Zondagsrust door Frans Coenen

Zakelijke gegevens Auteur: Frans Coenen
Titel: Zondagsrust
Uitgever: Eerst Salamander later Querido’s Uitgeverij b.v
Plaats van uitgave: Amsterdam
Jaar van uitgave en druk: Eerste en tweede druk in 1902, derde druk als Salamander 1935, vierde druk in 1965; vijfde druk, 1980. Aantal blz 128
Genre: Roman Eerste reactie Ik heb voor dit werk gekozen omdat ik er van klasgenoten goede dingen over heb gehoord. Wel hoorde ik dat de schrijfstijl een beetje vaag was, maar dat vond ik uiteindelijk wel grappig. Ik vond het uiteindelijk een leuk boek. In het begin erg moeilijk te begrijpen omdat de leden van het gezin vaak met verschillende namen werden aangesproken. Verdieping Samenvatting: Zie bijlage

Onderzoek naar de verhaaltechniek - de schrijfstijl: de schrijfstijl is niet erg ouderwets, maar wel geschreven op de manier waarop de mensen praten, in dit geval nogal plat. - De ruimte (plaats en tijd): de mensen zijn de hele dag in hun huis. Af en toe moet de dochter wat halen buiten. Het is maar 1 dag uit het leven van het gezin. Het is een zondag. Het huis staat in Amsterdam. - De verhaalfiguren: Zoals ik net al zei was het in het begin erg verwarrend wie wie was, omdat de personen met verschillende namen worden aangeduid. Je hebt bijvoorbeeld juffrouw Verhoef, ook wel Kato. Daarnaast heb je meneer Verhoef, ook wel dirk. Dan heb je de dochter van juffrouw Verhoef en zei heet Marietje of zus. Dat is het gezin. In het boek komt ook nog de moeder van juffrouw Verhoef, zij wordt meestal het oude wijf genoemd. Af en toe denkt juffrouw Verhoef terug aan vroeger, toen ze nog rijk was en getrouwd met Van Ravensweerd. Verder heeft Marietje nog wel vriendjes waaronder Japie, voor de rest hebben ze ook nog een vogel en wonen ze vlak bij andere gezinnen waar ze veel van horen. Bijvoorbeeld meneer Frikkers. - De situaties: Het is 1 dag uit het leven van het gezin. Ze doen eigenlijk niet veel maar het is om te lezen heel boeiend. Je krijgt precies te lezen wat ze die dag doen. Eigenlijk gaat het vooral om juffrouw Verhoef, die vroeger rijk was en getrouwd en alles had. Ze heeft aan die man ook een kind overgehouden. Die man is overleden. Later is ze weer getrouwd met meneer Verhoef. Hij is helemaal niet rijk en dat vind ze niet leuk. Als een gevolg daarvan slaat ze het kind vaak. - De vertelwijze: Eigenlijk was er niet zoiets als een ik-verhaal ofzo. Het verhaal zag je uit de ogen van het hele gezin. Dan van juffrouw Verhoef, dan weer van Marietje en later weer van Meneer Verhoef. Dat vond ik erg leuk. Je wist daardoor precies hoe ze dachten en deden. Het is chronologisch, het is ook maar 1 dag natuurlijk maar ze lopen gewoon de dag door zeg maar. Wel denkt juffrouw Verhoef vaak terug aan de tijd dat ze rijk was. Op zoek naar de thematiek: - Wat is de hoofdgedachte (het thema)? Een dag uit het leven van een (arbeiders) gezin, en de problemen daarvan. - Welke tekstgedeelten en motieven zijn typerend voor dat thema? Het hele boek gaat wel over de problemen die ze tegenkomen. - Wat is het verband tussen de titel en het thema? Titel is zondagsrust, en het boek gaat over een zondag uit het leven van het gezin. Ze hebben af en toe rust maar het is vooral de dag dat ze allemaal bij elkaar zijn. Dus toch wel een verband tussen titel en thema. Plaats in de literatuurgeschiedenis: - Wanneer is het werk voor het eerst gepubliceerd? 1902 - Wat weet je van de schrijver? Frans Coenen (1866 – 1936) is een van de belangrijkste schrijvers van het naturalisme, de eerste stroom in de Nederlandse letterkunde die de werkelijkheid neemt zoals het was. Dat was vaak niet al te mooi. Zoon van de musicus F.H. Coenen. Studeerde rechten te Amsterdam; was enkele jaren toneelrecensent. Van 1895 tot 1931 was hij conservator van het museum Willet-Holthuyzen. Deze functie liet hem veel vrije tijd voor literaire activiteiten. Coenen was medewerker aan de Kroniek, De Groene en de Nieuwe Amsterdammer en mederedacteur van de Nieuwe Kroniek, een onafhankelijk blad, dat van 1921 tot 1923 bestaan heeft. Bovendien was hij vanaf 1914 tot zijn dood redacteur van Groot-Nederland, oorspronkelijk met Buysse en Couperus. Coenen begon met naturalistisch proza, waaruit een kwetsbare, zeer pessimistische natuur spreekt. Titels als Verveling (1892) en Bleeke levens (1899) duiden op gevoelens van onlust en wrevel, en op de benepen sfeer waarin zijn hoofdpersonen - meestal kleinburgerlijke mensen - vegeteren. Het meest bekend bleef de kleine roman Zondagsrust (1902), het trieste relaas van een rustdag in een klein gezin, doorgebracht in de sfeer van ruzie, drank en dreigende werkloosheid. Coenen schreef gedurende een aantal jaren slechts verhandelingen en korte, puntige kritieken op literatuur, mens en samenleving, waarin burgerlijkheid, snobisme, onrecht en schijnheiligheid aan de kaak werden gesteld. Hoewel hij door woord en daad blijk gaf van grote sociale bewogenheid, was hij te zeer individualist om zich bij een politieke groepering te kunnen aansluiten. Zijn scherpe, kritische journalistiek is die van de sceptische toeschouwer. Zondagsrust is het meest gelezen werk van Coenen. - Wat weet je van de tijd waarin het werk geschreven werd (tijdvak en stroming)? Het boek kwam voor het eerst uit in 1902. dat was een tijd met veel nieuwe uitvindingen. Het is een naturalistische roman, het word niet mooier gemaakt dan dat het is. - In hoeverre is dit werk typerend voor de schrijver? Coenen schrijft boeken waarin hij het allemaal niet mooier wilt maken dan dat het is. Naturalistisch dus. Dat kan je ook merken aan de titels van zijn andere boeken bijvoorbeeld: Verveling uit 1892, een zwakke uit 1896, Bleeke levens uit 1899, en in duisternis uit 1903. - In hoeverre is dit werk typerend voor de tijd waarin het ontstaan is? Het is wel typerend want de mensen wilden het niet mooier hebben dan dat het was. Beoordeling: Ik vond het een leuk boek. Af en toe wel verwarrend. Ik vond het heel raar dat die vrouw zo negatief is over haar kind en haar man en alleen maar aan geld denkt. Ook vond ik het zielig voor de man dat hij problemen had over zijn werk en daar eigenlijk de hele dag over zat na te denken. Het dochtertje van juffrouw Vehoef, Marietje vind ik eigenlijk ook zielig. Ze wordt vaak geslagen door haar moeder terwijl ze wel telkens van alles voor ze moet doen. Ze blijft dan ook wel te lang weg maar dat is toch niet zo erg, dat je haar moet gaan slaan? Ik vond het uiteindelijk keen goed boek, het laat precies weten hoe het was zonder het mooier te maken dan het is! Samenvatting: Het boek beschrijft een dag uit het leven van een (arbeiders) gezin. Het is een zondag, dus alle leden van het gezin zijn vrij. Zoals ik al vertelde worden de mensen uit het gezin met verschillende namen aangeduid. Ik zou er 1 aanhouden. Het gezin bestaat uit: meneer Verhoef, juffrouw Verhoef, Marietje, ze hebben ook een vogeltje. Later in het verhaal komt ook de moeder van juffrouw Verhoef. In het huis wonen ook andere gezinnen. Zij horen hen vaak maar degene waar ze het nog het meeste over hebben is meneer Frikkers. De dag begint rustig. Iedereen ligt nog te slapen. Ze worden wakker gemaakt door de bel, waarop juffrouw Verhoef Marietje roept om de deur open te doen. Ondertussen gaat juffrouw Verhoef recht op zitten en schrikt dat het al zo laat is. Wie er aan de deur is wordt niet duidelijk. Marietje moet weer gaan slapen en juffrouw Verhoef gaat thee zetten, ook al heeft ze liever dat haar man dat voor haar doet. Hij doet namelijk niks voor haar vind ze. Marietje wil ondertussen heel graag bij haar moeder liggen. Uiteindelijk mag dat en gaat ze heel erg lief doen tegen haar moeder. Daar kan zij niet goed tegen, in het begin ging het wel goed maar toen het maar door bleef gaan gaf ze Marietje opeens een harde por. Marietje schok ervan en moest huilen. De morgen gaat door en de mensen op straat haasten zich naar de kerk, De vrouwen zien er allemaal heel mooi uit terwijl juffrouw Verhoef helemaal niks heeft om aan te trekken. Later moet Marietje nog gewassen worden en ook dat gaat niet echt lekker lief en zacht. juffrouw Verhoef knijpt Marietje heel erg, en ze moet dan ook huilen. Menner Verhoef is ook niet erg tevreden. Hij zit in zijn stoel en denkt na hoe zijn leven is. Bijvoorbeeld dat hij elke dag, na een lange dag werken, hetzelfde eten krijgt. Toen was het tijd voor de koffie. Marietje moet malen en even later moet ze taartjes halen. Ondertussen denkt juffrouw Verhoef na over de tijd dat ze nog getrouwd was met meneer Ravensweerd, ze had het toen rijk en zag er altijd mooi uit. Toen hij overleed kwam meneer Verhoef om de hoek kijken, ze is toen met hem getrouwd. Opeens is Marietje weer terug en hijgt en zegt dat ze lang heeft moeten wachten want er stond ook zo’n rij! juffrouw Verhoef merkt hoe lang ze weg is geweest en Marietje krijgt ervan langs. Ze is vast weer blijven rondzwerven en spelen met haar vriendjes! Ze brengt de taartjes naar meneer Verhoef. En als juffrouw Verhoef later ziet dat Marietje de taartjes zit op te eten wordt juffrouw Verhoef weer heel boos! juffrouw Verhoef houd er namelijk niet van om te delen. Rond een uur of 1 moet Marietje weer wat halen, haring dit keer. Dit keer was Marietje weer heel erg snel terug. Daarna moet Marietje ook nog vanalles doet. Uiteindelijk pikt zij het niet meer en gaat heel erg boos doen tegen haar moeder. Ze had net afgesproken met haar vriendje Japie. Ze zou hem vanmiddag zien en wat te spelen van hem krijgen! De middag ging langzaam verder en Marietje ging maar een boekje lezen, met de brandende vraag of ze weg mocht om haar lippen, zodat ze Japie zien kon. Uiteindelijk besloot ze maar te wachten, ze zou er toch snel uit worden gestuurd om drank te halen (een maatje). Later wordt ze inderdaad weg gestuurd om drank te halen. Ze komt chagrijnig terug, Japie had haar niks gegeven, dat mocht niet van zijn moeder! Juffrouw Verhoef en meneer Verhoef drinken de drank en worden vrolijker. Opeens gaat de bel. Het blijkt de moeder van juffrouw Verhoef te zijn. Ze weten niet goed wat ze doen komt. Ze blijkt alleen maar te komen voor de drank. En omdat ze alleen is omdat de zus van juffrouw Verhoef haar verlaten had, ze was er met een of andere vent vandoor gegaan. Ondertussen wordt Marietje er telkens weer uit gestuurd om meer drank te halen. Later verteld de moeder van juffrouw Verhoef dat haar broer (Manus) in de gevangenis zit. Mevrouw en meneer Verhoef krijgen er ruzie over. De moeder van juffrouw Verhoef vind namelijk dat Manus niks verkeerd gedaan heeft en meneer en juffrouw Verhoef zijn het daar niet helemaal mee eens. Ze krijgen ruzie en de moeder vertrekt. juffrouw Verhoef en meneer Verhoef zijn inmiddels aangeschoten en weer wordt Marietje weg gestuurd. Ze mag niet te lang weg blijven maar ze weet dat ze het toch wel kan doen want ze gaan toch vrijen. Juffrouw Verhoef doet zo lief mogelijk tegen haar man want ze heeft mooie oorbellen gezien die maar een riks kosten. Eerst krijgt ze het geld niet. Later voelt meneer Verhoef zich toch schuldig en hij geeft haar het geld. Ook al is hij niet blij ermee, want op zijn werk gaat het ook niet zo lekker en hij is er niet zeker van of hij er nog lang blijven mag. Zijn baas zegt hem nog geen eens goedemorgen of goedendag! Later op de avond gaan ze eten. Marietje wordt er weer op uit gestuurd om wat te halen voor het avondeten. Marietje doet erg goed haar best en helpt haar moeder goed. Later gaat ze slapen. Meneer Verhoef kruipt er ook vroeg in want hij moet morgen weer vroeg werken in de wasserette. Juffrouw Verhoef gaat nog even lekker alleen een boekje lezen, en denk ondertussen na over de oorbellen die ze morgen gaat kopen. Ze voelt zich gelukkig en rijk. Dat had ze niet verwacht naar een ochtend als die ze gehad had. Terwijl ze aan het lezen in hoort ze Marietje huilen. Ze loopt naar de bedstede toen en vraagt wat er is. Opeens pakt Marietje haar moeder en knuffelt haar. Zij zegt dat het al goed is en dat er morgen weer een nieuwe dag is, en dat alles dan vergeten zou zijn. Later gaat juffrouw Verhoef ook slapen, en kleed zich rustig uit want meneer Verhoef slaapt al. Ze valt in slaap. En buiten wordt alles weer rustig.