Meester Jaap door Jacques Vriens

Auteur

Jacques Vriens
Titel
Meester Jaap
Eerste druk, uitgever
1996, Van Holkema & Warendorf
Aantal bladzijdes, leestijd
45 bladzijdes, 30 minuten

Eventueel motto

Net als bij de meeste andere kinder- en prentenboeken heeft dit boek geen motto.

Titelverklaring

Hoofdpersoon van de Meester Jaap boeken is Meester Jaap zelf, een schoolmeester van groep zeven. Het boek gaat over alle aparte dingen die er in zijn klas voorvallen.

Samenvatting

Om zijn leerlingen te motiveren zich netjes te gedragen, niet te treuzelen of het dictee extra goed te maken, deelt Meester Jaap soms spekjes uit. In zijn bureaulade heeft hij een hele zak liggen die hij op de meest rare momenten uitdeelt. Helaas voor de leerlingen is het niet altijd feest, en wordt Meester Jaap af en toe ook boos. Zoals toen Daan, Benjamin en Lieke een wc-rollengevecht gehouden hadden op de gang. Lieke was namelijk boos dat Benjamin bij de meisjes-wc naar binnen gluurde waarna ze hem bekogelde met de eerste de beste wc-rol.

Als straf moesten de kinderen iets voor de schoolkrant schrijven, waaruit het volgende stukje over het gevecht komt: “Benjamin ging per ongeluk op de wc staan en keek per ongeluk bij de meisjes in de plee. Er zat net iemand op. Die werd woest en gooide met een rol. Benjamin schoot van de bril af: natte voeten! Daarna barstte het gevecht los. Rollen vlogen door de gang. Totdat onze meester van de Verenigde Japies er een eind aan maakte.”

Meester Jaap is wel vaker uit zijn slof geschoten, zoals toen Marloes hem wees op een gemaakte spelfout, die hij niet toe wilde geven en de klas daartegen in opstand kwam. Opeens brulde Meester Jaap door de klas: “OPHOUDEN!” waardoor iedere leerling zich een hoedje schrok. Gelukkig beseft Meester Jaap ook snel genoeg dat hij zich aanstelt, en schrijft hij op het bord: “Sorie dadt ik kwad werdt!”

Gelukkig valt er naast deze wat minder leuke dingen, ook nog genoeg te lachen in de klas. Wat te zeggen van boerenkool met worst als kerstdiner in de klas. Of bijvoorbeeld toen op dierendag iedereen uit de klas een insect meenam, omdat het zielig zou zijn om echte huisdieren een hele dag in het lokaal te laten. Wat keek Meester Jaap op zijn neus toen de kinderen naast hun knuffels opeens potjes met insecten tevoorschijn haalden.

Wanneer er iets minder leuks gebeurd in de klas, wordt dat altijd goed opgelost door de meester. Toen Fatima, een Marokkaans meisje, op een dag voor het eerst met een hoofddoek op de klas in kwam, begonnen haar klasgenoten eerst te giechelen waardoor zij moest huilen. Maar toen Meester Jaap de klas een preek gegeven had, en ook hij iets geks op zijn hoofd zette, begon de hele klas zich uit te leven met de verkleedkleren: “Alle kinderen hebben iets op hun hoofd. Hoeden, petten en hoofddoekjes. Jeroen, die niks kon vinden, heeft een doos opgezet. En Eva zit met een plastic zak op haar hoofd.”

En toen Stefan, die na de vakantie nieuw was, gepest werd, begon Meester Jaap de rest van de kinderen ook te pesten, zodat ze zouden weten hoe dat voelt. Op deze manier hoopte hij dat de klas er mee op zou houden. Door telkens met een rare oplossing te komen, realiseert de klas zich beter met wat voor stoms ze bezig zijn, en zo lost Jaap dus ludiek alle problemen in de klas op.

Wanneer de inspecteur een keer op bezoek komt, en Meester Jaap in de problemen zit omdat hij een zangles moet geven maar zelf helemaal niet kan zingen, beginnen de leerlingen reclame voor hem te maken: “Meester Jaap kan niet zingen, maar hij kan heel goed vertellen. En uitleggen! En hij helpt je als je verdrietig bent! Hij kan goed toneelspelen, hij weet veel, hij is eerlijk, hij kan gek doen, hij deelt spekkies uit, hij helpt je als je iets niet snapt…” De mening die de inspecteur over Jaap heeft is precies zoals het werkelijk is: “Die meester Jaap lijkt me een goede leerkracht, maar hij is wel een beetje gek.”

Hoofdpersonen

Hoofdpersoon in het boek is Meester Jaap, de leraar van groep zeven. Hij is volgens zijn leerlingen een echte meester, maar af en toe ook wel een beetje gek. Op zijn eigen karakteristieke wijze zorgt hij voor de meeste komische situaties in de klas, maar zorgt hij er ook voor dat er orde in de klas is. Wanneer er kinderen buiten de boot dreigen te vallen, komt hij voor ze op, waardoor ze weer in de groep opgenomen worden.

Door middel van het uitdelen van spekjes worden de kinderen beloond, en wanneer Meester Jaap in de klas buldert, hebben de kinderen maar al te goed door dat ze weer eens te ver zijn gegaan. Over het algemeen zorgt Meester Jaap voor een uitstekende sfeer in de klas, door openhartig te zijn en de kinderen stuk voor stuk te respecteren en het gevoel te geven dat ze ertoe doen.

Meester Jaap komt in het boek over als een man van een jaar of 50 met een sikje en een bril. In het hoofdstuk ‘Meester Jaap pest’ zegt hij over zichzelf: “En moet je die rare meester Jaap zien met zijn schoenen uit de préhistorie en zijn eeuwige geblokte hemdjes. En dan dat vieze luizenbaardje van hem! En die schele draagt ook nog zo’n dom brilletje op zijn vette neus.”. Dit is de enige passage waaruit iets van uiterlijke kenmerken van Meester Jaap blijkt.

Bijpersonen

De zevende-groepers uit het verhaal zijn naast Meester Jaap de belangrijkste ‘persoon’. De kinderen samen vertegenwoordigen de groep aan wie Meester Jaap ogenschijnlijk met zeer veel plezier lesgeeft. Het is een diverse groep, gezien het feit dat de kinderen allemaal een andere achtergrond of afkomst hebben. Er zit een aantal gangmakers in de klas, die niet alleen voor gezelligheid maar soms ook voor gedoe zorgen wanneer ze het weer eens op iemand anders gemunt hebben. Gelukkig zijn er genoeg anderen die een rechtvaardigheidsgevoel hebben, waarmee ze voor vrede in de klas zorgen.

Tezamen zorgen ze voor een gezellige boel, ondanks de kleine strubbelingen die sommige kinderen teweeg brengen. Aan het eind van het schooljaar is iedereen over naar groep 8 en moeten ze afscheid nemen van Meester Jaap.

Tijd

In het verhaal verstrijkt iets minder dan één schooljaar. Het eerste hoofdstuk beschrijft dierendag, en het laatste hoofdstuk gaat over de laatste schooldag van het jaar. De losse hoofdstukken bespreken ieder een moment van of een hele schooldag. Die losse hoofdstukken en verhalen zijn dus als het ware momenten uit het schooljaar van Meester Jaap en zijn klas.

Qua plaats in de geschiedenis is het boek niet moeilijk te plaatsen, het speelt zich namelijk in de huidige moderne tijd af. In principe zou het zich ook 30 jaar geleden af hebben kunnen spelen, omdat er in deze tijdsspan weinig veranderd is op school. Het speelt zich echter wel al in de tijd af dat de structuur op basisscholen minder strikt was.

De kinderen bij Meester Jaap in de klas zijn namelijk vrij los en er lijkt geen sprake van te zijn dat Meester Jaap duidelijk de meerdere is, er wordt niet met dusdanig veel respect met hem omgegaan, als vroeger in het schoolsysteem wel gebeurde.

Structuur

Het verhaal is logisch opgebouwd: het boek bestaat uit veel korte hoofdstukjes, elk van twee pagina’s, inclusief de illustraties behorende bij het hoofdstuk. Alle hoofdstukken bij elkaar tonen als het ware de hoogtepunten uit het schooljaar. De gebeurtenissen staan allen in chronologische volgorde beschreven, waardoor het overzicht gemakkelijk te behouden is.
De hoofdstukken zijn ook herkenbaar van naam: elke hoofdstuktitel begint met “Meester Jaap” en dan komt er achter te staan waar hij voor actie uithaalt in het hoofdstuk.

Ruimte

Het verhaal speelt zich in zijn geheel op de basisschool af en voornamelijk in het lokaal van Meester Jaap, waar groep 7 les heeft. Hier gebeuren de meest grappige en rare dingen, maar ook de minder leuke gebeurtenissen vinden hier plaats. De opstelling van de klas is iedere dag aan verandering onderhevig. Bij het kringgesprek waar de dag mee begint en eindigt, staan alle tafels aan de kant en de stoelen in een kring, en wanneer er gewerkt moet worden, staan de tafeltjes in groepjes van vier personen.

Verder mag de lezer er vanuit gaan dat het een ‘normaal’ klaslokaal is. Er worden weinig beschrijvingen gegeven van hoe het lokaal verder ingericht is, dat wordt aan de fantasie van de lezer overgelaten. Omdat het echter een herkenbare ruimte is, waar het verhaal zich afspeelt, zal het niet moeilijk zijn voor kinderen om zich een beeld van het lokaal te vormen.

Thema

Er is niet echt sprake van een overkoepelend thema in het boek. Het verhaal is niet geschreven om belerend te zijn, om kinderen echt een wijze les te leren. Wel blijkt uit het verhaal dat naar school gaan veel leuker is, als de klas één groep vormt en er dus sprake van harmonie is. Op deze manier kan iedereen zichzelf zijn en is samen aan opdrachten te werken. Op een grappige wijze zorgt Meester Jaap voor deze rust en samenhang binnen zijn klas.

Taalgebruik

Het taalgebruik in ‘Meester Jaap’ is verre van moeilijk te noemen. Wel is het zo dat het taalgebruik prima aansluit op het leesniveau van het beoogde lezerspubliek. In het boek staat vermeld dat het boek behoort tot ‘AVI-niveau 7’, wat de gevorderde lezer inhoudt. Het is echter overduidelijk nog een kinderboek, wat blijkt uit zowel het onderwerp als het taalgebruik. Er is gebruik gemaakt van korte zinnen en makkelijke woorden, om zodoende ingewikkelde zinsconstructies te vermijden. Voor kinderen op de basisschool is het dus absoluut een toegankelijk boek.

Perspectief

Het verhaal wordt verteld door een verteller die buiten het verhaal lijkt te staan. Het perspectief is namelijk de hij/zij-vorm. Hiermee wordt bedoeld dat er geen sprake is van een ikpersoon in het verhaal, iemand vanuit wiens ogen het verhaal beleefd wordt. De gebeurtenissen in het boek worden beschreven door iemand die als het ware van buitenaf op het geheel neerkijkt. Zodoende is het een beschrijvend perspectief.

Plaats in de literatuurgeschiedenis

Het boek beschrijft een schoolsituatie van zo’n jaar of tien geleden, en behoort dus tot de huidige tijd. Het is overduidelijk een modern verhaal, waarin geen zaken voorkomen die tegenwoordig niet plaats kunnen vinden.

Relatie tekst-auteur

Auteur van het verhaal is Jacques Vriens. Deze man is zelf allereerst docent geweest, alvorens hij schrijver werd. Hierdoor is het dus mogelijk dat hij zijn eigen ervaringen in zijn verhalen verwerkt. Hoewel veel verhalen zijn gebaseerd op ervaringen van Jacques Vriens in de tijd dat hij meester was, is het geen boek dat alleen op waarheid berust is. De fantasie van meneer Vriens heeft zeker ook een grote rol gespeeld bij het tot stand komen van het verhaal.

Eigen mening

Het verhaal van Meester Jaap is enorm grappig, omdat hij de meest vreemde dingen beleeft gedurende het schooljaar. Ik raad het kinderen op de basisschool dan ook zeker aan om te lezen. Het verhaal is erg herkenbaar, en door de vele illustraties (van Annet Schaap) erg leuk om te lezen en door te bladeren. Voor kinderen rond de 10 jaar is het boek zeker de moeite waard.