Titel: Warenar
Auteur: P.C. Hooft
Druk : 2004
Eerste druk: 1617

Motto en opdracht
Geen motto of opdracht aanwezig.

Verklaring van titel en ondertitel
Titel: De titel van het boek is een verwijzing naar de hoofdpersoon heet Warenar. Hij is zo gierig, dat hij liever zijn goud verbergt en zeer arm leeft, dan ook maar iets ervan uit te geven. Warenar is dus een echte nar, een gek, om zo arm en vrekkig te leven, terwijl hij een luxueus leven zou kunnen leiden.
Ondertitel: niet aanwezig.


Soort literatuur
Warenar is een toneelstuk wat valt onder het genre Komedie.

Structuur
Warenar is opgebouwd uit
- Een proloog
- Het eerste bedrijf, dat is onderverdeeld in vijf tonelen
- Het tweede bedrijf, dat is onderverdeeld in twee tonelen
- Het derde bedrijf, dat is onderverdeeld in vijf tonelen
- Het vierde bedrijf, dat is onderverdeeld in vier tonelen
- Het vijfde bedrijf, dat is onderverdeeld in vijf tonelen

Samenvatting:
Proloog:
De Proloog gaat over Mildheid en Gierigheid, het zijn geen echte mensen maar personificaties: abstracte zaken die worden voorgesteld als mensen. Mildheid, voorstellende de vrijgevigheid of gulheid, vertelt (aan het schouwburgpubliek) dat Warenar een pot met goud gevonden heeft onder de vloer bij de haard. Deze pot was van zijn overleden grootvader. Warenar verbergt de pot en leeft als een echte vrek in armoedige omstandigheden. Terwijl hij als een rijk man zou kunnen leven.

Mildheid zegt verder dat Klaartje, Warenars dochter, zwanger is van een onbekende, maar rijke jongeman; Warenar weet dit niet. Dan komt gierigheid op het toneel, Mildheid zegt dat het tijd is dat ze eindelijk maar eens het huis moet verlaten. Dat de gierigheid lang genoeg heeft geduurd; en jaagt haar weg. Daarna zegt dat het nu volgende toneelstuk Potterij zal heten en oorspronkelijk door de Romein Plautus is geschreven, die een beschermgod van het huis de voorrede liet uitspreken en het spel in Athene situeerde. De vertaler heeft het toneel verplaatst naar Amsterdam en Mildheid gevraagd voor de proloog. Omdat dit verhaal zich net zo goed in Amsterdam kan afspelen.


Eerste bedrijf
Warenar schopt zijn dienstmeid, Reym, het huis uit: hij vindt haar te sluw en is bevreesd dat zij zijn pot met goud ontdekt. Warenar praat verder en verteld dat hij haar de sluwste dienstmeid vind die hij in al zijn jaren heeft gezien. Reym zegt in zichzelf dat ze Warenar niet begrijpt en dat ze denkt dat hij niet helemaal goed is in zijn hoofd.

Reym mag het huis weer in om op het huis te passen, maar mag van Warenar niemand binnen laten, terwijl hij weg is. Warenar loopt dan naar ’t Prinsenhof, waar hij gaat meebeslissen over geldzaken.

Geertruid en Rijkert komen een ander huis uitgelopen. Geertruid zegt tegen Rijkert dat hij een hem aan een vrouw gaat helpen, omdat hij anders nog bij een of andere slet beland. Rijkerd spot een beetje met Geertruid, omdat hij het niet helemaal vertrouwd om te trouwen. Hij is bang dat de vrouw er dan met het geld vandoor gaat.

Rijkert raakt in gesprek met Warenar, zijn buurman. Warenar klaagt dat hij geen geld heeft, zodat hij zijn dochter niet kan uithuwelijken, Rijkert wil hem wel helpen. Warenar vertrouwd dat natuurlijk niet en vermoed dat Rijkert op zijn geld uit is.

Rijkert denkt in zichzelf dat als hij Klaartje te huwelijk vraagt Warenar hem niet serieus zal nemen, omdat ze te ongelijk zijn. Nadat Rijkert aan Warenar vroeg om met zijn dochter te mogen trouwen. Uiteindelijk mag het toch van Warenar, daarna rent hij naar binnen omdat hij denkt dat iemand zijn schat aan het stelen is. Rijkerd gaat een feestmaal regelen voor die avond, dit zodat de twee families het huwelijk kunnen “beschrijven”.

Reym maakt zich zorgen, Klaartje moet trouwen. Maar ze is ook hoogzwanger.

Tweede bedrijf
Lekker en Teeuwes praten over het huwelijk, Lekker (de knecht van Rijkert) zegt tegen Casper en Teeuwes dat ze voor een feestmaal moeten zorgen. Casper is verbaasd dat de familie van de bruidegom in plaats van de bruid het feestmaal gaat betalen. Ze roddelen een beetje over Warenar en vertellen verhalen van zijn gierigheid

Warenars wantrouwen neemt weer toe. Want er zijn vreemden in zijn huis. Ten tweede hoort hij deze vreemden praten over een (etens)pot. Hij denkt dat ze het over zijn pot met geld hebben. Hij rent schreeuwend zijn huis in!

Derde bedrijf
Teeuws komt Warenar’s huis uitgelopen, Warenar is hem aangevallen met een stuk hout, ook toen hij riep dat hij de kok was stopte Warenar niet. De kok bekijkt het toch maar van de positieve kant hij heeft nu wel hout. Warenar komt zijn huis uit rennen, Teeuws vraagt waarom warenar iets tegen hem heeft? Warenar schreeuwt dat hij een dief is!


Warenar gaat naar binnen en wanneer hij weer naar buiten komt moet Teeuwes weer naar binnen toe, Teeuws snapt er niet veel van. Eerst wordt hij zomaar op zijn kop geslagen dan moet hij weer gaan koken. Warenar roept dat hij zijn maten moet halen en aan het werk moet gaan.

Warenar is druk bezig in zichzelf over dat arme mensen toch altijd het onderspit zullen delven en Rijkert op zijn geld uit is. Dan ziet hij Rijkert komen aanlopen, hij begroet zijn toekomstige schoonzoon, maar Rijkert heeft Warenar niet gezien. Warenar hoort Rijkert praten over zuinigheid en dit bevalt hem wel.

Rijkert noemt de voordelen van het trouwen met iemand die niet rijk is, die kost veel te veel aan luxe artikelen, roddelt maar raak en weet alles beter.

Nadat Rijkert en Warenar even hebben gepraat over wat Warenar aan zal trekken bij de bruiloft schrikt warenar van de opmerking: “wordt ’t kleintje misschien een grootje”. Hij weet nu bijna zeker dat Rijkert van de pot weet, en hij verdenkt zijn meid van hem verraden te hebben. Wanneer Rijkert over de wijn begin denkt Warenar bij zichzelf dat Rijkert hem dronken wil voeren, dus hij besluit de pot te verplaatsen naar het kerkhof.

Vierde bedrijf
Lekker loopt in de buurt van de Nieuwe Kerk, hij verteld dat hij Ritsert overal had gezocht en hem uiteindelijk in de bibliotheek vond. Toen hij daar Ritsert over het huwelijk vertelde trok hij helemaal wit weg. Lekker denkt dat dit komt doordat Ritsert een Erfenis van zijn oom zou mislopen. Eigenlijk schrikt Ritsert omdat hij Klaartje verkracht heeft en ze nu zwanger is.

Lekker loopt langs het kerkhof en daar ziet hij Warenar. Deze denkt echter dat Lekker de pot heeft gevonden. Hij slaat hem, schelt hem uit, en fouilleert hem, maar Lekker weet niet wat er aan de hand is. Lekker ontdekt door de argwaan van Warenar wat deze voor hem probeert te verbergen. Hij volgt Warenar en ziet waar de schat wordt begraven.

Ritsert verteld aan zijn moeder Geertruid het verhaal hoe hij Klaartje heeft verkracht/zwanger gemaakt. Hij was verkleed en dronken en toen kwam hij Klaartje tegen, ze raakte aan de praat en van het een kwam het ander. Na die avond zag Ritsert Klaartje steeds dikker worden, dus hij trekt zijn conclusies.

Daarna vertelt dat hij met haar wil trouwen. Zijn moeder is het er niet helmaal mee eens, maar ze keurt het ook niet af. Ze moeten de zaak nog met oom Rijkert regelen, maar ze denken dat hij er vanwege de zwangerschap geen problemen mee zal hebben.

Lekker heeft ondertussen de pot al gevonden, Warenar had deze verstopt onder een stijger in de nieuwe wijk. Maar hij weet dat hij daar voorlopig maar beter uit de buurt kan blijven voordat Warenar weer terug is om zijn pot te controleren.


Wanneer Warenar erachter komt dat zijn pot weg is gaat hij door het lint. Hij zegt dat hij gek wordt en vraagt hulp aan de mensen op straat, deze reageren hier niet echt op. Door al dat lawaai komt Ritsert naar buiten. Ritsert denkt dat Klaartje bevallen is en dat daarom Warenar zo boos is.

Wanneer Ritsert Warenar probeert te troosten en zegt dat hij het heeft gedaan, komt het misverstand tot zijn hoogtepunt. Ritsert probeert dan uit te leggen dat hij niks weet van die pot en het ergens anders over had. Als hij eenmaal aan Warenar beloofd heeft dat als hij meer weet dit aan hem te vertellen is het misverstand de wereld uit. Daarna vraagt Ritsert aan Warenar of hij met zijn dochter mag trouwen.

Vijfde bedrijf
Ritsert loopt Lekker tegen het lijf, die probeert de pot met goud onder zijn mantel te verbergen. Toch ziet Ritsert de pot en zegt dat Lekker hem aan Warenar terug moet geven. Hij vertelt hem over het komend huwelijk en neemt hem mee naar Warenar.

Klaartje staat op het punt om te gaan bevallen dus gaat Reym gaat snel Geertruid halen om te helpen. De bevalling is wat sneller gekomen omdat Claartje geschrokken is van het plan om haar met Rijkert te laten trouwen. Onderweg prijst Reym de goede eigenschappen van Klaartje.

Lekker en Ritsert arriveren bij Warenar. Lekker wil het geld eerst niet teruggeven. Maar geeft hem uiteindelijk, op aandringen van Ritsert, toch terug.
Warenar is heel blij, maar heeft zijn lesje geleerd. Hij wil de pot niet meer terug, omdat deze hem zoveel leed heeft gekost. Hij geeft de pot aan Ritsert als huwelijkscadeau. Geertruid en Reym komen met de geboren zoon. Lekker wil niet als enige in de ellende blijven zitten, en vraagt vijfhonderd gulden aan Warenar om het kastekort aan te vullen. Hij krijgt het geld.

Lekker sluit het stuk met het verzoek om applaus.

Tijd
Het verhaal speelt in de 17e eeuw. Het is chronologisch met kleine tijdsprongetjes. Er verloopt ongeveer 1 dag. Van ‘s ochtends tot ‘s avonds. Alles wat er gebeurt, word letterlijk verteld en gespeeld. Hierdoor zijn de vertelde tijd en de verteltijd even lang. Alleen in de proloog is de vertelde tijd langer dan de verteltijd. Er zijn geen flashbacks. Het boekje heeft 96 bladzijden, maar het werkelijke verhaal telt er ongeveer 30 a 40

Ruimte
Het verhaal speelt zich af in de omgeving van de Nes in Amsterdam en is de hele tijd op straat gesitueerd, in de buurt van Warenars huis. Alleen in het vierde bedrijf wordt de handeling korte tijd verplaatst naar het Ellendig Kerkhof van de Nieuwe Kerk bij de Dam.


Figuren
Warenar
Warenar is de hoofdpersoon in het verhaal, hij is de vader van Klaartje en de trotse, maar argwanende eigenaar van de pot gevuld met goud. De pot met goud heeft Warenar geërfd van zijn vader, die hem weer geërfd had van zijn vader. Warenar is een vrek en bijzonder achterdochtig, hij is helemaal in de ban van zijn pot goud. Als hij maar het minste vermoeden heeft dat iemand in de buurt van zijn pot is en nijgingen heeft om deze te stelen, slaat hij erop los of scheld iedereen uit. Hierdoor vinden vele mensen hem onaardig en beschouwen hem als een losgeslagen gek. Warenar verdient zijn naam dan ook letterlijk (Ware nar), omdat hij iedere keer maar weer zijn pot verplaatst en rare streken uithaalt. Ook bespot hij iedereen, wat je als grappig op zou kunnen vatten. In het stuk is Warenar 70 jaar oud. Hij is een “Round Character” want hij ontwikkeld zich van een vrek tot een aardig persoon op het einden.

Reym
Reym, is de dienstmeid van Warenar. Zij heeft een lief en aardig karakter. Zij vindt Warenar aardig, maar tegelijkertijd ook een vrek. Maar toch gehoorzaamd ze en werkt goed voor haar baas. Al wantrouwt Warenar haar toch. Reym weet echter niets van de pot en vindt het vreemd dat Warenar altijd zo gek doet. Reym is te vertrouwen omdat ze weet dat Klaartje zwanger is en dat nog aan niemand heeft doorverteld.

Geertruid
Geertruid, is de zus van Rijkert en de moeder van Ritsert, zij is echter al 40 jaar weduwe. Zij wil Rijkert graag aan de vrouw brengen voor het nageslacht en om dan de familienaam voort te zetten. Geertruid komt over als een vrouw die slim is en ook graag rijk wil zijn. Ze kan kattig zijn, maar heeft ook wel het beste voor met haar broer en zoon.

Rijkert
Rijkert, is een welgestelde koopman, de broer van Geertruid en dus de oom van Ritsert. Rijkert is al aardig oud en wil wel trouwen, het liefst met een jong ding (vrouw dus). Van de op rijkdom beluste vrouwen wil hij niets weten, die plukken je alleen maar kaal. Hij gooit het op een akkoordje met Warenar om met zijn dochter, Klaartje te trouwen. Deze doet het, maar vertrouwd ook Rijkert niet helemaal. Rijkert is bereid te accepteren dat Klaartje geen bruidsschat meeneemt, zo als de traditie wel gewend is.
Rijkert komt over als een sympathieke man, totaal niet gemeen en als hij hoort dat Klaartje zwanger is van zijn neef Ritsert, is hij bereid het huwelijk te laten varen. Hij is begripvol. Ritsert mag nu met Klaartje trouwen.


Ritsert
Ritsert is de zoon van Geertruid en dus de neef van Rijkert. Hij is degene die Klaartje, in een donkere nacht, zwanger heeft gemaakt in een dronken bui. Hij komt zijn verplichtingen na als aankomend vader en besluit zich bekend te maken (als de vader van het kind) en de man van Klaartje te worden. Ook brengt hij de pot met goud terug naar Warenar, die Lekker van Warenar had gestolen. Hierdoor valt hij in de smaak bij Warenar. Ritsert is redelijk, eerlijk en iemand die zijn verplichtingen na komt.

Lekker
Lekker is de knecht van Rijkert en vind de pot met goud, die Warenar had begraven op het kerkhof. Hij was vast van plan om de pot niet terug te geven en een rijk leventje te beginnen. Op dat gebied is Lekker een gemene en zelfingenomen man.
Wanneer Ritsert de gestolen pot terug geeft aan Warenar is de hele zaak afgedaan en vergeten.

Vertelwijze
Het originele verhaal is op rijm geschreven, in het boekje zelf merk je hier weinig van.

In dit verhaal worden alleen maar dialogen en monologen. Er is een wisselende ik-vorm. Dit komt omdat het een toneelstuk is. Er worden geen toneeltaalwijzigingen gegeven.

Er zijn twee verhaallijnen: het verhaal rond de pot en het verhaal rond Klaartje. Aan het einde van het verhaal worden deze twee verhaallijnen samengevoegd, doordat Klaartje van Warenar de pot met goud als bruidsschat meekrijgt.

Stijl
Ik kan de stijl niet echt herkennen omdat het niet de originele tekst is maar een simpelere versie is.


Thema
Het thema is Geld maakt niet gelukkig. Pas nadat Warenar zijn geld heeft weggegeven verdwijnt de vrek in hem die plaats maakt voor een vriendelijkere persoonlijkheid.

Symboliek
Niet aanwezig / niet kunnen vinden.

Bio- en Bibliografie
Pieter Cornelisz Hooft (Amsterdam, 16 maart 1581 - Den Haag, 21 mei 1647)
was een geschiedkundige, dichter en toneelschrijver. Hooft was de zoon van Cornelis Hooft, die tal van functies in het bestuur van Amsterdam had bekleed, onder andere als burgemeester.

Na een reis door Europa studeerde hij rechten in Leiden. Hooft werd een exponent van de renaissance in Nederland en had humanistische ideeën.
Hooft is tweemaal getrouwd geweest. In 1610 trouwde hij met Christina van Erp. Na haar dood in 1624 trouwde hij met Leonora Hellemans in 1627.

Hooft was drost van Muiden en baljuw van het Gooiland. Hij was bestuurder en daarnaast ook rechter en woonde gedurende 40 jaar in het Muiderslot, bij het huidige Muiden Vesting. Daar was het erg saai, zodat hij vaak bijzondere mensen uitnodigde om daar te logeren, veelal geïnteresseerd in literatuur.

Deze kring van mensen werd de Muiderkring genoemd, al moet bij deze benaming worden bedacht dat hier eerder sprake was van incidentele ontmoetingen dan van geregelde samenkomsten. Na het laatste feest aan het einde van de zomertijd namen ze van elkaar afscheid met de groet "tot in de pruimentijd", hiermee de volgende zomer bedoelend.


De prestigieuze P.C. Hooftstraat in Amsterdam, in de volksmond ook wel "de PC", is naar Hooft genoemd. Hetzelfde geldt voor de P.C. Hooftprijs.

Werk
Op waarschijnlijk vrij jonge leeftijd schreef Hooft het toneeldrama Achilles en Polyxen. In 1605 schreef hij het herdersspel Granida. De bekendste werken van Hooft zijn de historische treurspelen Geeraerdt van Velsen uit 1613 en Baeto (1617). Beide toneelstukken hebben het beeld van de Nederlandse geschiedenis sterk beïnvloed: dat van de moord op Graaf Floris V (Geeraert) en dat van de rol van de Bataven bij de totstandkoming van Nederland.

Het blijspel Warenar uit 1617 gebaseerd op Plautus` "Aulularia" was vrij succesvol. Hooft schreef ook veel liefdespoëzie, waaronder sonnetten. Het bekendste werk is Emblemata amatoria, (Liefdesemblemen) uit 1611. Hooft begon in 1628 aan de Nederlandsche historiën. Tot zijn dood in 1647 werkte hij er aan. Zevenentwintig delen daarvan zijn verschenen, de laatste zeven postuum (na zijn dood).