft." Hij wordt verliefd op Omar, maar hij schaamt zich ervoor om in het openbaar met hem samen gezien te worden. Het komt later ook tot een seksueel contact, maar hij wil geen echte seks met Omar. Wanneer ze na het examen gaan studeren, komt er toch een verwijdering. Alex stort zich in het studentenleven , maar de ontgroening hoeft voor hem niet. Er blijft een opening voor hoop in de roman.

Omar

Omar komt uit een goed Turks gezin, waar zijn vader en moeder gestudeerd hebben. Het gezin is goed geïntegreerd. Na de verhuizing naar Utrecht moiet hij vrienden zien te krijgen op school. Hij raakt verliefd op Alex. Hij gat wel mee in drank en drugs en het gebruik van sigaretten. Na een tijdje zoenen ze en ze hebben ook seks. Vlak daarvóór heeft hij Alex vertelt dat híj ook verkracht is door een oudere man. Omar heeft talenten op fotogebied, krijgt voor zijn a8e verjaardag een echte camera en hij blijft studeren in Utrecht. Daardoor komt er ook een verwijdering tussen de geliefden. Hij doet het goed volgens zijn docent en hij mag een foto maken van Alex als opdracht voor school. Hij geeft er bij die opdracht een filosofische uitleg bij. Zijn moeder ziet de foto, begrijpt de situatie en zegt tegen hem dat ze hem geen keuze dwingen te maken. Mogelijkerwijs is Omar biseksueel, want tijdens de laatste vakantie in Turkije kijkt hij met andere ogen naar Rosa, een vriendinnetje dat mee mag op vakantie.

Quotes

"Een blond meisje dat ik niet ken haalt me in - op hakken. Ze loopt als aangeschoten wild, maar gaat het snelst. Ik kijk naar de andere scholieren voor, naast me en achter me. Misschien hoor ik toch nog ergens bij. Nog een minuut. Ik versnel en kijk nog een keer achterom en dan , wanneer ik met Lauren de school binnen wil stappen, zie ik hem. (ik= Alex)" Bladzijde 36

"Omar kijkt op zin telefoon. We hebben nog een half uur. Ik adem diep in en uit, het helpt de pijn te verlichten. En dan , na een paar minuten stilte, zeg ik: "Ik wil dit niet nog een keer, Omar." Hij draait zich naar me om. "Wat niet?" "Jij, in mij." (Ik = Alex)" Bladzijde 146

"Wanneer wordt het normaal dat iemand je wil opeten, dat je open ligt als je meest kwetsbare zelf, als een kadaver voor ene raaf? het is onvermijdelijk. Dat we hier zijn, dat we elkaar willen proeven, op welke mogelijke manier dan ook. Het voelt als iets wat we moeten doen. (Ik= Omar)" Bladzijde 191

"Je hebt geen idee hoe erg ik het leven vin, hoe bang ik ben, iedere dag om mezelf te zijn. Dat verdien je niet. Misschien ben jij ooit klaar voor een relatie, en dat gun ik je, er is niets , wat ik je meer zou gunnen dan dat. Met iemand die je wil vasthouden op straat. Dat verdien je Omar, echt. Je moet gezien worden. Maar niet met mij. (Ik= Alex)" Bladzijde 212

""Ik weet wie je bent. Misschien weet je het zelf nog niet, en dat is oké, dat mag. Maar laat me je één ding vertellen, en onthoud dit goed, Het is aan jou hoe je de toekomst invult. Dat is niet aan mij, niet aan papa, niet aan je vrienden." [Moeder Omar praat tegen haar zoon]" Bladzijde 226

"In één weekend zijn we volwassen geworden. Nog niet oud , maar het laatste restje van onze jongensjaren is weg. We fantaseerden over hoe het zou zijn om elkaar in het openbaar aan te raken en liefkozend woorden toe te fluisteren. Maar we weten allebei dat het nooit zal gebeuren." Bladzijde 194

Thematiek

Coming of age

Het verhaal gaat over twee jongen die opgroeien in een wereld waarin ze volwassen moeten worden. Het gaat om Alex (een Nederlandse jongen die bij zijn moeder woont) en een Turkse jongen die in een gesetteld, niet arm gezin opgroeit.. Ze raken verliefd op elkaar, maar ze weten nog helemaal niet of dat een homoseksuele liefde wordt. Omar heeft bijvoorbeeld al enkele jaren een vriendinnetje Rosa. Soms voelt hij ook fysieke aantrekkingskracht voor haar als ze bij hem is op vakantie naar Turkije. Ze zijn gewoon op zoek naar hun eigen identiteit, een echte coming of age dus. Soms beseffen ze dat hun liefde niet kan (zich in het openbaar vertonen). Ook voor de Turkse jongen is het moeilijk. Uiteindelijk komt het tot een afscheid, hun wegen scheiden zich en dat komt o.a. doordat ze in twee verschillende steden en studies hun leven voortzetten. Het boek heeft een open maar geen happy end.

Motieven

Schoolleven

Omar en Alex zitten op dezelfde school in Utrecht. Omar is een nieuwkomer en heeft nog weinig vrienden. Tot ze elkaar zien. Er zijn schoolfeesten waarbij ze elkaar zoenen. Soms kijken ze elkaar niet aan: de omgeving mag het niet weten dat ze mogelijke homofiel zijn., Ze zitten in de examenklas Havo-5 en hebben wisselende gevoelens. Ze slagen allebei en daarna gaan ze studeren : in Amsterdam en in Utrecht.

Alcoholisme

De moeder van Alex is gescheiden. Haar man Hein heeft haar jaren geleden in de steek gelaten. Ze drinkt teveel alcohol en ze begint al vroeg op de dag te drinken. Alex vindt het verschrikkelijk. Het drinken is dan ook regelmatig de oorzaak van een felle ruzie. Daarnaast drinkt hij als hij naar Amsterdam gaat bij de ontgroening meer dan goed voor hem is. Hij wordt soms heel dronken.

Moeder-zoonrelatie

De verhouding tussen moeder en zoon Alex is slecht. Hij ergert zich wild aan de drankbuien van zijn moeder. Bovendien verzwijgt hij heel veel voor zijn moeder. Hij kan ook tegen haar liegen. Na het eindexamen lijkt er een verbetering op komst als ze een week naar een Waddeneiland gaan. Daar lijken ze een beetje tot elkaar te komen. Zijn mama brengt hem naar Amsterdam, maar uit de tekst daarna blijkt dat ze elkaar niet al te veel opzoeken. De relatie van Omar met zijn moeder is van een beter niveau. Vooral in één van de laatste hoofdstukken, als Omar zijn gemaakt foto-opdracht laat zien aan zijn moeder, begrijpt het lieve mens dat er een homo-erotische relatie is geweest tussen Omar en Alex. Ze geeft hem een mooie raad: je moet zelf kiezen en niet de wens van je vader of moeder opvolgen. Daaruit mag je opmaken dat die verhouding tussen moeder en zoon goed is. Stijn de Vries heeft opgroeien in twee verschillende families ontdaan van zijn stereotypering. Het Turkse gezin is namelijk heel positief en warm. Zo is ook de moeder van Omar geletterd: ze is arts. De moeder van Alex is alcoholiste en hij groeit dus zeker niet op in een stabiel gezin.

Echtscheiding

Hein, de vader van Alex, is weggegaan bij zijn vrouw. Dat zal waarschijnlijk de reden zijn dat ze zich elke dag in de alcohol stort.

Seksualiteit

Alex wil graag stoer doen bij zijn vrienden, bovendien zit hij in een voetbalwereldje. Hij schept erover op om met meisjes geneukt te hebben. Maar meer dan zoenen is het nog niet geweest en daarom liegt hij erover. Hij kijkt vaak porno, misschien om nog wat op te steken. Maar na het zoenen met Omar komt er een moment dat tot seks over gaan. Het wordt eerst orale seks, maar als Omar met zijn geslachtsdeel Alex penetreert, vindt hij dat niet prettig. Hij wil niet dat het nog een keer gebeurt. Toch staat in de tekst dat ze in het weekend dat Omars ouders niet thuis zijn toch weer seks hebben gehad.

Verliefdheid

De twee jongens worden op elkaar verliefd, maar Omar heeft al in zijn jeugd een vriendinnetje Rosa. Die mag mee op vakantie naar Turkije en dan ontbloeien ook bij hem fysieke verlangens bij het zien van Rosa in badpak.

Drugs

Vooral Alex vertelt over drugs waarmee hij experimenteert. Dat is soms wiet, soms cocaïne en in de proloog staat dat hij GHB met alcohol combineert en daar helemaal versuft van wordt. Ook in het laatste hoofdstuk (75 ) gaat hij met een kater naar huis om daar onder de douche te stoppen. Daarna wordt alles zwart.

Geheim

Omar draagt een geheim met zich mee. Wanneer hij bij Alex is, vertelt hij het geheim dat hij niet mag doorvertellen. Hij is ingegaan op een advertentie van een oudere man. Hij is die gaan bezoeken en de man heeft seks met hem. De manier waarop de man hem penetreert, doet sterk denken aan een verkrachting.

Liegen

Alex heeft nog wel de neiging om te liegen tegen zijn moeder. Hij liegt ook tegen zijn vrienden op school (Jacob en Mees) . Omdat hij een voetballer is en in voetbalkringen homoseksualiteit niet altijd wordt geaccepteerd, liegt hij er tegen zijn voetbalvrienden ook op los.

Ontgroening

Alex maakt een ontgroening mee: die vooral bestaat uit vernederende opdrachten uitvoeren, zuipen tot je erbij neervalt. Hij vraagt zich af of hij dat allemaal wel gewild heeft. Hij is vaak dronken geworden en hij moet katers verwerken : zie beginhoofdstuk en slothoofdstuk.

Schaamte

Vooral Alex heeft last van schaamtegevoelens. Hij is voetballer en dan is het niet altijd zo dat er bij die sport over homoseksualiteit kan worden gesproken. Hij komt niet uit de kast en hij wil daarom niet met Omar in het openbaar gezien worden.

Motto

"En hoe verder hij ging, des te langer was zijn terugweg"
C.C.S. Crone

Opdracht

Voor iedereen die het leven liefheeft
Of een poging doet tot.

Titelverklaring

De titel "Als de zon valt", wordt min of meer verklaard op één van de laatste pagina's van de roman. 
Blz  233:
"Of heel misschien, en ik weet dat het niet kan, maar het troost me, word jij de zon en  ik de maan.Dan zouden we licht geven. Ergens zouden we hetzelfde zijn, net als nu. En als je zou vallen, als de wereld voor even zo donker lijkt dat het onverdraaglijk wordt, neem ik je plek in. Ook als dat betekent dat ik je nooit meer zie." Dit citaat komt ook voor in de opdracht die Omar van zijn docent heeft gekregen.

In een interview op de website van De Balie vertelt de schrijver hoe hij op de titel is gekomen. Hij zag een beeld van de ondergaande zon, terwijl hij op bed lag.
Als de zon valt, verwijst ook naar de donkerte waarin de jongens elkaar steeds ontmoeten. Alex wil niet in het openbaar gezien worden met Omar.

Structuur & perspectief

De roman telt 75 relatief korte hoofdstukken zonder titel. Er zijn daarnaast twee ik-vertellers: Omar en Alex. Ze zijn ongeveer even oud en zitten op dezelfde schoo in Havo-5. De verteltijd die de twee ik-figuren hebben gekozen is de o.t.t. Je leert door de twee vertellers de  beide karakters kennen. Ze komen uit twee verschillende milieus.Alex woont bij zijn door zijn vader verlaten moeder en Omar is een Turkse jongen in een volledig gezin, dat goed ge"ntegreerd is..

Aan de 75 hoofdstukken gaat een korte 'proloog' vooraf. Het is een scène waarin Alex drugs gecombineerd met alcohol heeft genuttigd..Het is eerst niet direct duidelijk waar dit voorwoord geplaatst moet worden. Omdat er ineens sprake is van personages is als Elsbeth, Jorik en Robbert, is het waarschijnlijk dat deze alcohol- en drugspassage in de ontgroeningstijd speelt.

Decor

Volgens de cover speelt het verhaal in 2016. Alex ziet Omar op het schoolplein en hij 'is verkocht'. Omar is vanuit Arnhem naar Utrecht gekomen

en hij en Alex zitten op dezelfde school. Het eindexamenfeest in juni is bijna het einde van het verhaal. Ze gaan namelijk beiden studeren en de homoseksuele relatie wordt verbroken. Er is dan een schooljaar voorbij gegaan.

De plaats van het verhaal is Utrecht. Omar woonde eerst in Arnhem, maar is kort voordat het verhaal start naar Utrecht verhuisd. Het hele verhaal speelt zich af in Utrecht, maar er zijn nog twee plaatsen tijdens d evakantie na het eindexamen: Omar gaat op vakantie naar Turkije en  Alex gaat met zijn moeder naar een Waddeneiland. Hij vaart over bij Harlingen, dus dat eiland zal wel Terschelling zijn. 

Stijl

De stijl van Stijn de Vries is heel toegankelijk: de woordkeus is niet moeilijk, er zijn geen complexe zinnen. Er is geen overdaad aan beeldspraak en de gebruikte metaforen zijn voor de doelgroep  begrijpelijk. Wel is er gebruik van het ruwe  tienerjargon. Een paar voorbeelden:
- (blz.  73: "Kuthuis. Kutstad.Kutma.")
- (blz. 113:"Ze kan de tering krijgen " over zijn moeder.)
- (blz. 140: Ik ben geen kankerflikker".tegen zijn voetbalvriend Jacob, als die vraagt of hij homo is.)

Wat echter opvalt is het expliciete woordgebruik in verband met seks:in hoofdstuk 1 scheert Omar het haar rondom zijn ballen weg, In hoofdstuk 4 kijkt Alex pornofilms op internet. Later in de roman gaan ze eerst met elkaar zoenen. Dan komt er scène met orale seks, Omar vertelt Alex over de verkrachting door een oudere man en Alex laat na de daadwerkelijke seks met penetratie merken aan Omar dat hij die vorm van seks niet meer wil.
Dat is in de hedendaagse literatuur toch wel even wennen (en voor sommigen misschien wel schrikken.)

Slotzin

Ik zie vlekjes, alsof ik te lang naar een discolamp heb gekeken. De vlekken dansen en draaien. Ik knijp mijn ogen dicht tot ze langzaamaan stoppen met bewegen. Ik houd ze gesloten tot ik alleen nog zwart zie.

Beoordeling

Een eigentijdse debuutroman van een jonge schrijver die het allemaal anders wil doen dan schrijvers van  geijkte verhalen.Hij draait de stereotype kenmerken van de literaire samenleving om. De Turkse familie van Omar heeft het beter voor elkaar dan de ouders van Alex. Stijn de Vries is een nieuw geluid in de Nederlandse literatuur. Een jongen op een voetbalclub kan ook niet zo gemakkelijk 'uit de kast' komen. Het is een roman over schaamte, identiteitsprobleem, seksualiteit
Door de gebruikter structuur in 75 heel korte hoofdstukken is de roman snel te lezen. Misschien valt de inhoud van de roman bij jonge scholieren wat rauw op hun dak.Wel geschikt voor leerlingen van de bovenbouw op havo- en vwoniveau.
Stijn vertelt op Tiktok dat hij er een jaar of vier over gedaan heeft.

Recensies

"Een vlot geschreven en goed voorgelezen coming of age verhaal over twee jongens die met elkaar op zoek zijn naar zichzelf. Een verhaal dat je in 1 x uit moet lezen want Alex en Omar staan sterk in het verhaal en komen prachtig tot leven. Een verhaal dat je raakt, ik kijk zeker uit naar meer van deze auteur!" https://www.hebban.nl/rec...e-zon-valt

"Het verhaal gaat over de liefde, die - want nog niet algemeen geaccepteerd – de jongens in een lastig parket brengt. Ze zijn ook nog op een leeftijd dat ze eigenlijk al genoeg hebben aan het ontdekken van hun eigen identiteit, en nu komt er hun geaardheid bij. Dit boek is een beschrijving van de worsteling van twee jonge jongens met zichzelf, en met de omgeving. Een coming of age waarbij ze - na aanvankelijk ontkennen en verzet - moeten proberen te accepteren." https://www.leestafel.inf...e-zon-valt

"Als de zon valt zou zeker een plek moeten krijgen in de schoolbibliotheken. Wie jongeren aan het lezen wil krijgen moet voor boeken vol herkenning zorgen. Daar is dit een prachtig voorbeeld van. Voor zoekers, aarzelende adolescenten en ook voor volwassenen die meer inzicht willen krijgen in de leef- en denkwereld van vaak moeizaam zoekende jongeren. Grote complimenten voor dit intieme debuut." https://boekenkrant.com/r...-zon-valt/

Bronnen

De schrijver geeft antwoord op de vragen die over het boek gesteld kunnen worden.

https://www.youtube.com/w...5rYpWtnddo

Lang interview met de schrijver Stijn de Vries over zijn debuutroman.

https://debalie.nl/progra...7-09-2024/

Interview in de Linda met de schrijver over zijn coming out. O.A. "Ik heb tijden gekend dat mijn zelfhaat zo groot was dat ik zelfs ging bidden om niet meer gay te zijn. Dat jarenlange proces ben ik nu voorbij. Ik ben zo trots op mezelf. Ik besef nu dat er zo veel mensen zijn die van me houden zoals ik ben in plaats van wie ik was met dat masker op. Dat is het allerfijnst. Het voelt alsof er bakstenen van je schouders vallen. En dat gun ik echt iedereen.”

https://www.linda.nl/meid...g-out-day/

Tiktokbericht van de schrijver waarin hij meedeelt dat hij bezig is met schrijven van zijn boek.

https://www.tiktok.com/@s...4320915744